KROK PO KROKU. Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym

Transkrypt

1 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym KROK PO KROKU Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Publikacja opracowana w Departamencie Płatności Bezpośrednich Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

2

3 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym KROK PO KROKU Warszawa, 2011 rok

4 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym Krok po kroku Materiał został przygotowany w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Copyright by Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2011 Całość, ani poszczególne części tego opracowania nie mogą być reprodukowane w jakikolwiek sposób i rozpowszechniane bez uprzedniej zgody Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wydanie II ISBN: Realizacja wydawnicza: Agencja Reklamowa STUDIO L 2

5 Krok po kroku Spis treści: Słowo wstępne 4 1. Wstęp 5 2. Czym jest program rolnośrodowiskowy? 7 3. Cele 8 4. Zasięg realizacji programu 8 5. Pakiety i warianty 8 6. Zasady łączenia pakietów 8 7. Warunki przystąpienia do programu rolnośrodowiskowego 9 8. Obowiązkowe dokumenty 9 9. Wzory dokumentów Obowiązki Wymogi i wymagania programu rolnośrodowiskowego Zmiana zobowiązania rolnośrodowiskowego Terminarz Płatności rolnośrodowiskowe Limity powierzchni Degresywność Sankcje Krok po kroku Pakiety Tabela płatności rolnośrodowiskowych Obowiązkowe załączniki do wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej Ważne akty prawne Ważne adresy 30 3

6 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym Słowo wstępne Życie każdego z nas jest i będzie związane z terenami wiejskimi, jeśli nie zawodowo, to chociażby rekreacyjnie. Mądrość polskich rolników i ich szacunek dla ziemi, poszanowanie otaczającego środowiska sprawiło, że na tle Unii Europejskiej nasze obszary wiejskie wyróżniają się dobrym stanem środowiska naturalnego i pięknymi, urozmaiconymi krajobrazami obszarów rolniczych. Dzięki temu zamiast odtwarzać cenne siedliska i reintrodukować gatunki zwierząt, w Polsce wystarczy zadbać o zachowanie w tym zakresie status quo. Rolnictwo zapewnia żywność społeczeństwu, a obszary wiejskie mają wielką wartość jako dobra publiczne niosące walory środowiskowe, krajobrazowe i rekreacyjne. Od 2004 roku, od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej, Polska objęta jest Wspólną Polityką Rolną. Zrównoważone rolnictwo, mające na celu zachowanie lub odtworzenie przyrodniczych walorów wsi, jest wspierane w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dzięki wsparciu finansowemu w ramach PROW polscy rolnicy prowadzą coraz nowocześniejsze gospodarstwa, dorównujące tym ze starej Unii, a jednocześnie gospodarują, zgodnie z celami WPR, w sposób zrównoważony zasobami naturalnymi, zachowując wyjątkowy krajobraz polskiej wsi z mozaikową strukturą pól uprawnych oraz licznymi miedzami, które stwarzają sprzyjające warunki dla bytowania dziko żyjących zwierząt i roślin. Wsparcie rolników w działaniach na rzecz przyrody i zachowania różnorodności biologicznej na terenach wiejskich jest prowadzone między innymi w ramach działania Program rolnośrodowiskowy jak również działania Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Działania te stanowią zachętę dla rolników, którzy w nowoczesny sposób chcą chronić bogate dziedzictwo przyrodnicze polskiej wsi. Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 4

7 Krok po kroku 1. Wstęp Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej stworzyło nowe warunki dla rozwoju rolnictwa oraz szerokie możliwości korzystania z różnorodnych form wsparcia z Funduszy UE. Strategiczne podejście zaproponowane przez Komisję Europejską znalazło swoje odzwierciedlenie w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ), który stanowi instrument realizacji polityki Unii Europejskiej w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Podobne do PROW dokumenty przygotowywane są w każdym z krajów członkowskich Unii Europejskiej i mogą odnosić się zarówno do terytorium całego kraju, jak to ma miejsce w ramach polskiego dokumentu lub też skupiać się na programach określonych specjalnie dla wyodrębnionych regionów. Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej oraz środowiskowej zweryfikowana o podstawowe założenia strategiczne określone dla sektora rolnego i obszarów wiejskich pozwoliła zidentyfikować priorytety dla Polski, które zostały odniesione do priorytetów wspólnotowych. W ramach fundamentalnych kierunków wsparcia obszarów wiejskich UE, zdefiniowano cztery osie: Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej; Oś 4: Leader. Powyższe kierunki wsparcia w pełni odzwierciedlają potrzeby Polski w zakresie rozwoju obszarów wiejskich i ustanawiają podstawowe sfery, wokół których zostały zaprogramowane szczegółowe instrumenty wsparcia: Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Ułatwianie startu młodym rolnikom Renty strukturalne Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Modernizacja gospodarstw rolnych Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działania informacyjne i promocyjne Grupy producentów rolnych OŚ 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych OŚ 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 5

8 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Odnowa i rozwój wsi OŚ 4 LEADER Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Wdrażanie projektów współpracy Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata jest dokumentem określającym zakres i formę wsparcia obszarów wiejskich w Polsce w kolejnym już okresie programowania. Pomoc realizowana w ramach PROW stanowi kontynuację i syntezę wdrażanego w latach poprzednich Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW ) oraz Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich (SPO). PROW został zaakceptowany w dniu 24 lipca 2007 r. na posiedzeniu Komitetu ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich Komisji Europejskiej, zaś w dniu 7 września 2007 r. decyzją Komisji Wspólnot Europejskich nr CCI2007PL06RPO001 został zatwierdzony do realizacji, jako dokument programowy, określający cele, priorytety i zasady wspierania rozwoju obszarów wiejskich. 6 PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Zgodnie z koncepcją zrównoważonego rozwoju, obok podstawowej funkcji, jaką jest produkcja artykułów rolnych, obszary wiejskie pełnią ważną rolę w zakresie ochrony środowiska, w tym ochrony zasobów wodnych i gleb, kształtowania krajobrazu, ochrony i zachowania siedlisk oraz różnorodności biologicznej. Mając na uwadze dobry stan środowiska naturalnego i wyróżniającą się na tle innych krajów Europy dużą różnorodność biologiczną Polski, w ramach osi II PROW zostały wprowadzone odpowiednie instrumenty wsparcia oraz zachęty dla rolników, sprzyjające zachowaniu i poprawie środowiska przyrodniczego. Spośród czterech działań osi II trzy stanowią kontynuację wdrażanych w poprzednim okresie programowania instrumentów PROW Jedynie działanie Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych jest przełożeniem realizowanego w ramach priorytetu Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich SPO działania Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych. W okresie programowania na lata , ukształtowanym wokół Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich , źródłem finansowania rolnictwa oraz obszarów wiejskich był Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR), obejmujący Sekcję Orientacji oraz Sekcję Gwarancji. W ramach Sekcji Orientacji finansowane były wydatki poniesione w związku z wdrażaniem SPO, natomiast Sekcja Gwarancji związana była z finansowaniem PROW oraz płatności bezpośrednich. W obecnym okresie programowania, źródłem finansowania PROW jest Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Szczegółowe warunki i zasady mające zastosowanie do finansowania wydatków ponoszonych w ramach wspólnej polityki rolnej, a w tym wydatków na rozwój obszarów wiejskich zostały określone w rozporządzeniu Rady (WE) NR 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata jest finansowany zarówno z

