PROJEKT UCHWAŁY REKLAMOWEJ DLA GMINY MIASTO USTKA

Podobne dokumenty
Projekt Uchwały reklamowej dla Gminy Miasto Ustka Spotkanie warsztatowe 13/ r.

Projekt Uchwały reklamowej dla Gminy Miasto Ustka Spotkanie otwarte r.

KODEKS REKLAMOWY TORUNIA ZAŁOŻENIA PROJEKTU

KODEKS REKLAMOWY TORUNIA ZAŁOŻENIA PROJEKTU

Formularz ankiety w sprawie konsultacji społecznych dotyczących założeń Kodeksu Krajobrazowego dla Miasta Zduńska Wola

Założenia kodeksu krajobrazowego Gminy Góra Kalwaria. Pracownia Planowania Przestrzennego Teresa Brzozowska

Urząd Miasta Torunia Toruń, Podsumowanie wyników ankiety internetowej. nt. reklamy zewnętrznej w przestrzeni miejskiej w Toruniu

KONSULTACJE SPOŁECZNE dotyczące zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich

Uchwała Krajobrazowa Gdańska

Konsultacje społeczne dot. zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń w mieście

PROJEKT UCHWAŁY REKLAMOWEJ DLA GMINY MIASTO USTKA

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA MIASTA NOWEJ SOLI PRZEWODNIK PO PROJEKCIE UCHWAŁY

FORMULARZ KONSULTACJI SPOŁECZNYCH, DOTYCZĄCYCH PROJEKTU UCHWAŁY

Reklama w kontekście - relacyjność jako główna zasada sytuowania reklam w Gdańsku

Oddziaływanie istniejących nośników reklamowych na przestrzeń publiczną Częstochowy

Formularz konsultacji społecznych, dotyczących założeń tzw. Kodeksu Krajobrazowego dla Miasta Łodzi

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA MIASTA SZCZECIN 2016

Zarządzenie Nr 545/2017 Prezydenta Miasta Kalisza z dnia 13 września 2017 r.

Kodeks krajobrazowy w Gminie Łomianki. Dyskusja publiczna

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA GMINA KOSAKOWO

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA MIASTA I GMINY ŁASK GŁÓWNE ZAŁOŻENIA

WYNIKI ANKIETY UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA MIASTA KALISZA

BADANIE ANKIETOWE NA TEMAT PREFERENCJI ESTETYCZNYCH WZGLĘDEM PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W RUDZIE ŚLĄSKIEJ

Uchwała krajobrazowa. Pomiędzy regulacją prawną a praktyką samorządową

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA MIASTA SZCZECIN 2016

Raport z konsultacji społecznych dotyczących opracowania dokumentu pn. Kodeks krajobrazowy dla Miasta Płocka

Dr Maciej J. Nowak, radca prawny

Informacja na temat przeprowadzonej ankiety dot. reklam w Krakowie.

- UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA -

Karta programowa. Płatność. L.P. Prace i działania Czas wykonania 1. ETAP 1 2. a) analiza funkcjonalnoprzestrzenna

ZAŁOŻENIA UCHWAŁY KRAJOBRAZOWEJ A OCHRONA KONSERWATORSKA ZESPOŁU URBANISTYCZNO-KRAJOBRAZOWEGO MIASTA SOPOTU 1

PYTANIA DOTYCZĄCE TABLIC I URZĄDZEŃ REKLAMOWYCH :

REKLAMY OGRODZENIA MAŁA ARCHITEKTURA

UCHWAŁA REKLAMOWA - cel

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA MIASTA SZCZECIN Konsultacje

Zapytanie ofertowe do kwoty EURO

ROZDZIAŁ 1 Ustalenia ogólne

ZARZĄD DRÓG I ZIELENI W GDAŃSKU

Zasady projektowania reklam w Mieście Bydgoszczy

a) Jelenia Góra Śródmieście, 2) Uzdrowisko Cieplice, 3) Jagniątków, zgodnie z załącznikiem nr 1 do uchwały.

