Ustawa o efektywności energetycznej. Jacek Walski PREDA Kętrzyn 20.12.2012 r.
Część 1. Prawny aspekt efektywności energetycznej.
Plan prezentacji Główne dokumenty UE o efektywności energetycznej. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Ustawa o efektywności energetycznej. 3
Karta Energetyczna. Protokół Karty Energetycznej o efektywności energetycznej i odnośnych aspektach ochrony środowiska Polska ratyfikowała Traktat Karty Energetycznej (TKE) oraz Protokół Karty Energetycznej o Efektywności Energetycznej i Odnośnych Aspektach OchronyŚrodowiska (PEEREA) w 2000 roku. Zapisy TKE zobowiązują umawiające się strony do sformułowania polityki efektywności energetycznej wraz z odpowiednimi unormowaniami prawnymi i regulacyjnymi, obejmującymi m.in. efektywne funkcjonowanie mechanizmów rynkowych, łagodzenie barier dla efektywności energetycznej, mechanizmy finansowania inwestycji energetycznych, przejrzystość struktury prawnej i regulacyjnej, działania wspierające transfer technologii oraz rozwój wiedzy iświadomości społecznej w tej dziedzinie. Cele strategiczne powinny być sformułowane w kategoriach mierzalnych. 4
Plan działania w celu poprawy efektywności energetycznej we Wspólnocie Europejskiej Dokument zainspirowany został głównie dążeniem do wypełnienia zobowiązań zawartych w protokole z Kioto. Nakreśla cele dodatkowe - zwiększenie ochrony środowiska, prowadzenie zrównoważonej polityki energetycznej i wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego. Action Plan prezentuje zasady i środki, które pomogą usunąć bariery wykorzystania potencjału efektywności energetycznej. Zaproponowano: środki pozwalające zaprojektować zintegrowanie działań w zakresie efektywności energetycznej oraz polityk i programów nie energetycznych takich jak polityka transportowa, polityka przedsiębiorstw, polityka regionalna i miejska, polityka podatkowa i taryfowa, współpraca międzynarodowa, polityka i mechanizmy poszczególnych krajów Unii Europejskiej. środki pozwalające wzmocnić i poszerzyć obecną politykę i mechanizmy służące efektywności energetycznej, np. poprawa wydajności w transporcie, schematy etykietowania, umowy negocjowane i minimalne standardy efektywności energetycznej, dobrowolne zobowiązania w przemyśle, kogeneracja, upowszechnianie nowych technologii i badań naukowych, finansowanie przez trzecią stronę (TPF), rozpowszechnianie informacji, monitorowanie i ocena wyników. Nowe reguły i mechanizmy w zakresie efektywności energetycznej, np. publiczne upowszechnianie nowych technologii energooszczędnych w sektorach transportowym i mieszkaniowym, wdrażanie programów audytów energetycznych w przemyśle i 5 budownictwie, rozpowszechnianie i wprowadzanie zasad wymiany dobrych praktyk.
Program Zapobiegający Zmianie Klimatu Dla realizacji zainicjowanego w 2000 roku programu zaproponowano trzy grupy przedsięwzięć. Do pierwszej grupy zaliczają się : dyrektywa wdrażająca schemat handlu emisjami, dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej budynków, dyrektywa w sprawie biopaliw, dyrektywa w sprawie przetargów publicznych związanych z efektywnością energetyczną. Drugą grupę przedsięwzięć, stanowią uregulowania prawne w postaci dyrektyw: o kogeneracji, o usługach energetycznych i minimalnych standardach wydajności energetycznej dla sprzętu elektrycznego; nowelizacja przepisów z zakresu efektywności energetycznej; wspieranie inicjatyw z zakresu technologii; inicjatywa programu silnikowego; wsparcie poprawy infrastruktury badań nad projektami z zakresu zmian klimatycznych. Trzecia kategoria to środki zaliczane jako potrzebne w przyszłych przedsięwzięciach. Do tej grupy zaliczają się: promocja ciepła wytwarzanego z odnawialnych źródeł energii, dobrowolne umowy w przemyśle, zachęty podatkowe dla użytkowników samochodów oraz dalsza poprawa technologii paliw i pojazdów. 6
Zielona księga europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego Celem tego dokumentu było zainicjowanie debaty o bezpieczeństwie energetycznym, które zostało uznane za najważniejszy element niezależności polityczno-ekonomicznej Unii Europejskiej. Debata powinna uwzględniać, fakt że aktualne zapotrzebowanie na energię pokrywane jest w: 41% przez ropę naftową, 22 % gaz, 16 % węgiel (kamienny, brunatny i torf), 15 % energię jądrową i w 6 % przez odnawialne źródła energii. Jeżeli nie zostaną podjęte zdecydowane kroki, to całościowy obraz energetyki w roku 2030 zdominowany będzie nadal przez paliwa kopalne: ropę naftową (38 %), gaz (29 %), paliwa stałe (19 %), odnawialne źródła energii (8 %) i energię jądrową (zaledwie 6 %). 7
Dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie efektywności energetycznej 2005/32/WE ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych 8
Dyrektywa 2005/32/WE ramy dla ustalania wymogów w zakresie ekoprojektowania wstępnie zakwalifikowane grupy produktów: a) kotły i podgrzewacze wody b) sprzęt elektroniczny wyposażony w funkcję standby c) kopiarki, d) odbiorniki telewizyjne, e) ładowarki do akumulatorów f) silniki elektryczne i pompy g) systemy oświetlenia biurowego i ulicznego, h) sprzęt chłodniczy, pralniczy i urządzenia klimatyzacyjne 9
Dyrektywa 2006/32/WE cel indykatywny w zakresie oszczędności energii 9 % w 9 roku krajowy pośredni cel indykatywny w zakresie oszczędności energii mechanizmy i systemy zachęt identyfikacja i eliminacja barier rozwój rynku usług energetycznych dla użytkowników końcowych dostępność audytów energetycznych białe certyfikaty wzorcowa rola sektora publicznego system gromadzenia i raportowania danych 10
Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Dokument przyjęty w czerwcu 2007 r. przez Ministerstwo Gospodarki stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Zaproponowane w ramach Krajowego Planu Działań środki i działania mają za zadanie: osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii na poziomie 9% w roku 2016, osiągnięcie celu pośredniego oszczędności energii na poziomie 2% w roku 2010. 11
Krajowy cel indykatywny w zakresie oszczędności energii. Średnie zużycie energii finalnej w latach 2001-2005* Cel Dyrektywy 2006/32/WE ( 9% w 9 roku ) Cel w zakresie oszczędności energii przyjęty na 2016 r. ( 9% ) Cel pośredni określony na 2010 r. ( 2 % ) 593908 GWh** 53452 GWh 53452 GWh 11878 GWh * Na podstawie sprawozdań statystycznych wg formularza G-02a, G-02b i G-03 ** Z wyłączeniem instalacji wymienionych w Załączniku 1 do dyrektywy 2003/87/WE (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2007). Całkowite zużycie energii finalnej wynosi 655851 GWh. Dane na temat zużycia energii przez poszczególne rodzaje instalacji, które są objęte wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych posiada Krajowy Administrator 12 Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KASHUE).
Krajowy cel indykatywny w zakresie oszczędności energii. 13
Środki służące poprawie efektywności energetycznej. Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa, Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług, Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze przemysłu*, Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu**. * z wyłączeniem instalacji objętych wspólnotowym systemem handlu emisjami, ** z wyłączeniem lotnictwa i żeglugi. 14
Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa Lp Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Wprowadzenie systemu oceny energetycznej budynków Certyfikacja nowych i istniejących budynków mieszkalnych realizowana w wyniku wdrażania Dyrektywy 2002/91/WE 2009 do 2016 proces ciągły 2. Fundusz Termomodernizacji Prowadzenie przedsięwzięć termomodernizacyjnych dla budynków mieszkalnych 1998 do 2016 - proces ciągły 3. Promowanie racjonalnego wykorzystania energii w gospodarstwach domowych Ogólnopolska kampania informacyjna na temat celowości i opłacalności stosowania wyrobów najbardziej efektywnych energetycznie 2008 do 2016 proces ciągły 15
Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług Lp Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Zwiększenie udziału w rynku energooszczędnych produktów zużywających energię Określenie min. wymagań dla nowych produktów zużywających energię wprowadzanych do obrotu (wdrażanie Dyrektywy 2005/32/WE) 2008 do 2016 proces ciągły 2. Program oszczędnego gospodarowania energią w sektorze publicznym 3. Promocja usług energetycznych wykonywanych przez ESCO 4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 oraz Regionalne Programy Operacyjne 5. Grant z Globalnego Funduszu Ochrony Środowiska (GEF) Projekt Efektywności Energetycznej Zobowiązanie administracji rządowej do podejmowania działań energooszczędnych w ramach pełnienia przez nią wzorcowej roli Pobudzenie rynku dla firm usług energetycznych (ESCO) Wsparcie finansowe działań dotyczących obniżenia energochłonności sektora publicznego Wsparcie finansowe przedsięwzięć w zakresie termomodernizacji budynków, miejskich systemów grzewczych i sieci cieplnych 2008 do 2016 proces ciągły 2009 do 2016 2008 do 2013 2005 do 2011 16
Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze przemysłu Lp Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Promocja wysokosprawnej kogeneracji (CHP) 2. System dobrowolnych zobowiązań w przemyśle 3. Rozwijanie systemu zarządzania energią i systemu audytów energetycznych w przemyśle 4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 oraz RPO 5. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 Wspieranie rozwoju wysokosprawnej kogeneracji, poprzez obowiązek nałożony na sprzedawców energii elektrycznej oraz mechanizm wsparcia Zobowiązanie decydentów w przemyśle do realizacji działań skutkujących wzrostem efektywności energetycznej ich przedsiębiorstw Podnoszenie kwalifikacji i umiejętności pracowników w zakładzie przemysłowym oraz przeprowadzanie audytów energetycznych w przemyśle Wsparcie finansowe działań dotyczących wysokosprawnego wytwarzania energii oraz zmniejszenia strat w dystrybucji energii Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wdrażania najlepszych dostępnych technik (BAT) 2007 do 2016 proces ciągły 2009 do 2016 proces ciągły 2008 do 2016 proces ciągły 2008 do 2013 2008 do 2013 17
Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu Lp. Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Wprowadzenie systemów Działania mające na celu wzrost 2008 do 2016 zarządzania ruchem i efektywności energetycznej w proces ciągły infrastrukturą transporcie poprzez planowanie i transportową koordynację zarządzania ruchem i infrastrukturą transportową. 2. Promowanie systemów transportu zrównoważonego oraz efektywnego wykorzystania paliw w transporcie Działania promujące wprowadzenie energooszczędnych środków transportu oraz ekologicznego sposobu jazdy. 2008 do 2016 proces ciągły 18
Ustawa o efektywności energetycznej. Nowe rozwiązania pomogą zracjonalizować ceny energii dla odbiorców końcowych oraz zwiększą konkurencyjność polskich przedsiębiorstw na rynku europejskim, szczególnie w sektorach o wysokiej energochłonności. Do katalogu włączono m.in. przeprowadzenie audytów energetycznych budynków eksploatowanych przez jednostki sektora publicznego. 19
Ustawa o efektywności energetycznej. Podmioty zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, Podmioty zajmujące się dystrybucją energii, Podmioty zajmujące się sprzedażą energii odbiorcom końcowym, Producenci, importerzy oraz podmioty zajmujące się sprzedażą urządzeń zużywających energię, Osoby fizyczne lub prawne, dokonujące zakupu energii do własnego użytku (tzw. odbiorcy końcowi), w tym: jednostki sektora publicznego (jednostki administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego, szkoły, szpitale itp.). 20
Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Ustanowione ramy prawne obejmą następujące obszary: określenie podmiotów objętych regulacją, krajowe cele w zakresie oszczędności energii, obliczanie oszczędności energii, wzorcową rolę sektora publicznego, obowiązki dostawców energii, obowiązki dostawców urządzeń zużywających energię, system białych certyfikatów, system dobrowolnych zobowiązań, system nadzoru i monitorowania, krajowe plany działania na rzecz efektywności energetycznej. 21
Wzorcowa rola sektora publicznego. Rada Ministrów określi katalog działań obowiązkowych do przeprowadzenia przez jednostki sektora publicznego przy realizacji krajowego celu oszczędności energii. Wzmocniona zostanie rola gminnych planów energetycznych. W przepisach o zamówieniach publicznych zostaną wprowadzone regulacje dotyczące zakupów urządzeń o najwyższej uzasadnionej ekonomicznie klasie efektywności energetycznej oraz uwzględniania w realizowanych inwestycjach kryterium maksymalnej efektywności energetycznej przy założonym poziomie kosztów. Zostanie wskazany organ administracji rządowej odpowiedzialny za wymianę najlepszych praktyk w powyższym zakresie pomiędzy jednostkami sektora publicznego. Jednostki sektora publicznego o podejmowanych działaniach w zakresie oszczędnego gospodarowania energią będą informować społeczeństwo. Minister Gospodarki będzie monitorował wypełnianie obowiązku na podstawie 22 kryterium wyznaczonym w krajowych celach oszczędności energii