9 Krok po kroku budżetu UE (EFRROW), jak i z krajowych środków publicznych. Stawka wkładu EFRROW w przypadku działań osi I i III stanowi 75%, natomiast dla osi II i IV określona została na poziomie 80%. Łącznie na realizację PROW na lata przeznaczono 17,42 mld euro, z czego wkład wspólnotowy stanowi 13,40 mld euro. Faktycznie do rozdysponowania jest około 14 mld euro, ponieważ blisko 3 mld stanowią zobowiązania podjęte w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Środki finansowe zarezerwowane dla czterech osi PROW , z wyszczególnieniem wydatków określonych dla poszczególnych działań osi II przedstawia tabela 1. Tabela 1. Plan finansowy w podziale na osie (w EUR na cały okres) OŚ Wkład publiczny Ogółem wkład publiczny Stawka wkładu EFRROW (%) Oś ,00% Oś ,00% Wspieranie gospodarownia na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) ,00% Oś 2 Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych ,00% ,00% ,00% Oś Oś ,00% Pmoc techniczna ,00% Razem ,84% 2. Czym jest program rolnośrodowiskowy? Program rolnośrodowiskowy jest jednym z działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Jego realizacja ma się przyczynić do zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i zachowania na nich cennej różnorodności biologicznej. Jest sposobem skutecznej ochrony krajobrazu oraz półnaturalnych elementów przyrody - łąk, pastwisk, upraw, starych sadów wraz z ich florą i fauną. Głównym założeniem programu jest promowanie produkcji rolnej opartej na metodach zgodnych z wymogami ochrony środowiska i przyrody. Szczegółowe informacje oraz wytyczne programu rolnośrodowiskowego w ramach PROW zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Program rolnośrodowiskowy objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (Dz. U. Nr 33, poz. 262 z późn. zm.), tzw. rozporządzeniu rolnośrodowiskowym. 7

10 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym Cele Głównym celem programu jest poprawa środowiska przyrodniczego na obszarach wiejskich, a w szczególności przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo oraz zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich poprzez: promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania; odpowiednie użytkowanie gleb i ochronę wód; ochronę zagrożonych lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych. 4. Zasięg realizacji programu Wszystkie pakiety programu rolnośrodowiskowego mogą być realizowane na terenie całego kraju. Pewne ograniczenia wynikające z Dyrektywy Azotanowej dotyczą rolników prowadzących działalność rolniczą na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu tzw. OSN. 5. Pakiety i warianty Rolnik posiada szeroki wachlarz możliwości wyboru działań rolnośrodowiskowych spośród 9 pakietów rolnośrodowiskowych podzielonych na 49 wariantów. Warianty zawierają wymagania, wykraczające poza obowiązujące wymagania podstawowe. 8 Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Pakiet 8. Ochrona gleb i wód Pakiet 9. Strefy buforowe 6. Zasady łączenia pakietów Na poziomie gospodarstwa rolnik może realizować dowolną liczbę pakietów. Nie może jednak łączyć bądź realizować na tej samej powierzchni niektórych z nich. Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne nie można realizować równocześnie z Pakietem 1. Rolnictwo zrównoważone lub Pakietem 8. Ochrona gleb i wód; Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone, Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 nie mogą być realizowane równocześnie na tych samych użytkach rolnych;

11 Krok po kroku Od roku 2011 nowi beneficjenci Programu rolnośrodowiskowego nie mogą realizować jednocześnie wariantów 2.3 i 2.4 Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne z wariantami Pakietu 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 i Pakietu 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura Warunki przystąpienia do programu rolnośrodowiskowego Przystąpienie do realizacji programu jest dobrowolne Program rolnośrodowiskowy jest zachętą finansową dla rolników, którzy zdecydują się na prowadzenie działalności rolniczej zgodnie z ustalonymi w nim zasadami. Jeżeli rolnik posiada: gospodarstwo rolne położone na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, w którym łączna powierzchnia działek rolnych, na których prowadzi działalność rolniczą jest nie mniejsza niż 1 ha; numer identyfikacyjny nadany przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności może starać się o przystąpienie do programu rolnośrodowiskowego. 8. Obowiązkowe dokumenty Jeżeli rolnik zdecyduje się na przystąpienie do programu rolnośrodowiskowego musi przygotować komplet obowiązkowych dokumentów. WNIOSEK ROLNOŚRODOWISKOWY Wniosek składany jest do Biura Powiatowego ARiMR corocznie przez cały 5-cio letni okres zobowiązania w terminie określonym do składania wniosków o przyznanie płatności bezpośredniej tj. od 15 marca do 15 maja. Składając wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej rolnik ma obowiązek wypełnić deklarację pakietów rolnośrodowiskowych, w której zobowiązuje się do realizacji programu rolnośrodowiskowego. Wniosek jest dla ARiMR źródłem informacji o przebiegu realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego, a jednocześnie podaniem o płatność rolnośrodowiskową. Wraz z wnioskiem należy złożyć do Biura Powiatowego ARiMR określone obowiązkowe załączniki w zależności od tego, jakie pakiety rolnik zobowiązuje się w gospodarstwie realizować. Zaleca się, aby kopię wniosku i załączników rolnik przechowywał w gospodarstwie rolnym przez okres 5 lat od dnia zakończeniu realizacji programu rolnośrodowiskowego. PLAN DZIAŁALNOŚCI ROLNOŚRODOWISKOWEJ Plan działalności rolnośrodowiskowej jest dokumentem zawierającym informacje o rolniku, jego gospodarstwie oraz planie działań i zabiegów, które mają być wykonywane w gospodarstwie w czasie 5 lat realizacji zobowiązania, zgodnych z wymogami wybranych wariantów programu. Plan jest dokumentem, który musi zostać przygotowany zanim rolnik chcący przystąpić do programu rolnośrodowiskowego złoży pierwszy wniosek o przyznanie płatności do biura powiatowego ARiMR, czyli przed upływem 25 dni od dnia, w którym 9

