EFEKTY PROCESÓW RESTRUKTURYZACYJNYCH W KOMPANII WĘGLOWEJ SA

GÓRNICTWO I GEOLOGIA 21 Tom 5 Zeszyt 3 Mirosław KUGIEL Kompania Węglowa SA, Katowice EFEKTY PROCESÓW RESTRUKTURYZACYJNYCH W KOMPANII WĘGLOWEJ SA Streszczenie. W pracy omówiony został przebieg procesów restrukturyzacyjnych w Kompanii Węglowej SA na tle polskiego górnictwa węgla kamiennego od początku istnienia Spółki, a także zamierzenia w perspektywie do 22 roku. Przedstawione zostały uwarunkowania, w jakich Kompania powstała, a następnie podjęte i zrealizowane oraz przewidywane przekształcenia, zmierzające do optymalnego ukształtowania firmy. Uwagę poświęcono głównie zagadnieniom organizacji, zatrudnienia, gospodarki złożem oraz produkcji i sprzedaży węgla, uznając je za najistotniejsze w ocenie efektów restrukturyzacji. W podsumowaniu oceniono dokonania oraz szanse realizacji planów strategicznych Kompanii. EFFECTS OF THE RESTRUCTURING PROCESSES OF KOMPANIA WĘGLOWA SA Summary. The paper discusses the course of restructuring processes in Kompania Weglowa SA as against the Polish coal mining industry since the foundation of the Company and also its intentions in the perspective till 22. The conditions were presented under which the Company was founded and then the undertaken, completed and the expected transformations focused on optimum formation of the company. The attention was mainly paid to the issues of organization, employment, deposit management, production and coal sales, reckoning them as the most important factors in assessing of the effects of restructuring. In summary, evaluation of the achievements have been made and the chances of implementation of strategic plans of the Company. 1. Wprowadzenie Utworzenie Kompanii Węglowej SA w 23 roku było jednym z elementów prowadzonej reformy polskiego górnictwa w ramach programu rządowego. Krótko po likwidacji wielu

6 M. Kugiel kopalń, funkcjonujących jeszcze w ramach Spółek Węglowych, powstało największe w Europie przedsiębiorstwo górnicze. Kierowanie tak wielkim podmiotem gospodarczym było sporym wyzwaniem dla kadr zarządzających. Po początkowym okresie obejmującym głównie zbudowanie właściwych relacji w zaproponowanym układzie organizacyjnym, przyszedł czas na twórcze kształtowanie Kompanii. Podejmowane działania były wielokierunkowe, a decyzje często bardzo trudne. W minionym okresie ponad siedmiu lat funkcjonowania Kompanii, przyszło zmierzyć się z wieloma problemami wewnętrznymi, ale przede wszystkim z problemami płynącymi z otoczenia. Silna zmienność koniunktury na rynkach węglowych, generalnie spadkowa tendencja zapotrzebowania na węgiel, niestabilność cen i nowe trendy w gospodarce krajowej, wymusiły wiele wewnętrznych zmian dostosowawczych. Wystąpiła konieczność ograniczania zdolności produkcyjnych, a co za tym idzie zmniejszania zatrudnienia. Ze zmniejszeniem produkcji trzeba było zredukować część infrastruktury technicznej. Takie zmiany spowodowały z kolei konieczność działań w kierunku uproszczenia struktur organizacyjnych oraz racjonalizacji zarządzania. Efektem wieloletniej restrukturyzacji jest dodatni wynik finansowy osiągany w ostatnich latach oraz znaczne zmiany w podstawowych obszarach działalności. Zmierzając do stworzenia bardziej efektywnych, dużych jednostek produkcyjnych, zmniejszono liczbę kopalń z 23 do 15, skupionych w czterech Centrach Wydobywczych, a docelowo planuje się utworzenie 4 Kopalń Zespolonych. Zmianom tym towarzyszyło zmniejszenie zatrudnienia o ponad 27%, osiągnięte bez stosowania zwolnień grupowych. Realizując zasadę dostosowania produkcji węgla do możliwości jego sprzedaży, zredukowano jego wydobycie o ponad 25%. Dzięki właściwej gospodarce zasobami węgla zachowano bazę surowcową, która powinna pozwolić na prowadzenie działalności górniczej jeszcze przez około 5 lat przy obecnym poziomie wydobycia. Zmiany w tych podstawowych obszarach działalności świadczą o skali restrukturyzacji, jaką przeprowadzono w Kompanii od początku jej funkcjonowania. 2. Zmiany organizacyjne 2.1. Rys historyczny Kompania Węglowa SA w Katowicach jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa, która powstała w efekcie zmian strukturalno-organizacyjnych, wynikających z programu restruktu-

