ZARZĄD POWIATU POLKOWICKIEGO 59-100 Polkowice, ul. Górna 2

1 ZARZĄD POWIATU POLKOWICKIEGO 59-100 Polkowice, ul. Górna 2 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU POLKOWICKIEGO NA LATA 2012 2015, Z PERSPEKTYWĄ DO 2019 R. Dokument opracowali: dr Sławomir Chybiński progeo sp. z o.o. mgr Magdalena Gredka progeo sp. z o.o. Wykonawca: progeo sp. z o.o. Al. Armii Krajowej 45, 50-541 Wrocław, tel. (071) 360 45 15, tel./fax 360 45 31 e-mail: progeo@progeo.wroc.pl Wrocław, czerwiec 2011 r.

2 SPIS TREŚCI 1. STRESZCZENIE...3 2. WSTĘP...4 2.1 Podstawa formalno-prawna...4 2.2 Zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w Prognozie...5 3. CELE I ZAWARTOŚĆ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA...7 3.1 Uwarunkowania i powiązania Programu z innymi dokumentami...7 3.2 Zawartość Programu...7 3.3 Cele i Priorytety Programu...9 3.4 Lista przedsięwzięć planowanych do realizacji...13 4. AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA...23 4.1 Położenie administracyjno geograficzne...23 4.2 Demografia...23 4.3 Budowa geologiczna i zasoby złóż kopalin...23 4.4 Użytkowanie gruntów...23 4.5 Gleby i ich przeobrażenie...24 4.6 Lasy...24 4.7 Ochrona przyrody i krajobrazu...24 4.8 Wody podziemne i ich jakość...27 4.9 Wody powierzchniowe i stan ich czystości...28 4.10 Ochrona przed powodzią...28 4.11 Warunki klimatyczne...28 4.12 Jakość powietrza...28 4.13 Hałas...29 4.14 Promieniowanie elektromagnetyczne i radiacyjne...29 5. PRZEWIDYWANE ZMIANY W ŚRODOWISKU W PRZYPADKU REALIZACJI PROGRAMU...30 5.1 Charakterystyka mogących wystąpić oddziaływań metodyka i trudności prognozowania...30 5.2 Potencjalne skutki dla środowiska przy zaniechaniu działań...33 5.3 Potencjalne skutki dla człowieka przy zaniechaniu działań...35 5.4 Ocena na obszarach objętych znaczącym oddziaływaniem...37 5.5 Ocena na obszarach objętych pracami rekultywacyjnymi...38 5.6 Wpływ na obszary i obiekty przyrodnicze chronione...38 5.7 Wpływ na obiekty zabytkowe...38 5.8 Możliwe trangeniczne oddziaływanie...39 5.9 Propozycje rozwiązań chroniących środowisko wynikające z Prognozy i innych dokumentów...39 6. MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU...40 7. LITERATURA...41

3 1. STRESZCZENIE Przedmiotem niniejszego opracowania jest Prognoza oddziaływania na środowisko aktualizacji Programu ochrony środowiska dla Powiatu ego na lata 2012 2015, z perspektywą do 2019 r. Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199/2008, poz. 1227), Program ochrony środowiska zalicza się do dokumentów wymagających przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko oraz opracowania Prognozy oddziaływania na środowisko. Analiza zawartości przedmiotowego Programu, celów i kierunków działań oraz powiązań z innymi dokumentami wykazała, że aktualizacja dokumentu kontynuuje założenia i cele poprzedniego Programu oraz pozostaje w zgodzie z Programem ochrony środowiska dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2008 2015. W niniejszej Prognozie przedstawiono skrócony opis aktualnego stanu środowiska oraz trendów zmian poszczególnych jego komponentów na terenie objętym programowaniem. Pełny opis, wraz z rysunkami i tabelami, znajduje się w analizowanym Programie. W celu prognozowania mogących wystąpić oddziaływań na środowisko naturalne posłużono się metodą macierzy, wzorowaną na materiałach niemieckich. Uwzględniono w niej specyfikę ocenianego dokumentu oraz lokalizację powiatu. W arkuszach brane jest pod uwagę oddziaływanie na środowisko w dwóch wariantach: - WARIANT ZEROWY - w przypadku niepodejmowania żadnych działań, proponowanych w aktualizacji Programu ochrony środowiska; - WARIANT PIERWSZY - w przypadku realizacji celów i zadań zawartych w Programie. Z analizy stanu środowiska oraz poszczególnych rodzajów działalności człowieka na terenie Powiatu ego wynika, że obecny sposób korzystania ze środowiska generuje zróżnicowaną, negatywną presję na podstawowe składniki środowiska przyrodniczego w powiecie. Zanieczyszczone bądź w inny sposób niekorzystnie zmienione komponenty środowiska przyrodniczego wywierają następnie negatywne oddziaływanie na zdrowie, warunki życia oraz możliwości zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego mieszkańców powiatu. Oceniając generalnie wyniki, uzyskane z opracowania arkuszy macierzy, zwrócono uwagę na różnice między sumarycznym oddziaływaniem związanym z brakiem realizacji Programu, a sumarycznym oddziaływaniem jakie prawdopodobnie wystąpi po wprowadzeniu w życie jego zapisów. Na końcu poddano również ocenie: - możliwość wystąpienia obszarów objętych znaczącym oddziaływaniem, - możliwość transgranicznego oddziaływania, - wpływ realizacji zapisów Programu na gatunki i obiekty chronione oraz obiekty zabytkowe. Podsumowując, należy stwierdzić, że zaniechanie działań, wyszczególnionych w aktualizacji Programu ochrony środowiska dla Powiatu ego będzie miało zdecydowanie niekorzystny wpływ na poszczególne komponenty środowiska na terenie powiatu, a także na poszczególne obszary działalności człowieka, a w szczególności na możliwość zapewnienia zdrowia, warunków wypoczynku i rekreacji ludności oraz spełnienia obowiązujących wymogów prawnych odnośnie jakości i warunków korzystania ze środowiska.

