RAPORT MERYTORYCZNY. 18. ŚWIATOWY KONGRES ASSITEJ oraz SPECJALNA EDYCJA FESTIWALU KORCZAK

RAPORT MERYTORYCZNY 18. ŚWIATOWY KONGRES ASSITEJ oraz SPECJALNA EDYCJA FESTIWALU KORCZAK www.korczak-festival.pl www.assitej2014.pl Warszawa, 23-31 maja 2014 1

18. Światowy Kongres Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów dla Dzieci i Młodzieży ASSITEJ oraz Specjalna Edycja Festiwalu KORCZAK odbył się w Warszawie w dniach 23-31 maja 2014 roku. 18 Światowy Kongres ASSITEJ Teatrów dla Dzieci i Młodzieży oraz specjalna edycja Festiwalu KORCZAK to było wyjątkowe spotkanie twórców teatru, aktorów, dramatopisarzy, obserwatorów ze wszystkich kontynentów - ale przede wszystkim dzieci i młodzieży, którym teatr odkrywa wiele tajemnic, pomaga dorosnąć oraz ułatwia zrozumieć świat. Historia Światowego Kongresu ASSITEJ sięga 1964 roku. Polska jest jego gospodarzem po raz pierwszy - to wyjątkowe wyróżnienie, do którego realizacji przygotowywaliśmy się trzy lata. To międzynarodowe wyzwanie mogliśmy zrealizować dzięki pomocy wielu Partnerów: teatrów, instytucji, mediów oraz naszych wiernych Przyjaciół. To ogromne i ważne wydarzenie składało się z międzynarodowych konferencji, warsztatów, seminariów, wykładów, paneli dyskusyjnych, prezentacji teatralnych z całego świata, które pozwoliło na pogłębienie refleksji na temat teatru dla młodego widza. 18 Kongresowi towarzyszyła specjalna edycja XVIII Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży KORCZAK 2014, dzięki któremu obejrzeliśmy ciekawe i wybitne osiągnięcia teatru dla młodego widza ze wszystkich kontynentów świata i zapoznaliśmy się z nowymi trendami w tym obszarze. W polskiej historii teatru młodego widza było to pierwsze i niepowtarzalne wydarzenie tak prestiżowe o światowym zasięgu. 2

Honorowy patronat nad 18. Światowym Kongresem ASSITEJ i Specjalną Edycję Festiwalu KORCZAK objęła Małżonka Prezydenta RP, Pani Anna Komorowska. Organizator Polski Ośrodek Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów Dla Dzieci i Młodzieży ASSITEJ Współorganizator Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego Miasto Stołeczne Warszawa Partner Strategiczny Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera 3

Partnerzy wspierający Teatr 6.piętro Teatr Baj Teatr Dramatyczny m. st. Warszawy Teatr Guliwer Teatr Lalka Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza ComPress SA - agencja Public Relations 4

Partnerzy merytoryczni Centrum Nauki Kopernik Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu Drama Way Fundacja Edukacji i Kultury Finansowanie "Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie" 5

"Zadanie zostało zrealizowane dzięki wsparciu finansowemu Miasta Stołecznego Warszawy" oraz przy wsparciu Rzecznika Praw Dziecka Ministerstwa Spraw Zagranicznych Holandii Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie Włoskiego Instytutu Kultury w Warszawie Stowarzyszenia Autorów ZAIKS 6

Patroni medialni TVP1 TVP Kultura Radio WAWA Radio Bajka Teatr Dziecko GAGA 7

Główna inicjatorka festiwalu (od 1996 ) - Pani Halina Machulska, pedagog, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, reżyser teatralna, honorowy prezes Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów dla Dzieci i Młodzieży ASSITEJ. Założycielka ogniska teatralnego dla dzieci i młodzieży oraz Szkoły Aktorskiej Haliny i Jana Machulskich działającą przy Polskim Ośrodku ASSITEJ, która wykształciła wielu polskich aktorów. Propagatorka i nauczycielka metody dramy w Polsce. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w twórczości teatralnej, za osiągnięcia w działalności dydaktycznej. Honorowy Dyrektor Kongresu i Festiwalu - Profesor Maciej Wojtyszko - reżyser teatralny i filmowy, pisarz, dramaturg, autor scenariuszy, kilkunastu sztuk teatralnych oraz utworów dla dzieci. Absolwent Liceum Technik Teatralnych w Warszawie. Początkowo studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Jako prozaik debiutował w roku 1966. Autor kilku książek dla dzieci i młodzieży (m.in. "Bromba i inni", "Antycyponek", "Trzynaste pióro Eufemii", "Tajemnica szyfru Marabuta", "Synteza"). Niektóre z nich stały się pierwowzorami dla animowanych seriali telewizyjnych. W swoim dorobku ma także wiele spektakli dla młodych widzów. Do wielu przedstawień dla dzieci i młodzieży przygotowywał scenariusze i pisał teksty piosenek. Przedstawienia dla dzieci realizował także w Teatrze Telewizji. Członek Koła Realizatorów Filmów dla Dzieci i Młodzieży Stowarzyszenia Filmowców Polskich w Warszawie. Wykładowca w warszawskiej PWST, dziekan Wydziału Reżyserii na tej uczelni. Wice Prezes Polskiego Stowarzyszenia Teatrów Dla Dzieci i Młodzieży ASSITEJ. Dziekan Szkoły Aktorskiej Haliny i Jana Machulskich. Kawaler Orderu Uśmiechu. Dyrektor Kongresu i Festiwalu - Grażyna Karwowska-Winiarek manager, absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, pomysłodawca i autorka projektów z dziedziny kultury, zarządza wieloma projektami, współpracuje z instytucjami państwowymi i organizacjami pozarządowymi, pozyskuje zewnętrzne środki finansowe dla przedsięwzięć w sektorze kultury. W 2006 otrzymała certyfikat: Trener Narodowego Centrum Kultury. Realizuje wieloletnie programy o zasięgu międzynarodowym i ogólnopolskim. Dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży Korczak (od 2001 roku). Pod jej kierunkiem Festiwal KORCZAK został włączony do programu kulturalnego Przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 roku. Współautorka i współrealizatorka Labiryntu Teatralnego za który w ramach Warszawskiej Giełdy Programów Edukacji Kulturalnej otrzymała nagrodę za najlepszy projekt z zakresu edukacji 8

