Zad. 1.1 Koordynacja działań związanych z ochroną i udostępnianiem zasobów genetycznych roślin użytkowych. 1. W jakim stopniu planowane cele poszczególnych zadań zostały zrealizowane w danym roku (podać także w %) W ramach koordynacji działań związanych z ochroną i udostępnianiem zasobów genetycznych roślin użytkowych realizowane były następujące zadania: 1) koordynacja i merytoryczna kontrola realizacji zadań w ramach obszaru I Programu w zakresie zasad i procedur współpracy z wykonawcami programu na rok bieżący, 2) określenie zakresu działań w ramach obszaru I Programu i ich okresowa weryfikacja stosownie do realizacji celów ochrony zasobów genetycznych roślin użytkowych dla poszczególnych kolekcji roślin, 3) koordynacja spotkań, szkoleń i działań służących podnoszeniu świadomości dotyczącej zasobów genetycznych roślin w ramach realizacji zadań obszaru I Programu, 4) koordynacja organizacji krajowych ekspedycji terenowych w celu zbioru ważnych gospodarczo zasobów genetycznych roślin użytkowych, 5) wizytacja kolekcji utrzymywanych w ramach obszaru I Programu, 6) opracowanie sprawozdań okresowych dla Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 7) koordynacja wdrażania postanowień aktów prawnych dotyczących ochrony zasobów genetycznych roślin objętych Krajowym Programem Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych, 8) opracowywanie wytycznych w zakresie wdrażania m.in. umów i dokumentów międzynarodowych oraz kontrola realizacji zadań z nich wynikających, 9) udział w pracach Komitetu Wykonawczego Europejskiego Programu Kooperacyjnego Zasobów Genetycznych Roślin oraz koordynowanie udziału i krajowych prac w ramach projektów finansowanych z budżetu tego programu (HordEva- Identification and updating of C&E data in EBDB of AEGIS Hordeum, z Triticum in AEGIS: Identification and Documentation (TRAID), ECPGR WG for Forages towards 2020s, ECoHisPy - European Collection of Historical Pyrus) oraz innych działań, 10) wsparcie eksperckie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w działaniach międzynarodowych i w pracach międzyrządowych dotyczących ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej w rolnictwie, w celu zapewnienia spójności podejmowanych działań z celami Programu oraz ich racjonalizacja, kontrola ich efektywności i poprawności. Planowany wyjazdy zagraniczny: Spotkanie Komitetu Wykonawczego ECPGR III-IV kwartał Maccaresse/Rzym, Włochy (1 osoba). Cele zaplanowane w 2015 roku zostały zrealizowane w 80%. 2. Opis wykonania zadań (z uwzględnieniem informacji o wyjazdach zagranicznych) Wykonanie zadań obszaru 1 PW wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia w dziedzinie poszczególnych grup roślin (tzw. kolekcji roślin). Wiąże się to z potrzebą zaangażowania specjalistów z szeregu wyspecjalizowanych instytucji do realizacji zadań przewidzianych w poszczególnych kolekcjach, których prace wymagają koordynacji, a sposób ich wykonania, uzgodnienia z głównymi wykonawcami dla zapewnienia spójności i sprawności realizacji zaplanowanych zadań i osiągnięciu celów obszaru tematycznego. Jednostkami współpracującymi z IHAR-PIB w ramach zadania 1.2 są: Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. w Tulcach (prowadzenie kolekcji zasobów genowych grochu, łubinu i seradeli), Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu (prowadzenie kolekcji zasobów genowych lnu, konopi oraz chronionych i rzadkich roślin leczniczych),
