Temat zajęć Pomocnicy Ekoelfów Klasa: Związek z programem nauczania: Czas trwania: Słowa kluczowe : III klasa szkoły podstawowej energia, racjonalne wykorzystanie i oszczędzanie energii, Sarnowska M., Integralny program nauczania z elementami edukacji ekologicznej w klasach I III. Wyd. Harmonia, Gdańsk 1999 5 6 godzin energia, odnawialne i nieodnawialne źródła energii, energia moŝliwość wykonywania określonego działania, zasoby wodne, oszczędzanie wody, recykling, energia ze śmieci, etykiety (ostrzegawcze, zielone, recyklingu) Treści i tło teoretyczne: Wielki czarnoksięŝnik nazywany Zagładą porwał wszystkie mieszkające na Ziemi Ekoelfy, które pilnowały ekologicznego porządku. Od tego momentu na Ziemi zaczęły dziać się bardzo złe rzeczy, nikt nie panował nad poczynaniami ludzi i ich złymi nawykami. Bez Ekoelfów przyrodzie grozi zagłada. Jest jednak szansa przyrodzie mogą pomóc dzieci! Cele edukacyjne: Dzieci zdają sobie sprawę z tego, czym jest energia i skąd ją czerpiemy, jakie są jej źródła. Dzieci wiedzą, Ŝe niektóre źródła energii kończą się bezpowrotnie, dlatego waŝna jest zmiana zachowań i konieczność poszanowania energii oraz ograniczenie jej zuŝycia. Dzieci znają i utrwalają zasady segregacji śmieci. Dzieci zapoznają się z podstawowymi rodzajami etykiet dostępnych na produktach. Atmosfera nauczania: Zabawa powinna być przeprowadzona w lesie lub parku, na nierównym terenie. Prowadzący zabawę i pomocnicy powinni być przebrani (ekolodzy elfy). WaŜne jest, aby uczestnicy mogli zidentyfikować się ze swoimi rolami. Etapy są sprawdzianami, które musza przejść uczestnicy. Przy wyjaśnianiu reguł kolejnych zadań naleŝy zawsze nawiązać
do ogólnej historii w jaką jest ono wplecione. Na etapach, gdzie pomocnicy nie są potrzebni, reguły są wyjaśniane na przymocowanych w widocznym miejscu tabliczkach. PoniewaŜ dzieci zostały podzielone na trzy grupy, naleŝy zwrócić uwagę by wędrowały osobno. MoŜna wyznaczyć trzy trasy w róŝnych kolorach w zaleŝności od symbolu grupy. Przygotowanie: Zbadanie terenu w lesie lub parku, w którym będą mogły zostać przeprowadzone kolejne zadania zabawy. Przygotowanie poszczególnych etapów zajęć. Oznaczenie dróg do kaŝdego z etapów przy pomocy duŝych strzałek. Poinstruowanie i wyposaŝenie pomocników. Środki dydaktyczne: ogłoszenie zaproszenie symbole etykiet koperty z etykietami i ich opisem kartoniki z hasłami gospodarowania zasobami wody pojemniki z wodą łyŝeczki Ŝarówka energooszczędna i tradycyjna rysunek telewizora, komputera, drukarki z przyciskiem off ładowarka do telefonu budzik nakręcany i elektryczny rysunki przedstawiające róŝne źródła energii przykłady odpadów: skórka od pomarańczy, gazeta, pudełko po jogurcie, butelka plastikowa, słoik, puszka, bateria, czarny worek, kolorowe koło przedstawiające w procentach rodzaj i ilość śmieci wyrzucanych na wysypisko puzzle Energia ze śmieci (trzeba pociąć załącznik nr 5)
Plan zajęć: Czas trwania 15 Wprowadzenie Etapy 5 h Przejście przez wyznaczone stacje 20 Zakończenie zajęć Przebieg zajęć: Czas Treści trwania 15 Wprowadzenie: Dzieci czytają ogłoszenie: Potrzebna pomoc! Środki dydaktyczne ogłoszenie (załącznik nr 1 lub 1 foto) Wielki czarnoksięŝnik nazywany Zagładą porwał wczoraj wszystkie mieszkające na ziemi Ekoelfy, które pilnowały ekologicznego porządku. Od tego momentu na Ziemi zaczęły dziać się bardzo złe rzeczy, nikt nie panował nad poczynaniami ludzi i ich złymi nawykami. Bez Ekoelfów przyrodzie grozi zagłada. W tej sytuacji pomóc mogą tylko dzieci, które muszą przejąć ich rolę i nauczyć dorosłych jak naleŝy Ŝyć w zgodzie ze środowiskiem, nie szkodzić mu, ale mądrze wykorzystywać występujące w przyrodzie zasoby. Zanim jednak przekaŝą