kulturalnej za rok 2009., który w nowatorski sposób przybliża różne: formy, gatunki, techniki teatralne oraz artystyczne (plastyka, muzyka, taniec i multimedia). Dyrektor Artystyczny Kongresu i Festiwalu - Wojciech Stefaniak, pseudonim artystyczny Faruga Studiował na Wydziale Reżyserii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, a także w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. reżyser, autor koncepcji i realizator wielu międzynarodowych projektów teatralnych. Asystował Annie Augustynowicz w Teatrze Powszechnym w Warszawie. W ramach projektu ODKRYTE/ZAKRYTE w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy zrealizował akcję performatywną Kniaź Patiomkin. Siedem snów Schmidta o rewolucji na podstawie dramatu Tadeusza Micińskiego. Był współscenarzystą wydarzeń w ramach akcji WYŁĄCZ SYSTEM vol 2. i vol. 3 organizowanej przez Dom Spotkań z Historią. Jest współautorem projektu i realizatorem jednego z odcinków serialu teatralnego XIX>XXI, otwierającego Centrum Nauki Kopernik. Ponadto współtworzył zwycięską koncepcję Muzeum Katyńskiego oraz kilka innych idei ekspozycyjnych muzeów w całej Polsce - Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie, Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku. Napisał scenariusze i wyreżyserował wielokrotnie prezentowane na międzynarodowych festiwalach teatralnych. Napisał scenariusz i wyreżyserował spektakl Tefał Lab, który wygrał w 2012 roku główną nagrodę nurtu Off na Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. W tym samym roku wyreżyserował w Teatrze Polskim w Bydgoszczy spektakl Wszyscy święci, jest również wraz z Jarosławem Jakubowskim współautorem scenariusza tego spektaklu, który został nagrodzony na Festiwalu Prapremier (nagroda za tekst) w tym samym roku. W 2013 odbyła się premiera spektaklu "Betlejem polskie" na scenie Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu, Wojciech Faruga był reżyserem i autorem tekstu. Spektakl ten został zakwalifikowany do finału Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej i uhonorowany wyróżnieniem zespołowym. Od lutego 2012 roku Wojciech Faruga jest dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży KORCZAK. Sekretarz Generalny Kongresu Aneta Wróbel, dramatopisarka, reżyser, autorka scenariuszy. Przy realizacji projektu pracował stały zespół: Małgorzata Marszałek-Nieszyn, Joanna Migut, Weronika Komorowska, Diana Kozińska, Danuta Krzak, Ewa Piotrowska, Danuta Szczuka. Magdalena Szpak, Agnieszka Borucka-Foks, Malwina Machałowska, Marcin Miętus, Zbigniew Rudziński. W zależności od realizowanego zadania skład stałego zespołu był powiększany. 9

W sprawach merytorycznych współpracowaliśmy z Instytutem Teatralnym im. Z. Raszewskiego w Warszawie. W Pałacu Kultury i Nauki powstało główne centrum kongresowo-festiwalowe - to nasza baza, w której odbywały się niepowtarzalne, o wysokiej wartości artystycznej wydarzenia teatralne, wystawy, warsztaty, instalacje teatralne, happeningi, seminaria, wykłady, obrady plenarne. 10

Drugie centrum równie ważne mieściło się w Teatrze Powszechnym, tam wystawiane były spektakle teatralne, które posługują się tradycyjnymi technikami teatralnymi oraz te, które w sposób innowacyjny wprowadzają do spektakli nowoczesne rozwiązania. W ciągu 9 dni na scenach warszawskich teatrów zostało zaprezentowanych 126 spektakli teatralnych z całego świata. Spektakle były prezentowane na scenach Teatru Powszechnego im Zygmunta Hübnera, Teatru Baj, Teatru Dramatycznego Miasta Stołecznego Warszawy, Teatru Studio im. Stanisława Witkiewicza, Teatru Lalka, Teatru 6.piętro, Teatru Guliwer oraz w salach wystawowych i konferencyjnych Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. 11

Delegaci zagraniczni, którzy przybyli na Festiwal i Kongres oraz warszawska publiczność mogła się zapoznać z pracą artystów z Argentyny, Australii, Austrii, Czech, Danii, Francji, Holandii, Izraela, Japonii, Kanady, Meksyku, Niemiec, Norwegii, Polski, Rosji, Serbii, Słowacji, Węgier, Wielkiej Brytanii, Włoch Zimbabwe. 12

WIDZENIE WIDZA / FACING THE AUDIENCE Hasłem przewodnim imprezy było Widzenie widza (polskie tłumaczenie angielskiego Facing the Audience ). Jest to kontynuacja linii programowej wyznaczonej przez Komitet Wykonawczy ASSITEJ, który jest autorem idei przewodniej łączącej spotkania członków ASSITEJ w latach 2012-2014. Pierwsze z nich odbyło się na Okinawie (Japonia) w ramach festiwalu Kijimuna Festa pod hasłem Facing the Society (tj. stając twarzą twarz z / mierząc się ze społeczeństwem) w 2012 roku, drugie w Linz (Austria) pod hasłem Facing the Artist (spotykając / stojąc twarzą w twarz z artystą ). Szczególnie ważne były spektakle stanowiące efekt pracy teatralnej, która rozumie, podąża za przemianami swojego odbiorcy i odpowiada na nie. Ważną grupę stanowiły zatem przedstawienia interaktywne czy improwizowane przy współudziale widowni. Program festiwalu został ustalony w oparciu o trzy najważniejsze bloki tematyczne: teatr dla najnajów, teatr dla nastolatków oraz teatr inkluzywny. TEATR DLA NAJNAJÓW Teatr dla najnajów to relatywnie świeża w Polsce dziedzina teatru dla młodego widza skierowana do widzów najmłodszych czyli poniżej 3 roku życia, uwzględniająca specyficzne właściwości percepcji i rozwoju dziecka w tym wieku, operująca swoistymi środkami wyrazu. W Polsce w ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój tego typu teatru, powstało wiele wartościowych w skali światowej produkcji teatralnych zapraszanych na międzynarodowe festiwale teatralne, przedstawienia te w wielu przypadkach łączą pracę teatralną z wiedzą naukową, angażują w proces prób psychologów. Festiwal stał się okazją do zaprezentowania produkcji polskich oraz skonfrontowania ich z najlepszymi osiągnięciami światowymi w tej dziedzinie. Zaproszeni zagraniczni twórcy nie tylko prezentowali swoje prace, ale również prowadzili warsztaty. 13

TEATR DLA NASTOLATKÓW Teatr dla nastolatków to dziedzina teatru, która zaczyna być coraz bardziej dostrzegana w Polsce, ale jej rozwój nie jest tak dynamiczny i nie przynosi jak na razie tak dobrych efektów jak to ma miejsce w przypadku teatru dla najnajów. W repertuarach polskich teatrów pojawia się ostatnio wiele sztuk dla tak zwanych młodych dorosłych jednak w opinii twórców Festiwalu ten rodzaj teatru wymaga długofalowych działań stymulujących jego rozwój. Stąd w ramach programu znalazła się bogata oferta spektakli zagranicznych przeznaczonych dla młodzieży oraz specjalne warsztaty ze światowymi ekspertami. TEATR INKLUZYWNY Teatr inkluzywny to pojęcie będące tłumaczeniem angielskiego inclusive theatre odnoszącego się do teatru tworzonego przez osoby reprezentujące grupy zagrożone wykluczeniem społecznym. Od wielu lat w ramach Festiwalu KORCZAK działania takie mają swoje bardzo prestiżowe miejsce w programie. Teatr jest tu traktowany jako miejsce spotkania i emancypacji. Widownia spotyka się z innym, który dostaje głos. W ramach tego działu tematycznego Festiwalu i Kongresu duży nacisk został położony na sztukę tworzoną przez osoby niepełnosprawne. Wymiernym efektem działań kongresowych a w szczególności międzynarodowego spotkania praktyków teatralnych i naukowców zajmujących się teatrem inkluzywnym została powołana sieć IIAN - International Inclusive Arts Network (w wolnym tłumaczeniu Międzynarodowa Sieć Sztuki Inkluzywnej). 14