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach (prowadzenie kolekcji zasobów genowych odmian uprawnych i dzikich gatunków tytoniu oraz odmian uprawnych, cennych klonów i roślin męskich rodzaju chmielu), Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (prowadzenie kolekcji pszenżyta i pszenicy twardej), Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu (prowadzenie kolekcji zasobów genowych marginalnych roślin strączkowych gruboziarnistych), Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. w Krakowie (prowadzenie kolekcji zasobów genowych gryki i życicy wielokwiatowej), Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (przechowywanie wybranych materiałów genetycznych i prowadzenie badań nad przedłużeniem żywotności nasion w różnych warunkach przechowywania), Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR (prowadzenie kolekcji zasobów genowych pszenicy jarej i ozimej), Polska Akademia Nauk, Ogród Botaniczny Centrum Zachowania Bioróżnorodności Biologicznej w Powsinie (prowadzenie kolekcji zasobów genowych żyta), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (prowadzenie kolekcji zasobów genowych roślin leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych) z wyłączeniem roślin chronionych na terenie Polski). Jednostki współpracujące z IO w Skierniewicach w ramach zadań 1.3 i 1.7 są: Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach (prowadzenie kolekcji starych odmian drzew owocowych w Bolestraszycach), Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny Centrum Zachowania Bioróżnorodności Biologicznej w Powsinie (prowadzenie kolekcji jabłoni i utrzymanie w kriobanku gatunków roślin sadowniczych oraz prowadzenie kolekcji historycznych odmian róż), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (prowadzenie i ocena kolekcji zasobów genowych roślin dyniowatych), Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (prowadzenie kolekcji winorośli oraz prowadzenie kolekcji polowej szparaga), Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły w Grucznie (Ochrona in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych nad Dolną Wisłą), COBORU SDOO w Karzniczce Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Lisewie (prowadzenie kolekcji polowych ozdobnych roślin cebulowych), Spójnia Sp. z o.o. Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze, w Nochowie (rozmnażanie i waloryzacja roślin warzywnych pochodzących z kolekcji banku genów), PlantiCo Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze Zielonki Sp. z o.o. (rozmnażanie i charakterystyka zasobów genowych roślin warzywnych z banku genów). Ad. 1 Po przyjęciu przez Radę Ministrów Programu wieloletniego, Koordynator poinformował instytucje współpracujące o uruchomieniu działań w obszarze 1 PW począwszy od 14 lipca 2015 r. Na bieżąco informował o postępie dotyczącym prac formalnych związanych z programem. Przygotował i uzgodnił z wykonawcami zakresy prac do wykonania w 3 i 4 kwartale br. w ramach zadania 1.2. Uzgodnił z poszczególnymi wykonawcami warunki umowy dotyczące realizacji zleconych prac, przygotował umowy do akceptacji poszczególnych stron. Koordynator poinformował instytucje współpracujące o wymogach dotyczących sposobu i procedurach realizacji zadań oraz terminach rozliczania i przekazania wyników z wykonania zadania. Wykonawcy zadań sporządzili i przekazali Koordynatorowi merytoryczne okresowe i końcowe rozliczenie prac prowadzonych w 3 i 4 kwartale br. W ramach koordynacji i merytorycznej kontroli realizacji zadań w ramach obszaru tematycznego: Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych zorganizowano spotkania koordynacyjne - seminaria zdawczo-odbiorcze dla wykonawców realizujących zadania w Obszarze 1 Programu w okresie od 14.07.2015r. do 31.12.2015r.: 1) 27.11.2015r. seminarium zdawczo-odbiorcze z tematów/zadań realizowanych przez wykonawców IHAR-PIB w obszarze tematycznym 1 PW. 2) 11.12.2015r. seminarium zdawczo-odbiorcze dla wykonawców zewnętrznych realizujących usługi badawcze w ramach zadania 1.2.
