Konstruowanie programów wspomagania rozwoju dzieci w świetle przeprowadzonej diagnozy przedszkolnej Danuta Mroczyk Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze
I co dalej z diagnozą przedszkolną? Zajęcia korekcyjno - wyrównawcze dla dzieci, z niskim poziomem gotowości szkolnej lub z niższym od oczekiwanego, które rozpoczną naukę w szkole podstawowej.
Zanim zaplanujemy zajęcia... Dlaczego niektóre dzieci są spychane na ścieżkę klęski szkolnej? Jakie są skutki pierwotne i wtórne nadmiernych trudności szkolnych? Jakim oczekiwaniom musi sprostać dziecko, aby stać się dobrym uczniem?
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 1. Umiejętności i wiadomości społeczne dzieci: obdarza uwagą dzieci i dorosłych, przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej, współdziała w zabawach i sytuacjach zadaniowych
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 2. Zdrowie i sprawność ruchowa: dba o swoje zdrowie, korzysta z różnorodnych form aktywności ruchowej.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 3. Dbałość o bezpieczeństwo własne oraz innych: rozumnie zachowuje się w sytuacji zagrożenia (wie gdzie może otrzymać pomoc, umie o nią poprosić), umie bezpiecznie poruszać się po drogach.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 4. Czynności samoobsługowe, nawyki higieniczne oraz utrzymanie ładu i porządku: samodzielnie korzysta z toalety, potrafi umyć i wytrzeć się, właściwie zachowuje się przy stole i podczas posiłków.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 5. Czynności intelektualne potrzebne do rozumienia otoczenia i do nauki szkolnej: przewiduje skutki czynności manipulacyjnych, wnioskuje o zmianach.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 6. Rozumienie istoty zjawisk atmosferycznych, a także znajomość świata roślin i zwierząt: rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne, zna rośliny i zwierzęta żyjące w różnym środowisku przyrodniczym.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 7. Wychowanie przez sztukę i rozwijanie zainteresowań technicznych: jest zainteresowane malarstwem, rzeźbą i architekturą, rozwija zainteresowania techniczne ma poczucie sprawstwa.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 8. Rozwój mowy: mówi poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym, mówi płynnie niezbyt głośno, ton dostosowuje do sytuacji, uważnie słucha, pyta o niezrozumiale fakty.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 9. Gotowość do nauki czytania i pisania: interesuje się książkami chce nauczyć się czytania i pisania, ma rozwinięty słuch fonematyczny.
Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole 10. Edukacja matematyczna: potrafi liczyć obiekty, rozróżnia błędne liczenie od poprawnego, wyznacza wynik dodawania i odejmowania.
Logika konstruowania programów wspomagania rozwoju 1. Czym różnią się programy zajęć korekcyjno wyrównawczych od szkolnych programów edukacyjnych? 2. Pułapki wiary w uniwersalność metod i gotowych programów. 3. Zakres wspomagania rozwoju umysłowego dzieci, który trzeba umieścić w programach zajęć korekcyjno wyrównawczych, jeśli dziecko ma sprostać wymaganiom szkolnym.
Czym różnią się programy zajęć korekcyjno - wyrównawczych od szkolnych programów? 1. Programy zajęć korekcyjno- wyrównawczych konstruuje się stosownie do potrzeb rozwojowych i sytuacji edukacyjnej konkretnego dziecka. 2. Szkolne programy konstruuje się z myślą o wszystkich dzieciach. 3. Podstawą opracowania programu szkolnego jest podstawa programowa. 4. Podstawą opracowania programu zajęć korekcyjno wyrównawczych jest przeprowadzona diagnoza. 5. Nauczyciel przeprowadza diagnozę, aby ocenić szanse edukacyjne dziecka.
Uniwersalne programy i uniwersalne metody Nie ma uniwersalnych programów, ani uniwersalnych metod. Pułapką jest dopasowywanie dziecka do programu lub metody.
Zakres wspomagania, który trzeba umieścić w programach zajęć korekcyjno - wyrównawczych Wyniki diagnozy określają, jak funkcjonuje dziecko tu i teraz, czyli jakimi wiadomościami i umiejętnościami dysponuje. Zakres wiadomości i umiejętności jakimi ma dysponować po zakończeniu programu to inaczej; co ma wiedzieć i umieć rozpoczynając naukę w szkole.
W konstruowaniu programu należy uwzględnić następujące zależności. Jeżeli z diagnozy wynika, że dziecko 1. Nie dysponuje należytymi umiejętnościami społecznymi, trzeba do programu wpisać pakiet Intensywne wspomaganie dzieci w rozwijaniu umiejętności społecznych, a także kształtowanie podatności na uczenie się organizowane przez nauczyciela. 2. Jest zbyt dziecinne w rozumowaniu i mało precyzyjne, trzeba do programu wpisać pakiet Wspomaganie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych niezbędnych do rozumienia siebie i otoczenia oraz do nauki szkolnej
W konstruowaniu programu należy uwzględnić następujące zależności. Jeżeli z diagnozy wynika, że dziecko 3. Ma kłopoty ze słownym porozumiewaniem się z dorosłymi i rówieśnikami, trzeba w jego programie umieścić pakiet Wspomaganie dzieci w rozwoju mowy i w kształtowaniu umiejętności porozumiewania się z innymi. 4. Charakteryzuje się zbyt małą spostrzegawczością i słabą pamięcią wzrokową, trzeba w jego programie umieścić pakiet Wspomaganie dzieci w kształtowaniu spostrzegawczości i pamięci wzrokowej.
W konstruowaniu programu należy uwzględnić następujące zależności. Jeżeli z diagnozy wynika, że dziecko 5. Nie potrafi uważnie słuchać, a ponadto ma słabo rozwinięty słuch fonematyczny trzeba w jego programie umieścić pakiet Wspomaganie dzieci w uważnym słuchaniu oraz rozwijaniu słuchu fonematycznego. 6. Charakteryzuje się nieustaloną lub skrzyżowaną dominacją stronną trzeba do jego programu włączyć pakiet Wspieranie dzieci w skutecznym funkcjonowaniu i lepszej koordynacji wzrokowo ruchowej. 7. Jest mało sprawne ruchowo, trzeba do programu wpisać pakiet Rozwijanie sprawności motorycznej i koordynacji wzrokowo ruchowej.
W konstruowaniu programu należy uwzględnić następujące zależności. Jeżeli z diagnozy wynika, że dziecko 8. Nie jest dobrze przygotowany do nauki czytania i pisania, trzeba do jego programu wpisać pakiet Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania. 9. Jest kruche emocjonalnie, zbyt łatwo poddaje się frustracji, trzeba do jego programu wpisać pakiet Kształtowanie odporności emocjonalnej do pokonywania sytuacji trudnych.
Dziękuję za uwagę Danuta Mroczyk Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze