P YNNOŒÆ I RENTOWNOŒÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI. Joanna Bere nicka, Justyna Franc-D¹browska

P YNNOŒÆ I RENTOWNOŒÆ ROCZNIKI W ZMODYFIKOWANYM NAUK ROLNICZYCH, MODELU SERIA G, DU T. PONTA 95, z. 1, 2008 PRÓBA WERYFIKACJI 183 P YNNOŒÆ I RENTOWNOŒÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI Joanna Bere nicka, Justyna Franc-D¹browska Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiêbiorstw SGGW w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. Wojciech Ziêtara S³owa kluczowe: wskaÿniki rentownoœci, wskaÿniki plynnoœci, model Du Ponta, zmodyfikowany model Du Ponta Key words: profitability ratio, liquidity ratio, model Du Ponta, modified model Du Ponta S y n o p s i s: W artykule podjêto próbê zweryfikowania przydatnoœci modelu Du Ponta w jego zmodyfikowanej wersji do obliczenia wskaÿników p³ynnoœci. Próbê badawcz¹ stanowi³y spó³ki akcyjne sektora rolno-spo ywczego w latach -. Stwierdzono, e zmodyfikowany model Du Ponta nie pozwala na uzyskanie wskaÿników p³ynnoœci identycznych z tymi, które mo na obliczyæ w tradycyjny sposób. Uznano, e nie dyskwalifikuje to jednak zmodyfikowanej wersji modelu Du Ponta, wymaga jednak ostro - noœci w formu³owaniu wniosków i weryfikacji innymi metodami. WSTÊP Przedsiêbiorstwa funkcjonuj¹ce w warunkach gospodarki rynkowej oraz wzmo onej konkurencji zmuszone s¹ do podejmowania dzia³añ maj¹cych na celu analizê sytuacji finansowej. Ocena ta dokonywana jest w wielu p³aszczyznach, szczególnie w zakresie p³ynnoœci, rentownoœci, zad³u enia oraz efektywnoœci (sprawnoœci) dzia³ania. Wszystkie wymienione obszary analizy s¹ niezmiernie wa ne dla w³aœciwego funkcjonowania jednostki. Jednak wydaje siê, e na plan pierwszy wysuwaj¹ siê dwa, tj. p³ynnoœæ i rentownoœæ, które odgrywaj¹ szczególn¹ rolê w kszta³towaniu bie ¹cej i przysz³ej sytuacji finansowej firmy. P³ynnoœæ okreœlana jako zdolnoœæ do terminowego regulowania zobowi¹zañ jest postrzegana jako najwa niejszy element trwania przedsiêbiorstwa, chocia rentownoœæ informuj¹ca o wygospodarowanym zysku równie dostarcza wa nych danych z punktu widzenia rozwoju jednostki. Do oceny sytuacji finansowej wykorzystuje siê najczêœciej analizê wskaÿnikow¹, czyli zestaw wskaÿników, które syntetycznie przedstawiaj¹ obraz finansowy jednostki. WskaŸniki mog¹ byæ konstruowane w ró ny sposób i tak e bardziej lub mniej szczegó³owo opisywaæ zjawiska, które mia³y miejsce w jednostce. Niestety pewnym mankamentem analizy stricte wskaÿnikowej jest brak mo liwoœci ³¹cznego traktowania wszystkich wskaÿników i szukania zale noœci miêdzy nimi. Narzêdziem wi¹ ¹cym wskaÿniki finansowe jest model Du Ponta [Rutkowski 2007], który w podstawowej formule koncentruje siê g³ównie na ocenie