Po zakończeniu seminarium zdawczo-odbiorczego odbyło się spotkanie członków Rady Banków Genów i uczestniczących w seminarium wykonawców usług badawczych, podczas którego omawiano sprawy do realizacji w następnym roku, dotyczące: przystąpienia Polski do IX fazy Europejskiego Programu Kooperacyjnego ds. Zasobów Genowych Roślin (ECPGR) zaplanowanej na lata 2014-2018, w tym opłacenia składek za rok 2014 oraz 2015 w wysokości 25 tys. EUR łącznie, funkcjonowania Rady Banku Genów oraz Programu Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych, modyfikacji Ustawy o Nasiennictwie o zapis dotyczący ochrony zasobów genowych, modyfikacji i stosowania SMTA. W dniu 17.12.2015 r. odbyło się w IHAR-PIB w Radzikowie seminarium podsumowujące realizację zadań w Programie Wieloletnim (w tym zadań realizowanych w Obszarze tematycznym 1: Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych ). W seminarium uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin, który nadzoruje realizację programu, Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie oraz beneficjenci programu. Celem ww. spotkań była kontrola wykonania zaplanowanych zadań w ramach Programu Wieloletniego oraz sformułowanie dla wykonawców zaleceń na następny rok. Ad. 2 W br. Koordynator Krajowego Programu Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych przeprowadził konsultacje bezpośrednie, mailowe i telefoniczne z wykonawcami zadania 1.2, na podstawie których przygotował dla nich propozycje zakresów merytorycznych oraz propozycje rozdysponowania środków finansowych na ich realizację w programie wieloletnim. Na tej podstawie przeprowadzono weryfikację wartości mierników oraz kalkulacji kosztów zadań realizowanych od 14 lipca 2015 r. do 31.12.2015r. Przygotowano i podpisano umowy z Instytucjami wykonującymi usługi badawcze w ramach zadania 1.2 oraz z rolnikami uczestniczącymi w realizacji zadania 1.6. Ad. 4 W okresie sprawozdawczym poczyniono wstępne ustalenia w celu przeprowadzenia wspólnej ekspedycji z IO w miesiącu lipcu, które ze względu na trudności z ustaleniem dogodnego terminu dla stron w krótkim czasie, nie doszła do skutku. Planowana we wrześniu druga ekspedycja z SGGW nie mogła dojść do skutku ze względu na brak umowy między SGGW i IO. Organizacja ekspedycji wymaga dużo wcześniejszego planowania wszystkich jej aspektów, szczególnie jeśli angażuje kilku uczestników. W wyniku wszystkich 17 ekspedycji prowadzonych przez wymienione poniżej instytucje zebrano: KCRZG IHAR-PIB Dzikie, pokrewne i towarzyszące uprawom: na terenie województwa świętokrzyskiego oraz małopolskiego (okolice Zakopanego) 28 obiektów; na terenie województwa mazowieckiego okolice Radzikowa - 10 obiektów. Ogród Botaniczny w Bydgoszczy IHAR-PIB Rośliny łąkowo-pastwiskowe, trawy, motylkowate drobnonasienne: w rejonie Dolnej Wisły - 10 obiektów; terenie województwa lubuskiego - 26 obiektów. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Chmiel w rejonie Borów Tucholskich oraz w okolicach Torunia i Bydgoszczy - 13 obiektów. SGGW w Warszawie, Katedra Roślin Warzywnych i Leczniczych Rośliny lecznicze i aromatyczne: w rejonie wschodniej oraz południowo-wschodniej Polski - 22 obiektów. Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich Rośliny zielarskie: w rejonach: Mazowsza, Lubelszczyzny, Karkonoszy, Pomorza Zachodniego - 39 obiektów. PAN OB-CZRB w Powsinie Żyto: w rejonie: Radzyń Podlaski Międzyrzec Łuków - 13 obiektów.
