Dr hab. inż. Wiesława Ł. Nowacka wieslawa_nowacka@sggw.pl Pokój 2/85b; blok 34 Tel. +48(22) 5938035 Strona kontaktowo-informacyjna http://forergo.pl 1
Literatura przedmiotu Wiesława Ł. Nowacka: Ergonomia i ochrona pracy. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwa SGGW 2013 Józefaciuk J., Nowacka W. Ćwiczenia z ergonomii i ochrony pracy. Wyd. SGGW. Zestaw zagadnień prawnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy przeznaczonych do samodzielnego opracowania 2
Zagadnienia prawne do samodzielnego opracowania Akty prawne z zakresu bezpieczeństwa pracy, których znajomość obowiązuje studentów MSTiR przystępujących do zaliczenia przedmiotu Podstawy ergonomii z elementami bezpieczeństwa i higieny pracy. Zalecane źródła znaleźć można na stronach: http://isap.sejm.gov.pl http://www.ciop.pl Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973 z dnia 10 grudnia 1998 r.) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Dz. U. Nr 60, poz. 279) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. (Dz. U. Nr 26, poz. 313, zm. Dz. U. 2000 nr 82 poz. 930, Dz.U. 2009 nr 56 poz. 462 ) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Dz.U. 2009 nr 105 poz. 870. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania. Dz. U. 2002 nr 237 poz. 2015. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Dz.U. 2009 nr 105 poz. 869. Ustawa z dn. 30 października 2002 r o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych (Dz. U. 2002, nr 199, poz. 1673, ze zm.) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U. 1996 nr 62 poz. 285 ze zm. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz. U. 1997 nr 109 poz. 704, ze zm. 3
Do zaliczenia przedmiotu konieczna jest: Człowiek (C) Znajomość materiału wykładowego, literatury przedmiotu Zadania do zrealizowania: Technika (T) Środowisko (O) 1. EMO projekt indywidualny (max 2MB) 2. Adaptacja LD- projekt indywidualny-na zajęciach 2. Zaliczenie pisemne w sesji Termin przesłania EMO w formacie Office 15 stycznia 2017 4
ERGONOMIA Zaliczenie: 1. Praca własna EMO-10PUNKTÓW Opracowanie o charakterze naukowej pracy semestralnej z racji jej zawartości merytorycznej i rozległości 5
ERGONOMIA Wymagania ogólne 1. Opracowania przygotowane w formacie MICROSOFT OFFICE (WORD) 2. Temat listu podobnie jak nazwa pliku-mają mieć charakter w pełni indywidualny nazwisko_imie_wrib_niestacj_emo 6
ERGONOMIA Zaliczenie: Praca własna-adaptacja LD i/lub-lista tematyczna/pierwszy wykład LD-5 punktów 7
ERGONOMIA Zaliczenie: Aktywność na zajęciach (wykłady) z zaskakującymi pytaniami A-5 punktów Na kolejnym spotkaniu pytanie z zakresu zagadnień prawnych- profilaktyczne posiłki i napoje ręczne prace transportowe 8
Zakres Liczba punktów Ergonomia, antyergonomia, brak ergonomii w moim otoczeniu-emo 10 Adaptacja Listy Dortmundzkiej-(pierwszy wykład) 5 Aktywność studenta (drugi wykład) 5 Kolokwium końcowe-2 pytania po 5 punktów 10 Łącznie 30 Dostateczny (50%+1punkt)-60% Dost. plus 61-70% Dobry 71-80% Dobry plus 81-90% B. dobry 91-100% 9
Ergonomia definicje IEA Ergonomia lub czynnik ludzki (human factor) określa stosunki powstające między człowiekiem a jego zajęciem, sprzętem i środowiskiem w najszerszym tego słowa rozumieniu, włączając w to sytuacje związane z pracą, zabawą, rekreacją i podróżą. Definicja powszechnie stosowana w Polsce: Ergonomia jest syntetyczną wiedzą stosowaną, która zajmuje się dostosowaniem pracy do fizycznych i psychicznych możliwości człowieka dla zapewnienia mu warunków do pracy możliwie sprawnej, nie zagrażającej zdrowiu i wykonywanej możliwie niskim kosztem biologicznym, a równocześnie zajmuje się ona dostosowaniem człowieka do pracy w tak ukształtowanych dla jego potrzeb warunkach. 10
Ergonomia definicje Fizyczna/fizjologiczna e. Kognitywna e. Organizacyjna e. 11