184 J. BERE NICKA, J. FRANC-D BROWSKA rentownoœci kapita³u w³asnego. Dokonuj¹c pewnych modyfikacji modelu wydaje siê byæ mo liwym doprowadzenie do pokazania zale noœci miêdzy ró nymi obszarami dzia³alnoœci jednostki. Celem opracowania jest próba weryfikacji zaproponowanego przez Kowalczyka i Kusaka [] zmodyfikowanego modelu Du Ponta, który uwzglêdnia powi¹zania wskaÿników rentownoœci i p³ynnoœci. METODYKA BADAÑ Materia³ Ÿród³owy pochodzi ze sprawozdañ finansowych spó³ek akcyjnych przemys³u rolno-spo ywczego (15 podmiotów) notowanych na Warszawskiej Gie³dzie Papierów Wartoœciowych (WGPW). Analiz¹ objêto dane za lata -. Podstaw¹ analizy by³y dane uœrednione. W pierwszej kolejnoœci zosta³y policzone wskaÿniki p³ynnoœci: bie ¹cej, szybkiej i natychmiastowej, a nastêpnie wykorzystano je do obliczenia rentownoœci za pomoc¹ zmodyfikowanej formu³y Du Ponta. Najczêœciej spotykana postaæ piramidy wskaÿników Du Ponta pokazuje zale noœci miêdzy rentownoœci¹ maj¹tkow¹ a rentownoœci¹ sprzeda y, oraz rentownoœci¹ kapita³ow¹ a struktur¹ kapita³u. Ogóln¹ jego postaæ przedstawia schemat na rysunku 1 lub w postaci uproszczonego równania matematycznego: =Q 6 $ 52( u u 6 $.Z gdzie: Zn zysk netto, A aktywa, S przychody ze sprzeda y, Kw kapita³ w³asny. 52(Ã 52$Ã u 0QR QLNÃNDSLWDáXÃ ZáDVQHJRÃ 5HQWRZQR üã VSU]HGD \ÃQHWWRÃ u :VND QLNÃURWDFMLÃ DNW\ZyZÃ y =\VNÃQHWWRÃ y 6SU]HGD Ã 6SU]HGD Ã $NW\ZDÃ RJyáHPÃ 6SU]HGD Ã.RV]W\Ã FDáNRZLWHÃ $NW\ZDÃ WUZDáHÃ $NW\ZDÃ REURWRZHÃ,QQHÃNRV]W\Ã 2GVHWNLÃ *RWyZNDÃ 3á\QQHÃSDSLHU\Ã ZDUWR FLRZHÃ $PRUW\]DFMDÃ 3RGDWNLÃ 1DOH QR FLÃ =DSDV\Ã Rysunek 1. Schemat analizy Du Ponta ród³o: opracowanie w³asne na podstawie [Bednarski 2007, Waœniewski 1993].

P YNNOŒÆ I RENTOWNOŒÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI 185 Uzupe³niaj¹c informacjê o zad³u eniu bie ¹cym oraz przedstawiaj¹c rotacjê aktywów, jako relacjê obrotu aktywami i obrotu aktywami bie ¹cymi, formu³a Du Ponta mo e byæ zmodyfikowana do postaci, któr¹ w formie graficznej (rys. 2) zaproponowali Kowalczyk i Kusak [], a w postaci równania matematycznego mo na j¹ zapisaæ nastêpuj¹co: 6 =Q $.Z =G 52( u u u 6 6 $ $ ¹ $E $.Z gdzie: Ab aktywa obrotowe (bie ¹ce), Zd poziom zad³u enia d³ugoterminowego Pozosta³e oznaczenia jak w poprzednim równaniu. à 52(à 52$à [à 01à Rysunek 2. Modyfikacja wskaÿników typu Du Ponta ród³o: opracowanie w³asne na podstawie [Kowalczyk, Kusak ]. 5Qà [à 2$à [à 2$Eà à 2$2$Eà à :=NUà Ãà à :%3à ÃÃÃÃÃà 2$WUZà WRÃDNW\ZDÃWUZDáHVSU]HGD à à ÃÃÃÃÃà ÃÃÃÃÃà ÃÃÃÃÃà 2=à WRÃ]DSDV\VSU]HGD à à 21à WRÃQDOH QR FLVSU]HGD à à ÃÃÃÃÃà 23R]à WRÃSR]RVWDáHÃ$EVSU]HGD à Ró nica zawarta w nawiasie odpowiada wskaÿnikowi zad³u enia krótkoterminowego, aby jednak otrzymaæ wskaÿnik p³ynnoœci bie ¹cej nale y relacjê zobowi¹zañ bie ¹cych i aktywów odwróciæ, co w efekcie mo na zapisaæ w nastêpuj¹cy sposób: 2$ $ $ 52( 526 u u u 2$E =%.: czyli: =Q 6 $ =E $ 52( u u y y u 6 $ 6 2$E $.Z gdzie: ZB poziom zobowi¹zañ bie ¹cych, OA obrót aktywami trwa³ymi, OAb obrót aktywami obrotowymi (bie ¹cymi). 2$EÃ

