Błędy związane z obsługą tachografu
BŁĘDY ZWIĄZANE Z OBSŁUGĄ TACHOGRAFU Jak się okazuje, kierowcy popełniają wiele błędów w obsłudze tachografów, co później przekłada się na chaos w dokumentacji i kary dla firmy. Jak tego uniknąć? O tym piszemy w e-booku. Spis treści: Wpisy manualne na wykresówce str. 3 Wpisy manualne do tachografu.. str. 4 Opcja OUT w tachografie cyfrowym str. 5 Prawidłowe operowanie selektorem. str. 8 Właściwy typ wykresówki... str. 8 Autor: Roman Kozub, prawnik, były pracownik instytucji kontrolnej, pełnomocnik renomowanych firm transportowych Jeżeli kierowca nie może używać tachografu, ponieważ jest daleko od pojazdu, to okresy gotowości, innej pracy oraz przerwy i odpoczynki wprowadza na: wykresówkę ręcznie, w drodze automatycznej rejestracji lub innym sposobem, czytelnie i nie brudząc wykresówki gdy pojazd jest wyposażony w tachograf analogowy lub kartę kierowcy przy użyciu urządzenia do ręcznego wprowadzania danych, w które jest wyposażony tachograf gdy obsługuje tachograf cyfrowy. Nie oznacza to, że kierowca powinien dokonywać wpisów manualnych zawsze, gdy wykonuje czynności poza pojazdem, lecz tylko wówczas, gdy nie może do tego celu używać tachografu. 2
Przykład Kierowca, który przyjeżdża samochodem na budowę, gdzie wykonuje inne prace, a jego pojazd stoi zaparkowany i nie jest używany przez inną osobę, może pozostawić w tachografie swoją wykresówkę lub kartę kierowcy (ustawiając tachograf w taki sposób, aby rejestrował tryb innej pracy). Co prawda, przebywa on wówczas daleko od pojazdu, ale jest w stanie używać tachografu. Inaczej jest w sytuacji, gdy podczas jego pracy na budowie drugi kierowca używa jego pojazdu. Wówczas kierowca nie jest w stanie używać tachografu i okresy innej pracy wykonywanej na budowie musi zarejestrować odręcznie. Wpisy manualne na wykresówce Istnieją różne typy wykresówek, a różnice między nimi polegają m.in. na wyglądzie rewersu, na którym nanosi się wpisy odręczne. Niektóre mają na odwrocie specjalną tabelę godzinową, na której w łatwy i przejrzysty sposób można zaznaczyć informacje o swojej aktywności. Inne z kolei posiadają miejsce do nanoszenia danych w sposób analogiczny do tego, w jaki robi to tachograf, czyli dookoła tarczy. Zdarzają się też wykresówki, które na odwrocie nie zawierają żadnego miejsca dedykowanego do odręcznego wpisywania. Rewersy dwóch różnych typów wykresówek: Bez względu na rodzaj i typ wykresówki w określonych sytuacjach kierowca ma obowiązek dokonywać wpisów odręcznych. Przepis, 3
który o tym mówi, nie narzuca żadnej konkretnej formy, w jakiej należy to zrobić. Mówi jedynie, że trzeba to robić ręcznie, w drodze automatycznej rejestracji lub innym sposobem, czytelnie i bez zabrudzeń. Oznacza to, że aktywność kierowcy można zapisać dowolnie, jako wykres, słowny opis (np.: godz. 6.00 7.00 inna praca ) lub w jakiejkolwiek innej czytelnej formie w taki sposób, aby z zapisu jasno wynikało, jaką aktywność i w jakim czasie kierowca wykonywał. Podobnie jest w przypadku tachografu cyfrowego. Gdy kierowca nie jest w stanie używać tachografu, powinien ręcznie nanosić wpisy, korzystając z funkcji manualnego wprowadzania danych. Wpisy manualne do tachografu Kierowca może wykonać wpis w tachografie, jeśli za każdym razem włoży kartę kierowcy do tachografu. Pojazd musi być w tym czasie unieruchomiony (podczas jazdy wpisy manualne są niemożliwe). Uwaga! W przypadku wpisu manualnego wszystkie dane godzinowe podaje się w czasie UTC. Przeliczanie