Obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego Piotr Kukla Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii e-mail: p.kukla@fewe.pl Katowice, 26 maja 2010r.
Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania energii (FEWE) realizuje prace z zakresu działalności statutowej oraz działalności gospodarczej. W ramach prac statutowych prowadzone są następujące projekty europejskie (głównie IEE): Doskonalenie poziomu edukacji w samorządach terytorialnych w zakresie zrównoważonego gospodarowania energią i ochrony klimatu Ziemi ze środków Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, SEC-BENCH miasta i gminy Zrównoważonej Energii Benchmarking wskaźników energii i ochrony klimatu ziemi na stronach internetowych, PEPESEC Partnerstwo w planowaniu energetycznym narzędziem dla realizacji równoważonej energii w miastach i gminach, 3-NITY - Trójrodzajowe podejście do planowania energetycznego i zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym. W ramach działalności gospodarczej wykonujemy: plany energetyczne dla gmin, programy ograniczenia niskiej emisji oraz audyty energetyczne. Prowadzimy również działalność edukacyjną (w tym w zakresie OZE) w zależności od potrzeb w ramach działalności statutowej lub działalności gospodarczej.
Gmina jest gospodarzem na swoim terenie, od jej aktywności i realizacji polityki zrównoważonego rozwoju zależy jakość życia społeczności lokalnej. Podkreślić należy, że podstawą rozwoju cywilizacyjnego jest powszechny dostęp do mediów energetycznych. Obowiązki gminy w zakresie realizacji lokalnej polityki energetycznej regulują przepisy obligatoryjne: Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (tekst jednolity z dnia 12.10.2001 r. Dz. U. Nr 142 poz. 1591 z późniejszymi zmianami) Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (tekst jednolity z dnia 16.05.2006 r. Dz. U. Nr 89 poz. 625 z późn. zm.) oraz Polityka energetyczna Polski do 2030 roku przyjęta w dniu 10 listopada 2009 roku przez Radę Ministrów.
Obowiązki gmin w zakresie planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe Zgodnie z Art.. 19. UPE Prezydent/Burmistrz/Wójt zobligowany został do opracowania: Projektu założeń do zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla całego obszaru gminy lub jej części, Projektu planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla całego obszaru gminy lub jej części, Konieczność opracowania Projektu planu... zachodzi tylko w przypadku, gdy plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji Założeń do planu....
Rola gminy w tworzeniu rynku energii Obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego zapisy Ustawy Prawo Energetyczne (UPE) z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dziennik Ustaw z 2006r. Nr 89, poz. 625 wraz z późniejszymi zmianami). Do zadań własnych gminy (Art.. 18., ust.1. UPE) w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe należy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy, finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na terenie gminy. Powyższe zapisy nie mają zastosowania do autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych.
Założenia i plany energetyczne Art. 19. Ustawy Prawo Energetyczne 1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej projektem założeń. 2. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy lub jej części. 3. Projekt założeń powinien określać: 1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; 2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; 3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; 4) zakres współpracy z innymi gminami. 4. Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany, o których mowa w art. 16 ust. 1, w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń.
Zmiany w ustawie Prawo energetyczne 8 stycznia 2010 roku Sejm przyjął zmiany w Ustawie Prawo energetyczne. Najważniejsze zmiany to: operator systemu energetycznego sporządza plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na okres nie krótszy niż 5 lat, oraz prognozy dotyczące stanu bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na okresy nie krótsze niż 15 lat. Operator dokonuje co 3 lata oceny realizacji planu, przedkłada propozycje zmian Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, aktualizacja planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych następuje nie rzadziej niż 3 lata i uwzględnia zmiany w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego albo, w przypadku braku takiego planu zmiany w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Zmiany w ustawie Prawo energetyczne Gmina realizuje swoje zadania zgodnie z: miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, odpowiednim programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Zmiany w ustawie Prawo energetyczne Gmina realizuje swoje zadania zgodnie z: wprowadzono termin uchwalenia założenia do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną wynoszący 2 lata od daty wejścia zmian w prawie energetycznym. Założenia sporządza się na okres co najmniej 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata, gmina opiniuje plany przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe i energię oraz obowiązek uwzględnienia tych planów przy realizacji zadań gminy w zakresie zaopatrzenia ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną.