186 J. BERE NICKA, J. FRANC-D BROWSKA Bior¹c pod uwagê fakt, e iloczyn obrotu aktywami bie ¹cymi oraz zad³u enia bie ¹cego stanowi wskaÿnik bie ¹cej p³ynnoœci, mo na zaryzykowaæ stwierdzenie, e na rentownoœæ kapita³u wp³ywa rentownoœæ sprzeda y oraz wskaÿnik bie ¹cej p³ynnoœci 1. 52( 526 u:%3u 01 gdzie: WBP wskaÿnik bie ¹cej p³ynnoœci, MN mno nik kapita³u w³asnego. EMPIRYCZNA WERYFIKACJA ZMODYFIKOWANEGO MODELU DU PONTA Analizowane spó³ki charakteryzowa³y parametry zaprezentowane w tabeli 1, z których wynika, e w badanym okresie wartoœæ maj¹tku wzros³a o oko³o 50%, co mo e œwiadczyæ o rozwoju podmiotów. Aktywa by³y finansowane w 50% kapita³em w³asnym, co z punktu widzenia bezpieczeñstwa finansowego wydaje siê zjawiskiem korzystnym. Wartoœæ kapita- ³u w³asnego wzrasta³a na skutek systematycznego zwiêkszenia wartoœci zysku (wyj¹tek stanowi³ rok). Jednoczeœnie wzrasta³a wartoœæ zobowi¹zañ krótkoterminowych, w efekcie czego stabilna by³a struktura kapita³u. Z punktu widzenia badania p³ynnoœci wa ne s¹ relacje pomiêdzy sk³adnikami aktywów obrotowych. Z danych (tab. 1) wynika, e w analizowanym okresie nast¹pi³ niemal dwukrotny wzrost wartoœci nale noœci (z oko³o 61 do 114 mln z³), co spowodowane by³o m.in. wzrostem wartoœci przychodów ze sprzeda y (wzrost o oko³o 30%). Znacznie mniejsz¹ dynamikê wykazywa³y zapasy oraz pozosta³e aktywa obrotowe, odpowiednio 47 i 22%. P³ynnoœæ jako podstawowe kryterium oceny sytuacji finansowej przedsiêbiorstwa najczêœciej oceniana jest na podstawie wskaÿników, których wartoœci charakteryzuj¹ce badan¹ próbê zaprezentowano w tabeli 2. W badanym okresie wskaÿniki bie ¹cej p³ynnoœci kszta³towa³y siê na zbli onym poziomie, który odpowiada minimum wzorcowej wielkoœci podawanej w literaturze [Sierpiñska, Jachna 2007]. Jednak nale y pamiêtaæ, e nie ma zgodnoœci, co do wielkoœci progowych wskaÿników p³ynnoœci. Œrodowisko finansistów podzielone jest na dwie grupy, z których jedna przyjmuje za kryterium weryfikacji wielkoœci wzorcowe, a druga wskazuje na dowolnoœæ interpretacyjn¹, w zale noœci od bran- y i pozosta³ych warunków funkcjonowania podmiotu. Tabela 1. Wybrane wyniki charakteryzuj¹ce spó³ki gie³dowe sektora rolno-spo ywczego w latach - Wyszczególnienie Aktywa ogó³em Aktywa obrotowe Zapasy Nale noœci Pozosta³e aktywa obrotowe Zobowi¹zania bie ¹ce Kapita³ w³asny Wynik finansowy netto Przychody ze sprzeda y Dane [tys. z³] w 328 294 123 734 39 893 60 868 22 973 114 129 146 446-5 202 516 458 315 236 123 178 38 583 59 604 24 991 118 147 156 539 10 657 510 950 318 494 127 505 30 955 57 124 39 426 107 246 168 059 20 559 419 027 395 148 147 787 43 802 69 705 43 280 149 406 182 975 32 520 573 296 426 178 164 050 43 999 98 656 21 395 137 683 210 697 37 759 586 429 502 591 199 894 58 593 114 289 27 012 185 734 233 200 46 350 666 365 1 Formu³ê tê Kowalczyk i Kusak zaprezentowali w formie graficznej [Kowalczyk, Kusak ].