czasu polskiego na czas UTC polega na odjęciu godziny w czasie zimowym lub 2 godzin w czasie letnim. Czas lokalny w Polsce: 16.30 (czas letni) Czas UTC = 16.30 2 godz. = 14.30 Po włożeniu karty do tachografu i wczytaniu jej tachograf zapyta, czy kierowca chce zrobić wpis manualny. Wpis sporządza się przez wybranie po kolei godziny rozpoczęcia i zakończenia wykonywania poszczególnych czynności w okresie, gdy karta nie była umieszczona w tachografie oraz przez wybranie właściwych aktywności. Jeśli dojdzie do pomyłki, można nie zatwierdzać danego wpisu i skorygować wprowadzone dane przed ich zatwierdzeniem. Uwaga! Kierowca, który jest daleko od pojazdu i nie może używać tachografu cyfrowego, nie powinien rejestrować swoich aktywności 4
na wydruku z urządzenia rejestrującego. Wpis manualny jest jedyną dopuszczalną formą uzupełnienia danych. Wydruk sporządza się w przypadku utraty lub zniszczenia karty kierowcy bądź awarii tachografu. Opcja OUT w tachografie cyfrowym Jest wiele sytuacji, w których przejazd podlega wyłączeniu z obowiązku rejestracji aktywności kierowcy za pomocą tachografu. Do najczęstszych należą przejazdy wykonywane pojazdami: używanymi do regularnych przewozów osób, których trasa nie przekracza 50 km; specjalistycznymi pomocy drogowej poruszającymi się w promieniu 100 km od swej bazy; poddawanymi próbom drogowym do celów rozwoju technicznego lub w ramach napraw albo konserwacji oraz pojazdami nowymi lub przebudowanymi, które nie zostały jeszcze dopuszczone do ruchu; lub zespołami pojazdów o dmc nieprzekraczającej 7,5 ton używanymi do niehandlowego przewozu rzeczy; używanymi lub wynajmowanymi bez kierowcy przez przedsiębiorstwa rolnicze, ogrodnicze, leśne, gospodarstwa rolne lub rybackie do przewozu rzeczy w ramach własnej działalności gospodarczej w promieniu do 100 km od bazy firmy; lub zespołami pojazdów o dmc nieprzekraczającej 7,5 tony, używanymi: przez operatorów świadczących powszechne usługi pocztowe, przy czym przejazd odbywa się wyłącznie w promieniu 50 km od bazy przedsiębiorstwa oraz pod warunkiem że prowadzenie takich pojazdów nie stanowi głównego zajęcia kierowcy, do przewozu materiałów, sprzętu lub urządzeń do użytku kierowcy w trakcie pracy, przy czym przejazd odbywa się wyłącznie w promieniu 50 km od bazy przedsiębiorstwa oraz pod warunkiem że prowadzenie takich pojazdów nie stanowi głównego zajęcia kierowcy; 5
używanymi w związku z odprowadzaniem ścieków, ochroną przeciwpowodziową, konserwacją urządzeń zaopatrujących w wodę, gaz i elektryczność, utrzymaniem i kontrolą dróg, zbieraniem odpadów z gospodarstw domowych i ich wywozem, usługami telegraficznymi i telefonicznymi, nadawaniem programów radiowych i telewizyjnych oraz wykrywaniem nadajników lub odbiorników radiowych lub telewizyjnych; wyposażonymi w 10 do 17 miejsc siedzących, używanymi wyłącznie do niezarobkowego przewozu osób; używanymi do odbioru mleka z gospodarstw rolnych oraz odwożenia do nich pojemników na mleko lub produktów mlecznych przeznaczonych na pasze zwierzęce; specjalistycznymi do przewozu pieniędzy lub przedmiotów wartościowych; używanymi do przewozu odpadów lub tusz zwierzęcych nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi; używanymi wyłącznie na drogach wewnątrz obiektów, takich jak porty, obszary międzyportowe oraz terminale kolejowe; wykorzystywanymi do przewozu żywych zwierząt z gospodarstw na miejscowe targowiska i z powrotem lub z targowisk do miejscowych rzeźni w promieniu do 50 km. W