WYTYCZNE W ZAKRESIE ORGANIZACJI STAśY/PRAKTYK ZAWODOWYCH W RAMACH PODDZIAŁANIA 6.1.1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Gdańsk, styczeń 2010 1
1. Wprowadzenie Zgodnie z zapisami Szczegółowego Opisu Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 w ramach Poddziałania 6.1.1 jedną z moŝliwych form aktywizacji zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia jest organizacja staŝy/praktyk zawodowych. W staŝu/praktyce zawodowej moŝe wziąć udział osoba spełniająca warunki dotyczące grupy docelowej w ramach Poddziałania 6.1.1, zawarte w Szczegółowym Opisie Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz w Dokumentacji Konkursowej. StaŜ/Praktyka zawodowa mogą zostać zorganizowane u pracodawcy, rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub pełnoletniej osoby fizycznej, zamieszkującej i prowadzącej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym obejmującym obszar uŝytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzącej dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.). Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca - oznacza jednostkę organizacyjną, chociaŝby nie posiadała osobowości prawnej, a takŝe osobę fizyczną, jeŝeli zatrudniają one co najmniej jednego pracownika. Pod pojęciem staŝu rozumie się nabywanie przez osoby pozostające bez zatrudnienia (w tym osoby zarejestrowane jako bezrobotne lub poszukujące pracy) umiejętności praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Pod pojęciem praktyki zawodowej rozumie się jedną z form praktycznej nauki zawodu będącą: integralną częścią szkolenia, której celem jest zastosowanie i pogłębienie zdobytej wiedzy i umiejętności zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy, bądź: zdobywaniem nowych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych poprzez praktyczne wykonywanie zadań zawodowych na stanowisku pracy według ustalonego programu uzgodnionego pomiędzy pracodawcą a osobą odbywającą praktykę. Instrument w postaci staŝu/praktyk zawodowych, wprowadzony w ramach Poddziałania 6.1.1 PO KL, naleŝy realizować na analogicznych zasadach, jak ma to miejsce w przypadku staŝu, o którym mowa w art. 53 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.). 2
W związku z powyŝszym we wniosku o dofinansowanie naleŝy wyraźnie wskazać zbieŝność merytoryczną obu form wsparcia (tj. staŝu/praktyki zawodowej oraz staŝu w rozumieniu zapisów art. 53 ww. ustawy). W projektach z zakresu organizowania staŝy/praktyk zawodowych w ramach Poddziałania 6.1.1 nie ma ograniczeń co do wieku osób kierowanych na w/w formy wsparcia, jednakŝe przy rekrutacji beneficjentów ostatecznych do projektu naleŝy mieć na względzie określenie grupy docelowej przedstawione w Szczegółowym Opisie Priorytetów PO KL 2007-2013, zgodnie z którym jedną z grup docelowych w ramach Poddziałania 6.1.1 są: osoby pozostające bez zatrudnienia (w tym osoby zarejestrowane jako bezrobotne lub poszukujące pracy) Do kategorii osób pozostających bez zatrudnienia naleŝy zaliczyć osoby w wieku produkcyjnym, niezatrudnione i niewykonujące innej pracy zarobkowej, zdolne i gotowe do podjęcia zatrudnienia w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy (w tym równieŝ osoby bierne zawodowo). Ponadto w stosunku do osób zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotne lub poszukujące pracy stosuje się odpowiednio definicje osoby bezrobotnej i osoby poszukującej pracy zawarte w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. 2. Zasady organizowania staŝy/praktyk zawodowych Istnieją trzy moŝliwości przygotowywania projektu z zakresu organizowania staŝy/praktyk zawodowych. Pierwsza moŝliwość to sytuacja, gdy Beneficjent (projektodawca) składa projekt z zakresu organizacji staŝy/praktyk zawodowych, przy czym jego rola polega na pośredniczeniu pomiędzy osobą kierowaną na staŝ/praktykę zawodową a pracodawcą (Rysunek 1). Zadaniem Beneficjenta (projektodawcy) jest rekrutacja osób, które mają odbyć staŝ/praktykę oraz znalezienie pracodawcy, u którego tak staŝ/praktyka moŝe się odbyć. W takiej sytuacji organizacja staŝu/praktyki wymaga podpisania umowy trójstronnej pomiędzy Beneficjentem (projektodawcą), osobą kierowaną na staŝ/praktykę oraz pracodawcą. Umowa taka powinna zawierać co najmniej następujące elementy: o Określenie stron umowy (dane osoby odbywającej staŝ/praktykę powinny zawierać: imię i nazwisko, PESEL, datę urodzenia, adres), o Określenie czasu staŝu/praktyki zawodowej, (datę rozpoczęcia i zakończenia), o Zakres staŝu/praktyki zawodowej w postaci programu staŝu/praktyki, o Dane opiekuna osoby odbywającej staŝ/praktykę zawodową (imię i nazwisko, zajmowane stanowisko, wykształcenie) o Określenie obowiązków beneficjenta (projektodawcy), 3
