ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA GEOGRAFII DLA KLASY III GIMNAZJUM

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA GEOGRAFII DLA KLASY III GIMNAZJUM 1 godzina tygodniowo Hasło w podstawie programowej. Wymagania szczegółowe Uczeń: 8. 1. Charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze 8. 1. Charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; Numer i temat lekcji 1. Zróżnicowanie przyrodnicze i gospodarcze Czech i Słowacji 2. Ukraina, Białoruś i Litwa różne drogi rozwoju gospodarczego wiedza merytoryczna Uczeń: Sąsiedzi Polski wskazuje na mapie i opisuje położenie geograficzne Czech i Słowacji, podaje nazwy stolic Czech i Słowacji oraz określa ich położenie, wskazuje na mapie główne krainy geograficzne, rzeki oraz miasta, charakteryzuje walory turystyczne Czech i Słowacji wskazuje na mapie i opisuje położenie geograficzne Ukrainy, Białorusi i Litwy, podaje nazwy stolic omawianych państw oraz określa ich położenie, przedstawia cechy rolnictwa Ukrainy, Białorusi i Litwy, Przewidywane osiągnięcia i działania ucznia Umiejętności Uczeń: porównuje, na, środowisko przyrodnicze (w tym bogactwa mineralne) Czech i Słowacji, wykazuje różnice w rozwoju gospodarczym Czech i Słowacji, podaje przykłady współzależności między środowiskiem przyrodniczym a działalnością gospodarczą, wykazuje wpływ przystąpienia do UE Czech i Słowacji na rozwój gospodarczy tych państw porównuje, na, środowisko przyrodnicze Ukrainy, Białorusi i Litwy, porównuje, korzystając z danych statystycznych, gospodarkę Białorusi i Litwy, podaje przykłady powiązań gospodarczych między Rosją a Białorusią, 1

wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze; 8. 3. Przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy wskazuje na mapie miejsca występowania wybranych surowców mineralnych w omawianych państwach, przedstawia konsekwencje awarii elektrowni w Czarnobylu, przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy porównuje zmiany społeczne i gospodarcze zachodzące na Białorusi i na Litwie po 1990 roku, ocenia, korzystając z danych statystycznych, poziom rolnictwa na Ukrainie, porównuje, korzystając z danych statystycznych, poziom gospodarki Ukrainy z poziomem gospodarki innych państw (uwzględniając główne kierunki oraz cechy wyróżniające), wskazuje przyczyny i konsekwencje ujemnego przyrostu naturalnego na Ukrainie 8. 1. Charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; 8. 4. Wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze Rosji 3. Rosja zróżnicowanie środowiska przyrodniczego opisuje, korzystając z mapy, położenie geograficzne Rosji, podaje przykłady konsekwencji dużej rozciągłości południkowej i równoleżnikowej, lokalizuje na mapie wskazane obiekty geograficzne Rosji: krainy geograficzne, rzeki, miasta wymienia przyczyny spadku liczby ludności Rosji, przedstawia zróżnicowanie narodowościowe i kulturowe Rosji, przedstawia cechy i kierunki rozwoju gospodarki Rosji wykazuje zależności między elementami środowiska przyrodniczego Rosji, porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze europejskiej i azjatyckiej części Rosji 8. 1. Charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze; 8.4. Wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze, narodowościowe, 4. Rosja problemy społeczne i gospodarcze wykazuje różnice w zaludnieniu różnych regionów Rosji i wskazuje przyczyny tych różnic, analizuje przyczyny wyludniania się Syberii, wykazuje rolę surowców energetycznych w gospodarce Rosji, porównuje zagospodarowanie azjatyckiej i europejskiej części Rosji, wyszukuje w źródłach statystycznych dane dotyczące miejsca Rosji w produkcji przemysłowej świata 2