P YNNOŒÆ I RENTOWNOŒÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI 187 Tabela 2. WskaŸniki p³ynnoœci charakteryzuj¹ce spó³ki akcyjne sektora rolno-spo ywczego w latach - P³ynnoœæ bie ¹ca P³ynnoœæ szybka P³ynnoœæ natychmiastowa WskaŸniki w 1,08 0,73 0,20 1,04 0,72 0,18 1,19 0,90 0,99 0,70 0,29 1,19 0,87 0,16 1,08 0,76 0,15 WskaŸniki szybkiej p³ynnoœci w analizowanym okresie nie wykazywa³y znacznej zmiennoœci, co mo e œwiadczyæ o stabilnej sytuacji podmiotów w zakresie p³ynnoœci finansowej, pomimo, e ich poziom kszta³towa³ siê poni ej wielkoœci wzorcowej [Sierpiñska, Jachna 2007, Rutkowski, 2007]. Nale y dodaæ, e porównanie wskaÿników p³ynnoœci bie ¹cej i szybkiej wskazuje na stabilny poziom zapasów. Z kolei relacja miêdzy mi p³ynnoœci szybkiej i natychmiastowej potwierdza spostrze enia dotycz¹ce zmiennoœci poziomu nale noœci w kolejnych latach. Poziom wskaÿników p³ynnoœci natychmiastowej równie nie osi¹gn¹³ wielkoœci progowych, ale kszta³towa³ siê na poziomie, który nie wskazywa³ na utratê p³ynnoœci finansowej przez spó³ki, a œwiadczyæ mo e o przyjêtej przez jednostki polityce w zakresie gospodarowania œrodkami pieniê nymi i nale noœciami. Potwierdza to podejœcie drugiej grupy badaczy do interpretacji wskaÿników, wskazuj¹c, e rekomendowane wielkoœci progowe nie s¹ bezwzglêdnym wyznacznikiem oceny sytuacji finansowej przedsiêbiorstw. Rentownoœæ jest obok p³ynnoœci drugim wa nym obszarem analizy niezbêdnym w ocenie sytuacji finansowej przedsiêbiorstw. Najczêœciej wykorzystuje siê do tego celu, oprócz analizy wskaÿnikowej, analizê modelu Du Ponta. W tabeli 3 zaprezentowano parametry cz¹stkowe niezbêdne do zastosowania modelu w jego zmodyfikowanej postaci. Z liczb wynika, e w analizowanym okresie nast¹pi³o zmniejszenie wielkoœci mno nika kapita³u w³asnego przy jednoczesnej redukcji o 15% tempa obrotu aktywów ogó³em. Oznacza to, e nast¹pi³ wzrost stopnia samofinansowania przy jednoczesnym wzroœcie skali sprzeda y. Potwierdza to stwierdzenie o rozwoju spó³ek. Zmniejszeniu uleg³a tak e wielkoœæ rotacji aktywów bie ¹cych wskazuj¹c na realizacjê inwestycji d³ugoterminowych w spó³kach. Przedsiêbiorstwa utrzymywa³y w okresie objêtym badaniami zobowi¹zania bie ¹ce na podobnym, stabilnym poziomie. Zadawalaj¹cym wydaje siê utrzymuj¹cy siê sta³y trend wzrostowy rentownoœci sprzeda y w kolejnych latach. W tabeli 4 zaprezentowano zmiany stopy zwrotu z kapita³u w³asnego (ROE) oraz stopy zwrotu z aktywów ogó³em (ROA), które stanowi¹ elementy kluczowe analizy Du Ponta. W badanym okresie wskaÿniki Tabela 3. WskaŸniki cz¹stkowe wykorzystane w zmodyfikowanym modelu Du Ponta Mno nik kapita³u w³asnego WskaŸnik rotacji aktywów WskaŸnik rotacji aktywów bie ¹cych WskaŸnik zad³u enia zobowi¹zaniami bie ¹cymi WskaŸnik rentownoœci sprzeda y (ROS) [%] Dane w 2,24 1,57 4,17 0,35-0,01 2,01 1,62 4,15 0,02 1,90 1,32 3,29 0,34 0,05 2,16 1,45 3,88 0,38 2,02 1,38 3,57 0,32 2,16 1,33 3,33