Ustawa o efektywności energetycznej. jest to stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, instalacji lub urządzenia technicznego w typowych warunkach ich użytkowania do ilości zużycia energii przez ten obiekt, instalację lub urządzenie techniczne, niezbędnej do uzyskania tego efektu. 23
Ustawa o efektywności energetycznej. jest to efekt uzyskany w wyniku dostarczenia energii do danego urządzenia technicznego, instalacji lub obiektu w szczególności taki, jak: wykonanie pracy mechanicznej, zapewnienie komfortu cieplnego, oświetlenie. 24
Ustawa o efektywności energetycznej. 1. Jest przedsięwzięciem służącym poprawie efektywności energetycznej w rozumieniu Ustawy 2. Zapewnia minimalną ilość zaoszczędzonej energii średnio w roku 10 toe 3. Nie zachodzą przesłanki wyłączające 25
Ustawa o efektywności energetycznej. 1. Przedsięwzięcie zakończone przez 01.01.2011 2. Na którego realizację zaciągnięto kredyt, do którego przyznana została premia termomodernizacyjna 3. Na którego realizację uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej 26
Ustawa o efektywności energetycznej. Prezes URE dokonuje wyboru przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, za które można uzyskać świadectwa efektywności energetycznej. W tym celu, co najmniej raz w roku, ogłasza, organizuje i przeprowadza przetarg. Przetarg przeprowadza się oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej: 1) zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych; 2) zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych; 3) zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji. 27
Ustawa o efektywności energetycznej. Podmiot, który otrzymał świadectwo efektywności energetycznej, jest obowiązany po zrealizowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia, w ilości określonej w deklaracji przetargowej. 28
Ustawa o efektywności energetycznej. Powstaje nowy zawód audytor efektywności energetycznej. Audyt efektywności energetycznej może sporządzić osoba, która: 1) ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych; 2) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślnie popełnione przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe; 3) ukończyła magisterskie studia wyższe w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, w zakresie technicznym; 4) odbyła szkolenie dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień audytora efektywności energetycznej lub ukończyła co najmniej roczne studia podyplomowe umożliwiające uzyskanie wiedzy z zakresu zagadnień określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 32 ust. 7; 5) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na audytora efektywności energetycznej. 29
Ustawa o efektywności energetycznej. Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej powstają z chwilą zapisania świadectwa efektywności energetycznej po raz pierwszy na koncie ewidencyjnym w rejestrze świadectw efektywności energetycznej, na podstawie informacji Prezesa URE o świadectwie efektywności energetycznej wydanym dla zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, i przysługują podmiotowi będącemu posiadaczem tego konta 30
Ustawa o efektywności energetycznej. Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towarem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych. Prawa te są zbywalne. Na wniosek zainteresowanych stron którym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej, Prezes URE w drodze decyzji, umarza to świadectwo w całości albo w części. 31
Ustawa o efektywności energetycznej. Prezes URE nakłada na podmiot realizujący przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 2 000 000 euro, jeżeli podmiot ten: 1) w deklaracji przetargowej, podał nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje; 2) nie zrealizował przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej wbrew zobowiązaniu; 3) nie zawiadomił Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej w oznaczonym terminie, lub zawiadamiając, udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji; 4) uzyskał oszczędność energii niższą niż określona w deklaracji przetargowej, stwierdzoną w wyniku audytu weryfikującego. Wpływy z tytułu kar pieniężnych stanowią przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 32
Kontakt AM PREDA ul. Korczaka 4/8 46-040 Ozimek Tel. +48 77 544 99 20 Gsm +48 508 939 932 Fax +48 77 544 97 23 E-mail: preda@preda.pl www.preda.pl 33