Na Światowy Kongres ASSITEJ i Specjalną Edycję Festiwalu KORCZAK złożyło się: 126 prezentacji teatralnych w wykonaniu teatrów z Australii, Argentyny, Czech, Danii, Francji, Holandii, Izraela, Japonii, Kanady, Norwegii, Niemiec, Meksyku, Polski, Rosji, Serbii, Słowacji, Włoch, Wielkiej Brytanii, Węgier. 73 spotkań warsztatowo-seminaryjnych prowadzonych przez specjalistów z Argentyny, Austrii, Afryki Południowej, Belgii, Islandii, Japonii, Kenii, Meksyku, Niemiec, Norwegii, Polski, Serbii, Szwecji, Słowacji, USA, Wielkiej Brytanii, Włoch. 404 zarejestrowanych obserwatorów reprezentujących następujące kraje świata: Australia, Austria, Argentyna, Afganistan, Arabia Saudyjska, Brazylia, Belgia, Chorwacja, Czechy, Chiny, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Indie, Irlandia, Islandia, Izrael, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Królestwo Niderlandów, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Meksyk, Niemcy, Nowa Zelandia, Norwegia, Nigeria, Polska, Republika Południowej Afryki, Rosja, Stany Zjednoczone, Serbia, Szwecja, Słowenia, Turcja, Wietnam, Węgry, Włochy, Zambia, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. 15

W wydarzeniach Kongresu i Festiwalu (249 wydarzeń) wzięło udział ponad 14200 osób. Wydarzenia te stały się unikalną szansą zaprezentowania stanu światowego teatru dla dzieci i młodzieży. Dla mieszkańców Warszawy i uczestników stały się ważną okazją do uczestniczenia w kulturze, a dla profesjonalistów i praktyków teatralnych z Polski i ze świata stały się ważnym impulsem dla rozwoju i własnej pracy twórczej. Wart podkreślenia jest fakt że oferta wydarzeń była wyjątkowo zróżnicowana i trafiała do szerokiego grona odbiorców. Prezentowane spektakle i działania trafiały do widowni dziecięcej i młodzieżowej w każdym wieku. Precyzyjnie określane grupy wiekowe odbiorców wszystkich wydarzeń pozwalały uczestniczyć w Festiwalu dzieciom od kilku miesięcy do 18 lat i znajdować precyzyjnie dopasowaną do ich potrzeb ofertę kulturalną. Prezentowane działania miały bardzo zróżnicowany charakter. Od akcji performatywnych i happeningów w Strefie dziecka poprzez profesjonalne spektakle teatru dramatycznego i lalkowego oraz widowiska plenerowe, aż do warsztatów i spektakli interaktywnych. Dzięki temu teatr był efektywnie promowany jako ważna forma aktywizacji dzieci i młodzieży poprzez ich pełne uczestniczenie w kulturze. Ważnym aspektem było promowanie i rozwijanie dialogu między artystami a widownią, odbywało się ono w ramach dyskusji po wszystkich festiwalowych spektaklach a także w ramach warsztatów, gdzie ważnym tematem był dialog miedzy artystą a widzem oraz włączanie młodzieży w proces powstawania profesjonalnego spektaklu teatralnego. Bardzo ważnym efektem jest prezentacja ogromnej ilości spektakli polskich w ramach Festiwalu, którego gośćmi byli selekcjonerzy najważniejszych światowych festiwali teatralnych poświęconych teatrowi dla młodego wiedza. Festiwal spełnił funkcję showcase u i przybliżył światowym programerom osiągnięcia polskiego teatru ostatnich lat. Ciągle martwi zbyt mała obecność polskich produkcji dla młodej widowni na światowych festiwalach - zupełnie inaczej niż ma to miejsce w przypadku krajowych produkcji dla dorosłej widowni. 16

Polski Ośrodek ASSITEJ monitoruje i stymuluje współpracę polskich artystów z zagranicznymi. Szczególnie ważne jest, że w ramach Festiwalu udało się zaprezentować dwa projekty będące efektem takiego współdziałania: Mrówki spektakl australijskiego Polyglot Theatre wraz z polskimi aktorami i performerami oraz Jeśli nie powiesz, kto będzie wiedział? czyli koprodukcję - polsko meksykańską. Ważnym elementem było budowanie połączeń miedzy teatrem a szkołą, nauczycielami, widzami, rzeczywistością i innymi dziedzinami sztuki. Teatr został zaprezentowany jako miejsce spotkania różnych dziedzin kultury i aktywności. Prezentowane projekty udowadniały, że teatr to nie tylko trwające jakiś określony czas przedstawienie, ale także wszytko, co może się wydarzyć dookoła: warsztaty, rozmowy, spotkania i działania wspólne, także te interaktywne i improwizowane. Działania kierowane były do różnych grup odbiorców. Podstawową były oczywiście dzieci i młodzież, ale podejmowane działania skierowane były również do nauczycieli, praktyków teatralnych, pedagogów szkolnych i pedagogów teatru oraz wszystkich innych zainteresowanych teatrem dla dzieci i młodzieży nie tylko od strony widza. Ważnym elementem było wprowadzenie dyskursu akademickiego i wsparcie się na badaniach naukowych, które prezentowane były głownie w ramach seminariów i sympozjów. 17

http://www.korczak-festival.pl/studio/ zarejestrowało kilkaset godzin materiału filmowego, który dokumentuje prezentowane spektakle, a także rozmowy z gośćmi. Stanowić to może wyjątkowo ważną bazę danych dotyczących dziedziny teatru dla dzieci i młodzieży. Polski Ośrodek ASSITEJ dysponuje również nagraniami wszystkich festiwalowych spektakli, powstało cyfrowe archiwum ze nagraniami wszystkich spektakli zgłoszonych na światową edycję Festiwalu KORCZAK, co stanowi unikalną bazę informacji o stanie światowego teatru dla młodego widza. Za ogromny sukces Festiwalu i Kongresu należy uznać tak dużą obecność teatru dla dzieci i młodzieży w mediach jaką udało się uzyskać organizatorom (raport medialny w załaczeniu). Sytuacja ta poprawia się z roku na rok, jednak ciągle teatr potrzebuje wsparcia mediów by zostać zaprezentowany rodzicom i nauczycielom jako ważny element dopełniający proces edukacji młodego człowieka. W okresie poprzedzającym Festiwal i w trakcie jego trwania informacje o spektaklach były ciągle podawane przez patronów medialnych wydarzenia, przyczyniło się to do wysokiej frekwencji na spektaklach i warsztatach. W ten sposób teatr został zaprezentowany w pełni jego różnorodności. Pokazano nowoczesne oblicze teatru młodego widza korzystające ze wszelkich nowinek technicznych, podejmujące aktualne, często nawet trudne i kontrowersyjne tematy takie jak: śmierć, inicjacja seksualna czy wykluczenie społeczne, ale także szerokie spektrum klasycznych i nowoczesnych spektakli lalkowych, spektakli plastycznych, spektakli tanecznych i muzycznych. 18