kulturowe i gospodarcze Rosji 8. 1. Charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze 5. Zróżnicowanie przyrodnicze i społeczne Niemiec charakteryzuje, na, środowisko przyrodnicze Niemiec, lokalizuje na mapie wskazane obiekty geograficzne Niemiec: krainy geograficzne, rzeki, miasta ocenia środowisko przyrodnicze z punktu widzenia gospodarki kraju, wyjaśnia, dlaczego starzenie się społeczeństwa Niemiec jest problemem społecznym i gospodarczym (z uwzględnieniem imigracji) 8. 1. Charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze; 8. 2. Wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec; 9. 5. Wykazuje na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i 6. Niemcy największa potęga gospodarcza Europy przedstawia problemy gospodarcze powstałe w wyniku połączenia NRD i RFN, identyfikuje cechy rolnictwa towarowego, przedstawia główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu w Reńsko-Westfalskim Okręgu Przemysłowym jako przykład zmian zachodzących w przemyśle w Europie Zachodniej pojęcia: rolnictwo intensywne, rolnictwo towarowe wykazuje na przykładach związek produkcji rolnej Niemiec z warunkami środowiska przyrodniczego, ocenia, na podstawie danych statystycznych, efektywność i towarowość rolnictwa Niemiec, wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec, wykazuje rolę Niemiec w Europie 3

efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego; 9.6. Przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego rejonu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej 9.4. Wykazuje, na tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego 7. Lekcja powtórzeniowa 8. Wpływ środowiska przyrodniczego na gospodarkę krajów skandynawskich Europa przedstawia, na : wspólne cechy środowiska przyrodniczego omawianych państw, cechy środowiska przyrodniczego wyróżniające dane państwo, podaje cechy gospodarki, które wyróżniają dane państwo, wymienia czynniki wpływające na średnią długość życia ludności w krajach skandynawskich pojęcia: gejzer wykazuje, na tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego omawianych państw: wpływ nadmorskiego położenia na gospodarkę Norwegii, racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych (w tym rzek) w krajach Europy Północnej, wykorzystanie cech środowiska przyrodniczego dla rozwoju rolnictwa w Danii, wykorzystanie cech środowiska przyrodniczego dla rozwoju rybołówstwa w Islandii, wykazuje zależność między położeniem Islandii w strefie ryftu a występowaniem wulkanów i gejzerów 9.6. Przedstawia, na 9. Wielka Brytania od podaje cechy położenia Wielkiej Brytanii, wykazuje wpływ położenia Wielkiej Brytanii na jej 4

podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego rejonu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej imperium kolonialnego do kraju usług i nowoczesnego przemysłu lokalizuje na mapie wskazane wyspy należące do Wielkiej Brytanii, lokalizuje na mapie krainy geograficzne i historyczne Wielkiej Brytanii, przedstawia rolę imigrantów w gospodarce kraju, przedstawia główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu Okręgu Środkowoangielskiego klimat, wykazuje znaczenie rewolucji przemysłowej i podbojów kolonialnych dla rozwoju Wielkiej Brytanii, wykazuje cechy nowoczesnego przemysłu Wielkiej Brytanii pojęcia: technopolia 9. 5. Wykazuje na przykładzie Francji związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego; 9. 7. Przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenia Paryża jako światowej metropolii 10. Wpływ środowiska przyrodniczego na gospodarkę Francji wskazuje na mapie i opisuje położenie geograficzne Francji, charakteryzuje, na, środowisko przyrodnicze Francji, lokalizuje na mapie główne krainy geograficzne, lokalizuje na mapie wskazane: rzeki, miasta, okręgi przemysłowe przedstawia cechy położenia, wielkości oraz układu przestrzennego Paryża wykazuje wpływ warunków środowiska przyrodniczego na kierunki produkcji rolnej w różnych regionach Francji, porównuje, na podstawie danych statystycznych, efektywność rolnictwa Francji z rolnictwem innych państw Europy, wykazuje cechy rolnictwa towarowego i wyjaśnia przyczyny wysokiego poziomu rolnictwa Francji, przedstawia znaczenie Paryża jako światowej metropolii 9. 8. Wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich 11. Austria kraj alpejski charakteryzuje łańcuch górski Alp, przedstawia problemy rozwoju turystyki w Austrii wykazuje związki między elementami środowiska przyrodniczego Alp (piętrowość klimatu i roślinności, gleby, fen), wykazuje (na przykładzie Austrii) wpływ gór na: gospodarkę krajów alpejskich, rozmieszczenie ludności, piętrowość gospodarki rolnej w Alpach, 5

