Informacje na temat zagrożeń psychospołecznych w środowisku pracy Informacja przygotowana na posiedzenie Rady Ochrony Pracy przez Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy Autorzy: dr Maria Widerszal-Bazyl
mgr Małgorzata Milczarek mgr Andrzej Najmiec mgr Magdalena Warszewska-Makuch
Zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy
Przedstawione wyniki badań dotyczą zagrożeń psychospołecznych w miejscu pracy, takich jak: niepewność pracy, wydłużony czas pracy, ograniczona kontrola i nadmierne wymagania, ograniczona partycypacja, brak wsparcia, mobbing.
Niepewnosc pracy wsród pielegniarek z krajów Unii Europejskiej 9 8 7 6 5 4 BE D FIN FR GB IT N NL PL SLK Proporcje respondentów obawiajacych sie bycia bezrobotnym trudności w znalezieniu nowej pracy bycia niezdolnym do wykonywania pracy (NEXT Investigating premature professions in Europe, 3-5)
Niepewnosc pracy wsród pielegniarek z krajów Unii Europejskiej 9 8 7 6 5 4 BE D FIN FR GB IT N NL PL SLK Proporcje respondentów obawiajacych sie niekorzystnych godzin pracy przeniesienia do nowej pracy / miejsca (NEXT Investigating premature professions in Europe, 3-5)
Jak ocenilbys pewnosc swojej pracy (to znaczy to, ze jej nie stracisz)? Procent odpowiedzi raczej niepewna oraz bardzo niepewna 35 33,7 25 15 23,4 25,2,7 19,6 11 14,7 19,5 8,1 5 Specjaliści ds. bankowości i kredytów Średni personel medyczny Robotnicy budowlani Sprzedawcy Urzędnicy administracji rządowej i samorządowej Informatycy Kierowcy komunikacji zbiorowej Nauczyciele Wszyskie grupy zawodowe (Badania psychospołecznych warunków pracy, CIOP-PIB,, SPR-4..31)
Czas pracy 5 44 4 35 38 28 16 Państwa Unii Eurpejskiej Państwa kandydujące 8 godz./tydzień -39 godz./tydzień 4-44 godz./tydzień 45 godz./tydzień (Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Zycia i Pracy, 1)
Ile godzin dziennie aktywnie pracujesz zawodowo? Procent pracujacych powyzej 8 godzin 7 7 6 5 4 39,2 29,5 47,2 32,8 36,5 26,3 35,9 11,6 Specjaliści ds. bankowości i kredytów Średni personel medyczny Robotnicy budowlani Sprzedawcy Urzędnicy Informatycy administracji rządowej i samorządowej Kierowcy komunikacji zbiorowej Nauczyciele Wszyskie grupy zawodowe (Badania psychospolecznych warunków pracy, CIOP-PIB,, SPR-4..31)
Kontrola w pracy 9 8 7 6 5 4 28 35 4 Brak kontroli tempa pracy Brak kontroli nad porządkiem zadań 38 Brak kontroli metod pracy 55 63 Brak wpływu na godziny pracy 39 41 Brak możliwości wyboru przerw Państwa Unii Europejskiej Państwa Kandydujące (Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Zycia i Pracy, 1)
Czy masz wplyw na ksztaltowanie fizycznych warunków swej pracy? Procent odpowiedzi brak wplywu oraz maly wplyw 6 5 49,4 52 43,8 38,5 5,3 58,9 44,4 46,2 4 31,7 Specjaliści ds. bankowości i kredytów Średni personel medyczny Robotnicy budowlani Sprzedawcy Urzędnicy administracji rządowej i samorządowej Informatycy Kierowcy komunikacji zbiorowej Nauczyciele Wszyskie grupy zawodowe (Badania psychospolecznych warunków pracy, CIOP-PIB,, SPR-4..31)
Czy musisz lamac przepisy, by wypelnic swe zadania? Procent odpowiedzi tak, w mniejszym lub wiekszym stopniu 45 42,2 4 35 31 25 15 15,5 22,4 13,3,6 14,9 12,4 5 Specjaliści ds. bankowości i kredytów Średni personel medyczny Robotnicy budowlani Sprzedawcy Urzędnicy administracji rządowej i Informatycy Kierowcy komunikacji zbiorowej Nauczyciele samorządowej Wszyskie grupy zawodowe (Badania psychospolecznych warunków pracy, CIOP-PIB,, SPR-4..31)
Konsultacje z pracownikami 9 8 7 6 5 4 73 66 Możliwość omawiania zmian organizacyjnych Państwa Unii Europejskiej Państwa Kandydujące (Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Zycia i Pracy, 1)
Czy przed wprowadzeniem ostatnich zmian organizacyjnych konsultowano z toba projekty tych zmian? Procent odpowiedzi niewiele oraz w ogóle nie konsultowano 7 6,8 58,4 65,9 6 47,8 5,3 5,1 5 38,6 36,8 42,4 4 Specjaliści ds. bankowości i kredytów Średni personel medyczny Robotnicy budowlani Sprzedawcy Urzędnicy administracji rządowej i Informatycy Kierowcy komunikacji zbiorowej Nauczyciele samorządowej Wszyskie grupy zawodowe (Badania psychospolecznych warunków pracy, CIOP-PIB,, SPR-4..31)