12 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym upływa termin, a jakim składa się wnioski o przyznanie płatności bezpośredniej. Jeżeli plan działalności rolnośrodowiskowej został sporządzony w tym terminie, uznaje się, że zobowiązanie rolnośrodowiskowe jest realizowane od dnia 15 marca danego roku. Ponadto musi on zostać zarejestrowany przez doradcę rolnośrodowiskowego w systemie teleinformatycznym dostępnym na stronie CDR Brwinów. Plan musi być przechowywany w gospodarstwie przez cały okres realizacji zobowiązania. Jest źródłem informacji zarówno dla rolnika jak i dla organów kontrolnych ARiMR. Plan przygotowywany jest przy udziale doradcy rolnośrodowiskowego (lista doradców znajduje się na stronie internetowej Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Brak planu działalności rolnośrodowiskowej bądź sporządzenie go niezgodnie z wymogami skutkuje koniecznością zwrotu płatności rolnośrodowiskowej REJESTR DZIAŁALNOŚCI ROLNOŚRODOWISKOWEJ Rolnik realizujący program rolnośrodowiskowy zobowiązany jest prowadzić rejestr działalności rolnośrodowiskowej zawierający wykaz wypasów zwierząt oraz działań agrotechnicznych, w tym zastosowania nawozów i wykonanych zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin, przy czym rejestr ten, w odniesieniu do zastosowania nawozów, prowadzi się dla całego gospodarstwa rolnego, a więc także dla działek rolnych nie zgłoszonych pod żaden pakiet rolnośrodowiskowy. Formularz rejestru oraz instrukcję jego wypełniania można pobrać w Biurze Powiatowym ARiMR. Dostępny jest on również na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ( i ARiMR ( Jeśli rolnik nie prowadzi rejestru działalności rolnośrodowiskowej nie przysługuje mu płatność rolnośrodowiskowa za dany rok. 10 DOKUMENTACJA PRZYRODNICZA Warunkiem przystąpienia do realizacji pakietów 4. i 5. tzw. pakietów przyrodniczych jest posiadanie przez rolnika dokumentacji przyrodniczej stanowiącej załącznik do planu działalności rolnośrodowiskowej, sporządzonej przez uprawnionego eksperta ornitologa lub botanika. Lista ekspertów znajduje się na stronie internetowej Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie ( Dokumentacja przyrodnicza musi zawierać szczegółową charakterystykę siedliska przyrodniczego sporządzoną na podstawie inwentaryzacji terenowej. Jej sporządzenie jest czasochłonne i musi być poprzedzone obserwacją siedliska w okresie lęgowym ptaków, bądź w okresie wegetacji roślin. Dokumentację można sporządzić zarówno w roku poprzedzającym rok złożenia pierwszego wniosku o płatność rolnośrodowiskową w ramach pakietów 4 lub 5, jak i w roku złożenia wniosku o przyznanie płatności w ramach tych pakietów (w tym przypadku termin sporządzenia dokumentacji przyrodniczej jest spójny z terminem sporządzenia planu działalności rolnośrodowiskowej). Sporządzoną dokumentację przyrodniczą wraz z kompletem załączników ekspert przekazuje: 1. rolnikowi wraz z wypełnioną częścią planu działalności rolnośrodowiskowej w zakresie pakietu 4 i/lub 5 w wersji papierowej i elektronicznej (CD). 2. MRiRW w wersji elektronicznej, z oświadczeniami podpisanymi odpowiednio przez rolnika i eksperta do 31 grudnia roku, w którym została sporządzona ta dokumentacja. 3. doradcy rolnośrodowiskowemu wraz z wypełnioną częścią planu działalności rolnośrodowiskowej w zakresie pakietu 4 i/lub 5 w wersji papierowej i elektronicznej. Pierwsza płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana w wysokości zwiększonej o kwo-

13 Krok po kroku tę przeznaczoną na refundację kosztów transakcyjnych, dotyczących sporządzenia dokumentacji przyrodniczej. Koszty transakcyjne Wysokość maksymalnej kwoty przeznaczonej na refundację kosztów transakcyjnych Koszty sporządzenia dokumentacji przyrodniczej dla siedliska o powierzchni do 1 ha powyżej 1 ha do 5 ha powyżej 5 ha do 20 ha powyżej 20 ha do 50 h powyżej 50 ha 500 zł 1000 zł 2000 zł 3000 zł 4000 zł Terminy sporządzania dokumentacji przyrodniczych są określone w metodyce dostępnej na stronie Dokumentacja przyrodnicza siedliskowa - opis roślinności przeprowadzony jest w okresach pojawiania się największej liczby gatunków. Na łąkach koszonych, opisy florystyczne są przeprowadzane przed pierwszym pokosem. Dokumentacja przyrodnicza ornitologiczna 2 kontrole ornitologiczne powinny być wykonywane w okresie pomiędzy 1 kwietnia a 31 maja, dla dokumentacji sporządzanych w roku złożenia wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w ramach Pakietów 4 i/lub 5, lub w okresie pomiędzy 1 kwietnia, a 10 lipca dla dokumentacji sporządzanych w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku o przyznanie płatności w ramach tych Pakietów. 9. Wzory dokumentów Nazwa dokumentu Wniosek o płatność rolnośrodowiskową Plan działalności rolnośrodowiskowej Rejestr działalności rolnośrodowiskowej Dokumentacja przyrodnicza siedliskowa Dokumentacja przyrodnicza ornitologiczna Wniosek o wydanie zaświadczenia o objęciu stada zwierząt ras zagrożonych programem ochrony zasobów genetycznych. Adres internetowy Obowiązki Rolnik, który przystępuje do programu rolnośrodowiskowego zobowiązuje się między innymi do: rozpoczęcia realizacji programu rolnośrodowiskowego od dnia 15 marca roku, w którym składany jest wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej; realizacji planu działalności rolnośrodowiskowej przez okres 5 lat; prowadzenia rejestru działalności rolnośrodowiskowej; zachowania występujących w gospodarstwie rolnym i określonych w planie działalności rolnośrodowiskowej trwałych użytków zielonych oraz elementów krajobrazu nieużytkowanych rolniczo, tworzących ostoje dzikiej przyrody; 11