Efekty procesów restrukturyzacyjnych... 61 ryzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 23 26, przez przeniesienie do PARGWK SA z dniem 1 lutego 23 roku rzeczowych aktywów trwałych pięciu spółek węglowych. Na dzień 1 lutego 23 roku Kompania Weglowa skupiała 23 kopalnie i zakłady wydobywcze, 9 jednostek specjalistycznych oraz Centralę. Aktualnie w firmie skupionych jest 15 kopalń, 5 jednostek specjalistycznych oraz Centrala. Kopalnie zorganizowane są w czterech Centrach Wydobywczych Zachód, Północ, Wschód i Południe. Obecna struktura Spółki powstała w wyniku zmian, mających na celu podniesienie jej ekonomicznej efektywności przez: - wniesienie rzeczowych aktywów trwałych KWK Janina do ZGE Janina Sp. z o.o. (31.3.24 r.) - zbycie na rzecz SRK SA całkowicie likwidowanej kopalni ZG Bytom II (XII 24 r.) - łączenie kopalń, w wyniku którego powstały: - KWK Rydułtowy-Anna (Rydułtowy+Anna) 1.3.24 r. - KWK Bobrek-Centrum (Bytom III+Centrum) 1.1.25 r. - KWK Brzeszcze-Silesia (Brzeszcze+Silesia) 1.1.25 r. - KWK Sośnica-Makoszowy (Makoszowy+Sośnica) 1.7.25 r. - KWK Halemba-Wirek (Polska-Wirek i Halemba) 1.8.27 r. - KWK Knurów-Szczygłowice (Knurów+Szczygłowice) 1.1.21 r. - wygaszenie wydobycia na likwidowanym Ruchu II KWK Piast (31.7.25 r.) oraz likwidację zakładów pomocniczych, takich jak: Zakład Handlu Węglem, Zakład Logistyki Materiałowej, Zakład Obrotu Materiałowego i Gospodarki Maszynami, Nadwiślański Zakład Zaopatrzenia i Kontraktów. 2.1.1. Jednostki organizacyjne Kompanii Węglowej SA Spośród 15 kopalń Kompanii, 6 kopalń jest dwuruchowych. W najbliższej przyszłości, funkcjonujące obecnie Centra Wydobywcze przekształcone zostaną w Kopalnie Zespolone, skupiające Zakłady Górnicze. Docelowo w ramach Kopalń Zespolonych funkcjonować będzie 9 Zakładów Górniczych, w tym 5 wieloruchowych. Kompania Węglowa w swej strukturze organizacyjnej oprócz kopalń i zakładów górniczych posiada 5 specjalistycznych jednostek organizacyjnych: 1. Zakład Górniczych Robót Inwestycyjnych świadczy usługi w zakresie wykonawstwa robót górniczych na wszystkich kopalniach należących do KW SA.

