Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY

Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011

Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz Özbek, Recenzenci: Florian Kuźnik, Andrzej Prusek, Zygmunt Szymla, Eugeniusz Wojciechowski Redaktor naukowy: Stanisław Korenik Sekretarz redakcji: Niki Derlukiewicz Redaktor wydawnictwa: Joanna Szynal Redaktor techniczny: Barbara Łopusiewicz Korektor: Barbara Cibis Łamanie: Małgorzata Czupryńska Projekt okładki: Beata Dębska Na okładce katedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu (zdjęcie z zasobów Fotolia LLC) Publikacja jest dostępna na stronie www.ibuk.pl Streszczenia opublikowanych artykułów są dostępne w międzynarodowej bazie danych The Central European Journal of Social Sciences and Humanities http://cejsh.icm.edu.pl oraz w The Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa www.wydawnictwo.ue.wroc.pl Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy Copyright Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2011 ISSN 2081-4461 Wersja pierwotna: publikacja drukowana Druk: Drukarnia TOTEM

Spis treści Wstęp... 7 Artur Borcuch, Stabilność systemu finansowego jako warunek wzrostu gospodarczego podejście instytucjonalne... 9 Niki Derlukiewicz, Konkurencyjność wybranych regionów Unii Europejskiej... 19 Katarzyna Domańska, Renata Kubik, Wpływ kryzysu gospodarczego na efektywność grup strategicznych przedsiębiorstw mleczarskich w województwie lubelskim... 31 Eleonora Gonda-Soroczyńska, Kondycja środowiska przyrodniczego w rozwoju miejscowości uzdrowiskowej na przykładzie Szczawna-Zdroju... 41 Alicja Małgorzata Graczyk, Wybrane problemy lokalizacji lądowych farm wiatrowych w Polsce... 53 Piotr Hajduga, Oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych na rozwój społeczno-gospodarczy Dolnego Śląska w pierwszej dekadzie XXI wieku... 65 Magdalena Kalisiak-Mędelska, decentralizacja administracji publicznej. Zarys problemu... 81 Armand Kasztelan, Oddziaływanie przemysłu spożywczego na środowisko w województwie lubelskim... 93 Tomasz Kijek, Efektywność wykorzystania potencjału innowacyjnego gospodarki polskiej... 103 Piotr Klimczyk, Gabriela Wronowska, Rzeczywista emisja a przydział uprawnień do emisji CO 2 w latach 2008-2012 ujęcie regionalne... 113 Elżbieta Kołodziej, Grzegorz Wesołowski, Rola banku spółdzielczego w kreowaniu przedsiębiorczości na obszarach wiejskich powiatu włodawskiego... 131 Stanisław Korenik, Problemy współczesnego interwencjonizmu państwowego w świetle kryzysu finansowego... 143 Andrzej Łuczyszyn, Sektor publiczny w Polsce wobec wyzwań XXI wieku wybrane problemy... 151 Anna Mempel-Śnieżyk, Polityka wspierania i tworzenia sieciowych struktur przestrzennych w Polsce na tle wybranych krajów UE... 163 Sławomir Pastuszka, Spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna Unii Europejskiej konwergencja czy dywergencja... 179 Andrzej Pawlik, Innowacyjność jako determinanta rozwoju społeczno-gospodarczego województwa świętokrzyskiego... 191 3

Spis treści Adam Peszko, Krytyka liberalnych praktyk w korporacjach na przełomie wieków i nowe nurty w ekonomii pierwszej dekady XXI wieku... 205 Zbigniew Piepiora, Finansowanie naturalnych szkód katastroficznych w wybranych powiatach województwa dolnośląskiego... 217 Małgorzata Rogowska, Polityka rozwoju lokalnego zarys nowych koncepcji... 229 Janusz Rosiek, Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna Unii Europejskiej wybrane aspekty... 239 Wawrzyniec Rudolf, Urzędy marszałkowskie jako organizacje otwarte na współpracę w świetle badań empirycznych... 251 Dorota Rynio, Wykorzystanie naturalnych warunków środowiska w kształtowaniu wizerunku miasta... 261 Agnieszka Schmeidel, Rola władz samorządowych w realizowaniu współczesnej koncepcji polityki rozwoju regionalnego na przykładzie województwa świętokrzyskiego... 273 Eugeniusz Sitek, Ryzyko polityczne i jego wpływ na podejmowanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych... 283 Michał Sosnowski, Delokalizacja działalności gospodarczej w warunkach konkurencji podatkowej... 293 Katarzyna Tarnawska, Przeciwdziałanie zmianom klimatu na poziomie UE a polityka klimatyczna Polski... 305 Agnieszka Tarnowska, Zróżnicowanie infrastruktury społecznej w województwach... 317 Barbara Trzaska, Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy jako efekt działań marketingowych... 337 Alina Walenia, Czynniki warunkujące wykorzystanie endogenicznego potencjału rozwoju obszarów wiejskich Polski Wschodniej... 347 Sylwia Wiśniewska, Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w polityce innowacyjnej państwa... 359 Summaries 4 Artur Borcuch, Stability of financial system as a condition of economic growth institutional approach... 18 Niki Derlukiewicz, Competitiveness of selected regions of the European Union... 30 Katarzyna Domańska, Renata Kubik, Impact of economic crisis on the effectiveness of strategic groups of dairy enterprises in Lublin voivodeship. 39 Eleonora Gonda-Soroczyńska, The condition of the natural environment in the development of a spa town the case of Szczawno-Zdrój... 51 Alicja Małgorzata Graczyk, Selected problems of onshore wind farms location in Poland... 64