188 J. BERE NICKA, J. FRANC-D BROWSKA Tabela 4. WskaŸniki Wska Ÿniki ROE ROA rentownoœci Du Ponta Dane w rentownoœci systematycznie wzrasta³y. Przy czym tempo wzrostu rentownoœci kapita³u w³asnego by³o szybsze ni tempo wzrostu rentownoœci aktywów ogó³em. Przyczyn¹ tej sytuacji by³ szybszy wzrost wartoœci zysku netto w stosunku do wzrostu stop- stosowane w modelu -0,04-0,02 0,03 0,13 0,19 0,16 0,19 Tabela 5. WskaŸniki cz¹stkowe i rentownoœci oszacowane przy u yciu zmodyfikowanego modelu Du Ponta ROE ROA ROS OA/OAb WskaŸnik zad³u enia zobowi¹zaniami bie ¹cymi Dane w -0,02-0,01-0,01 0,38 0,35 0,04 0,02 0,02 0,39 0,11 0,05 0,40 0,34 0,13 0,38 0,15 0,39 0,32 0,16 0,40 nia samofinansowania. Analiza taka nie pozwala jednak na zbadanie i ocenê zale noœci miêdzy p³ynnoœci¹ a rentownoœci¹. Z tego wzglêdu w tabeli 5 zestawiono parametry charakterystyczne dla zmodyfikowanej analizy Du Ponta. Wielkoœci wskaÿników rentownoœci kapita³u w³asnego oraz aktywów ogó³em liczone zmodyfikowan¹ formu³¹ Du Ponta s¹ inne ni te, które obliczono metod¹ tradycyjn¹ (tab. 4). Nie zmienia to jednak faktu, e rentownoœæ kapita³u w³asnego wykazywa³a ten sam trend wzrostowy. Zró nicowanie wskaÿników wzrasta wraz z wielkoœci¹ ROE. Podejmowane wielokrotnie próby oszacowania stopy zwrotu z kapita³u w³asnego i aktywów ogó³em, bior¹c za podstawê obliczeñ dane pierwotne zakoñczy³y siê niepowodzeniem (potwierdzone równie metod¹ ró nicowania 2 ). Uzyskiwane przy pomocy zmodyfikowanej formu³y Du Ponta wyniki ró ni³y siê zdecydowanie od uzyskanych metod¹ tradycyjn¹. Dodatkowo zaproponowana formu³a nie pozwala na dojœcie do postaci tradycyjnej modelu. Wskazuje to na znaczn¹ trudnoœæ powi¹zania p³ynnoœci i rentownoœci w jednej formule. Stanowi równie wyt³umaczenie rzadkich prób podejmowanych w tym zakresie. Oznacza równie, i nie mo na bezkrytycznie przeprowadzaæ modyfikacji zale noœci matematycznych. Pojawia siê równie pytanie, która formu³a jest w³aœciwsza. 52( 52$ 52(ÃP 52$ÃP Rysunek 3. Wartoœci ROA i ROE oszacowane metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ ród³o: opracowanie w³asne. 2 Podjêta próba weryfikacji zmodyfikowanego modelu Du Ponta z wykorzystaniem metody ró nicowania wskaza³a na nieprecyzyjnoœæ proponowanej formu³y.