Ergonomia Dziedziny specjalizacji definicje Fizyczna/fizjologiczna powiązana z anatomicznymi, antropometrycznymi, fizjologicznymi i biomechanicznymi charakterystykami człowieka w relacji do jego aktywności fizycznej. (Tematy: pozycja pracy, czynności transportowe wykonywane ręcznie, czynności monotypowe, MSD, kształtowanie przestrzeni pracy, każdej aktywności, dobór i usprawnianie stanowiska roboczego, zdrowie i bezpieczeństwo zatrudnionych) Kognitywna powiązana z procesami umysłowymi takimi jak: percepcja, pamięć, rozumienie, aktywność motoryczna w relacji do ich wpływu na interakcje międzyludzkie i czynniki otoczenia. (Tematy: obciążenie psychiczne i mentalne, decyzje, wydajność i efektywność pracy, sprawność działania, niezawodność-pewność działania i reakcji, interakcje na specyficznych stanowiskach pracy, stres w pracy, uczenie się w pracy, możliwości 12 usprawniania procesów pracy przez poprawę dizajnu)
Ergonomia definicje Dziedziny specjalizacji Organizacyjna optymalizacja systemów socjotechnicznych włączając w to struktury organizacyjne, politykę i procedury. (Tematy: komunikacja i zarządzanie personelem, zarządzanie i sterowanie pracą, czasem pracy, pracą zespołową, współudziałem pracowniczym, ergonomia zespołów ludzkich i ich współpracy, nowe wzorce zachowań, działań i współpracy, organizacje wirtualne, praca na odległość, zarządzanie jakością, e-learning, itp.) 13
Ergonomia wiedza interdyscyplinarna (syntetyczna) Struktura wielodyscyplinarna nauki ergonomii (Na podstawie Franusa) 14
ERGONOMIA podstawowe cele Ograniczanie liczby wypadków pracy pracy i chorób zawodowych Powstrzymanie wzrostu kosztów ubezpieczeń pracowniczych Wzrost wydajności pracy Ograniczanie absencji w pracy Wzrost jakości pracy Usprawnianie organizacji pracy Rozwijanie i uzupełnianie unormowań krajowych 15
ERGONOMIA wymierne korzyści Wzrost wydajności pracy poprawa efektywności przedsiębiorstwa Poprawa jakości produktu poprawa efektywności przedsiębiorstwa Zwiększenie dbałości o sprzęt, narzędzia oszczędności na remontach z powodu przedłużenia czasu używania sprzętu przy zachowaniu jego sprawności Zmniejszenie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych Zmniejszenie liczby dni absencji chorobowej poprawa zmniejszenie efektywności wydatków przedsiębiorstwa, na leczenie zmniejszenie i odszkodowania obciążeń budżetu (poszkodowany i rodzina) 16
ERGONOMIA niewymierne korzyści Poprawa Lepsze przystosowanie samopoczucia się pracowników do pracy a zwłaszcza wzrost tzw. do znoszenia motywacji pracy przy obciążeń wykonywaniu psychicznych jej w lepszych warunkach wyższa wydajność i jakość pracy, mniejsza Pogłębienie zainteresowania wypadkowość pracą wyższa wydajność i jakość pracy Zmniejszenie konfliktów międzyludzkich w ujęciu pracownik pracownik pracownik pracodawca mniejsza wypadkowość wyższa wydajność i jakość pracy, 17
ERGONOMIA DLA ORGANIZACJI zmniejsza znaczenie różnic indywidualnych, cechy maszyn, urządzeń i narzędzi są przystosowane do przeciętnych możliwości człowieka większa jest liczba osób, które maszyny te mogą obsługiwać - mniejsza jest potrzeba badań selekcyjnych zmniejsza znaczenie czynnika szkolenia zawodowego - krótsze szkolenie umożliwia osiągnięcie niezbędnej sprawności zawodowej zmniejsza zmęczenie pracą, zwiększa wydajność pracy zapobiega patologicznym skutkom wykonywania pracy, ograniczenie ilości chorób zawodowych, zmniejsza liczbę wypadków przy pracy - szacuje się, że około 85% wypadków wiąże się z działalnością człowieka, a przede wszystkim z nieodpowiednim zsynchronizowaniem maszyny z możliwościami psychofizycznymi człowieka. 18
ERGONOMIA podstawowe cele i metody pracy Ocena czynników ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy Identyfikacja i wartościowanie istniejących zagrożeń Zalecenia dla nadzoru zawodowego i administracyjnego przedsiębiorstwa oraz organów kontrolnych mające na celu redukcję stwierdzonych zagrożeń ze strony środowiska pracy Edukacja i kształcenie na wszystkich szczeblach zarządzania przedsiębiorstwem i wykonawstwa pracy 19
Ergonomia wiedza stosowana ma służyć człowiekowi natychmiast gdy napotka trudności w realizacji pracy, sytuacje stwarzające realną groźbę niepomyślnych skutków - przemęczenia, zagrożenia chorobą, wypadkiem. ERGONOMIA KOREKCYJNA usuwanie istniejących niedogodności, usterek, błędów, wadliwych rozwiązań ERGONOMIA KONCEPCYJNA wyprzedzająca zapobiegająca projektowa 20