62 M. Kugiel 2. Zakład Remontowo-Produkcyjny świadczy usługi remontowe na rzecz Spółki (głównie remonty obudów). 3. Zakład Zagospodarowania Mienia prowadzi działalność związaną z zagospodarowaniem majątku nieprodukcyjnego, obsługą szkód górniczych po kopalniach zlikwidowanych oraz obsługą emerytów i rencistów po kopalniach zlikwidowanych. 4. Zakład Informatyki i Telekomunikacji świadczy usługi telekomunikacyjne, wynikające ze statusu Kompanii Węglowej SA, jako operatora telekomunikacyjnego, oraz usługi informatyczne. 5. Zakład Elektrociepłowni zajmuje się: produkcją ciepła w postaci pary wodnej i gorącej wody dla zabezpieczenia potrzeb technologicznych i grzewczych kopalń KW SA. Łącznie w KW SA od 23 roku przeprowadzono: - 6 połączeń kopalń, - wyłączenie 2 kopalń ze struktur Kompanii Węglowej SA, - likwidację 4 zakładów pomocniczych, - wygaszenie wydobycia na 2 ruchach wydobywczych, - utworzenie 4 Centrów Wydobywczych. Przewiduje się: - utworzenie 4 Kopalń Zespolonych, - wygaszenie wydobycia na 2 kolejnych ruchach wydobywczych, - zbycie Ruchu II Silesia KWK Brzeszcze-Silesia, - wniesienie KWK Bolesław Śmiały w formie wkładu niepieniężnego do spółki celowej. 3. Zatrudnienie 3.1. Stan i struktura zatrudnienia Na początku swojego funkcjonowania, 1 lutego 23 roku, Kompania Węglowa SA zatrudniała łącznie 85, tys. pracowników, z czego w kopalniach i w Centrali 82,8 tys., a 2,2 tys. w zakładach specjalistycznych. W ostatnim dniu kwietnia 21 roku w Kompanii zatrudnionych było 62,6 tys. pracowników, w tym w zakładach specjalistycznych około 1,8 tys. pracowników. Nastąpiło zatem zmniejszenie zatrudnienia o około 22,4 tys. pracow-

Efekty procesów restrukturyzacyjnych... 63 ników, czyli o 27,2%. W zakładach specjalistycznych zatrudnienie zmalało o prawie 2%. Nieznacznie wzrósł w tym czasie udział pracowników powierzchni z 22,5% do 23,3%. Zmiany stanu zatrudnienia ilustrują rysunki. Stan zarudnienia [osoby] 9 8 7 6 5 4 3 2 22% 78% 23% 77% 23% 77% 24% 76% - na powierzchni - pod ziemią 24% 23% 23% 23% 76% 77% 77% 77% 1 23 24 25 26 Lata 27 28 29 IV 21 Rys. 1. Zatrudnienie w KW SA wg stanu na 1.2.23 r. i 3.4.21 r. Fig. 1. Employment in KW SA as of 1.2.23 and 3.4.21 Zmiany zatrudnienia wyniknęły głównie ze zmniejszania wydobycia i restrukturyzacji zakładów górniczych, przy stosowaniu takich instrumentów polityki zatrudnieniowych, jak: - czasowe wstrzymywanie przyjęć, - dostosowanie przyjęć do liczby odejść i zapotrzebowania bieżącego. Od lutego 23 roku do kwietnia 21 roku odnotowano 36,1 tys. odejść (w tym najwięcej, bo 59,8%, na emerytury) oraz 13,8 tys. przyjęć (w tym najwięcej, bo 79,4%, spoza górnictwa). Zmianom stanu zatrudnienia towarzyszyły zmiany struktury wieku pracujących. Średnia wieku wzrosła z 39,9 lat w 23 roku do 4,6 lat w 29 roku, tj. o,7 roku. Rysunki ilustrują strukturę wiekową zatrudnienia w Kompanii Węglowej SA w 23 i 29 roku.

64 M. Kugiel 25 Ogółem 23 Stan zatrudnienia [osoby] 2 15 1 5 Ogółem 29 23 29 do 2 21-25 26-3 31-35 36-4 41-45 46-5 51-55 56-6 pow. 61 Wiek pracowników Rys. 2. Struktura wiekowa pracowników KW SA w 23 i 29 roku Fig. 2. Age structure of employees in KW SA as of 23 amd in 29 Interesująco zmieniła się struktura stażu zatrudnienia pracowników. W analizowanym okresie średni ogólny staż pracy pracowników Spółki wzrósł do 21,6 lat, tj. o,1 roku. W grupie osób zatrudnionych pod ziemią staż ten zmalał do 2, lat, tj. o,7 roku, a w grupie osób zatrudnionych na powierzchni staż ten wzrósł do 27,1 lat, tj. o 2,9 roku. Spośród ogółu pracowników średni ogólny staż pracy na stanowiskach etatowych wynosi 23,1 lat, a robotniczych 21,2 lata. Udział pracowników z wyższym wykształceniem wynosi obecnie 8,2%, z wykształceniem średnim 3,6%, z wykształceniem zawodowym 52,2%, aż wykształceniem podstawowym 9,%. Zmiany struktury stażu pracy ilustrują rysunki poniżej. 25 Ogółem 23 Stan zatrudnienia [osoby] 2 15 1 5 Ogółem 29 23 29 do 5 6-1 11-15 16-2 21-25 26-3 31-35 36-4 pow. 4 Staż pracy Rys. 3. Zatrudnienie w KW SA wg stażu pracy w 23 i 29 roku Fig. 3. Employment in KW SA according to experience record in 23 and in 29