wykorzystanie rzek do rozwoju energetyki, rozwój turystyki 9.9. Wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej 12. Walory turystyczne Europy Południowej wymienia nazwy państw położonych w Europie Południowej i lokalizuje je na mapie, przedstawia wspólne cechy środowiska przyrodniczego krajów basenu Morza Śródziemnego, wymienia przykłady walorów turystycznych państw śródziemnomorskich wykazuje związki między rozwojem turystyki państw Europy Południowej a warunkami przyrodniczymi tych państw, wykazuje wpływ dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej na rozwój turystyki w regionie basenu Morza Śródziemnego pojęcia: przemysł turystyczny 9.10. Prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części 13. Planujemy wycieczkę po wybranych krajach Europy wymienia przykłady miast w wybranym regionie Europy, najchętniej odwiedzanych przez turystów, wymienia przykłady zabytków kultury materialnej we wskazanych miastach Europy opracowuje, korzystając z map, przewodników, internetu, trasę wycieczki po wybranej części Europy, prezentuje opracowaną trasę wycieczki po wybranej części Europy, rozpoznaje na fotografiach wskazane zabytki kultury materialnej Europy 14. Lekcja powtórzeniowa Azja 10.1. Wykazuje, na tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów 15. Azja kontynent kontrastów wskazuje na mapie i opisuje położenie geograficzne Azji, lokalizuje, korzystając z mapy, wskazane obiekty geograficzne Azji, charakteryzuje, korzystając z map tematycznych, środowisko przyrodnicze wskazanego obszaru Azji wykazuje, na tematycznych, że Azja jest kontynentem wielkich geograficznych kontrastów 10.1. Wykazuje, na tematycznych, że 16. Wpływ warunków przyrodniczych na rozmieszczenie ludności w Chinach wskazuje na mapie i opisuje położenie geograficzne Chin oraz ich stolicy, przedstawia, na tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których wykazuje, na podstawie wykresów i danych liczbowych, przemiany ludnościowe i urbanizacyjne w Chinach, wyjaśnia, korzystając z map tematycznych, 6

kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów; 10.2. Przedstawia, na tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje; 10.3. Analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach; wyjaśnia, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na obszarze Chin kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje, przedstawia, korzystając z map tematycznych, zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Chin, lokalizuje, korzystając z mapy, wskazane obiekty geograficzne: krainy geograficzne, rzeki, zna liczbę ludności Chin, wymienia problemy społeczne i demograficzne Chin przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia ludności na obszarze Chin, ocenia radykalną politykę demograficzną wprowadzoną przez chińskie władze i wymienia przykłady jej konsekwencji 10.1. Wykazuje, na tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów; 10.3. [...] podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin oraz wskazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej; 17. Chiny azjatycki kraj wielkich przemian lokalizuje, korzystając z mapy, największe miasta Chin, lokalizuje, korzystając z mapy: obszary wydobycia surowców mineralnych, wybrane okręgi przemysłowe Chin, główne obszary rolnicze z uwzględnieniem rodzaju upraw, podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin, przedstawia znaczenie Chin w gospodarce światowej wykazuje związek rytmu upraw ryżu z cechami klimatu monsunowego, wykazuje związek między zróżnicowaniem warunków środowiska przyrodniczego na obszarze Chin a typem rolnictwa (Chiny Wschodnie, Chiny Zachodnie), identyfikuje cechy rolnictwa intensywnego (przy dużym nakładzie pracy ludzi), wskazuje, korzystając z wykresów i danych liczbowych, zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej, wskazuje przyczyny dynamicznego rozwoju przemysłu w Chinach 7