14 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym przestrzegania podstawowych wymagań na obszarze całego gospodarstwa rolnego; przestrzegania innych wymogów wynikających z poszczególnych pakietów rolnośrodowiskowych. 11. Wymogi i wymagania programu rolnośrodowiskowego Podstawowe Wymagania Rolnik realizujący program rolnośrodowiskowy zobowiązany jest do przestrzegania podstawowych wymagań związanych w szczególności z ochroną środowiska, które muszą być przestrzegane przy prowadzeniu działalności rolniczej, a należą do nich: normy w rozumieniu przepisów o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej, wymogi podstawowe w zakresie zarządzania (SMR), minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin, inne wymogi podstawowe. Zestawienie podstawowych wymagań znajduje się w instrukcji wypełniania wniosku rolnośrodowiskowego oraz w planie działalności rolnośrodowiskowej. Wymogi Poza podstawowymi wymaganiami rolnik jest zobowiązany do przestrzegania wymogów wynikających z realizacji danych wariantów rolnośrodowiskowych, które szczegółowo opisane są w rozporządzeniu rolnośrodowiskowym. 12. Zmiana zobowiązania rolnośodowiskowego Jeżeli nastąpi zmiana zobowiązania istnieje konieczność naniesienia tej zmiany w planie działalności rolnośrodowiskowej W trakcie realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego nie może ono ulec zmianie. Jednak istnieją od tej zasady pewne wyjątki, do których należy: możliwość jednorazowego zwiększenia w drugim lub trzecim roku realizacji tego zobowiązania powierzchni użytków rolnych, na których to zobowiązanie jest realizowane w zakresie Pakietów 4., 5. i 6.; możliwość jednorazowego dodania w drugim lub trzecim roku realizacji tego zobowiązania poszczególnych wariantów Pakietów 4., 5., 6. lub 7.; możliwość zmniejszenia albo zwiększenia powierzchni użytków rolnych, na których realizowane jest zobowiązanie, jeśli wynika to ze zmiany miejsca uprawy roślin w ramach wariantów pierwszego, drugiego i trzeciego Pakietu 6. i Pakietu 2. lub przemiennego stosowania wsiewek poplonowych lub międzyplonów na różnych działkach rolnych w ramach Pakietu 8.; możliwość zwiększenia liczby zwierząt danej rasy objętych tym zobowiązaniem w ramach Pakietu 7. do czasu osiągnięcia limitu sztuk określonego w PROW ; możliwość zamiany wariantów w ramach Pakietów 2. lub 8. na gruntach będących w posiadaniu rolnika w dniu rozpoczęcia realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego.

15 Krok po kroku W gospodarstwie rolnym nie może być równocześnie realizowany stary i nowy program rolnośrodowiskowy 13. Terminarz Poniżej zamieszczone zostały tylko najważniejsze daty i terminy. przygotowanie z doradcą rolnośrodowiskowym planu działalności rolnośrodowiskowej przed upływem 25 dni od dnia, w którym upływa termin, a jakim składa się wnioski o przyznanie płatności bezpośredniej Rok przed złożeniem wniosku: 1 kwietnia 10 lipca - możliwość przygotowania z ekspertem przyrodniczym (ornitologiem) dokumentacji przyrodniczej ornitologicznej dla Pakietów 4. i 5.; możlwość przygotowania z ekspertem przyrodniczym (botanikiem) dokumentacji przyrodniczej siedliskowej dla Pakietów 4. i 5.; zakupienie kwalifikowanego materiału siewnego u producenta (dowód zakupu jest niezbędnym załącznikiem do wniosku) dotyczy Wariantów 6.1 i 6.2); wpisanie się do rejestru podmiotów prowadzących obrót materiałem siewnym, prowadzonego przez wojewódzkiego inspektora PIORiN (Wariant 6.2); zgłoszenie jednostce badawczej gotowości do realizacji Wariantu 6.3; podpisanie umowy z jednostką badawczą (przed złożeniem wniosku o płatność rolnośrodowiskową) - dotyczy Wariantu 6.3; uzyskanie zaświadczenia o objęciu stada zwierząt ras zagrożonych programem ochrony zasobów genetycznych. Zaświadczenie wydawane jest przez Instytut Zootechniki - PIB (Pakiet 7.); 31 grudnia ostateczna data przesłania przez eksperta przyrodniczego do MRiRW dokumentacji przyrodniczej. Rok złożenia wniosku i lata kolejne: 1 kwietnia 31 maja - możliwość przygotowania z ekspertem przyrodniczym (ornitologiem) dokumentacji przyrodniczej ornitologicznej dla Pakietów 4. i 5.; możlwość przygotowania z ekspertem przyrodniczym (botanikiem) dokumentacji przyrodniczej siedliskowej dla Pakietów 4. i 5.; 15 marca rozpoczęcie realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego w gospodarstwie zgodnie z opracowanym planem działalności rolnośrodowiskowej, na wszystkich działkach, które zostaną zgłoszone we wniosku; składanie wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w terminie określonym do składania wniosków o przyzanie płatności bezpośredniej tj. 15 marca - 15 maja; corocznie składanie wniosku o dokonanie oceny polowej plantacji nasiennej do wojewódzkiego inspektora PIORiN (termin uzgadniany z Inspekcją, uzależniony jest od rodzaju plantacji) (Wariant 6.2). 14. Płatności rolnośrodowiskowe Do 30 czerwca roku następującego po roku, w którym złożono wniosek zostaje wypłacona w formie zryczałtowanej płatność rolnośrodowiskowa. Wymagania podstawowe nie są objęte płatnością. 13