4 2. WSTĘP 2.1 Podstawa formalno-prawna Przedmiotem niniejszego opracowania jest Prognoza oddziaływania na środowisko dokumentu pn. Program ochrony środowiska dla Powiatu ego na lata 2012 2015, z perspektywą do 2019 r., będącego aktualizacją Programu ochrony środowiska dla Powiatu ego na lata 2004 2011, przyjętego uchwałą Nr XVII/114/04 Rady Powiatu ego z dnia 30 grudnia 2004 r. Art. 17 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 lipca 2001 r. 1, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, nakłada na organ wykonawczy powiatu obowiązek opracowania Programów ochrony środowiska. Organ wykonawczy sporządza Programy ochrony środowiska, uwzględniając wymagania określone dla Polityki Ekologicznej Państwa, o których mowa w art. 14 ustawy Prawo ochrony środowiska. Wynika z niego, że Program ochrony środowiska przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w nim działania obejmują w perspektywie kolejne 4 lata (art 14., pkt 2.). Zgodnie z art. 46 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 2, projekt Programu ochrony środowiska zalicza się do dokumentów wymagających przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, jeśli wyznacza ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (pkt 2.), lub jeśli jego realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 (pkt 3.). Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest wymagane także w przypadku projektów dokumentów, innych niż wymienione w art. 46, jeżeli w uzgodnieniu z właściwym organem, o którym mowa w art. 57, organ opracowujący projekt dokumentu stwierdzi, że wyznaczają one ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko i że realizacja postanowień tych dokumentów może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko. W piśmie z dnia 20 maja 2011 r., sygnowanym WSI.410.198.2011.KM, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu stwierdził, iż przedmiotowy projekt wyznacza ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących.znacząco oddziaływać na środowisko. Część planowanych według ustaleń Programu inwestycji (tj. budowa sieci wodociągowej, kanalizacji sanitarnej, budowa i modernizacja dróg, modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej) może należeć do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko 3. Część inwestycji planowana jest w granicach lub w sąsiedztwie ww. obszarów chronionych, zatem może oddziaływać na siedliska i gatunki chronione w ramach obszarów Natura 2000 oraz na przyrodę rezerwatów przyrody, parku krajobrazowego oraz obszarów chronionego krajobrazu. Ze względu na charakter, rodzaj i skalę planowanych działań Program należy do kategorii projektów dokumentów, o których mowa w art. 47 ustawy z dnia 3 października 2008 r. 2, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, a realizacja poszczególnych zadań może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko, w tym obszary Natura 2000. Zatem, dokument ten wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 1 Dz. U. Nr 100/2001, poz. 1085 (z późn. zm.: Dz.U. 2008 nr 111 poz. 708) 2 Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z 2008 r. z późn. zm. 3 Dz. U. Nr 213, poz. 1397

5 2.2 Zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w Prognozie W związku z postanowieniem o konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu aktualizacji POŚ dla Powiatu ego Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu w piśmie z dnia 29 kwietnia 2011 r. sygnowanym ZNS-DG-621-524/11 postanowił uzgodnić zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych zgodnie z art. 51 ust. 2 i art. 52 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku 4. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu, w piśmie z dnia 20 maja 2011 r. sygnowanym WSI.410.198.2011.KM uzgodnił podobnie dodając, że Prognoza winna w szczególności określać, analizować i oceniać ewentualny wpływ założeń Programu na: - cele i przedmioty ochrony Obszarów Specjalnej Ochrony ptaków Natura 2000 Bory Dolnośląskie" i Stawy Przemkowskie", - cele i przedmioty ochrony projektowanych Specjalnych Obszarów Ochrony siedlisk Natura 2000 Dalkowskie Jary" i Jelonek Przemkowski", - Przemkowski Park Krajobrazowy, - Obszary Chronionego Krajobrazu Wzgórza Dalkowskie", Lasy Chocianowskie" i Dolina Czarnej Wody", - rezerwaty przyrody Uroczysko Obiszów", Buczyna Jakubowska", Stawy Przemkowskie", Dalkowskie Jary", Czarne Stawy" i Łęgi źródliskowe koło Przemkowa". Zgodnie z art. 51, ust.2. wyżej cytowanej ustawy 4 Prognoza oddziaływania na środowisko: 1) zawiera: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2) określa, analizuje i ocenia: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, 4 Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z 2008 r. z późn. zm.

6 e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralne tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3) przedstawia: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Art. 52. ust. 1. 5 ustawy stanowi, że informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, o których mowa w art. 51 ust. 2, powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów powiązanych z tym dokumentem. Ponad to, zgodnie z ust. 2. cytowanego artykułu, w prognozie oddziaływania na środowisko, o której mowa w art. 51 ust. 1, uwzględnia się informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już, dokumentów powiązanych z projektem dokumentu będącego przedmiotem postępowania. 5 Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z 2008 r. z późn. zm.

7 3. CELE I ZAWARTOŚĆ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 3.1 Uwarunkowania i powiązania Programu z innymi dokumentami W ramach przedmiotowego Programu przeanalizowano i przedstawiono powiązania i uwarunkowania wynikające z następujących dokumentów strategicznych: - Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013 - Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008 2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015 - Strategia Rozwoju Powiatu ego na lata 2008 2015 Cele i kierunki działań zawarte w przedmiotowym dokumencie pozostają w zgodzie z wymaganiami ww. dokumentów, a szczególnie z treścią Programu ochrony środowiska dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015, w zakresie przyjętych tam priorytetów ekologicznych, proponowanej hierarchii celów oraz kierunków działań. Szczególną wagę przywiązano do uwzględnienia uwarunkowań wynikających ze Strategii Rozwoju Powiatu ego na lata 2008 2015, w tym na zachowanie spójności zawartych w Programie celów i priorytetów z celami i priorytetami Strategii (m.in. ze względu na identyczną perspektywę czasową obu dokumentów). Ponadto, w ramach Programu uwzględniono również treść następujących dokumentów: - Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, grudzień 2010 r. - Naprawczy program ochrony powietrza dla stref województwa dolnośląskiego, Strefa lubińsko polkowicka - Program Poszanowania Energii i Wspierania Wykorzystania Źródeł Odnawialnych na lata 2009-2015 dla Powiatu ego - Program Edukacji Ekologicznej dla Powiatu ego na lata 2009 2015 3.2 Zawartość Programu Podstawy merytoryczne realizacji Programu opierają się głównie o zapisy zawarte w trzech dokumentach, którymi są: 1. Ustawa Prawo ochrony środowiska. 2. Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. 3. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym Kierując się powyższymi zapisami, na zawartość Programu składają się: - CEL GŁÓWNY ORAZ PRIORYTETY EKOLOGICZNE w kontekście długoterminowego celu głównego wymienione zostały najważniejsze, uprzywilejowane działania, których realizacja powinna mieć pierwszeństwo w okresie krótkoterminowym. - CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM - wzorem Polityki Ekologicznej Państwa w rozdziale tym, dla poszczególnych sektorów rozwoju społecznogospodarczego, mających istotny wpływ na stan środowiska przyrodniczego, sformułowano średnioterminowe cele zintegrowane z ochroną środowiska, a następnie kierunki realizacji celów, w tym propozycje działań krótkoterminowych minimalizujących ewentualne zagrożenia dla stanu środowiska, wynikające z danego kierunku rozwojowego. W niektórych rozdziałach scharakteryzowano możliwości finansowania, odnoszące się do konkretnej dziedziny rozwoju.