RADA ARTYSTYCZNA Program Festiwalu i Kongresu został opracowany przez Radę Artystyczną. Wśród jej członków znalazło się wielu dyrektorów międzynarodowych festiwali teatralnych w Polsce, ale także z bywalców największych światowych festiwali tego typu. Wielu gości Festiwalu i Kongresu szczególnie doceniło jej pracę, która polegała na zbudowaniu idei Festiwalu i Kongresu oraz wyborze spektakli festiwalowych. W skład Rady Artystycznej weszli: LILIANA BARDIEJEWSKA polska autorka słuchowisk, sztuk i utworów prozatorskich dla dzieci, krytyk literacki i teatralny, tłumacz literatury bułgarskiej, wydawca literatury dla dzieci i młodzieży. Jest córką dramaturga i satyryka Henryka Bardijewskiego. Ukończyła filologię słowiańską na Uniwersytecie Warszawskim. Jako krytyk i recenzent z zakresu teatru lalkowego i dziecięcego stale współpracuje z "Gazetą Wyborczą" oraz pismami teatralnymi - "Dialogiem", "Teatrem" oraz "Teatrem Lalek". Obecnie jest redaktorem naczelnym wydawnictwa Ezop. Współpracuje też z Polskim Radiem. Ma w swoim dorobku 20 słuchowisk dla dzieci i dorosłych, 10 sztuk teatralnych i TV dla dzieci. Wydała ponadto powieści dla dzieci Ratatuj (Czytelnik 1984), Bractwo Srebrnej Łyżeczki (Ezop 2004) oraz bajki dla najmłodszych: Zielony wędrowiec (Ezop 2001) i Moje nie moje (Ezop 2004). Z języka bułgarskiego przetłumaczyła 6 powieści i zbiorów opowiadań i ponad 20 sztuk teatralnych oraz słuchowisk. Kilkakrotnie była laureatką konkursu dramaturgicznego, organizowanego przez Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu. W 2001 roku jej Zielony wędrowiec został książką roku w konkursie polskiej sekcji IBBY. 22 marca 2010 w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, podczas uroczystości z okazji Światowego Dnia Lalkarstwa, odebrała z rąk sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Żuchowskiego nadany przez ministra Bogdana Zdrojewskiego Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. LUCYNA KOZIEŃ Dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Lalek Banialuka i dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej w Bielsku-Białej (od 2003 r.), krytyk teatralny, redaktor naczelna pisma Teatr Lalek. Absolwentka polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Podyplomowego Studium Dziennikarskiego przy UJ. Aktualnie II Wiceprezydent Ośrodka Lalkarskiego POLUNIMA, wcześniej (w latach 1989-95) także członek 19

Zarządu PO ASSITEJ - Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów dla Dzieci i Młodzieży). Autorka sztuk i adaptacji scenicznych wystawianych w Banialuce, m.in. Opowieści o chłopcu i wietrze i Zbójnickiej opowieści. Autorka kilkunastu publikacji książkowych z zakresu teatru, ostatnio m. in. monografii Teatru Lalek Banialuka (Teatr Lalek Banialuka 1947-97 i Teatr Lalek Banialuka 1997-2007), 100 przedstawień polskiego teatru lalek (współred. Marek Waszkiel), albumu Teatr bez granic (wydanego z okazji jubileuszowej 25. edycji Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej) i publikacji z serii Lalkarze (o artystach teatru lalek: Jerzym Zitzmanie, Aleksandrze A. Łabińcu, Janie Dormanie, Włodzimierzu Dobromilskim, Krzysztofie Rale). Swoje teksty o teatrze publikowała m.in. na łamach Animatora, Teatru Lalek, Beskidzkiego Informatora Kulturalnego, Sceny, Sztuki dla Dziecka, Teatru, Wokół teatru, Relacji-Interpretacji. Laureatka m.in.: Ogólnopolskiego Konkursu "Bliżej teatru" i "Sceny" za "wybitne osiągnięcia w upowszechnianiu teatru" (1988), Złotej Maski - nagrody dziennikarzy i krytyków za twórczy wkład w rozwój teatru (1997), Nagrody Ministra Kultury (1998), Nominacji do "Ikara" - Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Bielska-Białej (2002 i 2008), Nagrody Polskiego Ośrodka ASSITEJ dla Krytyka Roku 2005 - "dla wybitnego krytyka teatru dla dzieci i młodzieży" (2005), Nagrody Marszałka Woj. Śląskiego w dziedzinie kultury (2007), Srebrnego Medalu "Gloria Artis" (2007), Ikara - Nagrody Prezydenta Miasta Bielska-Białej w dziedzinie kultury i sztuki za wybitną dotychczasową działalność (2012), Nagrody ZASP za wieloletnią pracę na rzecz środowiska lalkowego (2014). ALICJA MORAWSKA-RUBCZAK Zajmuje się badaniami nad teatrem dla dzieci, pisze doktorat o estetyce współczesnego teatru dla dzieci, realizowała stypendium naukowe na Uniwersytecie w Kopenhadze. Badaczka i ogromna entuzjastka teatru dla dzieci, zwłaszcza tego dla najnajmłodszych (w wieku od kilku miesięcy do 3 lat) oraz teatru lalek. Pisze liczne teksty z zakresu krytyki teatralnej, teorii teatru dla dzieci i teatru lalek oraz performatyki. W 2011 roku opublikowała swoją pierwszą książkę zatytułowaną teatr animacji Janusza Ryl-Krystianowskiego. W licznych konferencjach w kraju i zagranicą, przedstawiała referaty i wykłady na temat sztuki dla dzieci, teatru tańca dla dzieci, teatru lalek i teorii teatru najnowszego. Brała udział w wielu festiwalach i konferencjach, m.in. w Japonii, Danii i we Włoszech, również jako członek jury na międzynarodowych festiwalach teatru dla dzieci. Realizowała liczne projekty z zakresu edukacji teatralnej, zwłaszcza skupiające się na najnowszej dramaturgii dla dzieci i młodzieży. JOANNA ROGACKA Krytyk teatralny, redaktor, kierownik artystyczny Teatru Lalka w Warszawie. Inicjatorka i dyrektorka artystyczna festiwalu widowisk lalkowych Warszawski Pałac Teatralny. Od 2003 r. jest członkiem Polskiego Ośrodka 20

Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatru dla Dzieci i Młodzieży ASSITEJ. W zarządzie stowarzyszenia zasiada czwartą kadencję. MAGDALENA SZPAK Specjalista w teatralnej edukacji w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Prezes Stowarzyszenia Pedagogów Teatru, członek ASSITEJ. Absolwentka warszawskiej Akademii Teatralnej i Kultury Zarządzania w Szkole Głównej Handlowej. Od 2008 roku pracuje w Instytucie Teatralnym, gdzie prowadzi wiele projektów w dziedzinie teatru educationdedicated dla osób w każdym wieku - od małych dzieci do seniorów. Koordynator wielu projektów. Prowadzi warsztaty dla dzieci, młodzieży i nauczycieli. JAROSŁAW ANTONIUK teatrolog, reżyser, autor sztuk dla dzieci i młodzieży, manager, od 1994 roku dyrektor Teatru Lalki i Aktora w Łomży oraz Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Walizka. Obecnie mieszka w Łomży. Jest absolwentem Państwowego Studium Kulturalno Oświatowego w Ciechanowie (1985-1987 wydział teatr), wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej w Warszawie (1988-1992) oraz Podyplomowych Studiów Managerskich Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (2010-2011). Od 1994 roku związany z Teatrem Lalki i Aktora w Łomży, gdzie jest dyrektorem naczelnym i artystycznym. Za jego dyrekcji teatr stał się ważnym ośrodkiem teatralnym w kraju i za granicą. Występował na wielu festiwalach zagranicznych i uczestniczył w tournee. W latach 1995-2002 wybudował pierwszy w historii Łomży budynek teatralny, którego otwarcie miało miejsce 27 marca 2002 r. Obecnie jest to siedziba teatru. Budynek teatru położony jest w centrum miasta, o charakterystycznej postmodernistycznej bryle, ze sceną na 120 miejsc. Od 1994 roku jest również dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Walizka, który to na przestrzeni kilkunastu lat stał się ważnym i cenionym festiwalem teatralnym nie tylko w kraju, ale i Europie. Festiwal odbywa się co roku i skupia teatry portatywne. Do tej pory festiwal gościł zespoły teatralne z ponad 40 krajów. Odbywa się co roku w czerwcu. Jarosław Antoniuk jest także inicjatorem edukacji estetycznej dzieci i młodzieży Poznajemy teatr, którą to placówka realizuje od początku jego dyrekcji. Współpracuje z wieloma teatrami z kraju i zagranicy, jest promotorem teatru zza wschodniej granicy w Polsce, promuje polski teatr na Bałkanach, uczestniczy w seminariach w kraju i zagranicą, publikuje pozycje dotyczące teatru w pismach krajowych i zagranicznych, juror festiwali zagranicznych m.in.: w Suboticy, Ljubljanie, Kragujevacu, Banja Luce. MAREK CHODACZYŃSKI reżyser teatru lalek. Reżyserował własne spektakle w Polsce, Rosji i na Białorusi. Od 1997 roku współzałożyciel i prezes stowarzyszenia twórczego: Unia Teatr Niemożliwy- Teatr Lalek dla Dorosłych. Wielokrotnie 21

