Szkoła Zawód Praca
PÓŁROCZNIK Szkoła Zawód Praca nr 13 Bydgoszcz 2017
Szkoła Zawód Praca nr 13/2017 Redaktor Naczelny Ryszard Gerlach Sekretarz Redakcji Renata Tomaszewska-Lipiec Członkowie Rady Redakcyjnej Tadeusz Aleksander (Wszechnica Polska Szkoła Wyższa w Warszawie) Augustyn Bańka (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Katowicach) Waldemar Furmanek (Uniwersytet Rzeszowski) Stefan M. Kwiatkowski (Akademia Pedagogiki Spe cjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) Walentyna Łozowiecka (Państwowa Akademia Nauk Pedagogicznych Ukrainy) Bernd Meier (Universität Potsdam/Niemcy) Krasimir Spirov (Technical University, Sofia/Bułgaria) John Ward (IRTS Ile-de-France Montrouge/Neuilly-sur-Marne Fondation ITSRS, Institut Régional de Travail Social/Francja) Zygmunt Wiatrowski (Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku) Redaktorzy tematyczni Elżbieta Kasprzak (Uniwersytet Kazimierza Wielkie go w Bydgoszczy) psychologia pracy Adam Solak (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) filo zofia pracy Jerzy Stochmiałek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) andragogika Janusz Sztumski (Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego w Katowi cach) socjologia pracy Renata Tomaszewska-Lipiec (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) Joanna Wierzejska (Uniwersytet Marii Curie- -Skłodowskiej w Lublinie) peda gogika pracy, rynek pracy Zdzisław Wołk (Uniwersytet Zielonogórski) poradoznawstwo, zawodoznawstwo Redaktorzy językowi Aleksandra Pawlicka język angielski Elżbieta Komsta język rosyjski Włodzimierz Kucharek język niemiecki Redaktor statystyczny Barbara Ciżkowicz Adres Redakcji ul. Chodkiewicza 30 85-064 Bydgoszcz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Pedagogiki Katedra Pedagogiki Pracy i Andragogiki Komitet Redakcyjny Jarosław Burczyk (przewodniczący) Zygmunt Babiński Grzegorz Domek Grzegorz Kłosowski Bernard Mendlik Piotr Siuda Małgorzata Święcicka Ewa Zwolińska Ireneusz Skowron (sekretarz) Przygotowanie do druku PM LOGO Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Bydgoszcz 2017 Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany i rozpowszechniany bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich ISSN 2082-6087 Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego (Członek Polskiej Izby Książki) 85-092 Bydgoszcz, ul. Ogińskiego 16 tel. 52 32 36 729 e-mail: wydaw@ukw.edu.plhttp://www.wydawnictwo.ukw.edu.pl Rozpowszechnianie 52 32 36 730, jarno@ukw.edu.pl Poz. 1738. Ark. wyd. 10,6
Spis treści Od Redakcji....................................................... 7 Artykuły i rozprawy Wojciech Walat, Podręcznik szkolny dla edukacji ogólnej i zawodowej........ 11 Fabian Andruszkiewicz, Danuta Kulik-Grzybek, Kompetencje warunkujące funkcjonowanie na współczesnym rynku pracy........................ 26 Jolanta Jarocka-Piesik, Nauczyciel w warunkach współczesnych zmian społecznych.............................................. 35 Gabriela Chorab, Nauczyciel w paradygmacie konstruktywistycznym.......... 45 Włodzimierz Olszewski, Wybrane przemiany społeczne w ponowoczesnym świecie implikacje dla edukacji i stylu życia seniorów................ 55 Raporty z badań Agnieszka Hłobił, Źródła wsparcia społecznego ucznia zdolnego i jego rodziny na terenie szkoły.................................... 69 Grzegorz Sanecki, Postrzeganie stresogenności pracy zawodowej przez studentów pedagogiki i nauczycieli............................ 80 Elżbieta Sałata, Innowacyjny nauczyciel w zmieniającej się rzeczywistości szkolnej.......................................... 100 Eunika Baron-Polańczyk, Aneta Klementowska, Poradnictwo zawodowe w województwie lubuskim z perspektywy pracowników wybranych instytucji projekt realizowany w ramach Partnerstwa lokalnego na rzecz poradnictwa zawodowego................................. 112 Katarzyna Sławińska, Comparative analysis of professional competencies of VET trainers in the construction sector in Poland, France and Romania.................................................. 125 David Imber, David Booth, Employment councelling: what works for disadvantaged people........................................ 140 Recenzje Recenzja książki pod redakcją Ewy Solarczyk-Ambrozik Lifelong Learning for labour market needs, Poznań 2016 Magdalena Barańska, Anna Wawrzonek.............................................. 155 5