przypadku takich przewozów kierowca nie musi rejestrować swojej aktywności za pomocą tachografu. Jeżeli pojazd jest wyposażony w tachograf analogowy, kierowca nie musi w nim umieszczać wykresówki. Jeśli w aucie znajduje się tachograf cyfrowy, kierowca powinien skorzystać z funkcji OUT. W tym celu w menu podstawowym tachografu, w opcji dotyczącej pojazdu, trzeba zrobić wpis na początku i na końcu obowiązywania wyłączenia. Używanie funkcji OUT jest niezwykle istotne w przypadku kierowców, którzy przez część swojej pracy wykonują przewozy objęte przepisami rozporządzeń unijnych związanych z ich czasem pracy, a czasami prowadzą pojazdy wyłączone z zakresu obowiązywania tych rozporządzeń. Umiejętne wpisywanie okresu 6
podlegającego wyłączeniu pozwala uniknąć wielu błędów zarówno w rozliczaniu ich czasu pracy, jak i podczas kontroli PIP lub ITD. Przykład Kierowca-mechanik prowadzi ciężarówkę o dmc 11.900 kg, która przewozi sprzęt i urządzenia do naprawy maszyn i urządzeń budowlanych. Przewożone urządzenia są mu niezbędne w trakcie pracy, a wykonywany przejazd odbywa się wyłącznie w promieniu 50 km od bazy przedsiębiorstwa. Przewóz taki podlega wyłączeniu z obowiązku stosowania przepisów. Kierowca prowadzi pojazd przez ok. godzinę, następnie wykonuje inne prace przez 3 godziny, prowadzi pojazd przez kolejną godzinę, podczas której dojeżdża do innego uszkodzonego autu. Naprawia je przez 2 godziny (kolejny okres innej pracy ), po czym prowadzi przez godzinę, wracając do bazy firmy. Jeśli kierowca nie użyje funkcji OUT, to cały dzień jego pracy jako kierowcy-mechanika będzie potraktowany jako podlegający obowiązkowi rejestracji i przestrzegania norm w zakresie czasu jazdy, przerw i odpoczynków. Poskutkuje to naliczeniem dziennego czasu prowadzenia pojazdu bez wymaganej przerwy w sumie 8 godzin, czyli przekroczenie wyniesie 3,5 godziny. Kierowca może za to dostać mandat w wysokości 1.050 zł (150 zł za każde 30 minut przekroczenia). Pracodawca również może zostać ukarany. Kara dla niego wyniesie 1.350 zł (150 zł za pierwsze 30 min. przekroczenia i 200 zł za każde następne rozpoczęte pół godziny). Natomiast zarządzający transportem może dostać 2000 zł mandatu. Wystarczy jednak, że kierowca na początku i na końcu swojej pracy użyje funkcji OUT i cały opisany dzień pracy nie będzie analizowany pod kątem przekroczenia norm w zakresie czasu jazdy, obowiązkowych przerw i odpoczynków kierowcy. Funkcja OUT może być używana wyłącznie wówczas, gdy dany przejazd faktycznie podlega wyłączeniu. Gdy kierowca nadużywa tej funkcji w celu symulowania wykonywania przejazdów wyłączonych, to w przypadku kontroli ITD, może poskutkować to poważnymi konsekwencjami w postaci kontroli w siedzibie przedsiębiorcy. 7
Prawidłowe operowanie selektorem Kierowcy obsługują przełączniki umożliwiające osobną i wyraźną rejestrację następujących okresów: pod symbolem : czas prowadzenia pojazdu, pod symbolem : wszystkie inne okresy pracy, pod symbolem : okres dyspozycyjności, czyli czas oczekiwania, tzn. okres, w którym kierowcy pozostają na stanowisku pracy tylko w celu odebrania informacji i rozpoczęcia bądź wznowienia jazdy lub wykonywania innej pracy, czas spędzony obok kierowcy prowadzącego pojazd, czas spędzony w kuszetce, gdy pojazd jest w ruchu, pod symbolem : przerwy w pracy i dzienny odpoczynek. O ile aktywność polegająca na prowadzeniu pojazdu rejestrowana jest automatycznie, o tyle pozostałe aktywności kierowca musi sam zaznaczyć. Nieprawidłowe