reprezentowali Polskę poza jej granicami. Spektakle prezentowane na licznych Festiwalach i Przeglądach w kraju i zagranicą uhonorowane m.in.: Złoty Offeusz Malta, PIERROT 2000 za poszukiwanie nowychi alternatywnych nurtów (Stara Zagora), I miejsce Łódzkich Spotkań Teatralnych, Grand Prix na Szczecińskim Kontrapunkcie, I nagrodę Jury Młodzieżowego KONTEKSTY. W rankingach miesięcznika TEATR wymieniane jako: jeden z najciekawszych spektakli teatralnych w Polsce, jedna z najciekawszych premier teatru alternatywnego w Polsce, jeden z najciekawszych spektakli teatrów lalek w Polsce. Finaliści festiwalu twórczości St. Wyspiańskiego Wyspiański. Indywidualne nagrody reżyserskie w Polsce i Czechach m.in. za wprowadzenie do teatru filozofii. Na przełomie XX i XXI wieku Unia Teatr Niemożliwy, prowadziła jedyną w Polsce scenę teatru lalek dla Dorosłych w Kuchniach Królewskich Pałacu w Wilanowie. Warsztaty integracyjne teatralne, plastyczne z młodzieżą zagrożoną i niepełnosprawnymi umysłowo, w Warszawie i innych miastach. Działalność wystawiennicza i stypendialna. Od 1984 roku członek, obecnie prezydent, Polskiego Ośrodka Lalkarskiego Międzynarodowej Unii Artystów Lalkarzy POL-UNIMA. WOJCIECH STEFANIAK pseudonim FARUGA Studiował na Wydziale Reżyserii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, a także w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Asystował Annie Augustynowicz przy pracy nad spektaklem Miarka za Miarkę w Teatrze Powszechnym w Warszawie. W ramach projektu ODKRYTE/ZAKRYTE w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy zrealizował akcję performatywną Kniaź Patiomkin. Siedem snów Schmidta o rewolucji na podstawie dramatu Tadeusza Micińskiego. Był współscenarzystą wydarzeń w ramach akcji WYŁĄCZ SYSTEM (w latach 2010-2014) organizowanej przez Dom Spotkań z Historią Jest współautorem projektu i realizatorem jednego z odcinków serialu teatralnego XIX>XXI, otwierającego Centrum Nauki Kopernik. Ponadto współtworzył zwycięską koncepcję Muzeum Katyńskiego oraz kilka innych idei ekspozycyjnych muzeów w całej Polsce. Napisał scenariusze i wyreżyserował wielokrotnie prezentowane na międzynarodowych festiwalach teatralnych spektakle Carson City i San Fernando Valley. Wymienione pokazy zrealizowane zostały w ramach kolektywu teatralnego 52 43'N19 42'E PROJECT. Napisał scenariusz i wyreżyserował spektakl Tefał Lab, który wygrał w 2012 roku główną nagrodę nurtu Off na Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. W tym samym roku wyreżyserował w Teatrze Polskim w Bydgoszczy spektakl Wszyscy święci, jest również wraz z Jarosławem Jakubowskim współautorem scenariusza tego spektaklu, który został nagrodzony na Festiwalu Prapremier (nagroda za tekst) w tym samym roku. W 2013 odbyła się premiera spektaklu Betlejem polskie na scenie Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu, Wojciech Faruga był reżyserem i autorem tekstu. Spektakl ten został zakwalifikowany do finału Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej i uhonorowany wyróżnieniem zespołowym. Wyreżyserował także spektakle "W środku słońca gromadzi się 22

popiół" wg tekstu Artura Pałygi w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie oraz Trędowata. Melodramat w Teatrze Polskim w Bydgoszczy. ZBIGNIEW RUDZIŃSKI Absolwent polonistyki. Uczestnik studenckiego ruchu teatralnego w latach siedemdziesiątych. Instruktor, animator i organizator amatorskiego życia teatralnego wśród młodzieży w Poznaniu i w środowisku wiejskim. Przez wiele lat aktywny w Towarzystwie Kultury Teatralnej (propagator Proscenium) oraz ASSITEJ (obecnie członek Zarządu PO). Od 1985 roku w Centrum Sztuki Dziecka kształtuje działalność teatralną tej instytucji, m.in.: redaguje wydawnictwo Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży, organizuje konkursy na sztukę teatralną oraz warsztaty dramatopisarskie, promuje współczesną dramaturgię w kraju i zagranicą. Był inicjatorem i organizatorem Kongresu Polskiego Teatru dla Dzieci i Młodzieży (2005). a także współredaktorem Raportu o Stanie Polskiego Teatru dla dzieci i Młodzieży w latach 1989-2003. Wypromował w Polsce teatr dla najnajmłodszych. MAREK WASZKIEL Historyk teatru, krytyk, od 1977 jest wykładowcą w Akademii Teatralnej im. Zelwerowicza w Warszawie, na Wydziale Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku, którym to wydziałem kierował jako prorektor warszawskiej AT w latach 1999-2005. W latach 2005-2012 był dyrektorem Białostockiego Teatru Lalek. Od 1977 do 2005 pracował w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie, jako redaktor Pamiętnika Teatralnego. Do 2012 był członkiem Komitetu Wykonawczego UNIMA, szefem Komisji Komunikacji i Publikacji (1996-2000), Komisji Kształcenia Zawodowego (2000-2004, 2008-2012), w której nadal uczestniczy. Opublikował wiele studiów na temat lalkarstwa polskiego i światowego. Jego najważniejsze prace to: Dzieje teatru lalek w Polsce (do 1945), Warszawa 1989 oraz Dzieje teatru lalek w Polsce, 1944-2000, Warszawa 2012. Jest wydawcą kilku serii wydawniczych poświęconych polskim lalkarzom oraz historycznym i teoretycznym aspektom sztuki lalkarskiej. Współpracuje z wieloma teatrami, szkołami lalkarskimi i festiwalami w różnych krajach jako konsultant do spraw teatru lalek. MACIEJ WOJTYSZKO Reżyser teatralny, filmowy i telewizyjny. Pisarz, dramaturg, wykładowca w Akademii Teatralnej w Warszawie, dwukrotny dziekan Wydziału Reżyserii. Ma na swoim koncie ponad dwadzieścia sztuk Teatru Telewizji, pięć filmów fabularnych, kilka spektakli teatralnych i ponad tuzin epizodów teatru TV. Jest autorem słuchowisk, sztuk teatralnych i książek dla dzieci. Ilustruje on książki dla dzieci. Kawaler Orderu Uśmiechu. 23