8 - OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY - pojęcie zrównoważonego rozwoju zostało wprowadzone do ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz.U. nr 133, 1997; poz.885) oraz do Konstytucji RP w 1997 r. Polska, jako strona w wielu konwencjach międzynarodowych, zobowiązała się do tworzenia odpowiednich prawnych i administracyjnych zabezpieczeń zasobów przyrody. Wzorem Polityki Ekologicznej Państwa w rozdziale tym sformułowano średnioterminowe cele, kierunki realizacji celów oraz propozycje działań krótkoterminowych w odniesieniu do poszczególnych zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej, jak obszary chronione, krajobraz, lasy, gleby i kopaliny. - JAKOŚĆ ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE jako, że większość unijnych standardów, którym Polska musi sprostać jako kraj członkowski UE, dotyczy jakości środowiska, zadania z tego zakresu należą do najistotniejszych i najbardziej kosztochłonnych, ponieważ obejmują tak ważne dziedziny, jak ochrona zasobów wodnych, ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu akustycznego, gospodarowanie odpadami oraz ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym i radiacyjnym. Wzorem Polityki Ekologicznej Państwa w rozdziale tym sformułowano średnioterminowe cele, kierunki realizacji celów oraz propozycje działań krótkoterminowych w odniesieniu do każdego z wymienionych elementów środowiska. - ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII - Jednym z podstawowych celów polityki ekologicznej jest racjonalne użytkowanie zasobów wodnych, w tym ochrona przez powodzią, oraz gospodarowanie energią, zarówno na etapie procesów wytwórczych jak i świadczenia usług oraz konsumpcji. Wzorem Polityki Ekologicznej Państwa w rozdziale tym sformułowano średnioterminowe cele, kierunki realizacji celów oraz propozycje działań krótkoterminowych w odniesieniu do kształtowania stosunków wodnych i ochrony przed powodzią, oraz możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE). - ZARZĄDZANIE PROGRAMEM W rozdziale tym rozwinięto opis zasad zarządzania programem na tle instrumentów zarządzania środowiskiem, monitoring i harmonogram realizacji programu oraz oszacowano ramy finansowe wdrażania programu, wraz z udziałem poszczególnych źródeł finansowania. Przedstawiono także propozycję wskaźników służących ocenie efektywności wdrażania programu. Ponadto, dokument spełnia wymóg ustawy, aby cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, wyznaczane były na podstawie aktualnego stanu środowiska. ANALIZĘ STANU AKTUALNEGO ŚRODOWISKA, w oparciu o dostępne dane za lata 2009-2011, zawarto w rozdziale Nr Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania. Programu. W analizie przedstawiono dane podstawowe, tj. położenie geograficzno administracyjne, a także zmiany w poszczególnych sektorach rozwoju społeczno gospodarczego, takich jak: użytkowanie gruntów, transport, gospodarka wodno ściekowa, przemysł, zaopatrzenie w energię elektryczną, cieplną oraz gaz. Stan środowiska przyrodniczego scharakteryzowano w podziale na poszczególne komponenty, takie jak: gleby i powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, powietrze atmosferyczne, środowisko przyrodnicze, klimat akustyczny. Przedstawiono zmiany stanu środowiska w ostatnich latach. W ramach prac zebrane zostały dostępne dane literaturowe i wyniki badań. W charakterystyce poszczególnych komponentów środowiska skoncentrowano się na przedstawieniu danych statystycznych i liczbowych, omówieniu działań i czynników, mających wpływ na środowisko oraz omówieniu trendów zmian i oceny aktualnego stanu środowiska.

9 W momencie zakończenia prac nad Programem, czyli w kwietniu 2011 r., większość danych dot. stanu środowiska na terenie powiatu za rok 2010 nie było jeszcze dostępnych. Jakość i zanieczyszczenie poszczególnych komponentów środowiska, takich jak: wody powierzchniowe i podziemne, gleby, powietrze, klimat akustyczny i in., mogły zostać opracowane jedynie wg stanu na koniec 2009 r. 3.3 Cele i Priorytety Programu Biorąc pod uwagę wszystkie uwarunkowania dokumentów strategicznych oraz wnioski z analizy stanu aktualnego poszczególnych sektorów gospodarki oraz komponentów środowiska przyrodniczego, za Strategią Rozwoju Powiatu, przyjęto w Programie następujące priorytety ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu środowiska na terenie Powiatu ego: Priorytet 1 Ograniczanie niskiej emisji. Priorytet 2 Ograniczanie zanieczyszczenia wód. Priorytet 3 Prewencja degradacji cennych ekosystemów lub/i ich fragmentów. Priorytet 4 Wspieranie procesów wykorzystania alternatywnych źródeł energii. Priorytet 5 Monitoring zjawisk związanych ze stanem i ochroną środowiska naturalnego Priorytet 6 Edukacja ekologiczna Osiągnięcie każdego z wyznaczonych priorytetów zapewniają cele ekologiczne średniookresowe do 2019 r. oraz krótkookresowe do 2015 r., kierunki działań oraz zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne, sformułowane w poszczególnych działach i rozdziałach niniejszego Programu. Zawartość dokumentu podzielona została na bloki tematyczne, wzorem Polityki Ekologicznej Państwa: I. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM 1. System transportowy Główny cel strategiczny Budowa i modernizacja sieci drogowej z towarzyszącą infrastrukturą oraz rozwój alternatywnych rodzajów transportu. Cele średniookresowe 1) Osiągnięcie dobrego stanu technicznego dróg i pozostałej infrastruktury drogowej. 2) Poprawa dostępności komunikacyjnej oraz tworzenie warunków dla sprawnego i bezpiecznego przemieszczania się ludzi i towarów przy jednoczesnym minimalizowaniu wpływu na środowisko naturalne. 3) Budowa chodników i szlaków rowerowych. 1. Turystyka i rekreacja Główny cel strategiczny Rozwój turystyki i rekreacji w zgodzie z ochroną terenów i obiektów cennych przyrodniczo. Cele średniookresowe 1. Udostępnienie dla turystyki i rekreacji walorów przyrodniczych i krajobrazowych powiatu w zakresie zgodnym z pojemnością środowiska