Efekty procesów restrukturyzacyjnych... 65 3 25 Ogółem 23 Ogółem 29 23 Stan zatrudnienia [osoby] 2 15 1 5 29 do 1 1-5 6-1 11-15 16-2 21-25 26-3 pow. 3 Staż pracy Rys. 4. Zatrudnienie pod ziemią w KW SA wg stażu pracy w 23 i 29 roku Fig. 4. Underground employment in KW SA as of 23 and 29 Polityka zatrudnieniowa będzie się nadal opierała na dwóch podstawowych zasadach: - dopasowania zatrudnienia do potrzeb, drogą regulowania przyjęć i alokacji załogi, - uzgadniania decyzji na drodze dialogu społecznego. 3.2. Dialog społeczny W chwili utworzenia Kompanii Węglowej SA (1.2.23 r.) w kopalniach i zakładach Spółki działało 218 organizacji związkowych, zgrupowanych w 28 związkach zawodowych. Uzwiązkowienie wynosiło 86,1%. Aktualnie w jednostkach organizacyjnych Kompanii Węglowej SA (stan na 31.3.21 r.) działa 17 organizacji związkowych, zgrupowanych w 21 związkach zawodowych. Do związków zawodowych należy około 59,2 tys. pracowników, czyli 94,% załogi. Aktualnie 1 związków posiada status zakładowych organizacji związkowych. W trybie przewidzianym Ustawą z dnia 7.4.26 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, 25 lipca 26 roku ukonstytuowała się Rada Pracowników, w skład której wchodzą pracownicy Spółki, wywodzący się z trzech reprezentatywnych, zakładowych organizacji związkowych (ZOK NSZZ Solidarność KW SA, ZOK ZZG w Polsce, ZZ Kadra KW SA). Przeprowadzone uregulowania w tym zakresie okazały się bardzo ważne i dobrze służą konstruktywnemu dialogowi Zarządu Kompanii Węglowej SA ze stroną społeczną.

66 M. Kugiel 4. Gospodarowanie zasobami węgla w latach 23 21 Z dniem 1 lutego 23 roku Kompania Węglowa SA przejęła aktami notarialnymi 23 kopalnie węgla kamiennego wraz z zasobami węgla i metanu, jako kopaliny towarzyszącej. W okresie od 23 roku do 21 roku nastąpiły znaczące zmiany w bazie zasobowej złóż kopalń KW SA, co przedstawia poniższa tablica. Tablica 1 Zmiany bazy zasobowej KW SA w latach 23 21 Zasoby [mln. ton] 31.12.22 r. 31.12.29 r. Różnica Bilansowe 1 15,5 9 41,8-1,5% Przemysłowe 4 86,8 2 379,4-51,% Operatywne 3 364,8 1 48,8-58,1% Przyczyny zmian bazy zasobowej kopalń w latach 23 29: 1. Prowadzona w latach 23 29 eksploatacja i związane z nią straty zasobów. Ubytek zasobów węgla kamiennego z tego tytułu wyniósł 32,6 mln. ton w odniesieniu do zasobów operatywnych i 484,9 mln. ton w odniesieniu do zasobów przemysłowych. 2. Prowadzone roboty górnicze, które miały wpływ na dokładniejsze rozpoznanie złóż i związane z tym zmiany bazy zasobowej. 3. Zmiany organizacyjne w obrębie KW SA w 24 roku do PKW została przekazana KWK Janina wraz ze znacznymi zasobami węgla. 4. Dokumentowanie złóż (sporządzane Dokumentacje Geologiczne oraz Projekty Zagospodarowania Złóż). Obowiązujące w omawianym okresie zasady dokumentowania miały bardzo duży wpływ na zmianę bazy zasobowej, szczególnie w odniesieniu do zasobów przemysłowych i zasobów operatywnych, ponieważ od 25 roku organ koncesyjny wymaga, aby w przedkładanych Projektach Zagospodarowania Złóż wydzielać te zasoby tylko w zakresie przewidzianym do zagospodarowania w okresie ważności koncesji. 5. Przejmowanie części złóż kopalń zlikwidowanych.