innym zdobytą wiedzę, same muszą nauczyć się wielu rzeczy. Dorośli rozwinęli technikę, która bardzo ułatwia im Ŝycie i cięŝko jest się teraz bez niej obyć. Mają prąd, wodociągi, centralne ogrzewania, fabryki, sklepy, samochody. To wszystko jest wspaniałe, ale źle wykorzystywane grozi katastrofą. Elfy to bardzo mądre stworzenia i zostawiły po sobie duŝo wskazówek, z których teraz moŝemy skorzystać. Chętne do udziału w misji dzieci poddane zostaną róŝnym testom i zabawom, które udowodnią ich przydatność do pełnienia funkcji Obrońców Ziemi. Poszczególne zadania sprawiają, Ŝe kandydaci zmieniają się coraz bardziej w Obrońców Ziemi. Wraz z kaŝdą nową zabawą doskonalą swoje umiejętności. Kandydaci zostają podzieleni na podgrupy, aby mogli rozpocząć specjalne szkolenia
na obrońców wody, powietrza i lądu. Przebieg zabawy: Kandydaci dostają zaproszenie, na którym podana jest godzina i miejsce spotkania. Zaproszenia (załącznik nr 1 lub 1 foto) Powitanie Kiedy tylko kandydaci na Obrońców Ziemi zbiorą się w jednym miejscu dostają po jednym elemencie puzzli Energia ze śmieci, które ułoŝą trzy obrazy kwalifikujące dzieci do odpowiedniej grupy. Na koniec zabawy wszystkie elementy utworzą jeden obraz. elementy puzzli (załącznik nr 5) Ok. 5 h wszystkie stacje Stacja 1 Historia energii Na rysunkach przedstawiono róŝne źródła energii wykorzystywane przez ludzi na przestrzeni lat. Przyjrzyj się rysunkom i wykonaj zadania: Jakie rodzaje energii wykorzystane zostały na rysunkach? WskaŜ, które z nich stanowią energię odnawialną, a które nieodnawialną. Jakie są między nimi róŝnice? Eksploatacja złóŝ W ziemi znajdują się róŝne skarby. Jest w niej ropa naftowa, węgiel, rudy metali. Z nich robi się paliwo, wytwarza energię, produkuje potrzebne człowiekowi przedmioty. Niestety ludzi jest coraz więcej, a skarby które powstawały przez miliony lat, stopniowo się kończą. Stacja 2 Oszczędzanie energii w domu rysunki przedstawiające róŝne źródła energii (załącznik nr 2)
Zastanówcie się w grupie, co wy moŝecie zrobić, aby oszczędzać energię? Pomocne mogą okazać się przedmioty znajdujące się w pojemniku: - Ŝarówka energooszczędna i tradycyjna, - rysunki telewizora, komputera, drukarki z przyciskiem off, - ładowarki do telefonu, - ubrania na zimniejsze i cieplejsze dni, - budzik nakręcany i elektroniczny, Stacja 3 Zasoby wodne Plastikowe pojemniki z wodą ilustrują całkowitą ilość wody na naszej planecie. Czy cała dostępna woda moŝe być uŝytkowana jako woda pitna? Macie za zadanie zilustrować proporcje między róŝnymi źródłami zaopatrzenia w wodę (w przybliŝeniu) nalewając wodę do szklanek: Wody rzeczne 1 łyŝeczka Wody jezior słodkich 1 łyŝeczka Woda w atmosferze 1 łyŝeczka Wody podziemne 6 łyŝeczek Woda w lodowcach 20 łyŝeczek Woda w słonych jeziorach 1 łyŝeczka Reszta to woda w oceanach Jak powinniśmy postępować w domu, aby nie zabrakło nam wody? przedmioty lub rysunki w pojemniku (załącznik nr 3) pojemniki z wodą, łyŝeczki, kartoniki z hasłami (załącznik nr 4) Układanka zawierają kartoniki z hasłami róŝnych sposobów gospodarowania wodą. Podział na sposoby oszczędne i nieoszczędne. Hasła: zakręcony kran podczas mycia zębów, szybki prysznic, długa kąpiel, cieknący kran, wodooszczędna spłuczka toaletowa, dokręcanie kranów, pranie w zapełnionej pralce automatycznej, cieknące rury, stosowanie wodomierzy, naprawianie cieknących kranów, gromadzenie wody deszczowej do podlewania roślin w ogrodzie, zmywanie naczyń pod bieŝącą wodą. Stacja 4 Składowanie odpadów Wszyscy lubimy robić zakupy. Wydaje się nam, Ŝe potrzebujemy wielu rzeczy. Fabryki i zakłady produkują, więc dla nas wszystko co chcemy kupić. Niektóre rzeczy specjalnie robione są tak, aby się szybko psuły lub zuŝywały. W ten sposób powstaje skórka od pomarańczy, gazeta, pudełko po