Zakres odpowiedzialności 9 8 7 6 5 4 7 62 Standardy jakości 75 64 Ocena jakości własnej pracy 82 77 Rozwiązywanie problemów 27 24 Planowanie produkcji Państwa Unii Europejskiej Państwa Kandydujące (Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Zycia i Pracy, 1)
Formy partycypacji bezpośredniej w poszczególnych sektorach gospodarczych w Europie i Polsce Procent organizacji stosujących daną formę uczestnictwa Przekazywanie uprawnień decyzyjnych Sektor Jednostce Grupie EPOC Polska EPOC Polska Przemysł 47 29 14 Budownictwo 45 28 Handel 56 57 39 33 Usługi 57 53 31 41 Wyższa użyteczność publiczna 63 73 35 54 Średnia 54 5 36 33 (Badania CIOP-PIB, 3, Program Wieloletni IV-9.1)
Wsparcie społeczne 9 8 7 6 5 4 83 86 Gotowość pomocy współpracownikom Państwa Unii Europejskiej Państwa Kandydujące (Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Zycia i Pracy, 1)
Średnia wartość spostrzeganego wsparcia społecznego w grupach telepracowników o różnym sposobie kontaktowania ze współpracownikami 5 4,5 4 3,5 3,4 2,76 3 2,5 2 1,5 1,5 Kontakt osobisty Poprzez pocztę elektroniczną (p<,5) (Badania CIOP-PIB, 4, Program Wieloletni VI-12.4)
Czy twoje srodowisko pracy jest miejscem wielu konfliktów miedzyludzkich? Procent odpowiedzi duzo oraz bardzo duzo konfliktów 35,1 25,2 25 15 15,5,7 13,8 13,4 12,5 14 16,8 5 Specjaliści ds. Średni bankowości i personel kredytów medyczny Robotnicy budowlani Sprzedawcy Urzędnicy Informatycy Kierowcy administracji komunikacji rządowej i zbiorowej samorządowej Nauczyciele Wszyskie grupy zawodowe (Badania psychospolecznych warunków pracy, CIOP-PIB,, SPR-4..31)
Unia Europejska Mobbing w miejscu pracy W 3 roku 12 mln pracowników Unii Europejskiej doświadczało mobbingu w miejscu pracy (Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Zycia i Pracy, Preventing violence and harassment in the workplace, Dublin, 3) Polska 17 pracowników w Polsce stalo sie ofiarami szykanowania w miejscu pracy przez przelozonych; w tym 5 - zglaszalo, ze byly to czeste przypadki; 6 pracowników w Polsce to ofiary szykanowania przez wspólpracowników (CBOS, Szykany w miejscu pracy- komunikat z badan, Warszawa, 2)
Najczęstsze formy szykanowania polskich pracowników przez przełożonych Procent badanych spotykających się z danym zachowaniem molestowanie seksualne karanie za dochodzenie swoich praw przypisywanie konfliktowego charakteru zmuszanie do składania donosów publiczne krytykowanie, ośmieszanie i poniżanie karanie bez wysłuchania wyjaśnień wyznaczanie nierealnie krótkich terminów powierzanie zadań powyżej kompetencji niesłuszne pozbawianie nagrody lub premii złośliwe uwagi, niewybredne żarty szantażowanie zwolnieniem z pracy odmawianie urlopu lub zwolnień zmuszanie do pozostawania po godzinach 2 3 4 4 7 8 8 13 14 14 16 24 5 15 25 (CBOS, Szykany w miejscu pracy- komunikat z badan, Warszawa, 2)
Zmiany w poziomie wymagań roli zawodowej jako wynik interwencji antystresowej w grupie nauczycieli 45 4 35 25 15 5 34,59 31,72 wymagania intelektualne 15,69 13,24 wym. wynikające z konfliktowości roli i przeciążenia Przed interwencją Po interwencji (p<,5) (Badania CIOP-PIB, 4, Program Wieloletni IV.9.2)
Zmiany w poziomie wymagań roli zawodowej jako wynik interwencji antystresowej w grupie pracowników banków 45 4 35 25 15 5 32,79 31,89 wymagania intelektualne 18,59 15,24 wym. wynikające z konfliktowości roli i przeciążenia Przed interwencją Po interwencji (p<,5) (Badania CIOP-PIB, 4, Program Wieloletni IV.9.2)
Zmiany w poziomie wsparcia społecznego jako wynik interwencji antystresowej w grupie pracowników banków 4 35 25 15 22,7 24,62,7 24,62 Przed interwencją Po interwencji 5 wsparcie od przełożonych wsparcie od współpracowników (p<,5) (Badania CIOP-PIB, 4, Program Wieloletni IV.9.2)
Zmiany w poziomie kontroli w pracy jako wynik interwencji antystresowej w grupie pracowników banków 4 35 25 15 5 28,6 31,89 Kontrola behawioralna (p<,5) Przed interwencją Po interwencji (Badania CIOP-PIB, 4, Program Wieloletni IV.9.2)
Wpływ pracy na zdrowie 5 4 27 4 33 34 41 28 29 23 24 Państwa Unii Europejskiej Państwa Kandydujące 23 22 13 12 Zagrożenie zdrowia i bezpiecz. Bóle pleców Ogólne przemęczenie Stres Bóle mięśni karku i ramion Bóle mięśni rąk Bóle mięśni nóg (Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Zycia i Pracy, 1)