Spis tresci Sprawozdania i informacje Ogólnopolska konferencja naukowa Społeczne aspekty funkcjonowania człowieka w środowisku pracy, Ciechocinek 19-20.09.2016 r. Renata Tomaszewska-Lipiec.................................... 161 V Konferencja Naukowa z cyklu EDUKACJA I PRACA: Przedsiębiorczość społeczna. Przedsiębiorstwo społeczne, Warszawa 28.10.2016 r. Barbara Kowalczyk........................ 165 Zapowiedź IV Poznańskiego Forum Lifelong Learning Uniwersytet wobec nowych wyzwań od University LLL do LLL Universty, Poznań 5.04.2017 r. Magdalena Barańska.......................... 169 Zapowiedź IV Międzynarodowego Kongresu Profesjologicznego Profesjologia i ergonomia w kontekście nauk o pracy, PROFERG 2017, Człowiek i przestrzeń pracy w kontekście nauk o pracy, Zielona Góra 19-20.06.2017 r. Bogusław Pietrulewicz................ 170 Zapowiedź VII Naukowego Forum Polsko-Ukraińskiego/Ukraińsko-Polskiego Edukacja dla przyszłości, Bydgoszcz 18-21.09.2017 r. Ryszard Gerlach.............................................. 173 Table of contents................................................... 175
Od Redakcji Tytuł naszego czasopisma pozwala uznać, że problematyka w nim omawiana jest stosunkowo szeroka. Obejmuje zarówno problemy wchodzące w skład poszczególnych członów jego tytułu, jak i powiazań między nimi. Dotyczy ona zagadnień związanych z funkcjonowaniem współczesnej szkoły, głównie szkoły zawodowej, chociaż nie tylko. Przygotowanie do wyborów edukacyjno-zawodowych, kształtowanie kompetencji miękkich, rola pracy w procesie wychowania czy edukacja ogólnotechniczna to przykłady zagadnień, które mogą być i są zamieszczane w czasopiśmie. Prezentowane w nim są także tematy z zakresu zawodoznawstwa oraz funkcjonowania człowieka na rynku pracy. Jako interesujące i warte publikacji uznać należy również problemy z zakresu pedeutologii, szczególnie dotyczące nauczyciela pracującego w szeroko rozumianej edukacji zawodowej. W kolejnym, trzynastym już, numerze półrocznika Szkoła Zawód Praca zamieszczono zagadnienia wpisujące się w powyższe obszary tematyczne. Tradycyjnie podzielono cały materiał na artykuły i rozprawy oraz raporty z badań. Analizy teoretyczne oraz prezentowane wyniki badań wzbogacają: recenzja publikacji angielskojęzycznej, a także sprawozdania i informacje na temat konferencji i seminariów naukowych, które odbyły się, oraz zapowiedzi tych, które się odbędą. Pragniemy nadmienić, iż wszystkie informacje dotyczące czasopisma oraz publikacje w wersjach pełnych lub ich opisy bibliograficzne znajdują się na stronie: Repozytorium UKW, Polskiej Bibliografii Naukowej, polskiej bazy cytowań POL-index, a także w bazie naukowych i branżowych czasopism elektronicznych ARIANTA. Lata 2015 i 2016 zakończyliśmy indeksacją w takich bazach, jak: Index Copernicus International (Wskaźnik Index Copernicus Value (ICV) 2015: 53.51) oraz THE EUROPEAN REFERENCE INDEX FOR THE HUMANITIES AND THE SOCIAL SCIENCES (ERIH Plus). Półrocznik Szkoła Zawód Praca konsekwentnie buduje swoją pozycję wśród czasopism naukowych, dlatego zapraszamy wszystkich zainteresowanych do czytania i publikowania. Szczegółowe informacje na temat czasopisma są dostępne na stronie: http://szkola-zawod-praca.ukw.edu.pl/jednostka/szkola_zawod_praca. Ryszard Gerlach 7
SPRAWOZDANIA, INFORMACJE