Załącznik nr 1. zawiera wykaz obiektów zebranych podczas ekspedycji terenowych. Ad. 5 Przeprowadzono kontrolę kolekcji polowych w Ogrodzie Botanicznym w Bydgoszczy (01.10.2015r.), oraz kolekcji roślin warzywnych w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach (5-6.11.2015r.). Ad. 6 Przygotowano dla MRiRW zbiorcze okresowe i końcowe sprawozdania merytoryczne z zadań realizowanych w IHAR-PIB w Obszarze 1 programu wieloletniego. Ad. 7 Nie realizowano Ad. 8 Nie realizowano Ad. 9 Koordynator opiniował do ECPGR merytoryczny udział polskich przedstawiali oraz ich zakres zaangażowania w projektach koordynowanych w ramach projektów finansowanych z budżetu tego programu. W projektach HordEva- Identification and updating of C&E data in EBDB of AEGIS Hordeum, z Triticum in AEGIS: Identification and Documentation (TRAID), ECPGR WG for Forages towards 2020s, udział biorą przedstawiciele IHAR-PIB. Natomiast w projekcie ECoHisPy - European Collection of Historical Pyrus uczestniczy przedstawiciel IO. Wszystkie ww. projekty miały na celu zapoczątkowanie prac nad utworzeniem kolekcji europejskich, pszenicy, jęczmienia, roślin pastewnych i gruszy. Koordynator zgodnie z regulaminem AEGIS wyraża zgodę na włączenie wyłonionych krajowych obiektów zaproponowanych przez opiekuna kolekcji i zaakceptowanych przez grupę roboczą, do umieszczenia ich w kolekcji europejskiej AEGIS. Ad. 10 IHAR-PIB wraz z jednostkami współpracującymi przygotował i przekazał Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi wkład do Country Report on the state of biodiversity for food and agriculture 2015 który posłuży Komisji FAO ds. zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa do przygotowania The State of the World s biodiversity for Food and Agriculture. Wyjazdy zagraniczny: Spotkanie Komitetu Wykonawczego ECPGR III-IV kwartał Maccaresse/Rzym, Włochy (1 osoba). Koordynator wzięła udział w spotkaniu Komitetu Wykonawczego ECPGR w siedzibie Bioversity International w Maccaresse/Rzym we Włoszech. Spotkanie poświęcone było ocenie i przyznania finasowania 11 zgłoszonym projektom badawczym do realizacji z funduszy ECPGR, planowaniu następnego konkursu projektów oraz programu i organizacji spotkania Komitetu Sterującego ECPGR oraz sprawom budżetowym. Przyznano środki finansowe na realizację 9 projektów poświęconych przede wszystkim realizacji kolekcji AEGIS. W związku z trudnościami związanymi z sfinansowaniem składek do ECPGR polski koordynator ustąpił z zasiadania w Komitecie Wykonawczym ECPGR. 3. Wymierne rezultaty realizacji zadań Wykonano wszystkie niezbędne czynności i prace formalno-prawne w celu uruchomienia realizacji zadań w obszarze 1. Po otrzymaniu informacji od Koordynatora o przyznaniu środków na realizację obszaru 1 PW wykonawcy przystąpili do realizacji zadań: w uzgodnionym terminie przekazali Koordynatorowi merytoryczne okresowe i końcowe rozliczenie prac. Przygotowano i podpisano umowy z Instytucjami wykonującymi usługi badawcze w ramach zadania 1.2 oraz z rolnikami uczestniczącymi w realizacji zadania 1.6. Przeprowadzono dwie wizytacje kolekcji utrzymywanych w ramach Obszaru 1. Zorganizowano spotkania koordynacyjne (seminaria zdawczo-odbiorcze) dla wykonawców realizujących zadania w Obszarze 1. Działania służące podnoszeniu świadomości społeczeństwa: Bulińska-Radomska Z. 2015. Po co mam Bank Genów?, wykład specjalistyczny dla przybyłych gości zainteresowanych działalnością Instytutu w tym KCRZG podczas seminarium zorganizowanym w Dniu Otwartych Drzwi w IHAR-PIB, 29.05.2015r. Wykład skierowany był do: hodowców, rolników, uczniów szkół średnich, pracowników ODR, przedstawicieli związków
branżowych, naukowców, prasy rolniczej oraz władz lokalnych (ok. 200 osób). 4. Rola partnerów w realizacji zadań (ze szczególnym uwzględnieniem organów administracji publicznej) Brak partnerów. Specyfika zadania nie wymusza uruchamiania współpracy z partnerami zewnętrznymi, gdyż opiera się na współpracy i koordynacji wszystkich jednostek realizujących program wieloletni.