10.5. Wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i kulturą ryżu a cechami klimatu monsunowego w Azji Południowo- Wschodniej 10.4. Wykazuje znaczenie czynników społecznokulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego 18. Japonia kraj klęsk żywiołowych i nowoczesnej gospodarki opisuje cechy położenia geograficznego Japonii oraz jej stolicy, wskazuje na mapie największe wyspy japońskie i podaje ich nazwy, wymienia cechy miast japońskich, opisuje kulturę japońską z uwzględnieniem cech narodowych Japończyków i ich znaczenia dla rozwoju gospodarki kraju, podaje przykłady koncernów japońskich, które odgrywają dużą rolę w gospodarce światowej pojęcia: marikultury wykazuje związek występowania wulkanów i trzęsień ziemi z położeniem wysp japońskich na granicy płyt litosfery, wyjaśnia przyczyny występowania tsunami, wyjaśnia przyczyny występowania tajfunów, wykazuje na przykładach dostosowanie życia ludności i gospodarki do warunków środowiska przyrodniczego, wykazuje znaczenie czynników społecznokulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii, wykazuje, korzystając z wykresów i danych liczbowych, że Japonia jest potęgą gospodarczą świata 10.6. Opisuje kontrasty społeczne w Indiach 19. Problemy demograficzne Indii wskazuje na mapie i opisuje położenie geograficzne Indii oraz ich stolicy, lokalizuje, korzystając z mapy, wskazane obiekty geograficzne: krainy geograficzne, rzeki, podaje przyczyny i konsekwencje rozwoju wielkich miast, wyjaśnia najważniejsze problemy wynikające z przeludnienia, wykazuje wpływ religii (hinduizmu) na życie mieszkańców i gospodarkę Indii miasta, charakteryzuje, korzystając z map, krainy geograficzne Indii, opisuje, na czym polega podział kastowy społeczeństwa Indii, opisuje kontrasty społeczne w Indiach 8

pojęcia: kasty 10.5. Wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i kulturą ryżu a cechami klimatu monsunowego w Azji Południowo- Wschodniej; 10.6. Opisuje kontrasty gospodarcze w Indiach; wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii 20. Tradycja i nowoczesność w gospodarce Indii opisuje kontrasty gospodarcze Indii, przedstawia tradycyjne i nowoczesne działy przemysłu, wymienia cechy rolnictwa Indii i problemy jego rozwoju, wymienia i lokalizuje na mapie główne obszary rolnicze Indii z uwzględnieniem rodzaju upraw pojęcia: dzierżawa wielostopniowa wykazuje związek rytmu upraw i kultury ryżu z cechami klimatu monsunowego w Indiach i innych krajach Azji Południowo-Wschodniej, wyjaśnia najważniejsze przyczyny hamujące rozwój rolnictwa w Indiach, wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju przemysłu high-technology w Indiach 10.7. Charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej, kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego 21. Azja Południowo- Zachodnia świat islamu wymienia kraje muzułmańskie Bliskiego Wschodu, omawia, korzystając z mapy, położenie krajów Bliskiego Wschodu, charakteryzuje region Bliskiego Wschodu, uwzględniając: cechy kulturowe, zasoby ropy naftowej, poziom rozwoju gospodarczego, wymienia sposoby sztucznego nawadniania w krajach regionu wykazuje wpływ religii (islamu) na życie społeczne i gospodarkę regionu, wykazuje związek gospodarki państw Bliskiego Wschodu z posiadanymi złożami ropy naftowej, wykazuje wpływ klimatu na cechy rolnictwa, wskazuje nowe działy przemysłu i usług, które obecnie rozwijają się w krajach Bliskiego Wschodu 22. Lekcja powtórzeniowa Wybrane regiony świata 10.8. Charakteryzuje na tematycznych i wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-roślinnoglebowych w Afryce 23. Środowisko przyrodnicze Afryki opisuje, korzystając z mapy, położenie Afryki (uwzględniając rozciągłość południkową), lokalizuje, korzystając z mapy, wskazane obiekty geograficzne: kotliny, wyjaśnia związek występowania stref klimatycznoroślinno-glebowych w Afryce i ich symetrycznego układu względem równika z położeniem geograficznym tego kontynentu, wyjaśnia przyczyny występowania wulkanów i rowów tektonicznych w Afryce 9

wyżyny, góry, rzeki, jeziora, opisuje, korzystając z map tematycznych, cechy środowiska przyrodniczego Afryki pojęcia: pasaty 10.9. Wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody 24. Afryka w strefie Sahelu opisuje, korzystając z mapy, położenie Sahelu, charakteryzuje, na tematycznych, środowisko przyrodnicze Sahelu, wymienia nazwy państw położonych w strefie Sahelu i lokalizuje je na mapie, opisuje życie ludzi i formy gospodarowania w strefie Sahelu pojęcia: pustynnienie Sahelu wykazuje na przykładzie strefy Sahelu związek między formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi, wykazuje związek między działalnością człowieka w strefie Sahelu a zmianami zachodzącymi w środowisku przyrodniczym tego regionu, uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody 10.10. Określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób (m.in. AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary 25. Afryka na południe od Sahary wymienia najważniejsze problemy demograficzne i gospodarcze państw afrykańskich położonych na południe od Sahary porównuje poziom życia ludności w krajach Afryki położonych na południe od Sahelu, określa związki pomiędzy problemami wyżywienia ludności, występowaniem chorób (m.in. AIDS) a poziomem życia w krajach na południe od Sahary 1.7. Lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty 26. Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Ameryki Północnej i Południowej omawia, korzystając z mapy, położenie Ameryki Północnej i Południowej, lokalizuje na mapie wybrane obiekty geograficzne obu Ameryk (krainy geograficzne, rzeki, jeziora), wykazuje, korzystając z map tematycznych, podobieństwa i różnice między środowiskiem przyrodniczym Ameryki Północnej i Południowej, wyjaśnia wpływ południkowego układu krain 10

geograficzne na świecie (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa, itp.) charakteryzuje, korzystając z map tematycznych, środowisko przyrodnicze Ameryki Północnej i Południowej, podaje przyczyny występowania wulkanów i trzęsień ziemi na zachodnich wybrzeżach omawianych kontynentów geograficznych na klimat Ameryk, wykazuje związek strefowości roślinnej kontynentu ze strefowością klimatyczną 10. 11. Wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Północnej 27. Stany Zjednoczone kraj imigrantów przedstawia zróżnicowanie rasowe i etniczne społeczeństwa Stanów Zjednoczonych, przedstawia, korzystając z mapy, rozmieszczenie ludności Stanów Zjednoczonych, lokalizuje, korzystając z mapy, wybrane miasta (w tym wchodzące w skład megalopolis), przedstawia cechy miast amerykańskich, wymienia czynniki rozwoju wielkich miast wyjaśnia przyczyny zróżnicowania etnicznego i rasowego społeczeństwa Stanów Zjednoczonych, wyróżnia główne cechy i przyczyny wielokulturowości społeczeństwa Stanów Zjednoczonych, wykazuje rolę imigrantów w rozwoju gospodarczym Stanów Zjednoczonych pojęcia: megalopolis 10. 13. Wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych; określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej 28. Stany Zjednoczone potęga gospodarcza świata przedstawia, na tematycznych, zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Stanów Zjednoczonych, przedstawia cechy gospodarki Stanów Zjednoczonych, podaje przykłady okręgów przemysłowych najnowszej generacji, przedstawia, korzystając z danych statystycznych, rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej wykazuje związki między rozmieszczeniem okręgów przemysłowych a występowaniem surowców mineralnych, wykazuje związki między gospodarką rolną a warunkami środowiska przyrodniczego różnych regionów kraju (z uwzględnieniem cech rolnictwa ekstensywnego), wykazuje rolę przemysłu nowoczesnych technologii w gospodarce kraju pojęcia: rolnictwo ekstensywne, monokultury (system monokulturowy) 10.11. Wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania 29. Brazylia największy kraj Ameryki Południowej omawia, korzystając z mapy, położenie Brazylii i jej stolicy lokalizuje na mapie największe krainy wyjaśnia, na przykładzie Brazylii, przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Południowej, 11

kulturowego i etnicznego Ameryki Południowej; 10.12. Identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii geograficzne Brazylii, określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast Brazylii, podaje przykłady wpływu warunków przyrodniczych na gospodarkę kraju uzasadnia koncentrację ludności i przemysłu na południowo-wschodnim wybrzeżu Brazylii, identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem 1.7. Lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.) 30. Osobliwości przyrodnicze Australii omawia, korzystając z mapy, położenie Australii i jej stolicy, lokalizuje, korzystając z mapy, wybrane obiekty geograficzne Australii, charakteryzuje, korzystając z map tematycznych, środowisko przyrodnicze Australii, wymienia przykłady osobliwości flory i fauny Australii, wyjaśnia pochodzenie polskich nazw na mapie Australii wyjaśnia przyczyny suchości klimatu Australii, wyjaśnia przyczyny występowania reliktowych gatunków zwierząt w Australii, wykazuje związek roślinności z warunkami klimatycznymi Australii pojęcia: wody artezyjskie 10.14. Przedstawia, na tematycznych, główne cechy gospodarki Australii na tle warunków środowiska przyrodniczego 31. Związek Australijski kraj o dużych możliwościach gospodarczych wymienia regiony Australii o najkorzystniejszych warunkach dla rozwoju gospodarczego i lokalizuje je na mapie, przedstawia cechy rolnictwa ekstensywnego Australii, przedstawia, korzystając z map, rozmieszczenie upraw i chowu zwierząt wyjaśnia rozmieszczenie obszarów o najkorzystniejszych warunkach dla rozwoju gospodarki kraju, wykazuje związek gospodarki rolnej z występowaniem basenów artezyjskich, wyjaśnia nierównomierne rozmieszczenie ludności Australii, wykazuje odmienne cechy gospodarki Australii od gospodarki innych krajów wysoko rozwiniętych 12

10.15. Przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki; podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych 32. Arktyka i Antarktyka życie na obszarach polarnych omawia, korzystając z mapy, położenie i granice obszarów polarnych, przedstawia cechy środowiska przyrodniczego Arktyki i Antarktyki, podaje przykłady roślin i zwierząt żyjących w Arktyce i Antarktyce, przedstawia działalność człowieka na obszarach polarnych pojęcia: anekumena wyjaśnia związek cech środowiska przyrodniczego obszarów polarnych z ich położeniem wokół biegunów, wykazuje wpływ wzrostu efektu cieplarnianego na: wielkość i grubość pokrywy lodowej obszarów polarnych, zmiany w świecie roślin i zwierząt obszarów polarnych, porównuje zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym Arktyki i Antarktyki, wykazuje wpływ zmian zachodzących aktualnie w środowisku przyrodniczym obszarów polarnych na zmiany w skali globalnej, porównuje status prawny Arktyki i Antarktydy 10. 7. Charakteryzuje region Bliskiego Wschodu [...] ; wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych 33. Problemy współczesnego świata wymienia przykłady problemów współczesnego świata: środowiskowe, społeczne, gospodarcze, polityczne, wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie wyszukuje w różnych źródłach wiedzy informacji o współczesnych problemach ogólnoświatowych, uzasadnia, że większość problemów ogólnoświatowych zrodziło się jako problemy lokalne, uzasadnia potrzebę współpracy międzynarodowej w celu łagodzenia problemów światowych 34. Lekcja powtórzeniowa 13