Spis treści Piotr Hajduga, The influence of special economic zones on the socio-economic development of Lower Silesia in the first decade of the 21 st century... 79 Magdalena Kalisiak-Mędelska, Decentralization of public administration. Outline of the problem... 92 Armand Kasztelan, Impact of food industry on the environment in Lubelskie voivodeship... 102 Tomasz Kijek, Efficiency of Polish economy s innovation potential exploitation... 112 Piotr Klimczyk, Gabriela Wronowska, CO 2 emission and allocation of CO 2 emissions allowances in years 2008-2012 a regional approach... 129 Elżbieta Kołodziej, Grzegorz Wesołowski, The role of a cooperative bank in the creation of entrepreneurship in rural areas Włodawa district... 142 Stanisław Korenik, Problems of the modern state intervention in the light of the financial crisis... 149 Andrzej Łuczyszyn, Public sector in Poland in the face of challenges of the 21 st century chosen elements... 161 Anna Mempel-Śnieżyk, Policy of supporting and creating of spatial networks structures in Poland on the background of selected EU countries... 177 Sławomir Pastuszka, Economic, social and territorial cohesion of the European Union convergence or divergence... 189 Andrzej Pawlik, Innovation as a determinant of socio-economic development of Świętokrzyskie voivodeship... 203 Adam Peszko, Criticism of neoclassical doctrine of the 90s and new currents of economics in the first decade of the XXI st century... 215 Zbigniew Piepiora, Financing the counteraction of natural disaster damages in chosen counties of Lower Silesia voivodeship... 227 Małgorzata Rogowska, Local development policy an outline of new concepts... 238 Janusz Rosiek, Challenges to the energy sector in Poland in the perspective of the EU climate policy selected problems... 250 Wawrzyniec Rudolf, Marshal s Offices as the organizations open for cooperation empirical approach... 260 Dorota Rynio, Using natural conditions of environment in town image development... 271 Agnieszka Schmeidel, The role of local authorities in implementing the modern concept of regional development policies on the example of development plans in Świętokrzyskie voivodeship... 282 Eugeniusz Sitek, Political risk and its effect on making foreign direct investment... 291 Michał Sosnowski, Business relocation in the terms of tax competition... 304 5

Spis treści Katarzyna Tarnawska, Counteracting climate changes on the EU level and Polish climate policy... 315 Agnieszka Tarnowska, Differences in social infrastructure in voivodships... 336 Barbara Trzaska, Adjustment of an educational offer to labour market needs as a result of marketing activity... 346 Alina Walenia, Conditions determining the use of the endogenous potential of rural areas development in Eastern Poland... 358 Sylwia Wiśniewska, Innovation and business centres in innovation policy of the state... 367

BIBLIOTEKA REGIONALISTY NR 11 (2011) Zbigniew Piepiora Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu FINANSOWANIE NATURALNYCH SZKÓD KATASTROFICZNYCH W WYBRANYCH POWIATACH WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Streszczenie: W niniejszym artykule przybliżono problematykę finansowania przeciwdziałania skutkom katastrof naturalnych. Odpowiednie wydatkowanie środków pozwala minimalizować skutki wystąpienia tego typu zjawisk. Autor prezentuje powyższe zagadnienia na przykładzie dolnośląskich powiatów, przez które przepływa rzeka Bóbr: kamiennogórskiego, jeleniogórskiego, lwóweckiego, bolesławieckiego. Słowa kluczowe: naturalna szkoda katastroficzna, powiat kamiennogórski, powiat powiat jeleniogórski, powiat lwówecki, powiat bolesławiecki. 1. Wstęp W roku 1997 obszar dorzecza Odry i jej dopływu Bobru nawiedziła katastrofalna w skutkach powódź. Dziewięć lat później na Dolnym Śląsku wystąpiła susza, która spowodowała szkody w rolnictwie. W 2007 roku przez obszar Europy, przetoczył się huragan Kyrill, powodując znaczne zniszczenia m.in. w powiatach dolnośląskich. Powodzie, susze i huragany są przykładami katastrof naturalnych. Cechą tego typu zjawisk jest powodowanie szkód, którym towarzyszy cierpienie ludzi, i często także zmiany ukształtowania przestrzeni na obszarze ich oddziaływania. Naturalną szkodę katastroficzną można zdefiniować jako stratę materialną lub ubytek, który jest negatywną konsekwencją wystąpienia katastrofy naturalnej. Występowanie naturalnych szkód katastroficznych powoduje, że coraz większego znaczenia nabiera finansowanie przeciwdziałania skutkom katastrof naturalnych. Środki finansowe umożliwiające zapobieganie negatywnym konsekwencjom tego typu zjawisk pozyskiwane są przede wszystkim dzięki promesom rządu przyznanym na finansowanie odbudowy. Celem niniejszego artykułu jest analiza finansowania naturalnych szkód katastroficznych na poziomie lokalnym w latach 1997-2008. Stu- 217