UCHWAŁA../../2018 RADY MIEJSKIEJ LESZNA

uchwała krajobrazowa Etap II. Założenia

pro ojekt Uchwała reklamowa marzec 2017r.

Urząd Miasta Zielonka

Kodeks reklamowy gminy Suchy Las

NOWE NARZĘDZIA PRAWNE W KREOWANIU ŁADU PRZESTRZENNEGO

OPINIA NR 43/2019 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA

Zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń w Opolu

KODEKS KRAJOBRAZOWY W GMINIE ŁOMIANKI

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA W SOPOCIE DEBATA MIEJSKA. Stowarzyszenie Inicjatywa Miasto dr inż. arch. Piotr Czyż mgr inż. Mateusz Sylwestrzak

1. Postanawia się przyjąć i przekazać pod obrady Rady Miasta Krakowa projekt uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie opłaty reklamowej.

REGULAMIN. 2) określenia zasad i sposobów kontroli umieszczonych reklam, zainstalowanych nośników reklam i informacji oraz ich usuwania;

UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA W SOPOCIE. Uchwała Krajobrazowa w Sopocie 1

REGULAMIN umieszczania reklam i szyldów oraz instalowania nośników reklam i informacji w zasobach Otwockiej Spółdzielni Mieszkaniowej

DOBRE PRAKTYKI PROJEKTOWANIA SZYLDÓW REKLAMOWYCH W MIEŚCIE

Zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń w Opolu

UCHWAŁA NR 77/VIII/19 RADY MIEJSKIEJ W NAMYSŁOWIE. z dnia 30 maja 2019 r.

Uchwała krajobrazowa. Wymiana doświadczeń. Alicja Bogalecka-Pabisiak Oddział Estetyki, Wydział Urbanistyki i Architektury

DZIENNIK URZĘDOWY. Warszawa, dnia 6 czerwca 2012 r. Poz. 4589

INFORMACJA PODSUMOWUJĄCA KONSULTACJE SPOŁECZNE

Uregulowania prawne w zakresie ochrony krajobrazu

Główne założenia prezydenckiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu

UCHWAŁA Nr XXI/144/2009 RADY GMINY CZERNIKOWO z dnia 28 kwietnia 2009 roku

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W NAMYSŁOWIE. z dnia r.

SEMINARIUM EKSPERCKIE

ZARZĄDZENIE Nr 62/2016 Burmistrza Miasta Działdowo z dnia 9 czerwca 2016 r.

Gdańska Uchwała Krajobrazowa. Raport z badania ankietowego nt. preferencji estetycznych mieszkańców Gdańska w odniesieniu do przestrzeni publicznych.

WYKAZ ULIC PRZYDZIELONYCH DO DZIELNIC MIASTA USTKA. L.p. Nazwa dzielnicy Nazwa ulicy Uwagi

UCHWAŁA NR IX/75/2015 RADY GMINY IŁAWA. z dnia 26 czerwca 2015 r.

UCHWAŁA Rady Miasta Nowy Targ z dnia..

ZASADY I WYTYCZNE DOTYCZĄCE UMIESZCZANIA REKLAM I INFORMACJI WIZUALNEJ W PRZESTRZENI MIASTA BYDGOSZCZY

RAPORT O STANIE ISTNIEJĄCYM

ZASADY KSZTAŁTOWANIA REKLAM. zawarte w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na obszarze Parku kulturowym obszaru ulicy Krupówki

Zarządzenie Nr 10/UAB/2012 Prezydenta Miasta Słupska z dnia 9 stycznia 2012 roku

RAPORT O STANIE ISTNIEJĄCYM

Uchwała nr... Rady Miasta Ustka z dnia... roku

Projekt HerMan Seminarium Kraków, Akcja pilotażowa. Reklama w przestrzeni historycznej Lublina.

ZARZĄDZENIE NR. PREZYDENTA MIASTA ELBLĄG

7.1. Umieszczenie reklamy następuje na podstawie pisemnej umowy z właścicielem reklamy, określającej wzajemne zobowiązania.