10 2. Tworzenie pieszych, rowerowych i konnych szlaków turystycznych, wraz z niezbędną infrastrukturą, oznakowaniem i promocją 3. Łączenie funkcji turystycznych, rekreacyjnych i edukacyjnych poprzez umieszczanie na szlakach informacji dot. miejsc i obiektów cennych przyrodniczo oraz wymogów ich ochrony 4. Wspieranie i promocja rozwoju agroturystyki w powiązaniu z ochroną środowiska przyrodniczo-kulturowego powiatu 5. Tworzenie i rewitalizacja terenów zielonych na obszarze miast i wsi. 2. Rolnictwo Główny cel strategiczny Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich oraz zachowanie mozaiki półnaturalnych i kulturowych krajobrazów rolniczych. Cele średniookresowe 1) Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w oparciu o istniejące zasoby ludzkie, społeczne, przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedzę; 2) Racjonalne kształtowanie przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań środowiska i przy zachowaniu tradycyjnej mozaikowatości pól uprawnych; 3) Ograniczanie ubytku trwałych użytków zielonych (łąki, pastwiska); 4) Utrzymywanie odpowiedniego stanu sieci melioracyjnej; 5) Rozwój rolnictwa ekologicznego poprawa konkurencyjności gospodarki rolno żywnościowej. 3. Przemysł i awarie przemysłowe Główny cel strategiczny Minimalizacja negatywnego oddziaływania przemysłu, górnictwa i energetyki na środowisko przyrodnicze powiatu. Cele średniookresowe 1) Wspieranie powstawania małych i średnich podmiotów gospodarczych nieuciążliwych dla środowiska. 2) Kontrola zakładów przemysłowych zlokalizowanych w pobliżu jednostek osadniczych, których działalność ujemnie wpływa na środowisko. 3) Eliminowanie i zmniejszanie negatywnych skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii przemysłowych. 4. Edukacja ekologiczna Główne cele strategiczne 1. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu ego; 2. Wdrażanie zaleceń Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz programów powiatowych i wojewódzkich związanych z ochroną środowiska. Cele średniookresowe 1) Rozwój współpracy i przepływu informacji pomiędzy podmiotami i osobami prowadzącymi działania w zakresie edukacji ekologicznej; 2) Wzmocnienie wiedzy i umiejętności edukatorów, rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej oraz praktyczne zaangażowanie dzieci, młodzieży i dorosłych w działania na rzecz środowiska; 3) Efektywne wykorzystanie dostępnych źródeł finansowania na edukację ekologiczną.

11 II. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY 1. Ochrona przyrody i krajobrazu Główny cel strategiczny Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, w tym wdrożenie systemu NATURA 2000 Cele średniookresowe 1) Należyta i stabilna ochrona obszarów cennych przyrodniczo i krajobrazowo; 2) Zachowanie walorów estetyczno-widokowych i rewitalizacja charakterystycznego dla regionu krajobrazu z właściwą dla niego naturalną bioróżnorodnością; 3) Poprawa struktury i dalszy rozwój systemu zieleni w powiecie; 4) Tworzenie środowiska na terenach zurbanizowanych wzmacniających zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka oraz umożliwiającego rozwój bioróżnorodności; 5) Wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody. 2. Ochrona lasów Główny cel strategiczny Zachowanie i ochrona istniejących zasobów leśnych. Cele średniookresowe 1) Wzrost różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych. 2) Poprawa stanu zdrowotnego lasów. 3) Zwiększanie areału zalesień. 3. Ochrona gleb i powierzchni ziemi Główny cel strategiczny Właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych. Cele średniookresowe 1) Ochrona gleb na terenie powiatu. 2) Rekultywacja gleb zdegradowanych 4. Gospodarowanie zasobami kopalin Główny cel strategiczny Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin. Cele średniookresowe 1) Ochrona złóż kopalin. 2) Minimalizacja presji wywieranej na środowisko w procesie eksploatacji złóż. 3) Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. III. JAKOŚĆ ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE 1. Ochrona jakości i zasobów wód gospodarka wodno ściekowa Główny cel strategiczny Ochrona zasobów i jakości wód podziemnych i powierzchniowych

12 Cele średniookresowe 1) Ochrona i zwiększanie zasobów wodnych powiatu. 2) Poprawa czystości wód powierzchniowych. 3) Zapewnienie wszystkim mieszkańcom dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości. 2. Gospodarka odpadami Szczegółowe informacje dotyczące stanu aktualnego jak i planowanych działań zawarte są w dokumencie: Aktualizacja planu gospodarki odpadami dla Powiatu ego na lata 2008 2015, będącego nieodłączną częścią Programu ochrony środowiska. 3. Jakość powietrza atmosferycznego Główny cel strategiczny Poprawa i ochrona jakości powietrza, poprzez sukcesywną redukcję emisji substancji zanieczyszczających. Cele średniookresowe 1) Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza. 2) Realizacja założeń Programu Ochrony Powietrza dla strefy lubińsko polkowickiej 4. Hałas Główny cel strategiczny Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska Cele średniookresowe 1) Zmniejszenie uciążliwości hałasu, zwłaszcza na terenach zabudowanych. 2) Ochrona przed hałasem komunikacyjnym. 3) Uzyskanie dobrej jakości klimatu akustycznego na terenie powiatu. 5. Promieniowanie elektromagnetyczne i radiacyjne Główny cel strategiczny Ograniczenie wpływu promieniowania elektromagnetycznego na mieszkańców powiatu Cele średniookresowe 1) Bieżący monitoring i kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego i radiacyjnego. 2) Wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego zagadnienia promieniowania niejonizującego w zakresie tworzenia obszarów ograniczonego użytkowania wokół źródeł PEM jak np. urządzeń elektroenergetycznych i radiokomunikacyjnych z uwzględnieniem stacji telefonii komórkowej. 3) Dokładna rejestracja źródeł PEM, a w ramach monitoringu szerokopasmowych pomiarów widma pól elektromagnetycznych, w celu dokładnego określenia wielkości PEM w środowisku, a także określenia dynamiki jego wzrostu.