Zbigniew Piepiora dia przypadków przeprowadzone zostały w czterech dolnośląskich powiatach, przez które przepływa rzeka Bóbr: kamiennogórskim, jeleniogórskim, lwóweckim, bolesławieckim. Należą one do jednej z trzech grup. Pierwszą stanowią powiaty górskie, które usytuowane są na obszarach wysoko położonych: w górach średnich (od ok. 500-600 m n.p.m. do ok. 1500 m n.p.m.), np. w Sudetach i Beskidach, lub wysokich (ponad 1500 m n.p.m.), np. w Tatrach. Grupę tę reprezentują powiaty kamiennogórski i jeleniogórski. Druga grupa to powiaty wyżynne. Zajmują w większości obszar, którego wysokości bezwzględne znajdują się w przedziale ok. 200-500 m n.p.m. Należy do niej powiat lwówecki. Trzecią grupę tworzą powiaty nizinne, usytuowane na poziomie ok. 0-200 m n.p.m. Grupę tę reprezentuje powiat bolesławiecki. 2. Powiat kamiennogórski Powiat kamiennogórski znajduje się w południowej części województwa dolnośląskiego na pograniczu Sudetów Zachodnich i Sudetów Środkowych. Na południu sąsiaduje on z Republiką Czeską, od północy z powiatem jaworskim, od wschodu z powiatem wałbrzyskim, na zachodzie zaś z jeleniogórskim 1. Od zachodu powiat ograniczają Grzbiet Lasocki Karkonoszy oraz Rudawy Janowickie, od północy wschodnia część Gór Kaczawskich, od wschodu Góry Wałbrzyskie i Góry Kamienne, a od południa Zawory oraz Góry Krucze 2. Przeważająca część powiatu znajduje się w Kotlinie Kamiennogórskiej, natomiast pozostała część w Obniżeniu Marciszowa 3. Powierzchnia powiatu wynosi 396 km 2 i zamieszkiwana jest przez ok. 47 tys. mieszkańców. Obszar ma charakter rolniczo-przemysłowy. W jego skład wchodzą: miasto Kamienna Góra, gmina Kamienna Góra, gmina Lubawka i gmina Marciszów. Ogółem na tym terenie zlokalizowane są dwa miasta Kamienna Góra i Lubawka oraz 43 sołectwa (w tym 45 wsi). Powiat kamiennogórski pod względem obszaru stanowi 2% powierzchni województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia wynosi około 119 osób na 1 km 2. W miastach powiatu zamieszkuje około 28 tys. mieszkańców, co stanowi 60% ogółu 4. Do katastrof naturalnych, które najczęściej występują w powiecie kamiennogórskim, można zaliczyć: powodzie, wichury, susze przyczyniające się do powstawania pożarów, ekstremalne temperatury i epidemie. W tabeli 1 przedstawiono szkody spowodowane przez katastrofy naturalne w powiecie w latach 1997-2008. Wartości pieniężne zostały indeksowane do roku 2008. Cyfra zero oznacza brak szkód na badanym obszarze w danym roku. 218 1 Starostwo Powiatowe w Kamiennej Górze: Program gospodarki odpadami dla Powiatu Kamiennogórskiego, WOUE Ekocentrum sp. z o. o, Kamienna Góra 2001, s. 41. 2 Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu kamiennogórskiego, Starostwo Powiatowe w Kamiennej Górze, Kamienna Góra 2000, s. 17. 3 Nowakowska A. (red.), Plan rozwoju lokalnego powiatu kamiennogórskiego na lata 2007-2013, Business Mobility International Spółka z o.o., Kamienna Góra listopad 2008, s. 22. 4 Program ochrony środowiska dla powiatu kamiennogórskiego, Kamienna Góra 2004, s. 8.

