PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY 2007-2013 MARIUSZ TURBO DORADCA ROLNOŚRODOWISKOWY mturbo@miskant.pl
Program rolnośrodowiskowy jest jednym z działań osi środowiskowej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, którego podstawowym celem jest zapobieganie pogorszeniu stanu środowiska naturalnego i walorów przyrodniczych obszarów wiejskich. Działania podejmowane przez rolników w ramach tego programu opierają się na zasadzie dobrowolności, podejścia całościowego oraz korzystania z wiedzy i usług doradczych.
Warunkiem przystąpienia do programu rolnośrodowiskowego jest posiadanie co najmniej 1 ha, opracowanie przy pomocy doradcy rolnośrodowiskowego planu działalności, przestrzeganie niepłatnych, minimalnych wymagań, przestrzeganie wymagań wynikających z realizacji poszczególnych pakietów oraz prowadzenie rejestru działalności rolnośrodowiskowej. Płatność przewidziana w ramach tego programu wypłacana jest w formie zryczałtowanej i stanowi rekompensatę za utracony dochód, dodatkowo poniesione koszty oraz ewentualnie poniesione koszty transakcyjne.
Program rolnośrodowiskowy jest działaniem 5 letnim, podczas którego producent rolny zobowiązuje się do przestrzegania minimalnych, niepłatnych wymagań: Minimalne normy, czyli dobra kultura rolna (DKR), Wymogi zasady wzajemnej zgodności (cross compliance): Ochrona środowiska naturalnego, Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób oraz zdrowotność roślin, Dobrostan zwierząt, Minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin.
Ponadto, w gospodarstwie rolnym, zakwalifikowanym do płatności rolnośrodowiskowych obowiązkowo należy zachować wszystkie trwałe użytki zielone oraz elementy krajobrazu, nieużytkowane rolniczo.
W ramach programu rolnośrodowiskowego dostępne jest 9 pakietów: 1. Rolnictwo zrównoważone 2. Rolnictwo ekologiczne 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 6. Zachowanie zagrożonych genetycznych roślin w rolnictwie
7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie 8. Ochrona gleb i wód 9. Strefy buforowe Pakiety dzielą się na warianty, dla których przypisane są konkretne wymogi. W jednym gospodarstwie można realizować dowolną liczbę pakietów, przy czym należy pamiętać, iż pewne pakiety wykluczają:
1. Pakietu 1. rolnictwo zrównoważone nie można łączyć z pakietem 2. rolnictwo ekologiczne 2. Pakietu 2. rolnictwo ekologiczne nie można łączyć z pakietem z pakietem 8. ochrona gleb i wód 3. Pakietu 3 ekstensywne trwałe użytki zielone z pakiet 4 i 5 ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych (poza i na obszarach Natura 2000) Uwaga: rolnicy przystępujący do programu po raz pierwszy nie mogą także łączyć wariantu 2.3 i 2.4 pakietu 2. rolnictwo ekologiczne z pakietem 4 i 5 ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych (poza i na obszarach Natura 2000)
Degresywność W niektórych pakietach (1. rolnictwo zrównoważone, 2. rolnictwo ekologiczne, 8. ochrona gleb i wód) płatność zmniejsza się w zależności od wielkości gospodarstwa: 100% do 100 ha 50% od 100,01 do 200 ha 10% powyżej 200 ha
Pakiet 1 rolnictwo zrównoważone Celem tego pakietu jest zachęcanie do zrównoważonego sposobu gospodarowania, który polega na racjonalnym wykorzystywaniu zasobów przyrody i ograniczeniu negatywnego wpływu rolnictwa na środowisko. Konieczność zastosowania prawidłowego następstwa i doboru roślin (płodozmian) pozwala na ograniczenie rozwoju agrofagów, redukcję zachwaszczenia oraz zmniejszenie strat azotu. W ramach tego pakietu znajduje się tylko jeden wariant: 1.1 zrównoważony system gospodarowania 360 zł ha
Pakiet 1 rolnictwo zrównoważone Podstawowym wymogiem tego pakietu jest jego realizacja na obszarze całego gospodarstwa, przy czym płatność można otrzymać tylko do gruntów ornych. Kolejnym, ważnym wymogiem jest przestrzeganie prawidłowego doboru i następstwa roślin, stosując co najmniej 3 gatunki roślin (każdy powinien być z innej grupy) oraz coroczne opracowywanie planu nawozowego, opartego na bilansie azotu i aktualnej chemicznej analizie gleby.