13 IV. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII 1. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią Główny cel strategiczny Racjonalne kształtowanie stosunków wodnych na obszarze powiatu. Cele średniookresowe 1) Racjonalne wykorzystanie i zwiększenie zasobów wodnych. 2) Monitorowanie zagrożenia powodziowego w rejonie powiatu. 3) Budowa i odbudowa obiektów małej retencji. 4) Kontrola stanu melioracji szczegółowych i urządzeń wodnych wraz z wytypowaniem odcinków do rekonstrukcji i modernizacji. 2. Wykorzystanie energii odnawialnej Główny cel strategiczny Promocja i wspomaganie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE) Cele średniookresowe 1) Promocja wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. 2) Wspieranie realizacji projektów wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. 3.4 Lista przedsięwzięć planowanych do realizacji W ramach zadań krótkoterminowych przewidzianych do realizacji w Programie na najbliższe lata znalazły się następujące przedsięwzięcia: L.p. Przedsięwzięcie Jednostka realizująca Lata realizacji Koszty [zł] źródło finansowania 1. 2. 3. 4. 5. Przebudowa drogi wojewódzkiej Nr 297 Etap I Przebudowa drogi wojewódzkiej Nr 297 Etap III Budowa lub przebudowa infrastruktury drogowej na sieci dróg wojewódzkich Dolnego Śląska w zakresie: chodników, odwodnienia, zatok autobusowych, skrzyżowań dróg, sygnalizacji świetlnej, murów oporowych Model współpracy gospodarczej państw i regionów Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego Współfinansowanie funkcjonowania wspólnego Sekretariatu Technicznego Środkowoeuropejskiego Korytarza 4.1. System transportowy Zarząd Woj. Dolnośląskiego, Departament Infrastruktury Zarząd Woj. Dolnośląskiego, Departament Infrastruktury Zarząd Woj. Dolnośląskiego, Departament Infrastruktury Zarząd Woj. Dolnośląskiego, Departament Rozwoju Regionalnego Zarząd Woj. Dolnośląskiego, Departament Rozwoju 2011-2013 31 473 401,00 środki własne 2011-2013 6 500 000,00 środki własne 2011-2015 22 739 730,00 środki własne 2011-2014 1 200 000,00 środki własne 2011-2014 142 800,00 środki własne

14 L.p. Przedsięwzięcie Jednostka realizująca Lata realizacji Koszty [zł] źródło finansowania Transportowego Regionalnego 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. Dotowanie i organizowanie kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich Dotowanie i organizowanie kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich Przebudowa przepustu dr. Nr 1155D Chocianowiec - Raków w km 1+220 Remont przepustu dr. Nr 1153D Grabik - Śrem w km 11+996 Przebudowa przepustu dr. Nr 1011D Piersna - Żabice w km 1+849 Przebudowa przepustu dr. Nr 1131D Retków - Trzęsów w km 6+775 Przebudowa przepustu dr. Nr 1139D Sieroszowice - Jabłonów w km 0+065 Remont mostu na dr. Nr 1146D Strogoborzyce - Nowa Kuźnia w km 1+919 Przebudowa mostu na dr. Nr 1001D Retków - Proszyce w km 9+132 Przebudowa mostu na dr. Nr 1001D Stara Rzeka w km 3+781 Remont mostu na dr. Nr 1138D w km 0+105 Przebudowa drogi gruntowej Nr 1018D Dalków - Kromolin Przebudowa drogi gruntowej Nr 1155D Chocianowiec - Raków Przebudowa drogi gruntowej Nr 1011D Piersna - Żabice Przebudowa drogi gruntowej Nr 1132D Proszyce - (Krzydłowice) Przebudowa drogi gruntowej Nr 1149D Lipin - Koźlice Poszerzenie nawierzchni drogi Nr 1001D Stara Rzeka - Retków w km 4+300-7+1 50 Poszerzenie nawierzchni drogi Nr 1138D Nowa Wieś Lubińska - Parchów Bieżące utrzymanie dróg powiatowych: - Powierzchniowe utrwalenie - Zimowe utrzymanie dróg (odśnieżanie i uszorstnianie) - Wymiana oznakowania - Odbudowa rowów Zarząd Woj. Dolnośląskiego, Departament Infrastruktury Zarząd Woj. Dolnośląskiego, Departament Infrastruktury Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych Zarząd Dróg Powiatowych 2011-2015 457 843 750,00 środki własne 2011-2015 457 843 750,00 środki własne 2012 40 000,00 2013 40 000,00 2014 50 000,00 2015 120 000,00 2016 50 000,00 2012 180 000,00 2013 1 000 000,00 2014 1 000 000,00 2015 50 000,00 2011-2013 600 000,00 2014-2016 2 500 000,00 2013-2014 800 000,00 2014-2015 1 200 000,00 2016-2018 2 500 000,00 2015-2017 600 000,00 2016-2018 700 000,00 corocznie ok. 1 000 000,00