Finansowanie naturalnych szkód katastroficznych w wybranych powiatach... Tabela 1. Naturalne szkody katastroficzne w powiecie kamiennogórskim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Kamienna Góra GM 17 374 0 0 0 41 94 0 0 994 4 402 110 0 Kamienna Góra GW 2 496 0 0 0 1 994 0 0 0 334 110 275 Lubawka 0 GMW 571 0 0 0 0 0 0 0 0 1 753 166 Marciszów GW 4 931 0 0 0 957 0 0 0 1255 4 467 16 0 Kamienna 0 Góra SP 0 0 0 0 8 741 0 0 0 2064 2 594 61 Suma (dla 0 całego powiatu) 25 371 0 0 0 11 733 94 0 0 4646 13 327 628 Razem wszystkie lata 55 798 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych w Wydziale Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu. W powiecie kamiennogórskim za finansowanie naturalnych szkód katastroficznych odpowiadają: starosta, zarząd i Rada Powiatu Kamiennogórskiego, burmistrz i Rada Miasta Lubawka, wójt i Rada Gminy Kamienna Góra, burmistrz i Rada Miasta Kamienna Góra, wójt i Rada Gminy Marciszów oraz osoby na właściwych stanowiskach tych instytucji, często posiadających w nazwie wyrażenia zarządzanie kryzysowe czy obrona cywilna. Tabela 2. Środki przekazane na usuwanie naturalnych szkód katastroficznych w powiecie kamiennogórskim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Kamienna Góra GM Kamienna Góra GW 0 6 508 0 0 0 0 0 0 0 213 204 700 0 1 671 0 0 0 0 68 0 0 0 0 0 Lubawka GMW 0 3 249 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Marciszów GW 0 4 301 698 0 0 0 0 383 173 406 188 200 Kamienna Góra SP Suma (dla całego powiatu) Razem wszystkie lata 0 0 0 0 351 0 0 220 167 222 208 706 0 15 728 698 0 351 0 68 604 340 841 600 1606 20 837 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego. 219

Zbigniew Piepiora Przeciwdziałając skutkom katastrof naturalnych, wyżej wymienione instytucje sprawujące władzę na poziomie lokalnym pozyskują środki na usuwanie naturalnych szkód katastroficznych, co uwidoczniono w tab. 2. Ich funkcjonowanie wspierane jest m.in. przez takie wyspecjalizowane instytucje, jak Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Kamiennej Górze, Pogotowie Ratunkowe w Jeleniej Górze Oddział Kamienna Góra oraz Grupa Karkonoska Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego Sekcja Lubawka. 3. Powiat jeleniogórski Powiat jeleniogórski jest położony w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego. Od strony zachodniej do wschodniej graniczy z czterema powiatami: jaworskim, kamiennogórskim, lwóweckim i złotoryjskim. Południową granicę stanowi granica państwa z Republiką Czeską, biegnąca szczytami Karkonoszy 5. Większa część powiatu to tereny górskie i górzyste Sudetów Zachodnich, które obejmują cztery pasma górskie (Góry Izerskie, Góry Kaczawskie, Rudawy Janowickie i Karkonosze) okalające rozległą równinę Kotlinę Jeleniogórską 6. Jelenia Góra jest miastem na prawach powiatu. W skład powiatu jeleniogórskiego wchodzą 4 miasta i 44 wsie. Administracyjnie jest on podzielony na 9 gmin: 4 miejskie (Karpacz, Kowary, Piechowice, Szklarska Poręba) oraz 5 wiejskich (Janowice Wielkie, Jeżów Sudecki, Mysłakowice, Podgórzyn, Stara Kamienica). Obejmuje obszar 649 km², co stanowi 3,25% powierzchni województwa dolnośląskiego 7. Powiat zamieszkuje 64 157 mieszkańców. Gęstość zaludnienia na 1 km 2 wynosi 99 osób 8. Do katastrof naturalnych, które najczęściej występują w powiecie jeleniogórskim, podobnie jak w przypadku powiatu kamiennogórskiego, można zaliczyć: powodzie, wichury, susze przyczyniające się do powstawania pożarów, ekstremalne temperatury i epidemie. Dodatkowo na terenie badanego powiatu mogą wystąpić ruchy masowe, a w szczególności lawiny. W tabeli 3 uwidoczniono szkody spowodowane w powiecie przez katastrofy naturalne w latach 1997-2008. Wartości pieniężne zostały indeksowane do roku 2008. Cyfra zero oznacza brak szkód na badanym obszarze w danym roku. 220 5 Jelenia Góra. Informator gospodarczy, CITiK, Jelenia Góra 2005, s. 2. 6 Plan reagowania kryzysowego powiatu jeleniogórskiego, Starostwo Powiatowe w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2003, s. 13-14; K.R. Mazurski, Geografia turystyczna Sudetów, Wydawnictwo Sudety, Wrocław 2003, s. 53-55. 7 Plan reagowania kryzysowego, s. 13. 8 Plan rozwoju lokalnego powiatu jeleniogórskiego na lata 2004-2006, Załącznik do uchwały Nr XXI/123/04 Rady Powiatu Jeleniogórskiego z dnia 30 lipca 2004 r., Starostwo Powiatowe w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2004, s. 5.