Efekty procesów restrukturyzacyjnych... 67 12 Wielkość zasobów [mln ton] 1 8 6 4 2 1 16 1 122 4 861 4 599 3 365 3 61 Bilansowe Przemysłowe Operatywne 9 42 8 49 8 385 8 528 8 694 8 582 3 311 3 225 2 82 2 453 2 434 2 379 2 37 1 979 1 675 1 456 1 441 1 49 22 23 24 25 26 27 28 29 Lata Rys. 5. Zmiany bazy zasobowej KW SA w latach 23 21 Fig. 5. Changes in reserve base of KW SA in 23 21 Planowane jest przejęcie części niezagospodarowanych złóż, położonych w sąsiedztwie złóż węgla kamiennego Kompanii Węglowej SA. Potencjał zasobowy Kompanii Węglowej wyraża się zasobami bilansowymi 941,8 mln. ton (wg stanu na 31.12.29 r.), z których, przy obecnych uwarunkowaniach technicznoekonomicznych, przedmiotem gospodarczego wykorzystania może być około 1933,6 mln. ton. Wielkość podanej bazy zasobowej powinna pozwolić na prowadzenie działalności górniczej przez około 5 lat przy obecnym poziomie wydobycia. 5. Produkcja i sprzedaż węgla 5.1. Sytuacja na światowym, europejskim i krajowym rynku węglowym Kompania Węglowa rozpoczęła swoją działalność w 23 roku w warunkach trwającej od kilku lat niekorzystnej koniunktury na światowym rynku węgla. Podobnie na krajowym rynku odczuwano zmniejszone zapotrzebowanie na węgiel energetyczny i koksowy. W 24 roku na rynkach światowych węgla kamiennego odnotowano co prawda ogólną tendencję wzrostową poziomu cen, jednak już na przełomie 24 i 25 roku doszło do znacznego i gwałtownego spadku tych cen, a następnie okresowych wahań. Sprzedaż węgla polskiego, która w 1993 roku wynosiła jeszcze 131,2 mln. ton, spadła do 98,5 mln. ton w 23 roku, a następnie do 73, mln. ton, czyli łącznie o 58,2 mln. ton

68 M. Kugiel (44,4%). Największy spadek odnotowano w latach 1998 2, kiedy realizowana była najważniejsza część programu restrukturyzacji górnictwa polskiego, związana z likwidacją kopalń. Sprzedaż polskiego węgla kamiennego w latach 23 29 w kraju i na eksport ilustruje rysunek poniżej. 16 14 [mln ton] kraj eksport i wywóz do UE ogółem Okres funkcjonowania Spółek Węglowych Okres funkcjonowania Kompanii Węglowej S.A. 12 1 8 6 4 2 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Rys. 6. Sprzedaż polskiego węgla kamiennego w latach 1993 29 w kraju i na eksport Fig. 6. Sale of hard coal in 1993 29 on home market and abroad Rola węgla kamiennego w gospodarce kraju, choć ciągle znacząca, spada, a wydobycie węgla w Polsce maleje od ponad dwudziestu lat, w ostatnim okresie z rosnącą dynamiką. Wielkość sprzedaży krajowej polskich producentów węgla kamiennego zmniejszyła się ze 17,4 mln. ton w 1993 roku do 78,5 mln. ton w 23 roku i 64,2 mln. ton w 29 roku. Szybki spadek sprzedaży węgla polskiego w kraju był szczególnie wyraźny w latach: 1998 2 oraz 25 29. Wieloletni spadkowy trend sprzedaży dotyczy przede wszystkim węgla energetycznego. Spośród podstawowych segmentów rynku krajowego największe niekorzystne zmiany odnotował rynek odbiorców pozostałych, tj. wszystkich odbiorców krajowych poza energetyką zawodową i koksownictwem. W 23 roku do tej grupy odbiorców sprzedano 28,9 mln. ton węgla, tj. o 28,3 mln. ton mniej niż w 1993 roku, a w 29 roku kolejne 9,4 mln. ton mniej. Sprzedaż węgla koksowego do zakładów koksowniczych w latach 1993 28 wahała się w przedziale 9,9 14,7 mln. ton/rok. Wyraźny regres w sprzedaży węgla koksowego