15 L.p. Przedsięwzięcie Jednostka realizująca Lata realizacji Koszty [zł] - Ścinanie poboczy - Remont chodników - Pozostałe roboty z bieżącego utrzymania 25. Budowa dróg na terenie gminy UG Polkowice 2012-2015 6 500 000,00 26. 27. 28. 29. Budowa kładki dla pieszych nad drogą krajową Nr 3 Budowa drogi łącznikowej pomiędzy ul. Głogowską i Kaczanowską, budowa drogi do osiedla domków przy ul. Głogowskiej, budowa drogi łącznikowej ul. Głogowska Żymierskiego Budowa i przebudowa dróg gminnych - poprawa stanu infrastruktury drogowej Przebudowa ul. Ogrodowej w Radwanicach - Poprawa stanu infrastruktury drogowej. źródło finansowania UE UG Polkowice 2009-2013 3 000 000,00 środki własne UG Przemków 2012-2015 b.d. UG Radwanice 2012-2017 5 500 000,00 UG Radwanice 2011-2012 1 500 000,00 30. Rozbudowa dróg w m. Grębocice UG Grębocice 2014-2016 6 000000,00 środki własne 31. 32. 33. 1. 2. 3. Budowa drogi S3 jako obwodnic Polkowic i zachodniej obwodnicy Lubina wyprowadzającej ruch tranzytowy poza tereny zabudowane Utrzymanie działań ograniczających emisji wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą) Poprawa stanu technicznego dróg istniejących w powiecie utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z drogi; modernizacja dróg Wzrost konkurencyjności dolnośląskiej oferty turystycznej Program użytkowania obiektu zabytkowego ( ruiny pałacu i spichlerza w m. Grębocice - Ochrona zabytków Rewitalizacja starej części Miasta Chocianów etap II - Zwiększenie atrakcyjności miasta dla działań o charakterze gospodarczospołecznym poprzez działania w obszarze renowacji budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym 1. Melioracje wodne - dotacje 2. Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów GDDKiA, DSDiK, Zarządy Dróg Powiatowych, Miejskich i Gminnych GDDKiA, DSDiK, Zarządy Dróg Powiatowych, Miejskich i Gminnych DSDiK, Zarządy Dróg Powiatowych, Miejskich i Gminnych do 2020 20-30 mln zł/km budżet GDDKiA corocznie corocznie 4.2. Turystyka i rekreacja Urząd Marszałkowski, Departament Spraw Społecznych 200-500 zł/km 3-7 mln zł/km budżet Dolnośląskiej Służby Dróg i Kolei, GDDKiA, Zarządy Dróg Powiatowych i Miejskich budżet województwa, budżet powiatu, miast i gmin, DSDiK, Zarządów Dróg Powiatowych i Miejskich 2012-2014 450 000,00 środki własne UG Grębocice 2010-2014 240 000,00 środki własne, środki UE UG Chocianów 2011-2012 1 458 957,00 środki własne 4.3. Rolnictwo Urząd Marszałkowsk i Starostwo Powiatowe corocznie b.d. środki własne corocznie b.d. środki własne, środki

16 L.p. Przedsięwzięcie Jednostka realizująca Lata realizacji Koszty [zł] źródło finansowania 3. Melioracje wodne Urzędy Gmin corocznie b.d. środki własne 4. Wpłaty gmin na rzecz izb rolniczych w wysokości 2% uzyskanych wpływów Urzędy Gmin corocznie b.d. środki własne z podatku rolnego Powiatowy Urząd Pracy, 5. Dolnośląska Szkolenie rolników w zakresie Izba Rolnicza, stosowania kodeksu dobrych praktyk środki własne, Dolnośląski corocznie b.d. rolniczych, rolnictwa ekologicznego i środki Ośrodek agroturystyki Doradztwa Rolniczego, ARiMR 1. 2. 3. Szkolenia bezrobotnych i wspieranie powstawania drobnej przedsiębiorczości Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych Opracowanie informatora dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą 4.4 Przemysł i awarie przemysłowe Powiatowy Urząd Pracy corocznie b.d. środki własne Policja, PSP corocznie b.d. środki własne Powiatowy Urząd Pracy 4.5. Edukacja Ekologiczna corocznie b.d. środki własne 1. Akcje ekologiczne, na przykład: Sprzątanie Świata, Dzień Urzędy Gmin corocznie b.d. środki własne Ziemi, Liczymy bociany itp. 2. Likwidacja dzikich wysypisk Urzędy Gmin corocznie b.d. środki własne 3. 4. 5. 6. 7. Wydawanie ulotek i broszur informacyjnych nt. zasad prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów, postępowania z odpadami niebezpiecznymi, wielkogabarytowymi i zawierającymi azbest itp. Konkursy ekologiczne, na przykład: - Moja Zagroda, - Akcja Odkręcania, - Zbiórka surowców wtórnych, - Najładniejsza działka z elementami ekologicznymi na Rodzinnych Ogrodach Działkowych na terenie Polkowic, - Najlepiej prowadzony i zagospodarowany Rodzinny Ogród Działkowy na terenie Polkowic, - Najpiękniejszy Ogród na terenie miasta i gminy Polkowice, - Zbieramy puszki i makulaturę bo taką mamy naturę, - Powiatowy Konkurs Przyrodniczy, - Szanuj ziemię, - Wiosna w Parku, Nasz park- nasz dom", i inne. Tworzenie i aktualizowanie stron internetowych o tematyce promującej ekologię i gospodarkę odpadami oraz popularyzacja już istniejących serwisów. Działania informacyjno-edukacyjne dla społeczności lokalnej, prowadzone na zebraniach i spotkaniach wiejskich, placówkach edukacyjnych itp. Aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych, Urzędy Gmin, ZGZM Urzędy Gmin Starostwo Powiatowe, Placówki Oświatowe Dowolne podmioty corocznie b.d. środki własne, środki corocznie b.d. środki własne corocznie b.d. środki własne Urzędy Gmin corocznie b.d. Zarządcy terenów, corocznie b.d. środki własne środki środki własne środki