SPEKTAKLE Liczba zgłoszeń z całego świata przerosła oczekiwania organizatorów. Na adres Polskiego Ośrodka ASSITEJ przyszło bowiem ponad 420 zgłoszeń (w przypadku poprzednich Kongresów ASSITEJ, odbywających się co trzy lata - bez spotkań pośrednich co roku - liczba zgłoszeń nie przekraczała 250). W ciągu 8 miesięcznej pracy rada artystyczna w trakcie swoich kilkunastu spotkań dokonała wyboru spektakli spośród propozycji ze świata i z kraju. Ostateczny program Festiwalu został ustalony tak, by możliwie najpełniej prezentował złożone tendencje i kierunki rozwoju światowego teatru dla młodego widza, oraz uwzględniał założenia programowe i ideologiczne. Kryteria selekcji spektakli miały na celu wybór spektakli w miarę nowych (tak by od daty premiery nie upłynęło więcej niż 3 lata, reprezentujących wszystkie kontynenty. Ten warunek globalności sprawił selekcjonerom największy problem gdyż bardzo trudno było zbudować zwarty wyrównany program prezentujący prace teatralne z całego świata. Dlatego też selekcja odbywała się tylko na podstawie nadesłanych zgłoszeń, ale również poprzez zgłoszenia i propozycje selekcjonerów. Zebrana Rada Artystyczna rekrutowała się z najwybitniejszych przedstawicieli środowiska teatralnego teatru dla dzieci i młodzieży w Polsce. To pozwoliło na zachowanie obiektywizmu i możliwie najwyższej jakości merytorycznej dokonywanych decyzji programowych. W ramach Festiwalu zostały zaprezentowane zarówno przedstawienia bazujące na klasycznych utworach dla dzieci i młodzieży, jak również te, które są inscenizacjami dramatów współczesnych. Równie zróżnicowane były konwencje teatralne: teatr lalkowy, teatr tańca, teatr plastyczny czy klasyczny teatr dramatyczny. Warszawiacy mogli zobaczyć zarówno spektakle ultranowoczesne odwołujące się do technik multimedialnych i interaktywnych jak również te odwołujące się do tradycji i folkloru. Poniżej lista spektakli wraz z krótkimi opisami. Prezentacje spektakli ulicznych 1. Tradycyjny spektakl lalkowy Vitéz László / Teatr Lalkowy BábSzínTér (Węgry) 2. Magiczny Teatralny Automat / Teatro Tatro (Słowacja) Prezentacje spektakli dla najnajów: 1. Wyprawa po deszcz Centrum Nauki Kopernik (Warszawa) 2. Czerwony Kapturek Teatr Lalki i Aktora (Wałbrzych) 3. Gra Studio Teatralne Blum (Poznań) 24

4. Maszyna do opowiadania bajek Teatr Pinokio (Łódź) 5. Śpij słodko, mój księżycu Dschungel Wien/IYASA (Austria/Zimbabwe) 6. Jugar Compañía Teatro al Vacío (Meksyk) 7. "Mrówki" Polyglot Theatre (Australia) 8. Farfalle Compagnia TPO (Włochy) 9. Spot La Baracca Testoni Ragazzi (Włochy) 10. Złotowłosa Teatr Drak (Czechy) 11. Chrząszcze Teatr Minor (Czechy) 12. Calineczka Teatr Stary im. Karola Spišaka (Słowacja) 13. Opowieść o dziewczynie w kolorze niebieskim Teatr Lalkowy Ciróka (Węgry) 14. Byliśmy ptakami Teatr Lalkowy Mesebolt (Węgry) Prezentacje spektakli dla dzieci: 1. Słoń i kwiat Grupa Coincidentia/Białostocki Teatr Lalek (Białystok) 2. Dzieci z Bullerbyn Teatr Polski (Wrocław) 3. Chodź na słówko Centrum Sztuki Dziecka (Poznań) 4. Bankructwo małego Dżeka Teatr Lalka (Warszawa) 5. Jak zostałam wiedźmą? Sztuka autobiograficzna dla dorosłych i dzieci, Teatr Studio (Warszawa) 6. Bromba w sieci Teatr 6.piętro (Warszawa) 7. Lulabajki wykonanie Teatru CHOREA z Łodzi 8. King Maas Theater en Dans (Holandia) 9. Burzowa noc Le Carrousel (Kanada) 10. Prawdziwa bajka Teatret Gruppe 38/Carte Blanche (Dania) 11. Czuk i Hek: podróż ku pokrzepieniu serc Melting Point/NVT/Barentz Kult (Rosja) Prezentacje spektakli dla nastolatków: 1. W beczce chowany Teatr Animacji (Poznań) 2. Morrison/Śmiercisyn Teatr Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki (Opole) 3. Lepsze lasy GRIPS Theater (Niemcy) 4. W szafie trzymam lalkę Buenos Aires Theatre Group (Argentyna) 5. Maja i ja i Maja Bitef Theatre (Serbia) 6. Janosik. Naprawdę prawdziwa historia Teatr Lalka (Warszawa) 25

Bankructwo małego Dżeka Teatr Lalka (Warszawa) Spektakl Bankructwo małego Dżeka przenosi akcję powieści Janusza Korczaka z 1924 r. w dzisiejsze realia amerykańskie. Dżek Fulton, uczeń nowojorskiej szkoły, pieniądze podarowane mu przez dziadka inwestuje w portal społecznościowy dziecidladzieci.com. Takim inicjatywom zawsze towarzyszy ryzyko niepowodzenia i poniesienia strat. Bankructwo Dżeka okazuje się faktem, ale nie końcem ambitnego planu. Tworzenie portalu jest dla bohatera i jego kolegów ekscytującą przygodą, dzięki której uczniowie zdobywają doświadczenie w zarządzaniu firmą internetową. Bromba w sieci Teatr 6.piętro (Warszawa) Kto poznał Brombę, ten polubił ją od razu. Przez blisko cztery dziesięciolecia przygody tej wyjątkowej specjalistki od mierzenia i ważenia doczekały się kilkunastu książkowych wznowień, kontynuacji, adaptacji rysunkowych i telewizyjnych, a co najważniejsze nie straciły nic na swojej aktualności. Bromba wciąż ma wyjątkowych i oryginalnych przyjaciół, z którymi przeżywa niezwykłe przygody, podróżuje do innych wszechświatów, rozwija wyobraźnię, a przede wszystkim, zadając z pozoru proste pytania o naturę spraw, zmusza do myślenia. Jest to spektakl o przyjaźni, odwadze i pytaniach bez odpowiedzi, które jednak warto zadawać. A przede wszystkim o tym, co należy robić, żeby spotkanie ze współczesnym technologicznym światem sprawiało nam radość, i jak zdrowy rozsadek oraz logika pomagają ustalić właściwe granice między tym, co powinniśmy wiedzieć, a tym, co powinniśmy czuć. Byczek Fernando Teatr Guliwer (Warszawa) Byczek Fernando to spektakl zrealizowany na podstawie wierszowanej bajki autorstwa amerykańskiego twórcy literatury dziecięcej, Munro Leafa. Fabuła książki opowiada o pokojowo nastawionym do świata byczku, który zamiast brać udział w korridzie, woli wieść spokojne, radosne życie, przesiadywać pod ulubionym drzewem i wąchać kwiaty. Bajka przypomina o tym, że pokój na świecie jest najważniejszy. Pomysł na realizację przedstawienia zrodził się z zestawienia postaci byczka z bajki Munro Leafa z motywem byka pojawiającym się w twórczości Pabla Picasso. Fabułę książki umieszczamy więc w kubistycznym świecie malarstwa i rzeźby, który jest bliski wrażliwości dziecka i jego postrzeganiu świata mówi Robert Jarosz, reżyser spektaklu. 26