Finansowanie naturalnych szkód katastroficznych w wybranych powiatach... Tabela 3. Naturalne szkody katastroficzne w powiecie jeleniogórskim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Janowice Wielkie GW Jeżów Sudecki GW 639 0 0 0 668 0 0 0 410 969 0 0 1 152 0 0 0 4 584 0 0 0 284 12 15 5 0 Karpacz GM 4 298 0 0 0 1 083 860 0 0 0 951 16 0 Kowary GM 2 249 0 0 0 1 277 5 004 0 0 0 3 073 138 0 Mysłakowice GW Piechowice GM Podgórzyn GW Stara Kamienica GW Szklarska Poręba GM Jelenia Góra SP Suma (dla całego powiatu) Razem wszystkie lata 3 896 0 0 0 3 437 724 0 0 599 2 567 153 0 4 041 0 0 0 1 084 6 969 0 0 674 25 397 166 0 3 809 0 0 0 15 119 10 602 0 0 11 2 731 305 0 443 0 0 0 17 32 0 0 84 6 211 8 0 1 053 0 0 0 763 0 0 0 0 11 297 47 0 0 0 0 0 118 711 3 721 0 0 4132 11 401 0 0 21 581 0 0 0 146 743 27 912 0 0 6193 65 812 838 0 269 078 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego. W powiecie jeleniogórskim, analogicznie do powiatu kamiennogórskiego, za finansowanie naturalnych szkód katastroficznych odpowiadają: starosta, zarząd i Rada Powiatu Jeleniogórskiego, wójt i Rada Gminy Janowice Wielkie, wójt i Rada Gminy Jeżów Sudecki, burmistrz i Rada Miasta Karpacz, burmistrz i Rada Miasta Kowary, burmistrz i Rada Miasta Piechowice, burmistrz i Rada Gminy Podgórzyn, wójt i Rada Gminy Stara Kamienica, burmistrz i Rada Miasta Szklarska Poręba oraz osoby na właściwych stanowiskach tych instytucji. Podobnie jak w przedstawionym wcześniej powiecie w ramach przeciwdziałania skutkom katastrof naturalnych wyżej wymienione instytucje sprawujące władzę na poziomie lokalnym pozyskują środki na usuwanie naturalnych szkód katastroficznych, co przedstawiono w tab. 4. Ich funkcjonowanie wspierane jest m.in. 221

Zbigniew Piepiora Tabela 4. Środki przekazane na usuwanie naturalnych szkód katastroficznych w powiecie jeleniogórskim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Janowice Wielkie GW 0 1 548 0 0 0 0 0 44 43 139 94 212 Jeżów Sudecki GW 0 375 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Karpacz GM 0 4 049 271 0 0 0 0 99 0 38 0 0 Kowary GM 0 3 628 735 104 0 0 77 55 54 318 229 450 Mysłakowice GW 0 5 306 84 213 0 0 91 88 76 235 203 560 Piechowice GM 0 11 509 1469 1489 457 402 570 269 147 2737 1146 1200 Podgórzyn GW 0 5 142 0 1315 0 0 0 198 234 274 493 250 Stara Kamienica GW 0 194 0 0 0 0 0 0 0 404 573 393 Szklarska Poręba GM 0 3 086 40 425 269 0 0 0 0 1380 0 575 Jelenia Góra SP 0 0 0 0 1412 0 228 0 0 641 622 1507 Suma (dla całego powiatu) 0 34 835 2598 3546 2138 402 966 753 553 6166 3360 5147 Razem wszystkie lata 60 464 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego. przez takie wyspecjalizowane instytucje, jak Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Jeleniej Górze, Komenda Miejska Policji w Jeleniej Górze, Pogotowie Ratunkowe w Jeleniej Górze oraz Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, ze względu na zagrożenie lawinami na tym obszarze. 4. Powiat lwówecki 222 Powiat lwówecki znajduje się w południowo-zachodniej części Dolnego Śląska pomiędzy Doliną Bobru i Doliną Kwisy. Obejmuje fragmenty Pogórza Kaczawskiego, Pogórza Izerskiego oraz Gór Kaczawskich i Gór Izerskich. Graniczy z powiatami bolesławieckim, lubańskim, jeleniogórskim i złotoryjskim oraz na południu z Czechami. Powiat jest zróżnicowany krajobrazowo. W jego skład wchodzi 5 gmin, z których dwie Lwówek Śląski i Gryfów Śląski są znaczącymi ośrodkami miejskimi, o podobnym potencjale ludnościowym oraz społecznym, odgrywającymi podobną rolę w życiu społeczności lokalnej. Do pozostałych trzech miast, które posiadają niewielki potencjał i stanowią raczej lokalne zaplecze dla okolicznych ośrodków wiejskich,