16 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym W przypadku realizacji kilku pakietów rolnośrodowiskowych wysokość płatności rolnośrodowiskowej ustala się jako sumę kwot przysługujących za realizację tych pakietów. Jednakże wysokość możliwej do otrzymania płatności limitowana jest maksymalną płatnością na 1 ha określoną w rozporządzeniu Rady WE 1698/2005, która wynosi: 900 euro/ha w przypadku specjalnych upraw wieloletnich, 600 euro/ha - w przypadku upraw jednorocznych, 450 euro/ha - przy innym użytkowaniu gruntu (np. łąki i pastwiska). 15. Limity powierzchni Przy realizacji niektórych wariantów rolnośrodowiskowych istnieją dolne i górne limity wielkości powierzchni, na których mogą być one realizowane. Wariant rolnośrodowiskowy Maksymalna powierzchnia (ha) i ,3 Wariant rolnośrodowiskowy Minimalna powierzchnia (ha) 6.1. (uprawy warzywne) 0, (uprawy rolnicze) 0, uprawy rolnicze. Zgodnie z ustawą o nasiennictwie dla gatunków wpisanych do Krajowego Rejestru 16. Degresywność Degresywność - wysokość pomocy uzależniona jest od wielkości powierzchni objętej wsparciem. Degresywność dotyczy czterech pakietów: 1. Rolnictwo zrównoważone, 2. Rolnictwo ekologiczne, 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone oraz 8. Ochrona gleb i wód. Dla Pakietu 1.,Pakietu 2., Pakietu 8. płatność jest przyznawana w wysokości: 1) 100 % stawki płatności za powierzchnię od 0,1 ha do 100 ha; 2) 50 % stawki płatności za powierzchnię powyżej 100 ha do 200 ha; 3) 10 % stawki płatności za powierzchnię powyżej 200 ha. Dla wariantu pierwszego Pakietu 3. realizowanego poza obszarami Natura 2000 płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana w wysokości: 1) 100% stawki płatności za powierzchnię od 0,1 ha do 10 ha; 2) 75% stawki płatności za powierzchnię powyżej 10 ha do 50 ha; 3) 50% stawki płatności za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha; 4) 10% stawki płatności za powierzchnię powyżej 100 ha. 17. Sankcje Jeżeli rolnik nie posiada koniecznych dokumentów, nie realizuje zadań lub nie wypełnia wymagań, do których się zobowiązał - płatność rolnośrodowiskowa w następstwie kontroli ARiMR, podlega zmniejszeniu, nie jest przyznawana lub podlega zwrotowi według 14

17 Krok po kroku określonych zasad. Rodzaj zastosowanej sankcji jest zróżnicowany w zależności od uchybienia. 18. Krok po kroku 1 Zapoznaj się z warunkami programu rolnośrodowiskowego i sprawdź czy spełniasz wymogi 2 Opracuj z doradcą rolnośrodowiskowym plan działalności rolnośrodowiskowej oraz dokumentację przyrodniczą z ekspertem (Pakiety 4 i 5). Zapoznaj się z warunkami programu rolnośrodowiskowego i sprawdź czy spełniasz wymogi 3 Rozpocznij realizację planu działalności rolnośrodowiskowej. Od 15 marca roku, w którym zostanie złożony wniosek 4 Złóż wypełniony wniosek wraz z niezbędnymi załącznikami do Biura Powiatowego ARiMR 15 marca - 15 maja 5 ARiMR wydaje decyzję o przyznaniu płatności rolnośrodowiskowej. Od 1 grudnia roku, w którym został złożony wniosek - do 1 marca roku następnego 6 ARiMR wypłaca płatność rolnośrodowiskową Do 30 czerwca roku następującego po roku, w którym złożono wniosek 19. Pakiety Informacje dotyczące poszczególnych pakietów zamieszczone poniżej należy potraktować jako opis ogólny. Szczegółowe informacje oraz wytyczne programu rolnośrodowiskowego w ramach PROW zawarte są w rozporządzeniu rolnośrodowiskowym. PAKIET 1. Rolnictwo zrównoważone Wariant 1.1. Zrównoważony system gospodarowania Rolnictwo zrównoważone jest systemem gospodarowania, który ma na celu promowanie zrównoważonego sposobu prowadzenia działalności rolniczej, polegającego na racjonalnym wykorzystywaniu zasobów przyrody i ograniczeniu negatywnego wpływu rolnictwa na środowisko. Podstawą jest odpowiednie zmianowanie i dobór roślin oraz ograniczenie nawożenia. Pakietem tym musi zostać objęty cały obszar gospodarstwa. Wymogi pakietu odnoszą się do wszystkich użytków w gospodarstwie, jednak płatność rolnośrodowiskowa przyznawana jest jedynie do działek rolnych użytkowanych jako grunty orne. 15