SPORZĄDZENIE PROJEKTU ZAŁOŻEŃ W WERSJI DO UZGODNIEŃ LISTOPAD 2011 PRZYSTĄPIENIE WYKONAWCY DO OPRACOWANIA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ MAJ 2011 NOWELIZACJI USTAWY PRAWO ENERGETYCZNE WSTECZNE ODLICZANIE DLA GMIN BEZ ZAŁOŻEŃ OPINIOWANIE, UZGODNIENIA, WYŁOŻENIE DO PUBLICZNEGO WGLĄDU LUTY 2012 ILE ZOSTAŁO GMINOM CZASU NA OPRACOWANIE ZAŁOŻEŃ? WYBÓR WYKONAWCY MARZEC 2011 UCHWALENIE ZAŁOŻEŃ DO 11 MARCA 2012 SPECYFIKACJA NA SPORZĄDZENIE PROJEKTU ZAŁOŻEŃ STYCZEŃ 2011
Gmina, a planowanie Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych; Ustawa Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997, Art. 18 zadania własne gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe; Polityka Energetyczna Polski do 2030 z 10 listopada 2009r. Krajowy plan działań dotyczących efektywności energetycznej (EEAP) Projekt Ustawy o Efektywności Energetycznej.
Aktualne priorytety polityki energetycznej I. POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ II. OGRANICZENIE EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH III. WZROST BEZPIECZEŃSTWA DOSTAW PALIW I ENERGII IV. DYWERSYFIKACJA STRUKTURY WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ POPRZEZ WPROWADZENIE ENERGETYKI JĄDROWEJ V. ROZWÓJ WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII, W TYM BIOPALIW ORAZ ENERGII ELEKTRYCZNEJ W SKOJARZENIU VI. ROZWÓJ KONKURENCYJNYCH RYNKÓW PALIW I ENERGII VII. OGRANICZENIE ODDZIAŁYWANIA ENERGETYKI NA ŚRODOWISKO
Nowe podejście do planowania energetycznego wynikające z polityki Unii Europejskiej pakiet klimatyczno- energetyczny: UE liderem i wzorem dla reszty świata dla ochrony klimatu ziemi niedopuszczenia do większego niż 2 0 C wzrostu średniej temperatury Ziemi, Cele pakietu 3 x 20% (redukcja gazów cieplarnianych, wzrost udziału OZE w zużyciu energii finalnej, wzrost efektywności energetycznej) współrealizują politykę energetyczną UE.
Nowe podejście do planowania energetycznego wynikające z polityki Unii Europejskiej pakiet klimatyczno- energetyczny: Cele szczegółowe pakietu klimatycznego: zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych (EGC) o 20% w 2020 w stosunku do 1990r przez każdy kraj członkowski, zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do 20% w 2020r, w tym osiągnąć 10% udziału biopaliw.
Krajowe rozwiązania implementacja celów UE: 1. Krajowy plan na rzecz efektywności energetycznej przeniesienie obowiązku lokalnych planów w Ustawie o efektywności energetycznej (Dyrektywa UE) 2. Plan działań na rzecz wzrostu wykorzystania OZE do 2020 roku (Dyrektywa UE) 3. Polityka energetyczna Polski do 2030 r (przyjęta w listopadzie 2009r.): 2 - przyjęcie celów pakietu klimatyczno-energetycznego, - zeroenergetyczny rozwój kraju do 2030 roku, - wypracowanie ścieżki dojścia do 15% udziału OZE w zużyciu energii finalnej 4. Ustawa o efektywności energetycznej (planowane wejście w życie 2010r)
Mechanizmy Dyrektywa 2006/32/WE projekt Ustawy: 1. Dyrektywa o efektywności energetycznej i serwisie energetycznym: ym: - zmniejszenie od 2008r. zużycia energii końcowej o 1%/rok, czyli osiągnięcie 9% w 2016r; - obowiązek stworzenia i okresowego uaktualnienia krajowego planu działań dla poprawy efektywności energetycznej. 2. Ustawa o efektywności energetycznej (projekt wersja lipiec 2009): 09): - narodowy cel w zakresie efektywnego wykorzystania energii - zadania jednostek sektora publicznego we własnych budynkach i obiektach: gmina jako wzorzec i lider zobowiązanie do 1%/rok oszczędności energii - mechanizm białych certyfikatów uzyskania i umorzenia świadectw efektywności energetycznej
Mechanizmy Dyrektywa 2002/91/WE Ustawa prawo budowlane: 1. Ustanowienie nienaruszalnych wymagań energetycznych dla nowych h i remontowanych budynków. 2. Certyfikacja energetyczna budynków. 3. Kontrola kotłów, systemów klimatyzacji i instalacji grzewczych. Mechanizmy Dyrektywa 2009/28/WE prognoza OZE: 1.Zapewnienie osiągnięcia celu 20% udziału (Polska 15%) OZE w zużyciu energii finalnej i 10% udziału biopaliw (OZE) w zużyciu paliw i w transporcie 2. Każdy kraj opracuje i wdroży Krajowy Plan Działań do 30 czerwca ca 2010 r. 3. Cele krajowego planu przeniesione na energię elektryczną, ogrzewanie i chłodzenie, transport.