17 L.p. 8. 9. 10. 11. 12. 1. 2. 3. 4. 5. Przedsięwzięcie obszarów Natura 2000, użytków i ścieżek ekologicznych i innych atrakcyjnych przyrodniczo, turystycznie i rekreacyjnie Wycieczki ekologiczne dla młodzieży w ramach Lekcji w przyrodzie, prowadzone przez w Legnicy Pogadanki z uczniami szkół na tematy proekologiczne. Projekt ekologiczny EkoNauci. Projekt polega na organizacji cyklu warsztatów szkoleniowych dla nauczycieli i trenerów działań ekologicznych z nowym Elementarzem Odpadowym, wspólnej organizacji cyklu EkoOlimpiad otwartych spotkań rodzinnych, w trakcie których zorganizowane będą specjalne punkty interaktywnych ćwiczeń, gier i zabaw uczących dzieci i dorosłych nawyków segregacji odpadów. W trakcie EkoOlimpiady zorganizowane będzie 10 konkurencji, które zostaną przygotowane przez grupę lokalnych trenerów przeszkolonych w ramach projektu oraz 3 stoiska (z udziałem lokalnych ekspertów) promujące zrównoważony rozwój. Projekt ekologiczny Ekspedycje Klubu EKO. Projekt polega na organizacji w 6 Związkach Gmin i Związku Miast Ukrainy (Lwów) w ciągu dwóch lat 2012-2013, po100 jednodniowych ekspedycji edukacyjnych dla szkół (na terenie każdego Związku dla ok. 2 500 uczniów) celem poznania, w interaktywnych ćwiczeniach, zasad ochrony środowiska (tematy dostosowane do lokalnych potrzeb: segregacja odpadów, ochrona klimatu, ochrona bioróżnorodności, obszary NATURA 2000). Aktywna promocja powiatowego i gminnych Programów Ochrony Środowiska oraz Planów Gospodarki Odpadami wśród lokalnej społeczności na terenie powiatu. Sporządzanie planów zalesiania gruntów rolnych Wydawanie dec. w sprawie dotacji z budżetu państwa na zalesienia gruntów Zalesianie gruntów porolnych i nieprzydatnych rolniczo Przebudowa lasów w kierunku zgodnym z siedliskiem Umacnianie ochronnych funkcji lasów (glebochronnych, wodochronnych) Jednostka realizująca Urzędy Gmin Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja Nadleśnictwa, POE, firmy, zakłady komunalne ZGZM, EKOSKOP ZGZM ZZK Wisłok Urzędy Gmin, Starostwo Powiatowe Lata realizacji corocznie corocznie 2012, 2013 2012, 2013 5.2 Ochrona lasów Koszty [zł] b.d. b.d. b.d. b.d. 2012-2015 b.d. źródło finansowania środki własne środki środki własne środki środki własne środki środki własne środki środki własne środki Nadleśnictwa corocznie b.d. środki własne ARiMR corocznie b.d. środki własne Właściciele, Agencja Nieruchomości Rolnych corocznie b.d. środki jednostek, środki Nadleśnictwa corocznie b.d. środki własne Nadleśnictwa corocznie b.d. środki własne 5.3 Ochrona gleb i powierzchni ziemi 1. Oczyszczanie miast i wsi Urzędy Gmin corocznie b.d. środki własne

18 L.p. Przedsięwzięcie Jednostka realizująca Lata realizacji Koszty [zł] źródło finansowania 2. Organizowanie akcji Sprzątanie świata Urzędy Gmin corocznie b.d. środki własne Badanie monitoringowe składowisk Zarządcy 3. odpadów komunalnych obiektów corocznie b.d. środki własne 4. Likwidacja dzikich wysypisk Urzędy Gmin corocznie b.d. środki własne Zwrot wydatków poniesionych przez Urzędy Gmin osoby fizyczne na likwidację wyrobów (posiadające 5. i odpadów zawierających azbest, na zasadach określonych w Programie usuwania azbestu. Program usuwania azbestu ) corocznie b.d. środki własne 6. 7. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi, zgodnie z art. 109 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 25 poz. 150 z 2008 r.) Prowadzenie okresowych badań poziomu skażenia gleb i roślin, zgodnie z art. 18 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr 16 poz. 78 z 1995 r.) Starostwo Powiatowe Starostwo Powiatowe 5.4 Gospodarowanie zasobami rud miedzi okresowo b.d. środki własne okresowo b.d. środki własne Przedłużenie koncesji na wydobycie rud miedzi 1) KGHM 2011-2013 b.d. KGHM Planowana rozbudowa obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych Żelazny Most i kontynuacja dotychczasowych działań KGHM 2017-2042 b.d. KGHM na rzecz ograniczenia jego wpływu na środowisko 2) Budowa szybu wdechowego GG-1 w Kwielicach (gm. Grębocice) w trakcie KGHM umożliwiającego eksploatację złoża realizacji b.d. KGHM Głogów Głęboki-Przemysłowy Prace rekultywacyjne na zamkniętym składowisku przy szybie SG KGHM 2011-2013 b.d. KGHM w Jakubowie Opiniowanie Planu Ruchu w zakresie wymaganym przepisami wraz z pozyskiwaniem danych na temat gminy stałe b.d. budżet miasta oddziaływania na środowisko eksploatacji górniczej 3) Monitoring oddziaływań górniczych na środowisko KGHM stałe b.d. KGHM Usuwanie powstałych szkód górniczych KGHM stałe b.d. KGHM Stosowanie odpowiedniej profilaktyki przy budowie nowych obiektów Usługi prawne z zakresu szkód górniczych KGHM stałe b.d. Urząd Gminy Polkowice Inwestor, refinansowanie kosztów przez KGHM 2009-2012 39 300,00 środki własne 6.1 Ochrona jakości i zasobów wód gospodarka wodno ściekowa 1. Modernizacja stacji uzdatniania wody UG Gaworzyce 2013-2015 650 000,00 środki własne Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Jabłonów, 2. Pogorzeliska i Parchów w Gminie Chocianów - Poprawa stanu UG Chocianów 2016-2019 13 057 221,00 UE środowiska naturalnego w zakresie wód, zaopatrzenia mieszkańców w wodę, jakość wody pitnej 3. Sieć kanalizacji sanitarnej wraz UG Chocianów 2011-2013 11 217 160,00