Finansowanie naturalnych szkód katastroficznych w wybranych powiatach... należą Wleń, Mirsk i Lubomierz 9. Powiat zajmuje 710 km 2 i zalicza się go do powiatów średnich. Jego obszar zamieszkuje 47 932 mieszkańców. Przeciętna gęstość zaludnienia w powiecie na 1 km 2 wynosi 66 osób 10. Do katastrof naturalnych, które najczęściej występują na terenie powiatu jeleniogórskiego, podobnie jak w przypadku powiatu kamiennogórskiego, można zaliczyć: powodzie, wichury, susze przyczyniające się do powstawania pożarów, ekstremalne temperatury i epidemie. W tabeli 5 przedstawiono szkody spowodowane przez katastrofy naturalne w powiecie lwóweckim w latach 1997-2008. Wartości pieniężne zostały indeksowane do roku 2008. Tabela 5. Naturalne szkody katastroficzne w powiecie lwóweckim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Gryfów Śląski GW 258 0 0 0 0 323 0 0 0 3 034 88 0 Lubomierz GW 543 0 0 0 0 0 0 0 11 2 667 0 0 Lwówek Śląski GMW 1 589 0 0 0 585 0 0 0 8 10 874 85 0 Mirsk 337 0 0 0 0 515 0 0 0 4 286 15 0 Wleń 3 513 0 0 0 20 0 0 0 0 899 115 0 Lwówek Śląski SP 0 0 0 0 2760 46 0 0 0 1 920 15 0 Suma (dla całego powiatu) 6 240 0 0 0 3366 884 0 0 19 23 681 317 0 Razem wszystkie lata 34 507 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych w Wydziale Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu. W powiecie lwóweckim, podobnie jak w powiatach kamiennogórskim i jeleniogórskim, za finansowanie naturalnych szkód katastroficznych odpowiadają: starosta, zarząd i Rada Powiatu Lwóweckiego, burmistrz i Rada Miasta Gryfów Śląski, burmistrz i Rada Miasta Lubomierz, burmistrz i Rada Miasta Lwówek Śląski, burmistrz i Rada Miasta Mirsk, burmistrz i Rada Miasta Wleń oraz osoby na właściwych stanowiskach tych instytucji. Podobnie jak w badanych wcześniej powiatach, wyżej wymienione instytucje sprawujące władzę na poziomie lokalnym zapobiegają negatywnym konsekwencjom katastrof naturalnych, pozyskując środki na usuwanie naturalnych szkód kata- 9 J. Matejuk (red.), Strategia rozwoju powiatu lwóweckiego (2000-2010), Instytut Badań Strategicznych przy Wyższej Szkole Zarządzania, Centrum Doradztwa Strategicznego w Legnicy, Warszawa Legnica Lwówek Śląski 2000, s. 9. 10 Starostwo Powiatowe w Lwówku Śląskim Biuletyn Informacji Publicznej. Dane Urzędu, http:// www.bip.powiatlwowecki.pl, 29.04.2011. 223