18 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym WYMOGI: Przestrzeganie prawidłowego doboru i następstwa roślin; Coroczne opracowanie planu nawozowego opartego na bilansie azotu oraz aktualnej chemicznej analizie gleby z określeniem zawartości P, K, Mg i potrzeb wapnowania gleby oraz realizacja tego planu (analiza gleby zachowuje ważność przez 5 lat); Koszenie lub wypasanie trwałych użytków zielonych do dnia 31 lipca lub wypasanie w okresie wegetacyjnym oraz usunięcie lub złożenie w stogi ściętej biomasy w terminie 2 tygodni po pokosie, a w uzasadnionych przypadkach w dłuższym terminie, niezwłocznie po ustąpieniu przyczyn ze względu, na które dotrzymanie dwutygodniowego terminu było niemożliwe; Maksymalna dawka azotu pochodzącego z nawozów naturalnych, kompostów, nawozów mineralnych na gruntach ornych nie powinna przekraczać 150 kg N/ha, a na trwałych użytkach zielonych- 120 N/ha; Niestosowanie osadów ściekowych. 16 PAKIET 2. Rolnictwo ekologiczne Wariant 2.1. Uprawy rolnicze (dla których zakończono okres przestawiania) Wariant 2.2. Uprawy rolnicze (w okresie przestawiania) Wariant 2.3. Trwałe użytki zielone (dla których zakończono okres przestawiania) Wariant 2.4. Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania) Wariant 2.5. Uprawy warzywne (dla których zakończono okres przestawiania) Wariant 2.6. Uprawy warzywne (w okresie przestawiania) Wariant 2.7. Uprawy zielarskie (dla których zakończono okres przestawiania) Wariant 2.8. Uprawy zielarskie (w okresie przestawiania) Wariant 2.9. Uprawy sadownicze i jagodowe (dla których zakończono okres przestawiania) Wariant Uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania) Wariant Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (dla których zakończono okres przestawiania) Wariant Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania) Rolnictwo ekologiczne polega na prowadzeniu produkcji rolnej w sposób wykorzystujący naturalne procesy zachodzące w gospodarstwie rolnym. Zakazane jest stosowanie jakichkolwiek substancji syntetycznych. Substancja organiczna pozyskiwana jest w wyniku stosowania nawozów organicznych i odpowiedniego zmianowania. Odpowiednie następstwo roślin ma również znaczenie w zwalczaniu agrofagów. Warunkiem przystąpienia do realizacji tego pakietu jest prowadzenie produkcji rolniczej zgodnie z przepisami o rolnictwie ekologicznym oraz zgodnie z najlepszą wiedzą i kulturą rolną, przy zachowaniu należytej dbałości o stan fitosanitarny roślin i ochronę gleby. Płatność rolnośrodowiskowa przyznawana jest do gospodarstw ekologicznych jak i gospodarstw przestawiających się na produkcję metodami ekologicznymi. Fakt ekologicznego gospodarowania musi zostać potwierdzony przez wybraną upoważnioną jednostkę certyfikującą (patrz: Ważne adresy) przeprowadzającą co roku inspekcję w gospodarstwie. Dokumentem potwierdzającym stosowanie przepisów o rolnictwie ekologicznym jest certyfikat zgodności, dokument poświadczający, że gospodarstwo rolne znajduje się w okresie przestawiania na produkcję rolniczą metodami ekologicznymi lub dokument poświadczający, że gospodarstwo rolne jest objęte planem kontroli.

19 Krok po kroku Płatność rolnośrodowiskowa jest zróżnicowana w zależności od tego, czy przyznawana jest na gospodarstwo ekologiczne, czy na gospodarstwo w okresie przestawiania na produkcję metodami ekologicznymi. W ramach pakietu, płatność przyznawana jest do działek rolnych użytkowanych jako grunty orne, trwałe użytki zielone lub sady. WYMOGI: Prowadzenie produkcji rolnej zgodnie z regułami ustawy o rolnictwie ekologicznym i Rozporządzeniem Rady (WE) nr 834/2007; Uprawa roślin zgodnie z najlepszą wiedzą i kulturą rolną, przy zachowaniu należytej dbałości o stan fitosanitarny roślin i ochronę gleby; Obowiązek koszenia do dnia 31 lipca lub wypasu oraz usunięcia/ złożenia w stogi ściętej biomasy w terminie nie dłuższym niż 2 tygodnie po pokosie (warianty 2.3. i 2.4.); Przeznaczenie plonu na produkcję pasz ekologicznych, do bezpośredniego skarmiania, przekazanie do innych gospodarstw lun inne wykorzystanie np. kompostowanie; Spełnianie przez uprawiane drzewa i krzewy wymagań dotyczących grubości i wysokości elitarnego, kwalifikowanego materiału szkółkarskiego; Obowiązek corocznego wykonywania zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych; uzyskiwany plon powinien być przeznaczony do bezpośredniego spożycia, przetwórstwa lub na pasze (warianty 2.9, 2.10, 2.11, 2.12); Utrzymanie minimalnej obsady drzew i krzewów określonej w rozporządzeniu rolnośrodowiskowym. PAKIET 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone Wariant 3.1. Ekstensywna gospodarska na łąkach i pastwiskach Celem tego pakietu jest ochrona bądź podniesienie walorów przyrodniczych trwałych użytków zielonych. W ramach wskazanego pakietu trwałe użytki zielone mogą być użytkowane w sposób kośny, pastwiskowy bądź kośno-pastwiskowy. W okresie 5-letniego zobowiązania rolnośrodowiskowego istnieje możliwość zmiany sposobu użytkowania. Płatność rolnośrodowiskowa przyznawana jest do działek rolnych użytkowanych jako trwałe użytki zielone. Za trwały użytek zielony uważa się grunt, na którym co najmniej w ciągu 5 lat wstecz nie stosowano płodozmianu (orania, dosiewu nasion, itp. zabiegów naruszających darń). WYMOGI : Zakaz wapnowania, chyba że wapnowanie nie wpłynie negatywnie na środowisko i realizację pakietu; Zakaz nawożenia azotem na obszarach nawożonych przez namuły rzeczne, a na 17

20 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym innych obszarach powyżej 60 kg/ha w trakcie roku; Zakaz przeorywania, wałowania, podsiewu; Zakaz włókowania w okresie od dnia 1.04 do 1.09; Zakaz stosowania ścieków i osadów ściekowych; Zakaz stosowania środków ochrony roślin, z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych chwastów z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu; Zakaz budowy i rozbudowy urządzeń melioracji wodnych szczegółowych tworzących system melioracji wodnych, z wyjątkiem urządzeń mających na celu utrzymanie lub poprawę wartości przyrodniczej (nie dotyczy bieżącej konserwacji); Koszenie w terminie od 1.06 do 30.09, nie więcej niż dwa razy w roku, wysokość 5-15 cm (w przypadku użytkowania kośnego), pozostawienie 5-10 % powierzchni nieskoszonej przy czym co roku powinno to dotyczyć innej powierzchni ( w przypadku użytkowania kośno pastwiskowego); Usunięcie lub złożenie w stogi ściętej biomasy w terminie 2 tygodni po pokosie, a w uzasadnionych przypadkach w dłuższym terminie, niezwłocznie po ustaniu przyczyn (w przypadku użytkowania kośnego i kośno-pastwiskowego); Wypas w terminie od 1.05 do (tereny poniżej 300 m n.p.m.), od do 1.10 (tereny powyżej 300 m n.p.m.), przy odpowiedniej obsadzie zwierząt (0,5-1,0 DJP/ ha) i obciążeniu pastwiska nie większym niż 5t/ha (w przypadku użytkowania pastwiskowego); Zakaz koszenia okrężnego od zewnątrz do wewnątrz koszonej powierzchni TUZ; Niewykaszanie niedojadów poza okresem od dnia 1.08 do PAKIET 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura PAKIET 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 Wariant 4.1./5.1. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków Wariant 4.2./5.2. Mechowiska Wariant 4.3./5.3. Szuwary wielkoturzycowe Wariant 4.4./5.4. Łąki trzęślicowe i selernicowe Wariant 4.5./5.5. Murawy ciepłolubne Wariant 4.6./5.6. Półnaturalne łąki wilgotne Wariant 4.7./5.7. Półnaturalne łąki świeże Wariant 4.8./5.8. Bogate gatunkowo murawy bliźniczkowe Wariant 4.9./5.9. Słonorośla Wariant 4.10./5.10. Użytki przyrodnicze Celem tych pakietów jest ochrona cennych przyrodniczo siedlisk i zagrożonych gatunków ptaków. Powodem zmniejszania się powierzchni siedlisk jest między innymi zaniechanie użytkowania rolniczego. Użytki zielone o wysokich walorach przyrodniczych mają niejednokrotnie niską wartość paszową. Innym zagrożeniem dla tych terenów jest intensyfikacja gospodarki prowadząca do ubożenia roślinności na trwałych użytkach zielonych. Wymogi w ramach pakietów 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 i 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 są takie same i odnoszą się do takich samych siedlisk, różne jest jednak ich położenie.