19 L.p. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Przedsięwzięcie z przyłączami w miejscowości Brunów, Szklary Dl., Trzmielów z odcinkiem tranzytowym do oczyszczalni ścieków w Chocianowie Poprawa stanu środowiska naturalnego w zakresie wód, zaopatrzenia mieszkańców w wodę, jakość wody pitnej "Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Ogrodzisko, Żabice, Michałów, Trzebnice, Raków, Chocianowiec z odcinkiem tranzytowym do oczyszczalni ścieków w Chocianowie - Poprawa stanu środowiska naturalnego w zakresie wód, zaopatrzenia mieszkańców w wodę, jakość wody pitnej" Skanalizowanie wsi Szklarki, przebudowa sieci kanalizacyjnej przy ZS w Przemkowie, przebudowa sieci wodociągowej w obrębie ulic przewidzianych do rewitalizacji Modernizacja stacji uzdatniania wody w Radwanicach - Poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich Przebudowa sieci wodociągowych w gminie - Poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich Budowa kilku krótkich odcinków sieci wodociągowej w Radwanicach i jednej sieci w Jakubowie. Poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich. Rozbudowa sieci wodociągowej w m. Grębocice Rozbudowa sieci kanalizacyjnej w m. Grębocice Budowa sieci wodociągowej tranzyt Proszówek-Szymocin Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej Rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, szczególnie terenów dróg i placów Przekazywanie raz w roku przez KGHM danych z odwodnienia kopalń przez służby hydrogeologiczne kopalń do RZGW Wrocław i PSH Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej dla ustanowienia obszaru ochronnego GZWP 314 oraz GZWP 315. Ustanowienie obszaru ochronnego GZWP 314 oraz GZWP 315. Jednostka realizująca Lata realizacji Koszty [zł] UG Chocianów 2013-2015 16 737 060,00 UG Przemków 2012-2015 b.d. UG Radwanice 2016-2017 1 700 000,00 UG Radwanice 2013-2015 3 550 000,00 UG Radwanice 2012-2017 600 000,00 UG Grębocice 2011-2015 1 600 000,00 UG Grębocice 2012-2015 2 400 000,00 UG Grębocice 2015-2017 1 200 000,00 PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, UG Polkowice, właściciele sieci PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, UG Polkowice, Inwestorzy KGHM na podstawie porozumienia Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Gospodarki Ministerstwo Środowiska zadanie ciągłe zadanie ciągłe b.d. b.d. źródło finansowania UE UE UE UE środki własne PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Budżet Gminy, środki środki własne PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Inwestorów, Budżet Gminy. corocznie 6 000,00 środki własne 2012-2015 500 000,00 środki własne Dyrektor w ramach zadań 16. 2012-2015 środki własne RZGW administracyjnych 17. Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych Starostwo corocznie w ramach zadań środki własne

20 L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Przedsięwzięcie na pobór wód podziemnych ograniczenie poboru wód dla przemysłu i rolnictwa Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją oświetlenia Rozbudowa sieci gazowej w m. Grębocice Jednostka realizująca Powiatowe Lata realizacji Koszty [zł] administracyjnych 6.3 Ochrona jakości powietrza atmosferycznego Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie całego Powiatu ego Rozbudowa sieci gazowej na terenie Powiatu ego Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej na terenie strefy Opracowanie powiatowego PONE (Programu Ograniczenia Niskiej Emisji) Opracowanie i realizacja PONE dla Gminy Polkowic, w tym stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego. Modernizacja sieci cieplnych na terenie powiatu Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika Żelazny Most Zraszanie obszarów narażonych na pylenie Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów UG Przemków 2012-2015 b.d. UG Grębocice 2012-2015 1 600 000,00 wójtowie, burmistrzowie, Starosta, Marszałek Województwa Dolnośląskiego Dolnośląska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. wójtowie, burmistrzowie, Starosta Starosta Burmistrz Polkowic zarządzający sieciami cieplnymi Starosta, Marszałek Województwa Dolnośląskiego KGHM Polska Miedź S.A. KGHM Polska Miedź S.A. KGHM Polska Miedź S.A. zgodnie z pozwoleniem 2012-2020 b.d. do 2020 do 2020 b.d. b.d. 2012-2015 b.d. 2012-2020 2 388 600 do 2020 do 2020 do 2020 do 2020 do 2020 b.d. w ramach zadań Starosty i Marszałka b.d. b.d. b.d. źródło finansowania budżety miast i gmin, powiatów, województwa, NFOŚIGW w Warszawie, WFOŚIGW we Wrocławiu budżet DSG Sp. z o.o., NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW we Wrocławiu budżety miast i gmin, powiatów, NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW we Wrocławiu środki własne zarządców i właścicieli, NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW we Wrocławiu, budżet miasta, fundusze unijne, KGHM S.A., kredyty BOŚ środki własne właścicieli i zarządców sieci cieplnych, NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW we Wrocławiu, fundusze unijne środki własne Starosty i Marszałka budżet własny, NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW we Wrocławiu budżet własny, NFOŚiGW w Warszawie, budżet własny KGHM, NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW we Wrocławiu, fundusze unijne

21 L.p. Przedsięwzięcie Jednostka realizująca Lata realizacji Koszty [zł] źródło finansowania 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych. Koordynacja w gminach i powiatach realizacji działań naprawczych określonych w POP wykonywanych przez poszczególne jednostki Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych mpzp wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie przewietrzania miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie Wzmocnienie kontroli stacji diagnostycznych na terenie powiatu Wymiana taboru komunikacji miejskiej na pojazdy konwencjonalne spełniające normy emisji spalin Euro 4 oraz zastosowanie w komunikacji miejskiej środków transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napędowego Kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania przepisów prawa (np. standardów emisyjnych) i warunków decyzji administracyjnych w zakresie wprowadzania gazów i pyłów do powietrza Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego) Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spali; prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający Starosta, wójtowie i burmistrzowie gmin Starosta, Burmistrz Polkowic wójtowie, burmistrzowie, Starosta wójtowie, burmistrzowie, Starosta, Starosta przewoźnicy świadczący usługi przewozowe na terenie Powiatu ego WIOŚ we Wrocławiu Powiatowa Inspekcja Nadzoru Budowlanego Policja, Straż Miejska, Straż Gminna wójtowie, burmistrzowie miast i gmin Starosta corocznie b.d. środki własne corocznie b.d. środki własne corocznie 440 000 budżety miast i gmin, NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW we Wrocławiu corocznie b.d. środki własne corocznie b.d. środki własne corocznie corocznie corocznie corocznie corocznie ok. 1 mln zł/ autobus w ramach zadać WIOŚ w ramach zadań Nadzoru i Inspekcji Budowlanej w ramach zadań Policji, Straży Miejskiej i Gminnej w ramach zadań jednostek podległych Staroście, burmistrzom i wójtom środki własne przewoźników, fundusze unijne środki własne środki własne budżety miast, gmin i Policji środki własne