Pakiet 2 rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne to system gospodarowania, który zakłada zrównoważenie produkcji roślinnej ze zwierzęcą przy zastosowaniu środków naturalnych. Podstawowe cele rolnictwa ekologicznego to zachowanie wysokiego poziomu próchnicy, warunkującej żyzność gleby, utrzymanie równowagi biologicznej w środowisku produkcji rolniczej oraz dążenie do zamknięcia obiegu materii w gospodarstwie.
Nr Nazwa wariantu Stawka 2.1 Uprawy rolnicze dla których zakończono okres przestawiania 790 zł/ha 2.2 Uprawy rolnicze w okresie przestawiania 840 zł/ha 2.3 Trwałe użytki zielone dla których zakończono okres przestawiania 330 zł/ha 2.4 Trwałe użytki zielone w okresie przestawiania 260 zł/ha 2.5 Uprawy warzywne dla których zakończono okres przestawiania 1300 zł/ha 2.6 Uprawy warzywne w okresie przestawiania 1550 zł/ha 2.7 Uprawy zielarskie dla których zakończono okres przestawiania 1050 zł/ha 2.8 Uprawy zielarskie w okresie przestawiania 1150 zł/ha 2.9 Uprawy sadownicze i jagodowe dla których zakończono okres przestawiania 1800 zł/ha 2.10 Uprawy sadownicze i jagodowe w okresie przestawiania 1540 zł/ha 2.11 Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe dla których zakończono okres przestawiania 800 zł/ha 2.12 Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe w okresie przestawiania 600 zł/ha
Pakiet 2 rolnictwo ekologiczne Wspólne wymogi dla całego pakietu to prowadzenie produkcji rolnej zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o rolnictwie ekologicznym oraz zgodnie z najlepszą wiedzą i kulturą rolną, przy zachowaniu dbałości o stan fitosanitarny roślin. Aby przystąpić do systemu rolnictwa ekologicznego należy zgłosić się do jednej z 11 akredytowanych przez Ministra Rolnictwa jednostki certyfikującej.
Pakiet 3 ekstensywne trwałe użytki zielone Celem tego pakietu jest utrzymanie lub podniesienie walorów przyrodniczych użytków zielonych, których występowanie i odpowiedni stan jest uzależniony głownie od działalności człowieka. Od 2011 pakiet ten dostępny jest tylko na obszarach Natura 2000 W ramach pakietu 3 dostępny jest tylko 1 wariant 3.1 ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach 500 zł
Pakiet 4 i 5 ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych Celem tego pakietu jest utrzymanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych użytkowanych rolniczo poprzez m.in. ograniczenie nawożenia, ilości i terminów pokosów lub intensywności wypasu. Pakiet może być realizowany tylko na trwałych użytkach zielonych (za wyjątkiem wariantu 4.10/5.10), zakwalifikowanych na podstawie inwentaryzacji przyrodniczej wykonanej przez uprawnionych ekspertów.
Pakiet 4 i 5 ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych Należy pamiętać, iż zgodnie z definicją za trwały użytek zielony uznawany jest obszar, na którym znajdują się trawy lub inne rośliny zielne rosnące w wyniku zasiewu naturalnego (samosiewy) lub powstałe w wyniku działalności rolniczej (zasiane), który przez okres co najmniej 5 lat nie został poddany płodozmianowi.
Nr Nazwa Pakiet 4 Pakiet 5 4/5.1 Ochrona siedlisk lęgowych ptaków 1200 zł/ha 1370 zł/ha 4/5.2 Mechowiska 1200 zł/ha 1390 zł/ha 4/5.3 Szuwary wielkoturzycowe 800 zł/ha 910 zł/ha 4/5.4 Łąki trzęślicowe i selernicowe 1200 zł/ha 1390 zł/ha 4/5.5 Murawy ciepłolubne 1200 zł/ha 1380 zł/ha 4/5.6 Półnaturalne łąki wilgotne 800 zł/ha 840 zł/ha 4/5.7 Półnaturalne łąki świeże 800 zł/ha 840 zł/ha 4.5/8 Bogate gatunkowo murawy bliźniczkowe 800 zł/ha 870 zł/ha 4/5.9 Słonorośla 1190 zł/ha 1190 zł/ha 4/5.10 Użytki przyrodnicze 550 zł/ha 550 zł/ha
Pakiet 4 i 5 ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych Najważniejsze wymogi, wspólne dla wszystkich wariantów realizowanych na TUZ to: Zakaz przeorywania, wałowania, podsiewania, Dopuszcza się włókowanie w okresie 1.09-31.03, Zakaz stosowania ścieków o osadów ściekowych, Zakaz stosowania środków ochrony roślin (są pewne wyjątki), Zakaz budowy i rozbudowy urządzeń melioracji (są pewne wyjątki).