operowanie selektorem tachografu (wyjątkowo częste zjawisko) prowadzi do błędnych odczytów aktywności kierowcy. Podczas kontroli kierowca może zostać ukarany np. za przekroczenie czasu jazdy bez przerwy, gdy na skutek nieprawidłowego ustawienia w tachografie zamiast przerwy zarejestruje inną pracę. Karę może ponieść wówczas również przedsiębiorca. Jednak za błąd ustawienia odpowiedniej aktywności w tachografie nie odpowiada przewoźnik, lecz kierowca. Za każdy dzień, w którym popełnił błąd, może dostać mandat w wysokości 100 zł. Takie błędy prowadzą również do przekłamań w ewidencji czasu pracy kierowcy. Mogą narazić przedsiębiorcę na dodatkowe koszty związane z wypłacaniem wynagrodzenia za pracę, której w rzeczywistości kierowca nie wykonał. Właściwy typ wykresówki Za zakup i wyposażenie kierowców we właściwe wykresówki odpowiada przedsiębiorca. To on wydaje wystarczającą liczbę wykresówek, które są zgodne z zatwierdzonym wzorem dla danego tachografu. O odpowiednim typie wykresówki decydują znak zatwierdzenia typu oraz zakres prędkości. Informacje te znajdują się 8
na rewersie wykresówki. Te same dwa elementy muszą się znaleźć na tachografie. Znak zatwierdzenia typu znajduje się w tachografie analogowym na tabliczce pomiarowej. Drugi element to zakres prędkości odczytamy go na zewnątrz tachografu, na podziałce. Konsekwencją złego doboru wykresówki do typu tachografu jest ukaranie kierowcy mandatem w wysokości 200 zł za każdą 9
wykresówkę. Natomiast przedsiębiorcy grozi za to 100 zł za każdą niewłaściwą wykresówkę, ale kara jest ograniczona do 2.000 zł. Nie są to jednak jedyne konsekwencje użycia złych wykresówek. Jeżeli w tachografie zostanie umieszczona wykresówka, która np. zamiast zakresu prędkości do 125 km/h ma zakres do 180 km/h, spowoduje to duże nieścisłości w zapisie prędkości. Gdy dojdzie do kontroli policji, może to prowadzić do błędów w interpretacji wykresu prędkości. Bywa też, że wykresówka jest dowodem w sprawach zdarzeń drogowych, wypadków. Gdy jest źle dobrana do tachografu, trudno jest precyzyjnie określić prędkość, z jaką poruszał się dany pojazd. Podstawa prawna: ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1414 ze zm.), rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady ( EWG) nr 3820/85 (Dz.Urz. UE l.102 z 11 kwietnia 2006 r.), rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 z 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz.Urz. WE nr L 370 z 31 grudnia 1985 r.). 10
Redaktor: Izabela Kunowska Redaktor grupy czasopism: Aldona Kapica Menedżer produktu: Patrycja Kurzątkowska Korekta: Zespół Zdjęcie na okładce: fotolia.com Numer produktowy: 2BZ0002 ISBN: 978-83-269-3660-9 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z.o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: transport@wip.pl NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Błędy związane z obsługą tachografu wraz z przysługującym Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona www i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w Błędy związane z obsługą tachografu oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Błędy związane z obsługą tachografu została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji Błędy związane z obsługą tachografu oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Błędy związane z obsługą tachografu lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Centrum Obsługi Klienta: Tel: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl 11