Zarządzenie nr 70/2012 Burmistrza Miasta i Gminy Prabuty z dnia r.

UCHWAŁA NR XLII/346/2010 RADY MIASTA USTKA z dnia 28 stycznia 2010 r.

WSPÓLNA PRZESTRZEŃ gra interesów / dobro wspólne krajobraz prawo wobec potrzeb społecznych

Protokół nr 19/XI/2016. posiedzenia Doraźnej Komisji ds. Rewitalizacji Miasta Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 9 listopada 2016 r.

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH PROJEKTU UCHWAŁY RADY MIEJSKIEJ W SŁUPSKU W SPRAWIE ZASAD I WARUNKÓW SYTUOWANIA OBIEKTÓW MAŁEJ ARCHITEKTURY, TABLIC

Przedmiot konferencji

Opis przedmiotu zamówienia / komunikacja w konsultacjach społecznych

Raport Reklamy w krajobrazie miast i gmin Metropolii Poznań. Miłosz Sura Joanna Piekarska Stowarzyszenie Metropolia Poznań

Zarządzenie nr 123/2009 Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka z dnia 2 września 2009r.

1. Wstępne założenia dla zasad i warunków sytuowania

SEMINARIUM EKSPERCKIE

Uchwała nr XXI/201/08 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 25 czerwca 2008r.

Raport z przeprowadzonych konsultacji społecznych dotyczących rewitalizacji Parku Miejskiego im. Stefana Żeromskiego w Starachowicach

KONCEPCJA REGULACJI ESTETYKI MIASTA

Podstawowe informacje

UCHWAŁA NR XXXIV/570/VII/2016 RADY MIASTA POZNANIA z dnia 6 września 2016r.

Uchwała Nr... -projekt- Rady Miasta Ustka z dnia... roku

Regulamin wynajmu powierzchni reklamowych na budynkach i terenach Spółdzielni Mieszkaniowej w Łazach

INFORMACJE WSTĘPNE CEL I METODA BADANIA ANKIETOWEGO

Oficjalny portal miejski INFORMACJE WSTĘPNE

Raport cząstkowy z przeprowadzonych konsultacji społecznych dot. aranżacji przestrzeni publicznej na odcinku ul. Radomskiej (od ul. Widok do ul.

Transkrypt:

PROJEKT UCHWAŁY REKLAMOWEJ DLA GMINY MIASTO USTKA RAPORT ZE SPOTKANIA OTWARTEGO str. 1

INFORMACJE O SPOTKANIU WSTĘP: W dniu 11 wrześnie 2015 r. weszła w życie tzw. ustawa krajobrazowa, która wprowadziła szereg zmian m. in. w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Na podstawie znowelizowanej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Rada Miasta Ustka w dniu 26.11.2015 r. podjęła uchwałę nr XIII/132/2015 w sprawie przygotowania projektu uchwały ustalającej zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabarytów, standardów jakościowych oraz rodzajów materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane. Spotkanie otwarte było pierwszym z działań partycypacyjnych mających na celu wypracowanie głównych zapisów uchwały określającej zasady lokalizacji i standardów wykonania tablic reklamowych i urządzeń reklamowych, obiektów małej architektury oraz ogrodzeń. TERMIN: 6.11.2017 r., godz. 16:30-19:00 MIEJSCE: Urząd Miasta Ustka, ul. ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego 3, sala 101 UCZESTNICY: w spotkaniu wzięło udział 18 osób, byli to przede wszystkim mieszkańcy Ustki oraz przedstawiciele Urzędu Miasta MODERATORZY: Małgorzata Patyńska, Michał Kazem-Bek Utila sp. z o. o. CELE SPOTKANIA: 1) przedstawienie narzędzi jakie daje ustawa krajobrazowa i uchwała reklamowa do wprowadzenia ładu przestrzennego, 2) pokazanie dobrych i złych praktyk sytuowania reklam w mieście, 3) identyfikacja problemów, zjawisk negatywnych związanych z estetyką i rozmieszczeniem tablic reklamowych, urządzeń reklamowych, obiektów małej architektury oraz ogrodzeń na terenie miasta. PRZEBIEG SPOTKANIA Spotkanie rozpoczął Wiceburmistrz Miasta Ustka - Bartosz Gwóźdź-Sproketowski, który powitał uczestników spotkania oraz zaznaczył, że Miastu zależy na tym, aby uchwała reklamowa została wypracowana wspólnie z mieszkańcami i osobami prowadzącymi w nim swoją działalność gospodarczą. Tym samym zachęcił do włączenia się do prac zarówno podczas spotkania otwartego, jak i zbliżających się spotkań warsztatowych W dalszej części spotkania omówiony został harmonogram prac nad projektem uchwały reklamowej, a następnie przedstawione zostały główne informacje dotyczące ustawy krajobrazowej jako podstawy prawnej do opracowania uchwały reklamowej. Przedstawione zostały założenia i skutki podjęcia uchwały reklamowej, między innymi: elementy, które reguluje uchwała (obiekty małej architektury, tablice i urządzenia reklamowe, ogrodzenia), obszar objęty uchwałą, podmioty, które obowiązuje przestrzeganie założeń uchwały, zasady i warunki sytuowania oraz gabaryty i standardy jakościowe, rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane poszczególne elementy objęte uchwałą. str. 2

Wskazane zostało, że uchwała daje możliwość (nie jest to obowiązek) pobierania opłat za umieszczenie reklam, a także nakładania kar pieniężnych za niedostosowanie się do zapisów uchwały. W dalszej części spotkania przedstawione zostały dobre i złe praktyki dotyczące ekspozycji reklam w mieście. W pierwszej kolejności omówione zostały przykłady pokazujące jak wygląda przestrzeń naszego miasta, a następnie przedstawione zostały również przykłady reklam w innych miastach, które negatywnie wpływają na postrzeganie krajobrazu miejskiego. W celu przybliżenia dobrych przykładów oraz minimalizowania negatywnego wpływu reklam na przestrzeń miejską, pokazane zostały dwa filmy ukazujące miasto Wrocław oraz Rybnik przed i po dostosowaniu się do zapisów uchwały reklamowej. Po prezentacji rozpoczęła się krótka dyskusja wśród uczestników spotkania dotycząca ich spostrzeżeń związanych z planowaną do wprowadzenia uchwałą reklamową. Poniżej znajdują się głównie wnioski i sugestie zgłoszone przez uczestników spotkania: 1) wydłużający się czas przystąpienia do prac nad uchwałą reklamową w naszym mieście - uchwała nr XIII/132/2015 Rady Miasta Ustka, w sprawie przygotowania projektu uchwały ustalającej zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabarytów, standardów jakościowych oraz rodzajów materiałów budowlanych z jakich mogą być wykonane, która została podjęta w dniu 26 listopada 2015 r. Natomiast całkowite jej egzekwowanie będzie możliwe w 2019 r. po upływie minimalnego okresu dostosowawczego do jej zapisów dla przedsiębiorców oraz właścicieli nieruchomości i obiektów, 2) brak egzekwowania naruszeń, jakimi są: nielegalne rozpowszechnianie plakatów, ulotek, informacji prywatnych rozmieszczanych na słupach ogłoszeniowych, śmietnikach, w witrynach sklepowych, w oknach prywatnych posesji oraz na ogrodzeniach. Brakuje skutecznych narzędzi do nakładania kar, które zminimalizowały ten proceder. Istnieje obawa, że mimo wprowadzenia uchwały reklamowej sytuacja nie ulegnie poprawie, 3) brak skoordynowanych działań związanych z utrzymaniem kontroli i porządku nad rozmieszczanymi reklamami często informacje wiszą kilka miesięcy, są nieaktualne i wyglądają nieestetycznie, 4) brak ustaleń co do gabarytów ogrodzeń podano tu przykład ogrodzenia przy ul. Wczasowej nieopodal Traktu Solidarności. Wskazano, że w różnych strefach miasta zapisy jakie miałyby się znaleźć w uchwale reklamowej dotyczące ogrodzeń mogą się różnić np. warto zachować dawne, kute ogrodzenia, bądź też zastosować żywopłoty, 5) zacieranie się granic pomiędzy szyldem a reklamą problem wielkości szyldów. Często informacje o prowadzonej działalności przyjmują formę ekspansywnej, zbyt kolorowej i chaotycznej reklamy, 6) podzielone zdania co do rozmieszczania oraz formy reklam, szyldów i tabliczek informacyjnych część uczestników uważała, że dzięki kolorowym reklamom i szyldom miasto żyje. Wypowiedzi drugiej grupy wskazywały na to, że przestrzeń może być równie barwna i ciekawa bez reklam wszystko zależy od jej zagospodarowania np. odnowienie zniszczonych budynków, kolorowych elewacji, wykorzystania zieleni oraz elementów małej architektury. Podzielone były zdania co do form i kolorystyki część mieszkańców uważała, że wystarczą małe, wpisujące się w przestrzeń szyldy z rozpoznawalnym logo firmy. Druga grupa preferowała kolorowe szyldy, które odróżniałyby się jedne od drugich formą i kolorystyką dla lepszej ich zauważalności, Jednocześnie jeden z uczestników spotkania zauważył, że Ustka jest na tyle małym miastem, że nie potrzebne są drogowskazy czy reklamy wskazujące drogę np. do sklepu. Jego zdaniem Ustka powinna być miejscem, w którym reklamy nie przytłaczają, nie znajdują się w centrum, dzięki czemu osoby odwiedzające to miejsce będą tęsknić za tym krajobrazem. Uczestnik zwrócił str. 3