Pakiet 6 zachowanie zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Celem tego pakietu jest ochrona lokalnych odmian roślin uprawnych, a także umożliwienie rolnikom wyboru najlepszych genotypów poprzez bezpośredni przepływ zgromadzonych zasobów w bankach genów.
Nr Nazwa Stawka 6.1 Produkcja towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych 6.2 Produkcja nasienna towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych 570 zł/ha 800 zł/ha 6.3 Produkcja nasienna na zlecenie banku genów 4700 zł/ha 6.4 Sady tradycyjne 2100 zł/ha
Pakiet 6 zachowanie zasobów genetycznych roślin w rolnictwie - wymogi: uprawa roślin warzywnych z kwalifikowanego materiału siewnego odmian miejscowych zarejestrowanych w krajowym rejestrze lub uprawa odmian roślin dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych zarejestrowanych w krajowym rejestrze (wariant 6.1), wytwarzanie materiału siewnego roślin warzywnych odmian miejscowych zarejestrowanych w krajowym rejestrze lub uprawa odmian roślin dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych zarejestrowanych w krajowym rejestrze (wariant 6.2),
Pakiet 6 zachowanie zasobów genetycznych roślin w rolnictwie - wymogi: rozmnażanie materiału siewnego roślin lub utrzymanie drzew owocowych zgodnie z umową na rozmnażanie nasion zawartą z jednostką badawczo-rozwojową koordynującą lub realizującą zadania w zakresie ochrony zasobów genetycznych (wariant 6.3), posiadanie sadu, w którym znajduje się co najmniej 12 drzew z 4 gatunków lub odmian, w wieku co najmniej 15 lat, przy czym korona drzew znajduje się na wysokości 120 cm, a obwód pnia na wysokości ok. 1 m nie jest mniejszy niż 47 cm (wariant 6.4).
Pakiet 7 zachowanie zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Celem tego pakietu jest ochrona szczególnie cennych ras lub odmian lub rodów zwierząt gospodarskich, w przypadku których istnieje zagrożenie wyginięcia ze względu na ich niską liczebność. Zwierzęta objęte tym pakietem mają także duże znaczenie ze względu na rolę, jaką pełniły w historii rozwoju regionów, z których się wywodzą i związane są z tradycją oraz kulturą lokalnych społeczności.
Pakiet 7 zachowanie zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Warianty dostępne w ramach pakietu 7: 7.1 zachowanie lokalnych ras bydła 1140 zł/matka 7.2 zachowanie lokalnych ras koni 1500 zł/matka 7.3 zachowanie lokalnych ras owiec 320 zł/matka 7.4 zachowanie lokalnych ras świń 570 zł/matka Warunkiem przystąpienia do tego pakietu jest realizacja programu ochrony zasobów genetycznych danej rasy.
Zachowanie lokalnych ras bydła wymogi: Posiadanie co najmniej 4 krów następujących ras: bydło rasy polskiej czerwonej źródło: www.bioróżnorodnosc.izoo,krakow.pl
Zachowanie lokalnych ras bydła wymogi: bydło rasy białogrzbietej źródło: www.bioroznorodnosc.izoo.krakow.pl
Zachowanie lokalnych ras bydła wymogi: bydło rasy polskiej czerwono-białej źródło: www.hodowle.eu
Zachowanie lokalnych ras bydła wymogi: bydło rasy polskiej czarno-białej źródło: www.hodowle.eu
Zachowanie lokalnych ras koni wymogi Posiadanie co najmniej 2 klaczy następujących ras: konik polski
Zachowanie lokalnych ras koni wymogi koń huculski źródło:www.twojebieszczady.pl
koń małopolski Zachowanie lokalnych ras koni wymogi źródło: www.malopolaki-w-ineria.pl
koń śląski Zachowanie lokalnych ras koni wymogi źródło: www.kuce-i-konie.bloog.pl
koń wielkopolski Zachowanie lokalnych ras koni wymogi źródło: www.buniadyserv.ovh.org
konie zimnokrwiste w typie sokólskim Zachowanie lokalnych ras koni wymogi źródło: www.konie-i-kuce.mg.blog.pl
konie zimnokrwiste w typie sztumskim Zachowanie lokalnych ras koni wymogi źródło: www.vedmaz.w8w.pl
Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi Posiadanie co najmniej 10 matek owiec rasy wrzosówka
Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi 10 matek owiec rasy świniarka źródło: www.faunaiflora.com.pl
Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi 5 matek owiec rasy olkuskie źródło: www.jagro.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi polskie owce górskie odmiany barwnej źródło: www.muzeum-szreniawa.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi merynos odmiany barwnej źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce uhruskie źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce wielkopolskie źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce żelaźnieńskie źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce rasy korideil źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce kamienieckie źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
10 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce pomorskie źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
15 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce rasy cekiel podhalański źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
30 matek owiec rasy Zachowanie lokalnych ras owiec wymogi owce rasy merynos polski w starym typie źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
Zachowanie lokalnych ras świń wymogi Posiadanie od 10 do 70 loch rasy puławskiej źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
Zachowanie lokalnych ras świń wymogi Posiadanie od 8 do 100 loch rasy złotnickiej białej źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
Zachowanie lokalnych ras świń wymogi Posiadanie od 8 do 100 loch rasy złotnickiej pstrej źródło: www.bioróżnorodność.izoo.krakow.pl
Pakiet 8 ochrona gleb i wód Głównym celem tego pakietu jest takie użytkowanie i ochrona gleb i wód, które ogranicza zanieczyszczenia związkami pochodzenia rolniczego. Najlepszym sposobem na osiągnięcie tego celu jest utrzymywanie roślinności na gruntach ornych w okresach między plonami głównymi, czyli w okresie zimowym, co zapobiega zanieczyszczeniu wód i erozji gleb. Sprzyja to także różnorodności biologicznej, gdyż stwarza dogodne warunki wielu gatunkom, a także stanowi dodatkowe źródło paszy dla zwierząt gospodarskich. Od 2011 roku, w związku w konicznością utrzymywania 40% gruntów ornych położnych na obszarach narażonych na erozję wodną pod okrywą roślinną w okresie zimy, (wynikającą z dobrej kultury rolnej), płatność do tych gruntów przyznawana jest w zależności od położenia gospodarstwa
Nr Nazwa Stawka Pakiet 8 ochrona gleb i wód 8.1 Wsiewki poplonowe 330 zł/ha 8.1.1 Wsiewki poplonowe na obszarach zagrożonych erozją wodną 458 zł/ha 8.2 Międzyplon ozimy 420 zł/ha 8.2.1 Międzyplon ozimy na obszarach zagrożonych erozją wodną 750 zł/ha 8.3 Międzyplon ścierniskowy 400 zł/ha 8.3.1 Międzyplon ścierniskowy na obszarach zagrożonych erozją wodną 690 zł/ha
Pakiet 8 ochrona gleb i wód wymogi Podstawowym wymogiem dla tego pakietu jest zakaz uprawy w międzyplonie lub wsiewce poplonowej roślin, dla których w ramach płatności obszarowych może zostać przyznana specjalna płatność do uprawy roślin strączkowych lub motylkowatych oraz zakaz uprawy w plonie głównym rośliny, która była uprawiana w międzyplonie.
Pakiet 9 strefy buforowe Celem tego pakietu, podobnie jak poprzedniego, jest odpowiednie użytkowanie, z nastawieniem na ochronę gleb i wód. Działanie to polega na utrzymaniu stref buforowych i miedz śródpolnych, które tworzą podłużne pasy roślinności, mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia wód, zmniejszenie erozji oraz zwiększenie bioróżnorodności. Nr Nazwa Stawka 9.1 Utrzymanie 2-metrowych stref buforowych 0,44 zł/mb 9.2 Utrzymanie 5-metrowych stref buforowych 1,10 zł/mb 9.3 Utrzymanie 2-metrowych miedz śródpolnych 0,40 zł/mb 9.4 Utrzymanie 5-metrowych miedz śródpolnych 1,00 zł/mb
Pakiet 9 strefy buforowe wymogi utrzymanie stref buforowych i miedz śródpolnych o odpowiedniej szerokości, wykaszanie roślinności raz w roku lub co 2 lata w terminie do 30 września, z zachowaniem istniejących drzew i krzewów, usunięcie ściętej biomasy w terminie 2 tygodni od pokosu, zakaz stosowania nawozów i środków ochrony roślin, pielęgnacja żywopłotów (wariant 9.3 i 9.4).
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