Zbigniew Piepiora stroficznych, co zaprezentowano w tab. 6. Ich funkcjonowanie wspierane jest m.in. przez takie wyspecjalizowane instytucje, jak Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Lwówku Śląskim, Komenda Powiatowa Policji w Lwówku Śląskim, Pogotowie Ratunkowe w Jeleniej Górze Oddział Lwówek Śląski czy strażą miejską w każdej z gmin. Tabela 6. Środki przekazane na usuwanie naturalnych szkód katastroficznych w powiecie lwóweckim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Gryfów Śląski GW 0 0 0 0 460 0 0 0 265 83 83 89 Lubomierz GW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 227 Lwówek Śląski GMW 0 0 0 0 0 0 0 0 85 104 68 1 401 Mirsk 0 0 0 0 10 109 0 0 586 0 850 205 Wleń 0 2631 2093 571 0 0 0 0 0 0 0 11 421 Lwówek Śląski SP 0 0 0 0 0 0 0 0 320 196 200 0 Suma (dla całego powiatu) 0 2631 2093 571 470 109 0 0 1257 383 1201 14 343 Razem wszystkie lata 23 058 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego. 5. Powiat bolesławiecki Powiat bolesławiecki znajduje się w dorzeczu Bobru i Kwisy w północno-zachodniej części województwa dolnośląskiego, w pobliżu granic z Niemcami i Czechami, na przecięciu szlaków komunikacyjnych łączących zachód Europy ze wschodem oraz Skandynawię z południową Europą. Administracyjnie został on podzielony na 6 gmin: gminy miejska i wiejska Bolesławiec, gmina miejsko-wiejska Nowogrodziec oraz gminy wiejskie Gromadka, Osiecznica i Warta Bolesławiecka 11. Powiat bolesławiecki od południa graniczy z powiatami lubańskim i lwóweckim, od zachodu z powiatem zgorzeleckim, od wschodu z powiatami: złotoryjskim, legnickim i polkowickim, od północy z powiatem żagańskim i województwem lubuskim 12. Pod względem zajmowanego obszaru jest drugim powiatem na Dolnym 224 11 J. Małachowski (red.), Powiat bolesławiecki (prezentacja), Starostwo Powiatowe w Bolesławcu 2008, s. 3. 12 Powiatowy plan reagowania kryzysowego, Starostwo Powiatowe w Bolesławcu, Referat Zarządzania Kryzysowego, Bolesławiec 2005, s. 5.

Finansowanie naturalnych szkód katastroficznych w wybranych powiatach... Śląsku. Jego powierzchnia liczy 1303,3 km 2. Większa część powiatu (50,2%) jest pokryta lasami Borów Dolnośląskich 13. W powiecie bolesławieckim, podobnie jak w kamiennogórskim i lwóweckim, najczęściej odnotowuje się występowanie powodzi i wichur, suszy przyczyniających się do powstawania pożarów, ekstremalnych temperatur i epidemii. W tabeli 7 przedstawiono szkody spowodowane przez katastrofy naturalne w powiecie bolesławieckim w latach 1997-2008. Wartości pieniężne zostały indeksowane do roku 2008. Tabela 7. Naturalne szkody katastroficzne w powiecie bolesławieckim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bolesławiec GM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 88 0 Bolesławiec GW 1 068 0 0 0 0 0 0 0 0 7 099 42 0 Nowogrodziec GMW 0 0 0 0 59 0 0 0 0 3 443 0 0 Osiecznica GW 163 0 0 0 0 0 0 0 0 3 554 217 0 Gromadka GW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 014 15 0 Warta Bolesławiecka GW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 450 0 0 Bolesławiec SP 0 0 0 0 0 0 0 0 0 952 33 0 Suma (dla całego powiatu) 1 231 0 0 0 59 0 0 0 0 23 512 394 0 Razem wszystkie lata 25 195 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu. W powiecie bolesławieckim, podobnie jak w przedstawionych wcześniej powiatach, za finansowanie naturalnych szkód katastroficznych odpowiadają: starosta, zarząd i Rada Powiatu Bolesławieckiego, prezydent i Rada Miasta Bolesławiec, wójt i Rada Gminy Bolesławiec, burmistrz i Rada Miasta Nowogrodziec, wójt i Rada Gminy Osiecznica, wójt i Rada Gminy Gromadka, wójt i Rada Gminy Warta Bolesławiecka oraz osoby na właściwych stanowiska tych instytucji, często, tak jak i w innych powiatach, posiadające w nazwie zarządzanie kryzysowe czy obrona cywilna. Podobnie jak w przypadku przedstawionych wcześniej powiatów, w ramach przeciwdziałania skutkom katastrof naturalnych wyżej wymienione instytucje sprawujące władzę na poziomie lokalnym pozyskują środki na usuwanie naturalnych 13 J. Małachowski (red.), wyd. cyt., s. 4-42. 225