również uwagę na to, że brak reklam wcale nie powoduje zmniejszenia zainteresowania działalnością gospodarczą, w szczególności w dobie internetu, gdzie każda zainteresowana osoba sprawdza wcześniej miejsce, do którego się udaje, 7) uchwała powinna określić obszary oraz zasady przypisane tym obszarom, dotyczące sytuowania oraz form, materiałów i gabarytów reklam, szyldów, ogrodzeń oraz elementów małej architektury. Zaproponowano wyodrębnienie w mieście stref specjalnych, takich jak np: - Promenada Nadmorska część mieszkańców uważała, że liczba oraz forma reklam jest zrównoważona, że nie ma w tym miejscu przytłaczającej liczby szyldów, potykaczy oraz reklam - Stare Miasto, gdzie wprowadzenie zasad kształtujących ład przestrzenny jest istotny, ze względu na zbyt dużą liczbę, nadmiar form i chaotyczna lokalizację reklam i szyldów, przez które miasto traci na atrakcyjności, 8) problem stanowi również nieprecyzyjny przekaz informacji turystycznej jako przykład podano Dom Wczasowy Perła, którego adresem ewidencyjnym jest Przewłoka, natomiast na reklamach widnieje adres ul. Wczasowa 20 w Ustce, 9) wskazano również, że uchwała powinna regulować zasady sytuowania i parametry sezonowej małej architektury, 10) nieatrakcyjne reklamy w oknach i budynkach, także mieszkalnych oraz banery między drzewami. Warto także zwrócić uwagę, że nie zawsze we wszystkich strefach poszczególne elementy powinny wyglądać tak samo jako przykład została podana ul. Darłowska, gdzie słupy ogłoszeniowe stylizowane są na elementy starego miasta, co nie wpisuje się w nowoczesny wizerunek tej ulicy, 11) propozycja aby plastycy, architekci miejscy byli włączeni w tworzenie nowego wizerunku miasta, 12) wniosek o połączenie grupy mieszkańców z grupą przedsiębiorców na spotkaniach warsztatowych oraz apel o zaangażowanie radnych w spotkania z mieszkańcami Uczestnicy spotkania zadali również pytanie dotyczące celu podjęcia uchwały reklamowej. Padła w związku z tym sugestia, że uchwała może być odebrana przez mieszkańców i przedsiębiorców, jako narzędzie do pozyskania dodatkowych wpływów do budżetu Miasta. W tym temacie zajął stanowisko Wiceburmistrz Miasta Ustka, odpowiadając, że będą to niewielkie opłaty np. reklama o powierzchni 4 m 2, to koszt 1200 zł za cały rok ekspozycji. Nadmienił, że głównym argumentem przemawiającym za wprowadzeniem uchwały reklamowej w naszym mieście nie jest czynnik finansowy, ale ład przestrzenny, który dzięki zapisom uchwały będzie możliwy do osiągnięcia. Druga część spotkania miała charakter warsztatowy. Uczestnicy zostali podzieleni na 3 zespoły. Każdy zespół miał za zadanie wspólne wypracowanie odpowiedzi na następujące pytania: 1) jakie elementy wpływają negatywnie na estetykę przestrzeni miejskiej? Gdzie są one umiejscowione? 2) Jakie są główne problemy związane z przestrzenią reklamową w mieście? Jakie mogą być przyczyny występowania tych problemów? Poniżej znajdują się wyniki pracy poszczególnych zespołów. WYNIKI PRACY WARSZTATOWEJ str. 4