Zapowiedź IV Międzynarodowego Kongresu Profesjologicznego: Profesjologia i ergonomia w kontekście nauk o pracy, PROFERG 2017, Człowiek i przestrzeń pracy w kontekście nauk o pracy, Zielona Góra 19-20.06.2017 r. Już po raz czwarty Instytut Inżynierii Bezpieczeństwa i Nauk o Pracy oraz Katedra Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Zielonogórskiego wraz z Polskim Towarzystwem Profesjologicznym i Polskim Towarzystwem Ergonomicznym Oddział Zielona Góra podjęli się organizacji kolejnego Kongresu Profesjologicznego. Podczas planowanego dwudniowego spotkania Organizatorzy pragną kontynuować rozpoczętą w 2010 r. problematykę procesów profesjonalizacji kadr pracowniczych i profesjonalnego funkcjonowania organizacji w złożonych współczesnych uwarunkowaniach. Organizacyjnie i programowo Kongres wspierają m.in. następujące instytucje: Państwowa Inspekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze, Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Zielonej Górze oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Służb BHP (Oddział Zielona Góra). Do głównych celów planowanego na czerwiec 2017 r. Kongresu należą przede wszystkim: 1. Analiza zagadnień teoretycznych nauk o pracy w zakresie problemów profesjologicznych i ergonomicznych. 2. Analiza zmieniających się potrzeb gospodarki w zakresie kadr pracowniczych. 3. Określenie możliwości ergonomicznego doskonalenia środowiska pracy i pracowników. 4. Analiza organizacji w zakresie możliwości kształtowania potencjału zawodowego pracowników. 5. Określenie możliwości zdynamizowania i urealnienia rynku pracy i organizacji (zakładu pracy). Wśród najważniejszych obszarów problemowych najbliższego Kongresu uwzględniono m.in.: 170
Zapowiedź IV Międzynarodowego Kongresu Profesjologicznego 1. Nauki o pracy wobec kształtowania aktywności pracowników i organi - zacji. 2. Kapitał intelektualny i społeczny wobec wyzwań współczesnej gospodarki. 3. Przygotowanie kadr dla rozwijającej się gospodarki. 4. Ergonomiczne kształtowanie środowiska pracy. 5. Zintegrowane bezpieczeństwo środowiska. 6. Rozwój zawodowy pracowników oraz ich dążenie do kariery. 7. Wspomaganie procesu rozwoju potencjału zawodowego pracowników. 8. Rynek pracy i zatrudnienia wobec wyzwań społeczno-gospodarczych i cywilizacyjnych. 9. Problemy wykluczenia z edukacji i rynku pracy. W założeniu Organizatorów, ramowy program tego międzynarodowego wydarzenia objąć powinien: sesję inauguracyjną Człowiek, przestrzeń społeczna, środowisko pracy w dobie współczesnych przemian ; dwa panele: Współczesne wyzwania pracy i edukacji oraz Człowiek w organizacji ; sesje problemowe; a także debatę W poszukiwaniu spójności. Teoria Praktyka. Edukacja Praca Warunki pracy Rozwój zawodowy, Kariera zawodowa pracowników. Dodać należy, iż tradycyjnie językami Kongresu pozostaną: język polski, j. niemiecki, j. angielski i j. rosyjski. Ponadto także PROFERG 2017 zbiega się z X-leciem działalności Polskiego Towarzystwa Profesjologicznego, które prężnie rozwija swoją działalność i aktualnie zmienia swój status na międzynarodowe. Od momentu powstania Towarzystwa z siedzibą władz w Zielonej Górze w 2007 r., powołano oddziały terenowe: bydgoski, lubuski, katowicki, koszaliński, szczeciński. Główny celem przyświecającym działalności Towarzystwa jest rozwijanie i popularyzacja profesjologii jako dziedziny nauki m.in. poprzez: współpracę z władzami państwowymi i samorządowymi oraz innymi instytucjami i organizacjami; inspirowanie i prowadzenie badań naukowych; organizowanie zjazdów naukowych, konferencji, seminariów, konkursów i zebrań naukowych; szerzenie i popularyzację wiedzy na temat rozwoju zawodowego człowieka w formie wykładów publicznych, odczytów, publikacji oraz innych przedsięwzięć edukacyjnych; prowadzenie doradztwa naukowo-badawczego, konsultacji i ekspertyz, szkoleń i kształcenia z zakresu zawodowego rozwoju człowieka; prowadzenie działalności wydawniczej i współpracę w tym zakresie z innymi wydawnictwami; utrzymywanie kontaktów z innymi towarzystwami naukowymi o podobnym profilu działania w kraju i za granicą. Wśród sukcesów Towarzystwa, które zostaną podkreślone podczas planowanego Kongresu, należy wskazać m.in. wysoką pozycję półrocznika Problemy Profesjologii (11 pkt zgodnie z Komunikatem w sprawie wykazu czasopism naukowych wraz z liczbą punktów przyznawaną za publikację w tych czasopismach z dnia 23 grudnia 2015 r.) oraz organizację 171