21 Krok po kroku Płatność rolnośrodowiskowa przyznawana jest do działek rolnych użytkowanych jako trwałe użytki zielone, na których występują siedliska lęgowe określonych gatunków ptaków (wariant 4.1 i 5.1) bądź zbiorowiska roślinne wykazujące cechy określonych siedlisk przyrodniczych (dla pozostałych wariantów). Warunkiem przystąpienia do Pakietu 4. i Pakietu 5. jest przygotowanie wraz z ekspertem przyrodniczym (botanikiem/ornitologiem) dokumentacji przyrodniczej w roku złożenia wniosku lub na rok przed złożeniem wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej. Lista ekspertów znajduje się na stronie CDR w Brwinowie WYMOGI: zakaz przeorywania, wałowania, podsiewu, stosowania ścieków i osadów ściekowych; zakaz włókowania w okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 1 września; zakaz budowy i rozbudowy urządzeń melioracji wodnych szczegółowych tworzących system melioracji wodnych, z wyjątkiem urządzeń mających na celu utrzymanie lub poprawę wartości przyrodniczej (nie dotyczy bieżącej konserwacji); niestosowanie środków ochrony roślin, z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych chwastów z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (np. mazaczy herbicydowych), po uzgodnieniu z doradcą rolnośrodowiskowym; zakaz nawożenia. Poza wymogami obowiązkowymi dla całego pakietu rolnik musi przestrzegać ograniczeń wynikających z poszczególnych wariantów. Ograniczenia te odnoszą się m.in. do: nawożenia, stosowania zabiegów agrotechnicznych, koszenia, wypasu. Intensywność działalności rolniczej ograniczana jest w zależności od siedliska, jakie podlega ochronie w ramach danego wariantu. Opis wymogów, które powinny być uszczegółowione na poziomie planu działalności rolnośrodowiskowej, zawiera załącznik do rozporządzenia rolnośrodowiskowego. PAKIET 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Wariant 6.1. Produkcja towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych Wariant 6.2. Produkcja nasienna towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych Wariant 6.3. Produkcja nasienna na zlecenie banku genów Wariant 6.4. Sady tradycyjne Celem tego pakietu jest zachowanie lokalnych odmian roślin uprawnych. Realizacja założeń poszczególnych wariantów ma się przyczynić do rozszerzenia dostępności materiału siewnego lokalnych odmian roślin uprawnych oraz ich upowszechnienia. Ochroną objęte zostały także sady tradycyjne. WYMOGI: Wariant 6.1. Uprawa roślin warzywnych z kwalifikowanego materiału siewnego odmian miejscowych zarejestrowanych w krajowym rejestrze lub uprawa roślin odmian dla za- 19

22 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym chowania bioróżnorodności roślin rolniczych zarejestrowanych w krajowym rejestrze: a) w pierwszym i czwartym roku realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego, a w drugim, trzecim i piątym roku realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego -z materiału siewnego uzyskanego ze zbioru z poprzedniego roku; b) w przypadku zmiany uprawianej odmiany roślin lub uprawa gatunków roślin wymienionych w załączniku do Rozporządzenia. Wariant 6.2. Wytwarzania materiału siewnego roślin warzywnych odmian miejscowych zarejestrowanych w krajowym rejestrze lub uprawa odmian roślin dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych zarejestrowanych w krajowym rejestrze zgodnie z przepisami o nasiennictwie lub Wytwarzanie materiału siewnego gatunków roślin wymienionych w załączniku do Rozporządzenia, spełniającego wymagania jakościowe w zakresie minimalnej czy stości analitycznej, maksymalnej zawartości nasion innych gatunków oraz minimalnej zdolności kiełkowania określone w załączniku do wyżej wymienionego Rozporządzenia. Wariant 6.3. Rozmnażanie materiału siewnego roślin lub utrzymanie drzew owocowych zgodnie z umową zawartą z jednostką badawczą, koordynującą lub realizującą zadania w zakresie ochrony zasobów genetycznych (patrz: Ważne adresy), w tym prowadzenie dokumentacji uprawy i udostępnianie jej wyżej wymienionej jednostce i przekazywanie tej jednostce wytworzonych nasion o wymaganej jakości. Wariant 6.4. posiadanie sadu, w którym znajduje się co najmniej 12 drzew mających nie mniej niż 15 lat, z co najmniej 4 gatunków lub odmian, przy czym korony tych drzew znajdują się na wysokości co najmniej 120 cm, a obwód ich pni na wysokości 1 m jest nie mniejszy niż 47 cm, a jednocześnie liczba tych drzew w przeliczeniu na 1 ha powierzchni sadu jest nie mniejsza niż 90; Możliwość uzupełnienia sadu po otrzymaniu decyzji o przyznaniu pomocy do 40% obsady wszystkich drzew, o co najmniej trzy gatunki lub odmiany drzew wymienione w załączniku do Rozporządzenia, lub odmiany drzew tradycyjnie uprawianych na terytorium RP przed 1950 r.; obowiązek rozmnażania drzew na silnie rosnących podkładkach oraz prowadzenia ich jako wysokopienne drzewa o minimalnej wysokości pnia 1,20 m, w rozstawie nie mniejszej niż 4x6 m i nie większej niż 10x10 m; wykonywanie podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak: cięcie sanitarne drzew i prześwietlające nadmiernie zagęszczone korony, usuwanie odrostów i samosiewów, bielenie pni starych drzew i zabezpieczenie pni młodych drzew przed ogryzaniem przez gryzonie, utrzymanie ogólnego porządku w sadzie; koszenie i usuwanie trawy lub wypasanie. Aby przystąpić do Pakietu 6. należy: Zakupić kwalifikowany materiał siewny u producenta przed złożeniem wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej (dowód zakupu jest niezbędnym załącznikiem do wniosku w przypadku gatunków wymienionych w krajowym rejestrze), sko- 20