Zbigniew Piepiora Tabela 8. Środki przekazane na usuwanie naturalnych szkód katastroficznych w powiecie bolesławieckim w latach 1997-2008 (w tys. zł z 2008 r.) Powiat/gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bolesławiec GM 0 435 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Bolesławiec GW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Nowogrodziec GMW 0 1470 541 278 80 0 0 0 0 0 0 0 Osiecznica GW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Gromadka GW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Warta Bolesławiecka GW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 83 80 Bolesławiec SP 0 0 0 0 0 0 56 0 0 0 537 82 Suma (dla całego powiatu) 0 1905 541 278 80 0 56 0 0 0 620 162 Razem wszystkie lata 3642 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego. szkód katastroficznych, co przybliżono w tab. 8. Ich funkcjonowanie wspierane jest m.in. przez takie wyspecjalizowane instytucje, jak Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Bolesławcu, Komenda Powiatowa Policji w Bolesławcu, stanowisko dyspozytorskie Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego. 6. Zakończenie 226 Na obszarze powiatu kamiennogórskiego, jeleniogórskiego, lwóweckiego i bolesławieckiego za finansowanie usuwania naturalnych szkód katastroficznych odpowiadają starostwa powiatowe, rady powiatów i wójtowie/burmistrzowie/prezydenci adekwatnie do rodzaju gminy, rady gmin, a w szczególności osoby na właściwych stanowiskach tych instytucji, często posiadających w nazwie wyrażenia zarządzanie kryzysowe czy obrona cywilna. Instytucjami współdziałającymi w tym zakresie są jednostki Policji, Straży Pożarnej, Pogotowia Ratunkowego czy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w powiatach górskich. Zdaniem autora problemem powtarzającym się we wszystkich powiatach są zbyt małe środki otrzymane od rządu na usuwanie naturalnych szkód katastroficznych. W powiecie kamiennogórskim środki otrzymane ogółem na odbudowę w latach 1997-2008 pokrywają tylko 20 837 tys. zł, czyli około 37% łącznych szkód spowodowanych przez katastrofy naturalne w wymienionym okresie, szacowanych na 55 798 tys. zł indeksowanych do 2008 roku. Podobnie jest w przypadku powiatu jeleniogórskiego, gdzie środki otrzymane na odbudowę ogółem przez powiat w latach 1997-2008 pokrywają tylko 60 464 tys. zł, czyli niecałe 23% łącznych strat spowodowanych przez katastrofy naturalne w tym samym okresie, szacowanych na 269 078 tys. zł indeksowanych do 2008 roku. Sytuacja wygląda podobnie w powie-

Finansowanie naturalnych szkód katastroficznych w wybranych powiatach... cie lwóweckim, w którym środki otrzymane w latach 1997-2008 pokrywają tylko 23 058 tys. zł, czyli niecałe 67% łącznych szkód spowodowanych przez katastrofy naturalne, szacowanych na 34 507 tys. zł. Problem powtarza się także w powiecie bolesławieckim, gdzie środki otrzymane pokrywają tylko 3642 tys. zł, czyli niecałe 15% łącznych szkód spowodowanych przez katastrofy naturalne, szacowanych na 25 195 tys. zł. Literatura Jelenia Góra. Informator gospodarczy, CITiK, Jelenia Góra 2005. Małachowski J. (red.), Powiat bolesławiecki (prezentacja), Starostwo Powiatowe w Bolesławcu 2008. Matejuk J. (red.), Strategia rozwoju powiatu lwóweckiego (2000-2010), Instytut Badań Strategicznych przy Wyższej Szkole Zarządzania, Centrum Doradztwa Strategicznego w Legnicy, Warszawa Legnica Lwówek Śląski 2000. Mazurski K.R., Geografia turystyczna Sudetów, Wydawnictwo Sudety, Wrocław 2003. Nowakowska A. (red.): Plan rozwoju lokalnego powiatu kamiennogórskiego na lata 2007-2013, Business Mobility International Spółka z o.o., Kamienna Góra 2008. Plan reagowania kryzysowego powiatu jeleniogórskiego, Starostwo Powiatowe w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2003. Plan rozwoju lokalnego powiatu jeleniogórskiego na lata 2004-2006, Załącznik do uchwały Nr XXI/123/04 Rady Powiatu Jeleniogórskiego z dnia 30 lipca 2004, Starostwo Powiatowe w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2004. Powiatowy plan reagowania kryzysowego, Starostwo Powiatowe w Bolesławcu, Referat Zarządzania Kryzysowego, Bolesławiec 2005. Program gospodarki odpadami dla Powiatu Kamiennogórskiego, WOUE Ekocentrum sp. z o.o, Kamienna Góra 2001. Program ochrony środowiska dla powiatu kamiennogórskiego, Kamienna Góra 2004. Starostwo Powiatowe w Lwówku Śląskim Biuletyn Informacji Publicznej. Dane Urzędu, http://www. bip.powiatlwowecki.pl, 29.04.2011. Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu kamiennogórskiego, Starostwo Powiatowe w Kamiennej Górze, Kamienna Góra 2000. Financing the counteraction of natural disaster damages in chosen counties of Lower Silesia voivodeship Summary: The aim of this article is to present the issue of financing the counteraction of the results of natural disasters. Proper spending of measures makes it possible to minimize the effects of occurring of these kinds of phenomena. The measures are assigned to remove the natural disaster damages. The author presents the mentioned issues on the example of Lower Silesian counties (Kamienna Góra, Jelenia Góra, Lwówek and Bolesławiec) on the Bóbr River. Keywords: natural disaster damage, county, Kamienna Góra, Jelenia Góra, Lwówek Śląski, Bolesławiec. 227