Mechanizmy Dyrektywa 2002/91/WE Ustawa prawo budowlane: 1. Czerwone certyfikaty za energię elektryczną z kogeneracji węglowej, 2. Żółte certyfikaty za energię elektryczną z kogeneracji gazowej 3. Zielone certyfikaty za energię elektryczną z OZE, 4. Białe certyfikaty za oszczędność energii finalnej
SRG Zakres Ustawy PE S trate g ia ro zwo ju społecznogospodarczego gminy MPZP Miejscowy Plan lub Studium Zagospodarowania Przestrzennego Gminy PRPE Plan rozwoju przedsiębiorstw przesył. i dys tr. (gaz, energia) ZPZE Założenia do planu zaopatrzenia gminy w energię PZE Plan zaopatrzenia w energię gminy Dobrowolne LEAAP Lokalny plan działań efektywnoś ci energetycznej POP Program ochrony ś ro do wis ka g miny, w tym powietrza SEAP Plan działań na rzecz zrównoważonej gospodarki energetycznej gminy Le g e nda opcjonalnie Źródło : Interpretacja FEWE sekwencje ustawowe sprzężenia kogeneracyjne i merytoryczne
PZE POS PZE POS LEEP SEAP LEEP SEAP JEST WINNO BYĆ
Lokalny Plan Działań implementacja w gminie Krajowego Planu Działań -cele (1) Osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 2006/32/WE tj. 9% w roku 2016 w stosunku do roku 2007 (2) Rozwój zarządzania energią w gminie (3) Zdobycie szczegółowej wiedzy o sytuacji energetycznej gminy oraz ocenę postępu skuteczności poszczególnych przedsięwzięć, także na potrzeby podejmowania decyzji o nowych działaniach (zakres i priorytet działań) (4) Zwrócenie uwagi na zagadnienia związane z efektywnością energetyczną w sektorze transportu (5) Zwiększenie efektywności wykorzystania energii w obiektach gminnych o najwyższych priorytetach działań
Lokalny Plan Działań implementacja w gminie Krajowego Planu Działań -cele (6) Wdrożenie działań pilotowych w zakresie czystych źródeł energii oraz poprawy efektywności wytwarzania energii (7) Aktywizacja uczestników lokalnego rynku energii oraz intensyfikacja współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi a miastem (8) Zwiększenie elementarnej wiedzy oraz świadomości użytkowników energii w zakresie efektywności energetycznej w różnych sektorach odbiorców (9) Edukacja w zakresie możliwości prowadzenia inwestycji poprawiających efektywność wykorzystania energii przez końcowych odbiorców energii, zuwzględnieniem zagadnień technicznych i ekonomicznych (10) Intensyfikacja wymiany informacji pomiędzy użytkownikami energii wzakresie zwiększenia efektywności energetycznej w transporcie indywidualnym oraz gospodarstwach domowych
Inicjatywa miast na rzecz poprawy klimatu ziemi Convenant of Mayors Do projektu włączyło się 1295 gmin (głównie w Europie) w tym gminy Polskie: Bielsko-Biała Dzierżoniów Łubianka Niepołomice Raciechowice Warszawa
Konieczne zmiany w planowaniu energetycznym konieczność sporządzania Programów Efektywności Energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem wyznaczenia potencjału oszczędności w budynkach użyteczności publicznej oraz w transporcie publicznym, zunifikowanie zestawu wskaźników energetycznych w celu ujednolicenia bilansów energetycznych gmin (dokumenty są opracowywane przez różne firmy). Projekt SECBENCH.