SPRAWOZDANIA, INFORMACJE trzech KONGRESÓW PROFESJOLOGICZNYCH. PROFESJOLOGIA I ERGO- NOMIA W KONTEKŚCIE NAUK O PRACY (w 2010 r., 2013 r., 2015 r.). Serdecznie zapraszamy do udziału w IV Międzynarodowym Kongresie Profesjologicznym na Uniwersytetecie Zielonogórskim. Bogusław Pietrulewicz Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Instytut Inżynierii Bezpieczeństwa i Nauk o Pracy Uniwersytet Zielonogórski
Table of contents From the editor.................................................... 7 Articles and dissertations Wojciech Walat, School textbook for general and vocational education........ 11 Fabian Andruszkiewicz, Danuta Kulik-Grzybek, Professional skills determining the functioning in the contemporary labour market.......... 26 Jolanta Jarocka-Piesik, The teacher s role in the contemporary social changes.. 35 Gabriela Chorab, Teacher and the paradigm of constructivism............... 45 Włodzimierz Olszewski, Selected social changes in the post-modern world implications for seniors education and lifestyle..................... 55 Research Reports Agnieszka Hłobił, Sources of social support in school for talented student and their family................................................ 69 Grzegorz Sanecki, Perceiving the level of stress in professional work by students of pedagogy and teachers............................... 80 Elżbieta Sałata, An innovative teacher in the changing school reality.......... 100 Eunika Baron-Polańczyk, Aneta Klementowska, Vocational guidance in Lubuskie voivodeship from the perspective of employees of selected institutions the project implemented in the framework of the local Partnership for vocational guidance...................... 112 Katarzyna Sławińska, Comparative analysis of professional competencies of VET trainers in the construction sector in Poland, France and Romania.................................................. 125 David Imber, David Booth, Employment councelling: what works for disadvantaged people........................................ 140 Reviews Review of Ewa Solarczyk-Ambrozik (Ed.) book: Lifelong Learning for labour market needs, Poznań 2016 Magdalena Barańska, Anna Wawrzonek.............................................. 155 175
Table of contents Reports and information International scientific conference Social aspect of human functioning in work environment, Ciechocinek 19-20 th September 2016 Renata Tomaszewska-Lipiec.................................... 161 5th scientific conference EDUCATION AND WORK: Social entrepreneurship. Social enterprise, Warszawa 28 th October 2016 Barbara Kowalczyk..... 165 The announcement about the 4th Poznań Lifelong Learning Forum Universities in the face of new challenges: from University LLL to LLL University, Poznań 5 th April 2017............................ 169 The announcement about the 4 th International Professiology Congress: Professiology and ergonomics in the context of labour sciences, PROFERG 2017 Humans and work environments in the context of labour sciences, Zielona Góra 19-20 th June 2017 Bogusław Pietrulewicz........................................ 170 The announcement about the 7 th Polish-Ukrainian/Ukrainian-Polish Scientific Education for the future, Bydgoszcz 18-21 st September 2017 Ryszard Gerlach.............................................. 173