Efekty procesów restrukturyzacyjnych... 69 wystąpił w 29 roku i był skutkiem kryzysowego stanu hutnictwa, trwał rok i zmienił się we wzrosty. W 29 roku sprzedaż węgla koksowego w kraju wyniosła 6,9 mln. ton. Sprzedaż polskiego węgla, wg odbiorców, w latach 23 29 ilustruje rysunek poniżej. 7 6 [mln ton] En. zawod. Koksownie Odb. pozostali Okres funkcjonowania Spółek Węglowych Okres funkcjonowania Kompanii Węglowej S.A. 5 4 3 2 1 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Rys. 7. Sprzedaż polskiego węgla kamiennego w latach 1993 29, wg odbiorców Fig. 7. Sales of hard coal in 1993 29 according to customers Największym konkurentem dla krajowych producentów węgla kamiennego jest węgiel importowany. Import węgla do Polski w latach funkcjonowania Kompanii wzrastał od około 3, mln. ton w 23 roku do około 1, mln. ton w 29 roku. Węgiel energetyczny pochodził głównie z Rosji, zaś koksowy z Czech i USA. 5.2. Produkcja węgla w Kompanii Węglowej Na wielkość produkcji w kopalniach KW SA decydujący wpływ ma koniunktura na węgiel na rynkach światowych oraz dynamika rozwoju polskiej gospodarki. Wielkość produkcji węgla w Kompanii Węglowej wynika bowiem z realizowania zasady dostosowania wielkości produkcji do możliwości sprzedaży. Do wielkości produkcji dopasowywana jest długość frontu eksploatacyjnego. Ogólna wielkość produkcji węgla w Kompanii Węglowej, a także udział produkcji węgla energetycznego i koksowego zmieniały się w ubiegłych latach. W 23 roku 23 kopalnie wchodzące w skład Kompanii Węglowej SA wydobyły 56,8 mln. ton węgla, osiągając średnio na dobę 227,5 tys. ton. W 29 roku produkcja węgla w 16 kopalniach KW SA kształtowała się na poziomie 42,2 mln. ton, tj. 167,5 tys. ton/dobę.

7 M. Kugiel Na 21 rok założono dalsze obniżenie produkcji węgla do 41, mln. ton. Zaplanowany poziom wydobycia węgla zdeterminowany jest obecnymi możliwościami jego zbytu na rynkach krajowych i zagranicznych oraz wynika z braku możliwości dalszego zwiększania stanu zapasów węgla na zwałach. Dane o wydobyciu węgla w Kompanii Węglowej od 23 roku kiedy to spółka powstała, przedstawiono na rysunku poniżej. 6 Wydobycie - styczeń 23 Wydobycie luty 23-21 Zatrudnienie 9 Wydobycie [mln ton] 5 4 3 2 1 8 7 6 5 4 3 2 1 Stan zatrudnienia [osoby] 23 24 25 26 27 28 29 Plan PTE Lata 21 Rys. 8. Zatrudnienie na tle wydobycia KW SA w latach 1993 21 Fig. 8. Employment in KW SA as against produktion W efekcie prowadzonej restrukturyzacji techniczno-technologicznej w latach 23 29, pomimo spadku wydobycia o ponad 25%, w kopalniach Kompanii Węglowej SA nastąpiła poprawa wskaźników koncentracji produkcji. Średnie wydobycie z jednej ściany waha się i wynosiło 2749 t/d w 23 roku oraz 287 t/d w 29 roku. Prognozuje się, że w 21 roku wskaźnik ten wyniesie 283 t/d. Również z roku na rok obserwowany jest sukcesywny spadek liczby ścian czynnych, z 84,7 w 23 roku do 61,4 w 29 roku i do planowanych 59,3 ścian w 21 roku.