o Określenie obowiązków osoby biorącej udział w staŝu/praktyce, o Określenie obowiązków pracodawcy. RYSUNEK 1 Beneficjent (Projektodawca) Osoba kierowana na na staż/praktykę zawodową Pracodawca Sytuacja druga moŝe polegać na złoŝeniu projektu przez Beneficjenta (projektodawcę) w partnerstwie z pracodawcą, u którego odbędzie się staŝ/praktyka (Rysunek 2). Z sytuacją tą moŝemy mieć do czynienia w momencie gdy na etapie składania projektu Beneficjent (projektodawca) wie juŝ w jakim miejscu będzie organizowany staŝ/praktyka zawodowa. Zaletą tej sytuacji jest moŝliwość ponoszenia części kosztów związanych z organizacją staŝu/praktyki zawodowej równieŝ przez partnera projektu. RYSUNEK 2 Beneficjent (Projektodawca) Partner (pracodawca) Osoba kierowana na staż/praktykę zawodową Trzecia moŝliwość istnieje w sytuacji gdy Beneficjent (projektodawca) jest zarazem pracodawcą organizującym staŝ/praktykę zawodową (Rysunek 3). W sytuacji tej Beneficjent (projektodawca) podpisuje umowę z osobą odbywającą staŝ/praktykę. Umowa zawierać powinna co najmniej: 4
o Określenie stron umowy,(dane osoby odbywającej staŝ/praktykę powinny zawierać: imię i nazwisko, PESEL, datę urodzenia, adres), o Określenie czasu staŝu/praktyki zawodowej, (datę rozpoczęcia i zakończenia), o Zakresu staŝu/praktyki zawodowej w postaci programu staŝu/praktyki, o Dane opiekuna osoby odbywającej staŝ/praktykę zawodową (imię i nazwisko, zajmowane stanowisko, wykształcenie), o Określenie obowiązków beneficjenta (projektodawcy), o Określenie obowiązków osoby biorącej udział w staŝu/praktyce, RYSUNEK 3 Beneficjent (Projektodawca) = Pracodawca Osoba kierowana na staż/praktykę zawodową 3. Wynagrodzenie za staŝ/praktykę zawodową Osobom uczestniczącym w staŝu lub odbywającym praktyki zawodowe przysługuje miesięcznie stypendium w wysokości nie większej niŝ kwota minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego na dzień składania wniosku o dofinansowanie projektu do Instytucji Organizującej Konkurs (IOK). Na podstawie Obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2009 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2010 r. (M. P. Nr 48, poz. 709) kwota minimalnego wynagrodzenia od dnia 1 stycznia 2010 r. wynosi 1 317,00 PLN. Stypendium jest przyznawane na okres od dnia rozpoczęcia do dnia zakończenia lub zaprzestania uczestnictwa Beneficjenta Ostatecznego w staŝu/praktyce zawodowej. UWAGA! Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9a w związku z art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2009 r. Nr 205, poz. 1585) osoby pobierające stypendium z tytułu uczestnictwa w powyŝszych formach aktywizacji zawodowej objęte są obowiązkiem ubezpieczeń: emerytalnego, rentowego i wypadkowego. 5
Płatnikiem składek za te osoby jest beneficjent, jako podmiot korzystający z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu (wymieniony w art. 4 pkt 2 lit. za ustawy). W myśl art. 9 ust. 6a ustawy, osoby pobierające stypendium w okresie odbywania staŝu/praktyki zawodowej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jeŝeli nie mają innych tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych. W przypadku osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych skierowanych na staŝ/praktykę zawodową, o ile osoby te wcześniej nie tracą statusu osoby bezrobotnej, obowiązek ubezpieczeń społecznych powstaje z tytułu odbywania tego staŝu/praktyki zawodowej. Podstawę wymiaru stawek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota wypłacanego świadczenia mającego charakter stypendium. Zgodnie z art. 66 ust.1 pkt 24a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) osoby pobierające stypendium z tytułu uczestnictwa w staŝu/praktyce zawodowej obowiązkowo podlegają takŝe ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeŝeli nie podlegają temu ubezpieczeniu z innego tytułu. UWAGA! Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) zmienionej ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241) środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu (osobę biorącą udział w staŝu/praktyce zawodowej) jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich zwolnione są z podatku dochodowego od osób fizycznych. 4. Obowiązki pracodawcy organizującego staŝ/praktykę zawodową zapewnienie odpowiedniego stanowiska pracy, warsztatów, pomieszczeń, urządzeń i materiałów zgodnie z programem staŝu/praktyki zawodowej; zapoznanie osób odbywających staŝ/praktykę z regulaminem pracy, z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy, z przepisami przeciwpoŝarowymi oraz o ochronie tajemnicy państwowej i słuŝbowej; sprawowanie nadzoru nad odbywaniem staŝu/praktyki w postaci wyznaczenia opiekuna staŝu/praktyki; wydanie zaświadczenia o odbyciu staŝu/praktyki zawodowej zawierającego co najmniej (dane osoby odbywającej staŝ/praktykę zawodową: imię i nazwisko, PESEL, data 6