P YNNOŒÆ I RENTOWNOŒÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI 189 Podane zastrze enia nie deprecjonuj¹ wartoœci zaproponowanej modyfikacji modelu Du Ponta, która z kolei jest przydatna do szczegó³owych analiz ró nych obszarów dzia³alnoœci ze szczególnym uwzglêdnieniem p³ynnoœci i rentownoœci przedsiêbiorstwa. Na rysunku 3 zestawiono ROA i ROE uzyskane przy u yciu tradycyjnej i zmodyfikowanej formu- ³y Du Ponta. Problem negatywnej weryfikacji zmodyfikowanego modelu wynika z faktu, e iloczyn wskaÿników cz¹stkowych nie równa siê wskaÿnikowi liczonemu z wartoœci pierwotnych. W zwi¹zku z powy szym podjêto próbê ustalenia wskaÿników cz¹stkowych modelu zmodyfikowanego na podstawie wielkoœci bazowych modelu tradycyjnego. Wyniki obliczeñ zaprezentowano w tabeli 6. W badanym okresie cz¹stkowe wskaÿniki rotacji (nale noœci, zapasów i pozosta³ych aktywów obrotowych) kszta³towa³y siê na stabilnym poziomie. Uwagê zwraca wyraÿny wzrost relacji nale noœci do sprzeda y w i, jako skutek szybszego tempa wzrostu wartoœci nale noœci w stosunku do wzrostu wartoœci przychodów ze sprzeda y. Mo na zaobserwowaæ równie znaczne zmiany relacji wartoœci pozosta- ³ych aktywów obrotowych i wartoœci przychodów ze sprzeda y w i. Tabela 6. WskaŸniki cz¹stkowe modelu zmodyfikowanego ustalone na podstawie modelu tradycyjnego ROE ROA WskaŸnik rotacji aktywów Relacja aktywów trwa³ych do sprzeda y Relacja nale noœci do sprzeda y Relacja zapasów do sprzeda y Relacja pozosta³ych aktywów obrotowych do sprzeda y Dane w -0,04-0,02 1,57 0,39 0,12 0,04 0,03 1,62 0,38 0,12 0,05 0,13 1,32 0,46 0,14 0,19 1,45 0,41 0,12 0,16 1,38 0,45 0,17 0,04 0,19 1,33 0,45 0,17 0,04 W tabeli 7 zaprezentowano wyniki obliczeñ wskaÿników p³ynnoœci oszacowanych przy zastosowaniu zmodyfikowanego modelu Du Ponta. Z przeprowadzonych obliczeñ wynika, e podobnie jak w przypadku wskaÿników ROA i ROE wskaÿniki p³ynnoœci liczone za Tabela 7. WskaŸniki p³ynnoœci ustalone na podstawie zmodyfikowanego modelu Du Ponta P³ynnoœæ bie ¹ca P³ynnoœæ szybka P³ynnoœæ natychmiastowa Dane w pomoc¹ procedury zmodyfikowanego modelu Du Ponta ró ni³y siê od wskaÿników liczonych metod¹ tradycyjn¹. Tak e w tym przypadku najwiêksze zró nicowanie pomiêdzy odpowiadaj¹cymi sobie mi zaobserwowano w okresie, gdy stopa zwrotu z kapita³u w³asnego by³a najwy sza. Stanowi to potwierdzenie wczeœniejszych obserwacji zwi¹zanych z trudnoœciami po³¹czenia w jednym modelu analizy rentownoœci i p³ynnoœci. Omówione zale noœci zaprezentowano w postaci graficznej na rysunku 4. W przeciwieñstwie do kszta³towania siê wskaÿników rentownoœci liczonych metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ w przypadku wskaÿników p³ynnoœci wystêpuje taki sam kierunek zmian niezale nie od sposobu liczenia (w przypadku wskaÿników rentownoœci w wskaÿniki liczone metod¹ tradycyjn¹ wykaza³y trend spadkowy, natomiast 1,08 0,72 0,18 1,09 0,74 0,22 1,17 0,89 0,35 1,07 0,76 0,31 1,25 0,91 0,17 1,15 0,76 0,14