Efekty procesów restrukturyzacyjnych... 71 3 5 Wydobycie z 1 ściany Liczba ścian 11 Wydobycie [t/d] 3 2 5 2 1 5 2 749 84,7 2 885 76,5 2 931 73,6 3 144 2 965 2 927 2 87 2 83 1 9 8 7 Ilość ścian [szt.] 1 66,3 64,8 64, 61,4 59,3 6 5 23 24 25 26 27 28 29 Plan PTE Lata 21 5 Rys. 9. Liczba ścian czynnych i wydobycie z jednej ściany Fig. 9. The number of active walls and the extraction from a wall Działania ukierunkowane na koncentrację produkcji i uproszczenie modelu przestrzennego prowadzone są w kopalniach systematycznie. Pewnym ograniczeniem w tym zakresie jest konieczność sięgania do zasobów zalegających w partiach o wysokim poziomie zagrożeń naturalnych oraz stosowania rygorów wynikających z eksploatacji skrępowanej względami ochrony powierzchni. 6. Wnioski Analizując przemiany, które zaszły w Kompanii Węglowej od początku jej funkcjonowania, można stwierdzić, że Spółce udało się skutecznie przeprowadzić wiele działań restrukturyzacyjnych, dostosowujących ją do zachodzących zmian i wymogów otoczenia. W zakresie zmian organizacyjnych: - uproszczono i ujednolicono organizację zakładów górniczych, - przez stworzenie Centrów Wydobywczych przygotowano zakłady górnicze do zbudowania dużych, efektywnych jednostek wydobywczych, jakimi będą Kopalnie Zespolone, - wdrożono wiele elementów nowoczesnego zarządzania, takich jak: system ISO, systemy wspomagania informatycznego, zarządzanie projektami i inne,

72 M. Kugiel - przygotowano stworzenie Centrum Usług Księgowych, jako jednej, centralnej jednostki realizującej zadania w tym zakresie dla wszystkich jednostek organizacyjnych Kompanii. W zakresie zatrudnienia: - obserwowane zmiany stanu i struktury zatrudnienia wskazują na starzenie się załogi (odeszło sporo wykwalifikowanych, doświadczonych fachowców), - widoczne jest pozyskanie znacznej grupy pracowników młodych, wymagającej jednak szczególnej opieki pod kątem przyuczenia do wymagań zawodu, - kontynuowana będzie polityka dostosowaniu poziomu zatrudnienia do określonych potrzeb produkcyjnych. W zakresie zasobów: - zmniejszanie liczby zakładów górniczych uwzględnia zasadę, że nawet w przypadku likwidacji jednego z ruchów połączonej kopalni, w dyspozycji kopalni pozostaje całe dotychczasowe złoże, łącznie z filarami ochronnymi i granicznymi, - mimo zmniejszenia się bazy zasobowej węgla od 23 roku, zapewnia ona prowadzenie działalności górniczej jeszcze przez około 5 lat przy obecnym poziomie wydobycia. W zakresie produkcji i sprzedaży węgla: - dość dynamicznie spadająca sprzedaż węgla, zwłaszcza energetycznego, skłania do poszukiwania nowych form i rynków zbytu, - dostosowanie wydobycia do spadającej sprzedaży wymusza redukcję potencjału produkcyjnego oraz prowadzenie eksploatacji ukierunkowanej. Kompania Węglowa SA w ostatnich latach uzyskiwała pozytywne wyniki finansowe, a co najistotniejsze, przeprowadziła wszystkie znaczące zamiany bez uszczerbku dla swoich pracowników i z zachowaniem spokoju społecznego. Spółka jest dobrze przygotowana do dalszych zmian organizacyjnych, optymalizujących skuteczne i efektywne zarządzanie. Przeprowadzone i planowane zmiany składają się również na przygotowanie Spółki do ewentualnej prywatyzacji w przyszłości.

Efekty procesów restrukturyzacyjnych... 73 BIBLIOGRAFIA 1. Strategia rozwoju i funkcjonowania Kompanii Węglowej SA w latach 27 215. Recenzent: Dr hab. inż. Henryk Przybyła, prof. nzw. w Pol. Śl. Abstract This article presents a wide range of restructuring processes in Kompania Węglowa SA (a joint stock company), which is the biggest mining enterprise in the whole Europe. Restructuring process was presented from the beginning of the existence of this Company, that means from the year 23 up till now, against the background of the situation in Polish hard coal mining. This article also shows the future plans of Kampania Węglowa SA up to the year of 22. A special attention has been paid to the following issues: - organizational changes in the Company, - status and structure of employment, - coal resources management in the years 23 21, - production and sale of coal shown against the background of the situation on the international, European and national coal markets. In conclusions the article presents the evaluation of restructuring process accomplished by Kompania Węglowa SA in the mentioned areas as well as chances of development of this process.