ELEMENTY NEGATYW NIE W PŁYW AJĄCE NA ESTETYKĘ PRZESTRZENI MIEJSKIEJ NEGATYWNE ELEMENTY LOKALIZACJA Zbyt duże i kolorowe banery ul. Wczasowa ul. Żeromskiego ul. Cisowa ul. Bulwar Portowy Tablice reklamowe zróżnicowana wielkość ul. Kopernika Nieestetyczne tabliczki informacyjne ul. Żeromskiego mieszkańców o wynajmie sezonowym ul. Chopina ul. Bulwar Portowy Neony reklamowe ul. Żeromskiego Zbyt duże reklamy ul. Marynarki Polskiej Banery reklamowe Promenada Nadmorska Reklama w ogrodzeniu Plac Dąbrowskiego Elementy świetlne na wjeździe do miasta ul. Słupska ul. Darłowska Słupy reklamowe powinny nawiązywać do ul. Darłowska charakteru otoczenia Stare Miasto Wyklejanie witryn ul. Limanowskiego Obce reklamy (reklamy miejsc znajdujących się w innych miastach) Duże formy reklamowe na wjeździe do ul. Cisowa miasta Różna forma szyldów ul. Marynarki Polskiej Duża liczba różnych form reklamowych na Główne ciągi komunikacyjne słupach oświetleniowych Zbyt wysokie, o różnych formach ogrodzenia Śródmieście, Stare Miasto (często zaniedbane, nieremontowane) Brak ujednolicenia elementów małej Stare Miasto architektury z podziałem na strefy Nowe dzielnice Istniejące, mało atrakcyjne potykacze Całe miasto PROBLEMY ZWIĄZANE Z PRZESTRZENIĄ REKLAMOWĄ W MIEŚCIE I ICH PRZYCZYNY PROBLEMY PRZYCZYNY Reklamy w samochodach Brak wytycznych, które pozwalałyby na Kartki, kartony, ulotki ujednolicenie systemu informacyjnego Wiaty przystankowe obiektów turystycznych oraz brak Grodzenie prywatnych nieruchomości wytycznych w zakresie małej architektury Niejednolita sezonowa zabudowa i ogrodzeń Chaos reklamowy Brak plastyka miejskiego Kakofonia kolorystyczna Brak instrumentu regulacyjnego Reklamy niezwiązane z miejscem Brak instrumentu regulacyjnego działalności Nieprzemyślane umieszczanie reklam na elewacjach, ogrodzeniach Brak wytycznych w tym zakresie str. 5