»Byczek Fernando«to historia byczka, który był zupełnie inny niż inne byki: zamiast tradycyjnych byczych zabaw (skoki, walka na rogi, brykanie) wolał wąchać kwiatki. Fernando uczy nas i nasze dzieci, że nie ma jednej słusznej drogi i że szukając swojej życiowej ścieżki, należy słuchać głosu własnego serca, uczy, że nie warto patrzeć na stereotypy i»jedyne słuszne«wzorce postępowania i role, [ ] tylko śmiało iść własną drogą. I że właśnie to prowadzi do szczęścia i spełnienia. Ważne przesłanie znajdzie w tej sztuce także starsze pokolenie: mama Fernanda, choć martwi się z powodu jego odmienności, akceptuje ją i wspiera swojego syna w poszukiwaniu własnej drogi, ucząc nas rodziców i opiekunów że ścieżka, którą wymarzyliśmy dla naszych pociech, nie jest ich ścieżką, i że naszym zadaniem jest towarzyszenie i wspieranie, nie zaś narzucanie swoich poglądów. Munro Leaf»Byczek Fernando«w Teatrze Guliwer recenzja Inga Szaniawska, czasdzieci.pl Chodź na słówko Centrum Sztuki Dziecka (Poznań) Bohaterami przedstawienia są słowa, które zostały błędnie wypowiedziane przez dwuletnią dziewczynkę i nie wiedzą, kim tak naprawdę są. Wspólnie zastanawiają się, jak odnaleźć swoją właściwą osobowość. Kula pragnie za wszelką cenę stać się kurą, a Toperz zastanawia się, czy nie powinien zostać nietoperzem. Prowadzą bardzo zabawne rozmowy, przywołują na scenę kolejne ciekawe postaci, które mogłyby im pomóc. Seria niespodziewanych, ale i komicznych spotkań wiedzie je ku zaskakującemu rozwiązaniu. Wyobraźnia i poczucie humoru Maliny Prześlugi, owocujące przewrotną narracją, idącą w poprzek utartych schematów, uruchamiają aktywność młodej widowni, która doskonale rozumie lingwistyczne żarty, a nawet uczestniczy w spektaklu podpowiadając aktorom. Ci wykonują swą robotę perfekcyjnie, podobnie jak reżyser Jerzy Moszkowicz, nadający całości rytm [ ]. Toperz i Kula w poszukiwaniu tożsamości, Kalina Zalewska, 23 maja 2013 r. Czerwony Kapturek Teatr Lalki i Aktora (Wałbrzych) Jerzy Jan Połoński scenarzysta i reżyser spektaklu w swojej wersji bajki postanowił ubarwić nieco perypetie tytułowego Kapturka, stawiając na jego drodze dodatkowe postaci. I to nie byle jakie! [ ] Zapominalska Czarownica (Sylwia Nowak), która zapodziała gdzieś Jasia i Małgosię, wiecznie niewyspany Miś (Jakub Grzybek), Krasnale zbuntowane przeciwko Królewnie Śnieżce i wreszcie Piromanka z zapałkami to uosobienia 27

współczesnych, typowych zachowań. [ ] Urozmaicenie warstwy fabularnej to nie jedyne nowatorskie rozwiązanie zastosowane przez twórców. [ ] Czarno-biała scenografia, przywodząca na myśl klimat słynnej»rodziny Adamsów«lub filmów Tima Burtona, przenosi widzów w magiczny świat wyobraźni. Nie ma tu zbędnych elementów, wyolbrzymionych symboli. Prosta dekoracja pozwala na własną projekcję rzeczywistości. Ciemny las pełen powykręcanych drzew, naszkicowany jakby ołówkiem, stanowi tło dla artystów i ich niezwykle wykreowanych postaci. Zarówno lalki, jak i sposób ich animowania zasługują na uznanie. Większość z nich pozostaje w ścisłym związku z aktorem (głowa animatora jest jednocześnie głową lalki, a jej mały tułów i kończyny są animowane przy pomocy kijów), co daje komiczny efekt. Sam spektakl to rodzaj musicalu, w którym pojawia się aż 10 zabawnych piosenek. Mona Branicka, Nowa Siła Krytyczna, 6 marca 2012 r. Dzieci z Bullerbyn Teatr Polski (Wrocław) Powieść Astrid Lindgren od pół wieku wygrywa w cuglach wszystkie plebiscyty na ukochaną książkę dzieciństwa. Od kiedy na język polski przetłumaczyła ją Irena Wyszomirska na Dzieciach z Bullerbyn wychowało się wiele pokoleń Polaków. W tej opowieści jest to, za czym najbardziej we wspomnieniach tęsknimy i czego pragnęlibyśmy dla naszych dzieci wspaniałe, wolne, szczęśliwe dzieciństwo, spędzone na zabawie i wśród przyjaciół. Pewnie to decyduje o jej nieprzemijającej popularności. Teraz historia o mieszkańcach małej szwedzkiej osady trafia na deski naszego teatru w adaptacji Anny Ilczuk. Wciągniemy do tworzenia tego spektaklu dzieci to one za każdym razem na nowo będą współautorami jego scenografii. Gwarantujemy dużo śmiechu i wspólnej zabawy aktorów z widzami. Któż z nas nie marzył, żeby zamieszkać w Bullerbyn! Wymieniać się z Anną i Brittą nie SMS-ami, ale liścikami na lince zawieszonej między dwoma domami, kolekcjonować nie znajomych na Facebooku, ale zakładki do książek. I jeszcze zmywać kurz i pył w łaźni nad jeziorem, cieszyć się z własnego pokoju z podłogą wyłożoną ręcznie robionymi dywanikami, wyprawiać się do sklepu w Wielkiej Wsi po ślazowe cukierki dla dziadziusia i korzystać z wolności, tropiąc chociażby, gdzie to na długie godziny znikają Lasse, Bosse i Ölle. [ ] Aktorzy [ ] nie wdzięczą się do widzów, próbując przekonać ich, że zamiast dwudziestoparolatków mają przed sobą szóstkę dzieciaków, co to ledwo od ziemi odrosły. Opowiadają historie z Bullerbyn troszeczkę jak wspomnienia z dzieciństwa, po prostu wchodząc na chwilę w skórę samych siebie sprzed lat. I widać, słychać i czuć, że robią to ze swobodą i wyraźną przyjemnością. 28