urodzenia, adres); dane opiekuna osoby odbywającej staŝ/praktykę zawodową (w tym imię i nazwisko, zajmowane stanowisko, wykształcenie); datę rozpoczęcia i zakończenia staŝu/praktyki zawodowej; zakres wykonywanych czynności podczas odbywanego staŝu/praktyki zawodowej; opis kwalifikacji lub umiejętności zawodowych pozyskanych w trakcie staŝu/praktyki zawodowej. 5. Obowiązki Beneficjenta (projektodawcy) opracowanie w porozumieniu z pracodawcą programu staŝu/praktyki zawodowej i zapoznaniu z nim osoby biorące w niej udział; zapoznanie osoby odbywającej staŝ/praktykę z jego obowiązkami oraz uprawnieniami; sprawowanie nadzoru nad organizacją staŝu/praktyki; ubezpieczenie osób biorących udział w staŝu/praktyce zawodowej od następstw nieszczęśliwych wypadków; pokrywanie kosztów przejazdu, zakwaterowania, wyŝywienia, opieki nad osobami zaleŝnymi oraz stypendium za odbywany staŝ/praktykę; zapewnienie odzieŝy, obuwia roboczego i środków ochrony indywidualnej oraz środków higieny osobistej niezbędnych na danym stanowisku; opłacenie badań lekarskich, w tym jeŝeli jest to konieczne specjalistycznych badań psychologicznych i lekarskich, jeŝeli wymaga tego specyfika pracy wykonywanej podczas odbywania staŝu/praktyki zawodowej. 6. Obowiązki osoby odbywającej staŝ/praktykę zawodową Do obowiązków osoby odbywającej praktykę zawodową naleŝy: przestrzeganie ustalonego przez pracodawcę rozkładu czasu pracy; sumienne i staranne wykonywanie zadań objętych programem staŝu/praktyki zawodowej oraz stosowanie się do poleceń pracodawcy i opiekuna, o ile nie są one sprzeczne z prawem; przestrzeganie przepisów i zasad obowiązujących pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy, w szczególności regulaminu pracy, tajemnicy słuŝbowej, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpoŝarowych. 7
7. Czas trwania staŝu/praktyki zawodowej. Okres trwania staŝu nie moŝe być krótszy niŝ 3 miesiące oraz dłuŝszy niŝ 12 miesięcy. Dla obliczania terminów naleŝy stosować przepisy Kodeksu cywilnego Księga I, Tytuł V Termin, art. 112-114. Okres trwania praktyki zawodowej nie moŝe być krótszy niŝ 3 miesiące oraz dłuŝszy niŝ 6 miesięcy. Dla obliczania terminów naleŝy stosować przepisy Kodeksu cywilnego Księga I, Tytuł V Termin, art. 112-114. Dobowy wymiar staŝu/praktyki zawodowej nie moŝe przekroczyć 8 godzin. StaŜ/Praktyka zawodowa odbywane w zakładach pracy działających w systemie zmianowym nie mogą odbywać się podczas zmiany nocnej. StaŜ/Praktyka zawodowa moŝe odbywać się od poniedziałku do piątku. Osobie odbywającej staŝ/praktykę przysługują 2 dni wolne za kaŝde 30 dni kalendarzowych odbytego staŝu/praktyki zawodowej. Dni wolne udziela się na pisemny wniosek osoby odbywającej staŝ/praktykę. Za dni wolne przysługuje stypendium. Beneficjent moŝe pozbawić Beneficjenta Ostatecznego moŝliwości kontynuowania staŝu/praktyki zawodowej w przypadku: nieusprawiedliwionej nieobecności podczas więcej niŝ jednego dnia pracy; naruszenia podstawowych obowiązków określonych w regulaminie pracy. W przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby osoba odbywająca staŝ/praktykę zawodową zobowiązana jest do przedstawienia odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego. 8. Zakres programu staŝu/praktyki zawodowej StaŜ/Praktyka zawodowa powinny odbywać się na podstawie programu staŝu/praktyki zawodowej, który jest załącznikiem do umowy. Przy ustalaniu programu powinny być uwzględnione predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, poziom wykształcenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe osoby która ma staŝ/praktykę odbywać. Program powinien określać: nazwę zawodu lub specjalności, której program dotyczy; zakres zadań wykonywanych przez osobę biorącą udział w staŝu/praktyce zawodowej; rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych; sposób potwierdzenia nabytych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych; opiekuna osoby objętej programem staŝu/praktyki zawodowej. 8