23 Krok po kroku rzystać z zasobów własnych lub innych źródeł dla gatunków wymienionych w załącniku do rozporządzenia rolnośrodowiskowego (warianty 6.1.,6.2.); Uiścić opłatę licencyjną za korzystanie za kwalifikowany materiał siewny (warianty 6.1., 6.2.) Co roku składać wniosek o dokonanie oceny polowej plantacji nasiennej (dla niektórych grup roślin termin mija nawet 10 maja ) do wojewódzkiego inspektora PIORiN (wariant 6.2.); Wpisać się do rejestru podmiotów prowadzących obrót, który prowadzony jest przez wojewódzkiego inspektora PIORiN. Wpis jest bezpłatny (wariant 6.2.); Zgłosić jednostce badawczej gotowość do realizacji wariantu 6.3. przed złożeniem wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej; Podpisać umowę z jednostka badawczą (do 15 marca roku złożenia wniosku o płatność rolnośrodowiskową). Kopia umowy jest obowiązkowym załącznikiem do wniosku o płatność rolnośrodowiskową (wariant 6.3.); W przypadku trudności w określeniu odmian z pomocą doradcy rolnośrodowiskowego podczas przygotowywania planu działalności rolnośrodowiskowe skontaktować się z pracownikami Instytutu Kwiaciarstwa i Sadownictwa. Zaleca się przygotowywanie planu w okresie kiedy rośliny są w momencie rozwoju umożliwiającym ich łatwą identyfikację w roku poprzedzającym rok złożenie wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej; Pamiętać o dołączeniu do wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej wszystkich niezbędnych załączników. PAKIET 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Wariant 7.1. Zachowanie lokalnych ras bydła Wariant 7.2. Zachowanie lokalnych ras koni Wariant 7.3. Zachowanie lokalnych ras owiec Wariant 7.4. Zachowanie lokalnych ras świń Celem tego pakietu jest ochrona zagrożonych wyginięciem rodzimych ras zwierząt gospodarskich. Warunkiem przystąpienia do realizacji Pakietu 7. jest utrzymywanie przez rolnika wpisanych do księgi hodowlanej krów, klaczy, loch lub owiec matek ras wymienionych poniżej, objętych programem ochrony zasobów genetycznych. W celu zakwalifikowania zwierząt do programu ochrony zasobów genetycznych należy zgłosić się do podmiotu upoważnionego do realizacji lub koordynacji działań w zakresie ochrony zasobów genetycznych oraz podmiotu prowadzącego księgę hodowlaną lub podmiotu prowadzącego ocenę wartości użytkowej zwierząt (patrz: Ważne adresy) Procedury ubiegania się o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych w ramach Pakietu 7. są dokładnie opisane na stronie internetowej IZ-PIB 21

24 Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym Gatunki objęte pakietem: Gatunek Bydło Konie Owce Świenie Rasa Bydło rasy polskiej czerwonej, bydło rasy białogrzbietej, bydło rasy polskiej czerwono-białej, bydło rasy polskiej czarno-białej Koniki polskie, konie huculskie, konie małopolskie, konie śląskie, konie wielkopolskie, konie zimnokrwiste w typie sokólskim, konie zimnokrwiste w typie sztumskim Owce rasy wrzosówka, owce rasy świniarka, owce olkuskie, polskie owce górskie odmiany barwnej, owce rasy merynos odmiany barwnej, owce uhruskie, owce wielkopolskie, owce żelaźnieńskie, owce rasy korideil, owce kamienieckie, owce pomorskie, owce rasy cakiel podhalański, owce rasy merynos polski w starym typie Świnie rasy puławskiej, świnie rasy złotnickiej białej, świnie rasy złotnickiej pstrej WYMOGI wpis zwierząt do właściwej księgi zwierząt hodowlanych danej rasy; prowadzenie dokumentacji hodowlanej stada; prowadzenie określonej programem ochrony oceny wartości użytkowej; realizacja programu hodowlanego ochrony zasobów genetycznych danej rasy; utrzymywanie zwierząt danej rasy w liczbie nie mniejszej niż liczba zwierząt danej rasy, do których została przyznana płatność rolnośrodowiskowa za realizację zobowiązania rolnośrodowiskowego w danym roku, a do czasu przyznania tej płatności w liczbie nie mniejszej niż liczba zwierząt danej rasy objętych wnioskiem o przyznanie tej płatności, lecz nie mniejszej niż liczba zwierząt, do których została przyznana płatność rolno środowiskowa. Aby uzyskać płatność rolnośrodowiskową rolnik musi utrzymywać co najmniej: 4 krowy; 2 klacze; 5 owiec matek rasy olkuskiej, 15 owiec matek rasy cakiel podhalański, 30 owiec matek rasy merynos polski w starym typie albo 10 owiec matek pozostałych ras, przy czym liczba maciorek przypadających na 1 tryka nie może przekraczać 30 sztuk; 10 loch rasy puławskiej; 8 loch rasy złotnickiej białej, a w przypadku stada objętego programem ochrony zasobów genetycznych przed dniem 1 stycznia 2006 r. 6 loch; 8 loch rasy złotnickiej pstrej, a w przypadku stada objętego programem ochrony zasobów genetycznych przed dniem 1 stycznia 2006 r. 3 lochy. Płatność rolnośrodowiskowa przysługuje do nie więcej niż 70 loch stada podstawowego rasy puławskiej lub 100 loch rasy złotnickiej białej, lub 100 loch rasy złotnickiej pstrej, utrzymywanych w jednym stadzie. 22