mnóstwo śmieci. Wywozi się je na wysypiska. Jest ich jednak tak duŝo, Ŝe brakuje miejsca na ich składowanie. Segregacja śmieci W pudełku znajdują się róŝne przedmioty. Spróbujcie za pomocą dotyku odgadnąć ich nazwy. Po odgadnięciu przedmioty układane są na środku kręgu. Uczestnicy wspólnie nazywają je i opisują ich właściwości. Próbują zakwalifikować je do jednej z grup oznaczonych na znajdującym się przed nimi kolorowym kole obrazującym procentowo rodzaj śmieci wyrzucanych na wysypisko: papier, odpadki roślinne, szkło, plastik, metal, inne (ubrania, zabawki, baterie itp.) Zastanówcie się wspólnie, co wy moŝecie zrobić, aby nie wszystkie z tych śmieci trafiały na wysypisko. energia ze śmieci (puzzle) jogurcie, butelka plastikowa, słoik, puszka, bateria, czarny worek, kolorowe koło przedstawiające procentowo rodzaj i ilość wyrzucanych na wysypisko śmieci puzzle Energia ze śmieci (załącznik nr 5) W kopertach znajdują się elementy układanki, ułóŝcie elementy w jedną całość, co przedstawia otrzymany rysunek? Omówcie jego treść. Stacja 5 Etykiety na produktach Obejrzyj rysunki przedstawiające etykiety występujące na produktach i dopasuj je do odpowiedniego typu: - etykiety producenckie - etykiety informacyjne - etykiety ostrzegawcze - etykiety gwarantujące, Ŝe dany produkt jest przyjazny środowisku, Stacja 6 W kopertach znajduje się kilka etykiet, ich opisy i nazwy. Połączcie etykiety z odpowiednimi nazwami i opisami. Następnie napiszcie jak zaprezentowane etykiety mogą pomóc w dbaniu o środowisko. Stacje powinny być przeplatane róŝnymi zabawami ruchowymi w zaleŝności od ukształtowania terenu, na którym odbywa się zabawa. Przykłady zabaw: Wspinanie się po linie - uczestnicy wspinają się po linie po stromej górze, Ŝeby mogli dojść do miejsca gdzie rysunki przedstawiające etykiety występujące na produktach (załącznik nr 6b) koperty z etykietami i ich opisem (załącznik 6a, 7)
rozpoczyna się zabawa. Pajęcza sieć aby pójść w dalszą drogę muszą pokonać przeszkodę sieć pająka. KaŜdy z uczestników musi przejść innym otworem pajęczyny, nie dotykając jej. Kuchnia przygotowujemy koktajl owocowy bez uŝycia sprzętów elektrycznych. Zasieki przeszkody na drodze, trzeba je pokonać przeskakując, czołgając się. Dzikie zwierzęta elfy zostawiły dla swoich pomocników coś do jedzenia. W obawie jednak przed zjedzeniem prowiantu przez zwierzęta leśne, lniane worki z jedzeniem zostawiły na gałęziach drzew. Aby się posilić musicie je najpierw zdjąć z drzew. Konstruowanie energooszczędnego pojazdu - z dostępnych materiałów spróbujcie skonstruować energooszczędny pojazd, który pozwoli wam szybciej dotrzeć do następnej stacji. 20 Zakończenie zajęć Kiedy uczestnicy dotrą wreszcie do miejsca zakończenia zabawy, odbywa się uroczyste połączenie grup poprzez ułoŝenie poszczególnych części puzzli. Części te grupy otrzymały na początku zajęć. Gratulacje z okazji przejścia pomyślnie wszystkich etapów i wręczenie honorowych symboli obrońców przyrody. załącznik nr 8 Pomysł i opracowanie: mgr Anna Zdanowska, Państwowa WyŜsza Szkoła Zawodowa w Raciborzu, Polska. Literatura: Sarnowska M., Integralny program nauczania z elementami edukacji ekologicznej w klasach I III. Wyd. Harmonia, Gdańsk 1999. Fritz J., Wyścigi w dzień i w nocy. Pomysły zabaw dla dzieci i młodzieŝy. Wyd. Jedność, Kielce 2004. Murghy G., Globalne ocieplenie. Co ty moŝesz zrobić. Oficyna Wyd. Multico, Warszawa 2008. Oszczędzanie energii w domu przez uŝytkowanie energooszczędnych urządzeń. Materiały edukacyjne dla szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych. www. Energooszczedneagd.kape.gov.pl