190 J. BERE NICKA, J. FRANC-D BROWSKA Rysunek 4. Wielkoœci wskaÿników p³ynnoœci oszacowane metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ 3á\QQR üãelh FD 3á\QQR üãv]\end 3á\QQR üãqdw\fkpldvwrzd 3á\QQR üãelh FDÃP 3á\QQR üãv]\endãp 3á\QQR üãqdw\fkpldvwrzdãp wskaÿniki liczone metod¹ zmodyfikowan¹ trend wzrostowy). Nale y zwróciæ uwagê równie na fakt, e wskaÿniki p³ynnoœci bie ¹cej obliczone z wykorzystaniem modelu Du Ponta osi¹ga³y wy sze wielkoœci (wyj¹tek rok). W przypadku wskaÿników rentownoœci sytuacja wygl¹da³a odwrotnie, co równie potwierdza trudnoœæ ³¹czenia tych dwóch sfer oceny sytuacji finansowej przedsiêbiorstwa. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Empiryczna weryfikacja zmodyfikowanego modelu Du Ponta wskaza³a na trudnoœci ³¹cznego analizowania w jednym modelu wskaÿników p³ynnoœci i rentownoœci. Z szacunków wykonanych metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ otrzymano zbli one, lecz nie jednakowe wyniki. WskaŸniki rentownoœci obliczone z wykorzystaniem zmodyfikowanej formu³y Du Ponta osi¹ga³aby ni sze wielkoœci, ni te obliczone w sposób tradycyjny. Dodatkow¹ ró nic¹ by³ kierunek ich zmian (dodatni w metodzie zmodyfikowanej, ujemny w metodzie tradycyjnej rok). WskaŸniki p³ynnoœci oszacowane za pomoc¹ zmodyfikowanego modelu kszta³towa³y siê na wy szym poziomie w stosunku do wskaÿników obliczonych metod¹ tradycyjn¹ (wyj¹tek stanowi³ rok). Zaprezentowane s³aboœci modelu nie umniejszaj¹ jego wartoœci, poniewa podjêto próbê po³¹czenia p³ynnoœci i rentownoœci, co jest niezmiernie trudne ze wzglêdu na ró ne podstawy odniesienia. Rentownoœæ odnosi siê bowiem do oceny zysku, natomiast p³ynnoœæ do oceny mo liwoœci pokrywania swoich zobowi¹zañ. Zaproponowane przez Kusaka i Kowalczyka rozwi¹zanie wymaga jednak weryfikacji logicznej i pog³êbienia analizy przyczynowo-skutkowej, aby doprowadziæ do jednolitoœci uzyskiwanych wyników.

P YNNOŒÆ I RENTOWNOŒÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI 191 LITERATURA Bednarski L. 2007: Analiza finansowa w przedsiêbiorstwie. PWE, Warszawa. Kowalczyk J., Kusak A. : Decyzje finansowe firmy. Metody analizy: rentownoœæ, p³ynnoœæ, ryzyko, wartoœæ. Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa. Rutkowski A. 2007: Zarz¹dzanie finansami. PWE, Warszawa. Sierpiñska M., Jachna T. : Ocena przedsiêbiorstwa wed³ug standardów œwiatowych. PWN, Warszawa. Waœniewski T. 1993: Analiza finansowa przedsiêbiorstwa. Fundacja Rozwoju Rachunkowoœci w Polsce, Warszawa. Joanna Bere nicka, Justyna Franc-D¹browska LIQUIDITY AND PROFITABILITY IN MODIFICATION OF DU PONT`S MODEL VERIFICATION TEST Summary The paper aims to verify the suitability of the Du Ponta model in its modified version to calculate the liquidity ratios. The research sample was build based on the joint stock companies from agri-sector. The analysis were conducted for the period -. The paper argues that the modified Du Ponta model does not allow to get the liquidity ratios on the same level that those calculated in standard way. However, the results do not disqualify the verified Du Ponta model. It can be used, but the results should be carefully interpreted and verified by other methods. Adres do korespondencji: dr in. Joanna Bere nicka, dr in. Justyna Franc-D¹browska, Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Katedra Ekonomiki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych Zak³ad Rachunkowoœci Finansów Przedsiêbiorstw i Bankowoœci ul. Nowoursynowska 166 02-787 Warszawa tel. (0 22) 593 42 14 e-mail: joanna_bereeznicka@sggw.pl e-mail: justyna_franc_dabrowska@sggw.pl