Gra Studio Teatralne Blum (Poznań) Na czym polega istota dziecięcej zabawy? Na twórczym i kreatywnym stosunku do rzeczywistości wokół? Na znajdowaniu innych, na znajdowaniu siebie, na odkrywaniu siebie w innych i innych w sobie? Gra nie ma końca, czasem nie ma początku, trwa, dzieje się. Zaskakuje. Pomiędzy i w. Gra. Przedstawienie powstało z inspiracji twórczością Krystyny Miłobędzkiej uznanej poetki i autorki scenariuszy spektakli dla dzieci, niedawno obchodzącej 80-lecie urodzin. Młodzi widzowie zgromadzeni wczoraj w teatrze mieli możliwość zapoznać się z teatrem na wskroś pozytywnym. Dzieci siedzące wokoło obcowały ze sztuką świetnie przystosowaną do ich wieku, niosącą same pozytywne emocje. Ciekawe wykorzystanie elementów scenografii sprawiło, że co chwila widzowie zaskakiwani byli nową kombinacją, a drzewo, które powstało na końcu, zrobiło furorę wśród najmłodszej widowni.»gra«studia Teatralnego Blum. Recenzja, Natalia Minge, dziecipoznan.pl Jabłonka Teatr Atofri/Poznańska Fundacja Artystyczna (Poznań) Jabłonka to jedyne w swoim rodzaju połączenie teatru dla najnajów i polskiego folkloru. Inspiracją dla powstania spektaklu jest tekst A wczora z wieczora zapisany w zbiorach Oskara Kolberga. Prosta opowieść o jabłonce, na której zakwita czerwono-zielone jabłko. Pieje kogut, zawiał wiatr. Kto zerwie jabłko z jabłonki? Spektakl wypełniony śpiewem, tańcem i ludowymi zabawami. Śpiewowi aktorek towarzyszy muzyka altówki, wykonywana na żywo. Dzieci przez cały czas trwania przedstawienia prawie dosłownie się o nie ocierają. Wszystkie te momenty, gdy aktorki wchodzą w bliższy kontakt z małymi widzami, wywołują u maluchów salwy radości. Dzieje się tak na przykład w trakcie zabawy w ciuciubabkę czy też poszukiwania zaginionego jabłka. Żywe emocje wzbudzają w dzieciach także barwne wstążki oraz kolorowe szerokie spódnice, które wirują na scenie wraz z aktorkami. Iwona Szlefarska, dziecipoznan.pl 29

Jak zostałam wiedźmą? Sztuka autobiograficzna dla dorosłych i dzieci Teatr Studio (Warszawa) Dorota Masłowska i Agnieszka Glińska po raz kolejny sprzymierzą swoje siły. Spektakl dla małych i dla dużych. Będzie i śmieszno, i straszno. Moc emocji gwarantowana. Co się dzieje w głowie małej dziewczynki, kiedy nie może zasnąć? Nagle w jej pokoju pojawia się głodna wiedźma, która latami wędruje po świecie i szuka niegrzecznych dzieci, by ugotować z nich pożywną zupę. Rozpoczynają się wspólne tarapaty, czary i magiczne zaklęcia. Pojawia się cały kalejdoskop bohaterów: sępy, inna wiedźma i ożywiony czarodziejsko drewniany konik. Poemat Doroty Masłowskiej jest fascynującą i pełną współczesnych znaczeń bajką dla młodych widzów, a jednocześnie metaforyczną opowieścią o więzi między matką a córką. Janosik. Naprawdę prawdziwa historia Teatr Lalka (Warszawa) Tematem spektaklu jest żywot i legenda Janosika, historycznego a zarazem mitycznego zbójnika równającego świat, bohatera heroicznego folkloru i kultur narodów Polski, Czech i Słowacji. Spektakl jest też próbą współczesnego odczytania Janosikowego mitu jako historii o ludzkiej potrzebie poszukiwania autorytetów i rzeczników sprawiedliwości. Dla polskich twórców legenda Janosika stała się pretekstem do opowieści o micie buntu. Bohaterem pełnego popkulturowych cytatów spektaklu, wyraźnie adresowanego do dzieci (od lat 10) wychowanych na komiksach o superbohaterach i na kolejnych częściach»shreka«, jest Łowca (Mariusz Laskowski) alter ego Janosika. Kiedyś był buntownikiem i anarchistą, dziś, ustatkowany,»oddziela mrok od światła«, tropiąc i łapiąc złych, a największą wartością w jego życiu jest rodzina. Tropiąc Janosika na zlecenie murgrabiego i księdza, stopniowo utożsamia się ze ściganym. Sam Janosik grany przez reżysera w blond peruce i z plastikową, wyrzeźbioną klatą jak na legendę przystało, pojawia się późno, poprzedzony potężnym zestawem historii prawdziwych i zmyślonych. [ ] W spektaklu Kosa dzieci zobaczą atrakcyjnie opowiedzianą historię harnasia z gór, ich rodzice uniwersalną opowieść o (swoim) dojrzewaniu. Ścigany Janosik, Aneta Kyzioł, Polityka nr 16/17.04, 14 czerwca 2010 r. Ze spotkania indywidualności wyszła wybuchowa mieszanka. Spektakl dobry, spójny i dynamiczny, którego szczególnym urokiem, udzielającym się publiczności, jest frajda, jaką zdaje się sprawiać wykonawcom. Wolne Tatry, Magdalena Foks, Teatr nr 9, 21 września 2010 r. 30

Koziołek Matołek Teatr Dramatyczny (Warszawa) Tytułowy Koziołek to w Polsce postać kultowa. Został stworzony przez pisarza Kornela Makuszyńskiego i rysownika Mariana Walentynowicza w 1933 roku. Był bohaterem jednej z pierwszych historii obrazkowych w Polsce i na stałe wszedł do polskiej popkultury. Historia Matołka to opowieść o koźle, który szuka miasta Pacanowa, w którym podkuwają nie tylko konie, lecz także kozy. Spektakl Ondreja Spišaka to nie tylko opowieść o Koziołku, który podróżuje po świecie w poszukiwaniu mitycznego Pacanowa. To przede wszystkim historia o tym, że wytrwałość, konsekwencja, chęć zdobywania wiedzy i wyobraźnia pomogą w osiągnięciu każdego celu. Koziołkowi przyjdzie zmierzyć się z Czarownicą rodem z horroru, zającami okradającymi podróżnych, producentami filmowymi, a nawet neapolitańską mafią Przede wszystkim jednak sympatycznemu, ale i łatwowiernemu bohaterowi dane będzie stawić czoła własnym słabościom, lękom i zwątpieniu. Czy pozornie niezdarny i głupiutki Matołek odnajdzie jedyne miejsce, gdzie podkuwają kozy? Jaki sens będzie miała jego wyprawa? Czego się nauczy, co zrozumie? Paweł Domagała w tytułowej roli jest tak autentyczny, że dziecięca widownia [ ], która początkowo siedzi grzecznie w fotelach, później skupia się w tłumie pod sceną i najchętniej wlazłaby temu Koziołkowi na głowę. Warto też powiedzieć, że wszystkie rekwizyty i cała scenografia są wykonywane na oczach dzieci ze zwykłego szarego papieru, a muzykę aktorzy grają na żywo na zabawkowych instrumentach. Dziecko wchodzi do teatru, Bronisław Tumiłowicz, Przegląd nr 24, 14 czerwca 2011 r. Lokomotywa Teatr Powszechny Warszawa Kiedy wszyscy domownicy idą już spać, budzą się One małe istoty zamieszkujące nasze mieszkania. Dla nich łyżka do butów to zjeżdżalnia, a wieszak na ubrania to cel dalekiej wyprawy. Marzą, śmieją się, kłócą, smucą i bawią w teatr. Mądry, dowcipny spektakl Piotra Cieplaka jest w całości oparty na najpopularniejszych wierszach Juliana Tuwima. Scenografia mogła przypominać kadr z filmu >>Kingsajz<<. Wielka szuflada, ogromny kontakt, mop wychodzący swoją wysokością poza ramy sceny, szczotka do butów rozmiarem przypominająca łóżko. [ ] Szczególne wrażenie na dzieciach, które reagowały wybuchami śmiechu (ale i starsza publika nie mogła się od niego powstrzymać), zrobiła interpretacja >>Pana Hilarego<< w wykonaniu Mariusza Benoit. [ ] Na szczególną uwagę 31