Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Beata Wieczorek-Wójcik Poziom obsad pielęgniarskich a częstość i rodzaj zdarzeń niepożądanych Rozprawa doktorska Promotor: dr hab. n. zdr. Aleksandra Gaworska-Krzemińska Gdańsk 2016
Streszczenie Wstęp. Zdarzenia niepożądane występują u 8 12 % hospitalizowanych pacjentów w krajach Unii Europejskiej i istotnie wpływają na zwiększenie śmiertelności oraz kosztów leczenia. Kompleksowe podejście do zagadnień związanych z bezpieczeństwem pacjentów pozwala na ograniczenie ich skali, a nawet skutecznie im zapobiega. Poziom obsad pielęgniarskich może istotnie wpływać na wyniki leczenia, dlatego też bezpieczeństwo opieki wymaga określenia optymalnego ich poziomu. W Polsce wciąż nie ma pełnych i wiarygodnych raportów nt. występowania zdarzeń niepożądanych, także dotychczas nie badano kompleksowo związku poziomu obsad pielęgniarskich i wykształcenia personelu pielęgniarskiego z występowaniem zdarzeń niepożądanych. Cel pracy. Głównym celem pracy było określenie związku pomiędzy poziomem obsad pielęgniarskich, wykształceniem pielęgniarek i ciężkością stanu pacjenta, a częstością i rodzajem zdarzeń niepożądanych. Materiał i metody. Do badań włączono: 44 809 hospitalizowanych pacjentów i 528 etatów pielęgniarskich w wybranych oddziałach Szpitala Specjalistycznego w Wejherowie w latach 2012 2014. Zastosowano badanie kliniczno-kontrolne, poprzez dokonanie retrospektywnej analizy dokumentacji medycznej oraz dokumentów kadrowych personelu pielęgniarskiego. Analizie podlegały następujące zdarzenia niepożądane: zakażenia układu moczowego, zakażenia dróg oddechowych, odleżyny szpitalne, upadki pacjentów, zgony, rehospitalizacje i reoperacje. Oceniono również czas hospitalizacji w poszczególnych oddziałach, stan zdrowia pacjentów oraz poziom wykształcenia pielęgniarek. Obliczenia statystyczne wykonano z użyciem programów: Statistica 10.0 wersja PL, Excel pakietu MS Office. Za parametry istotne uznawano zmienne, dla których poziom istotności p był mniejszy niż 0,05. Wyniki i wnioski. Wykazano, że zdarzenia niepożądane występują u 9% hospitalizowanych pacjentów. Dominującymi zdarzeniami niepożądanymi były rehospitalizacje, zgony, odleżyny i upadki pacjentów. Współczynnik godzin opieki pielęgniarskiej na pacjentodzień był skorelowany ze śmiertelnością szpitalną w oddziałach zachowawczych. Najistotniejszym czynnikiem wpływającym na rodzaj i częstość zdarzeń niepożądanych był odsetek pielęgniarek z wyższym wykształceniem. Przeprowadzona analiza wykazała związek między większą liczbą pielęgniarek z wyższym wykształceniem a mniejszymi wskaźnikami takich zdarzeń jak: upadki, rehospitalizacje, śmiertelność oraz czas hospitalizacji. Wykazano, że
odsetek ciężko chorych pacjentów ma tendencję wzrostową i ma związek z większą liczbą upadków. Słowa kluczowe: obsady pielęgniarskie, zdarzenia niepożądane, wskaźniki jakości, bezpieczeństwo pacjenta, wykształcenie pielęgniarek
Summary Introduction. Adverse events occur in 8 12 percent hospitalised patients of the European Union countries and have a significant impact on the increase of mortality as well as treatment costs. A complex approach to the questions concerning patients' safety allows to limit their occurrence or even prevent them effectively. The level of the nursing personnel may have a significant effect on the outcomes of treatments, so the safety of the care provided requires its optimum level. In Poland, there are no comprehensive or credible reports on the occurrence of adverse events. The relation between the level and educational background of the nursing personnel has not been researched and the incidence of adverse events has not been researched so far either. The purpose of the paper. The main purpose of the paper was to define the relation between the level of the nursing personnel, the education of the nurses as well as the severity of the patient's condition and the frequency and kind of adverse events. Material and methods. The research encompassed: 44,809 hospitalised patients and 528 nursing FTEs in the chosen units of the F. Ceynowa Specialis Hospital in Wejherowo, in years 2012 2014. A case-control study was applied, through retrospective analysis of medical documentation and staff records of the nursing personnel. The following adverse effects were subject to analysis: urinary infections, respiratory infections, bedsores, patient falls, deaths, rehospitalisations and reoperations. The duration of hospitalizations in particular units, the conditions of patients as well as the educational background of nurses was also assessed as well. The statistical calculations were completed with the following programmes: Statistica 10.0 (Polish version), MS Office Excel. The variables whose significance level was Lower than 0.05 were considered significant. Results and conclusions. It was found that the adverse events occured in 9 per cent of hospitalised patients. The dominant adverse events were rehospitalisations, deaths, bedsores and falls of patients. The rate of the number of nursing care hours per patient's day at the hospital was correlated with the hospital mortality in the conservative units. The proportion of the nurses with university degrees was the crucial factor, which affected the kind and frequency of adverse events. The analysis which was conducted indicated a correlation between a larger number of nurses with university degrees and lower ratios of events like: falls, rehospitalisations, mortality or durations of hospitalisations. It was found that the
proportion of severely ill patients had a rising tendency and is connected to an increased number of falls. Key words: nursing personnel, adverse events, quality indicators, patient safety, nurses' educational background