Nasz znak: DAP.0330.3.2013. SPRAWOZDANIE OPISOWE Z DZIAŁALNOŚCI ARCHIWUM PAŃSTWOWEGO W TORUNIU W 2012 ROKU 1. ZASÓB ARCHIWALNY 1.1. Zmiany w rozmiarze zasobu archiwalnego ogółem Zasób Archiwum składa się z: 2.835 zespołów, 798.972 j.a. o łącznym metrażu 6.252,50 mb., w tym: a. Archiwum Państwowe w Toruniu 1.719 zespołów, 605.042 j.a., 4.330,86 mb. b. Oddział we Włocławku 1.116 zespołów, 193.930 j.a., 1.921,64 mb. W tym zasób zewidencjonowany: a. Archiwum Państwowe w Toruniu 1.597 zespołów, 482.439 j.a., 3.928,58 mb. b. Oddział we Włocławku 1.096 zespoły, 193.911 j.a., 1.920,43 mb.
Zasób Archiwum Państwowego w Toruniu w roku sprawozdawczym zwiększył się poprzez przyjęcie nowych zespołów i dopływy do zespołów już posiadanych. Archiwum przejęło łącznie 29 nowych zespołów i dopływów do zespołów już posiadanych, co stanowiło: 8.722 j.a. = 112,56 mb. Dodatkowo dokonano następujących zmian w zasobie: W centrali Archiwum: 1. Z zespołu 69/1814/0 Kolekcja archiwaliów dotyczących Podgórza koło Torunia z lat 1895-1999 - w wyniku opracowania zespół powiększył się o 13 j.a., metraż nie uległ zmianie 2. Z zespołu 69/1267/0 Akta Stanu Cywilnego parafii rzymsko-katolickiej Dobrzyń n. Drwęcą z lat 1903, 1905-1909, 1913 przeniesiono do zespołu 69/672/0 Akta Stanu Cywilnego wyznania Chrześcijańskiego i Mojżeszowego w Dobrzyniu n. Drwęcą z lat 1808-1939 1 j.a., 0,01 mb. 3. Z zespołu 69/1814/0 Kolekcja archiwaliów dotyczących Podgórza koło Torunia z lat 1895-1999 przeniesiono do zespołu 69/542/0 Akta Klemensa Felchnerowskiego, działacza sportowego z lat 1898-1971 1 j.a., 0,01 mb. 4. Z zespołu 69/129/0 Sąd Obwodowy w Toruniu z lat [1748] 1870-1920 [1972] przeniesiono do zespołu 69/1813/0 Księgi i akta gruntowe sądów w Toruniu z lat 1776-1975 825 j.a., 15,86 mb. 5. Z zespołu 69/1376/0 Akta miasta Łasina z lat 1598-1944 przeniesiono do zespołu 69/1174/0 Urząd Stanu Cywilnego Łasin z lat 1874-1911 108 j.a., 0,80 mb. 6. Z zespołu 69/1376/0 Akta miasta Łasina z lat 1598-1944 przeniesiono do zespołu 69/1445/0 Zarząd Miejski w Łasinie z lat 1945-1950 2 j.a., 0,02 mb. 7. W wyniku opracowania zespołu 69/1376/0 Akta miasta Łasina z lat 1598-1944 i korekty ewidencji rozmiar zespołu zmniejszył się o 32 j.a., 0,72 mb. Wielkości te wykazano w Księdze Ubytków. W Oddziale we Włocławku: 1. W wyniku ewidencjonowania dopływu w zespole 71/9/0 Urząd Powiatowy Włocławski z lat [1858] 1866-1917 zwiększył się rozmiar zespołu o 14 j.a.. metraż nie uległ zmianie 2. W wyniku ewidencjonowania dopływu do zespołu 71/64/0 Wydział Powiatowy Włocławski we Włocławku z lat 1918-1939 zwiększył się metraż zespołu o 7 j.a., 0,04 mb. 3. W wyniku ewidencjonowania dopływu do zespołu 71/71/0 Powiatowy Urząd Rozjemczy do Spraw Majątkowych Posiadaczy Gospodarstw Wiejskich w Lipnie z lat 1932-1939 metraż zwiększył się o 1 j.a., 0,02 mb. 4. W wyniku ewidencjonowania dopływu do zespołu 71/123/0 Gminna Rada Narodowa Osówka powiat lipnowski z lat 1945-1954 rozmiar zespołu zwiększył się o 1 j.a., 0,02 mb. 5. W wyniku ewidencjonowania dopływu do zespołu 71/182/0 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Boniewo rozmiar zwiększył się o 2 j.a., 0,01 mb. 2
6. W wyniku ewidencjonowania zespołu 71/192/0 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Chodecz rozmiar zespołu zwiększył się o 1 j.a., 0,01 mb. 7. W wyniku ewidencjonowania dopływu do zespołu 71/212/0 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Krzywosądz rozmiar zespołu zwiększył się o 1 j.a., 0,01 mb. 8. W wyniku ewidencjonowania dopływu do zespołu 71/216/0 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Lubomin rozmiar zespołu zwiększył się o 1 j.a., 0,01 mb. 9. W wyniku opracowania zespołu 71/222/0 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Mokowo rozmiar zespołu zwiększył się o 1 j.a., 0,01 mb. 10. W wyniku opracowania dopływu do zespołu 71/230/0 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Przedecz rozmiar zespołu zwiększył się o 1 j.a., 0,01 mb. 11. W wyniku skontrum i ewidencjonowania dopływu do zespołu 71/235/0 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Rypin rozmiar zespołu zwiększył się o 1 j.a., 0,03 mb. 12. W wyniku opracowania zespołu 71/1022/0 Księgi i akta hipoteczne sądów w Rypinie z lat [1806] 1821-1983 rozmiar zespołu zwiększył się o 88 j.a., 0,10 mb. 13. W wyniku opracowania zespołu 71/793/0 Okręgowy Urząd Likwidacyjny w Bydgoszczy. Biuro Obwodowe w Rypinie z lat 1945-1948 [1968] rozmiar zespołu zmniejszył się o 30 j.a. Wielkości te wykazano w Księdze Ubytków. 14. W wyniku opracowania zespołu 71/1089/0 Wojewódzki Dom Kultury we Włocławku z lat 1975-1998 rozmiar zespołu zwiększył się o 7 j.a. W wyniku opracowania zasób powiększył się o 139 j.a. i 0,27 mb. Tabela nr 1 1 określenie czynnika liczba jednostek inwentarzowych liczba metrów liczba dokumentów elektroniczn. liczba plików rozmiar w GB dokumentów elektroniczn. 2 nabytki 8.722 112,56 - - - ubytki dokumentacji 69 0,86 - - - niearchiwalnej 4 materiałów - - - - - archiwalnych 5 opracowanie zasobu 139 0,27 - - - (bez uwzględnienia zniszczonej dokumentacji niearchiwalnej) 6 inne (należy określić) - - - - - 7 RAZEM: 8.792 111,97 - - - 3
1.2. Depozyty archiwalne Tabela nr 2. Rozmiar depozytów Rozmiar depozytów ogółem Zmiany w rozmiarze depozytów w ciągu roku jednostki inw. metry jednostki inw. metry 1008 j.a., 2,90 mb. - l.p. Tabela nr 3. Ważniejsze depozyty rozmiar depozytu określenie depozytu j.inw. m. określenie okresu przechowywania 1. - - - 1.3. Zasób opracowany ogółem Na zasób opracowany składa się 235.570 j.a., 2.348,43 mb. akt Archiwum Państwowego w Toruniu i 96.968 j.a., 1.058,46 mb. akt Oddziału we Włocławku. Tabela nr 4. Rozmiar zasobu opracowanego rodzaj zasób opracowany ogółem materiału archiwalnego metry bieżące jednostki inwentarzowe liczba dokumentów liczba plików rozmiar w GB elektronicznych 1. materiały 3.376,0 309.468 - - - 2. aktowe dokumenty 0,01 3.993 - - - pergaminowe i papierowe 3. dokumentacja - 13.914 - - - 4. techniczna materiały - 1.410 - - - 5. kartograficzne fotografie - 784 - - - 6. filmy - - - - - 7. nagrania - 1 - - - 8. dźwiękowe pieczęcie - 11 - - - 9. inne - - - - - RAZEM: 3.376,01 329.581 - - - 4
1.4. Opracowanie zasobu archiwalnego w roku sprawozdawczym W 2012 r. opracowano całkowicie 9 zespołów, w tym w Oddziale II Archiwum Państwowego w Toruniu 2 zespoły metodą tradycyjną: Prokuratura przy Sądzie Krajowym w Grudziądzu /Staatsanwaltschaft bei dem Landgericht Graudenz 1939 1945/ 728 j.a., 2,85 mb. mgr Zbigniew Woźniak i Kolekcja archiwaliów dotyczących Podgórza koło Torunia z lat 1895-1999 - 357 j.a., 0,29 mb. mgr Anna Bieniaszewska. Ponadto zinwentaryzowano dopływy do zespołów USC ilości 674 j.a., 12,79 mb. W ramach realizacji priorytetu zinwentaryzowano 12 zespołów, w tym 10 bez ewidencji o łącznym metrażu 2.604 j.a., 40,46 mb. W Oddziale I opracowano całkowicie metodą tradycyjną zespół: Akta miasta Łasina z lat 1598-1944 - 1.898 j.a., 18,65 mb. - mgr Adam Bieniaszewski oraz kontynuowano inwentaryzację fotografii z zespołu P.P. Pracownie Konserwacji Zabytków w Toruniu. W Oddziale Włocławskim opracowano 1 zespół metodą tradycyjną: Księgi i akta hipoteczne sądów w Rypinie z lat [1806] 1821-1983 - 282 j.a., 8,60 mb. - dr Tomasz Dziki oraz 5 metodą uproszczoną: Polski Czerwony Krzyż Oddział we Włocławku z lat 1932-1939 - 1 ja., 0,02 mb. - mgr Robert Górski, Okręgowy Urząd Likwidacyjny w Bydgoszczy. Biuro Obwodowe w Rypinie z lat 1945-1948 [1968]- 516 j.a., 1,43 mb. - mgr Andrzej Kwiatkowski, Szpital Miejski we Włocławku z lat 1943-1952 - 2 j.a., 0,05 mb. mgr Robert Górski, Wojewódzki Dom Kultury we Włocławku z lat 1975-1998 - 91 j.a., 1,25 mb. - Tomasz Michalski, Ochotnicza Straż Pożarna w Cukrowni Brześć Kujawski w Brześciu Kujawskim z lat 1934-2009 - 15 j.a., 0,16 mb. - Tomasz Michalski. Ponadto opracowano dopływy do 3 zespołów już opracowanych oraz dopływy do zespołów akt metrykalnych wyznania rzymskokatolickiego, ewangelickiego i mojżeszowego w ilości 151 j.a., 1,59 mb. Tabela nr 5. Bieżące opracowanie całkowite oraz bieżąca inwentaryzacja W 2012 roku opracowano całkowicie 60,60 mb. co stanowi: 5.382 j.a., w tym: a. w Archiwum Państwowym w Toruniu: 23,29 mb, 3.798 j.a. b. w Oddziale we Włocławku: 37,31 mb., 1.584 j.a. Ponadto w Archiwum Państwowym w Toruniu zinwentaryzowano 43.430 j.a., 19,94 mb. 1 rodzaj materiału archiwalnego 2 materiały aktowe dokumenty 3 pergaminowe i papierowe opracowano całkowicie Zinwentaryzowano metry jednostki inw. metry jednostki inw. 49,28 4.512 40,46 2.604 - - - 5
4 5 dokumentacja techniczna materiały kartograficzne - - - - - - - - 6 fotografie 0,10 135-9.519 7 filmy - - - - 8 nagrania - - - - dźwiękowe 9 pieczęcie - - - - 10 inne 0,15 208 - - 11 RAZEM: 49,53 4.855 40,46 12.123 W roku sprawozdawczym w Oddziale Włocławskim rozpoczęto prace porządkowe w aktach zespołu Sąd Obwodowy we Włocławku z lat 1939-1944 [Amtsgericht Leslau] polegające na wstępnym rozpoznaniu jednostek i systematyzacji akt. W 2012 r. zinwentaryzowano 9.519 negatywów z zespołu PP. Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Toruniu. 1.5. Zasób w toku opracowania Tabela nr 6 nazwa zespołu rok początkowy oraz przewidywany rok końcowy opracowania 1 Akta miasta Grudziądza 1541 1945 1988 2013 2 Sąd Obwodowy we Włocławku z lat 1939-1944 2012 2013 [Amtsgericht Leslau] 3 P.P. Pracownie Konserwacji Zabytków w Toruniu z lat 1952-1991 2003 2013 6
2. TECHNICZNE ZABEZPIECZENIE ZASOBU w roku 2012 2.1. Konserwacja właściwa Tabela nr 7. Prace konserwatorskie 1 2 3 LP rodzaj prac konserwatorskich Konserwacja pełna (oczyszczanie mechaniczne, lekkie wybielanie i uzupełnianie ubytków masą papierową) Zabiegi głównie z zakresu konserwacji zachowawczej z elementami pełnej Zabiegi głównie z zakresu konserwacji zachowawczej z elementami pełnej 4 Konserwacja zachowawcza (oczyszczanie; podklejanie bibułką japońską, papierem japońskim); przełożenie do teczki z tektury bezkwasowej; pełna konserwacja oryginalnych szyldzików i wypustek 5 Konserwacja zachowawcza z elementami pełnej 6 Konserwacja zachowawcza opraw 7 Konserwacja pełna opraw i zachowawcza niektórych kart rodzaje obiektów Miedzioryty na papierze czerpanym z XVIII w. Dokumenty rękopiśmienne na pergaminie, królewskie i inne z XV do XVIII w. Dokumenty rękopiśmienne na papierze czerpanym, królewskie z XV do XVIII wieku Zbiory Kartograficzne: plany i mapy na podłożu papierowym z XIX wieku Rysunki techniczne na podłożu papierowym Akta Miasta Grudziądza Budowlane Księgi rękopiśmienne na podłożu papierowym (Korporacja Kupców; Akta Miasta Chełmna; Akta miasta Torunia) Księgi rękopiśmienne na podłożu papierowymgruntowe liczba kart kons. obiekty w sztukach/ metrach ilość m 2 2 2 szt.o pow. 0,38 m 2 0,38 m 2 17 17 szt o pow. 4,37m 2 4,37 m 2 25 25szt. o pow. 0,42 m 2 0,42 m 2 106 planów + 102 szyldziki = 208szt. 106 szt. o pow. 58,26 m 2 58,06 m 2 20 20 szt. o pow. 5,06 m 2 5,06 m 2 3 szt. 3 szt. o pow.0, 74 m 2 0,74 m 2 6 6 szt. o pow. 3,4 m 2 3,4 m 2 7
8 Konserwacja zachowawcza 9 Konserwacja zachowawcza 10 Konserwacja zachowawcza 11 Konserwacja zachowawcza kart i opraw 12 Konserwacja zachowawcza 13 Konserwacja zachowawcza (oczyszczanie) 14 Konserwacja zachowawcza Dokumenty rękopiśmienne na podłożu papierowym Plakat teatralnydruk na papierze, okres międzywojenny Dyplomy na papierze, rękopisy 1933r. Atlasy, miedzioryty na podłożu papierowym w oprawie półskórzanej i skórze pełnej marmoryzowanej Rękopisy i dokumenty na papierze i pergaminie Pieczęcie przy dokumentach królewskich XIX-wieczne rękopiśmienne regesty (Kat. I) 4 4 szt. o pow. 0,48 m 2 0,48 m 2 1 1 szt. o pow. 0,336 m 2 0,34 m 2 2 2 szt. o pow. 0,46m 2 0,46 m 2 54 2 atlasy po 25 kartmiedziorytów i po 2 okładziny o pow. 11,21m 2 11,21 m 2 15 15 szt. o pow. 1,85 m 2 0,45 m 2 10szt 10szt pieczęci o ø 0,07 do 0,1m 15szt 0,45 m 2 1.85m 2 RAZEM 382 szt. 87,00 m 2 87,00m 2 Konserwacja zachowawcza - oczyszczanie mechaniczne, uzupełnianie łatek papierem japońskim lub bibułką. Podklejenie pęknięć bibułką na kleik skrobiowy lub Filmoplastem R. Konserwacja pełna zespół zabiegów mechanicznych i chemicznych prowadzących do przywrócenia funkcji obiektu oraz jego wartości estetycznych i użytkowych. 2.2. Koszty materiałowe konserwacji właściwej w roku sprawozdawczym Opakowania bezkwasowe 10.253,94 Materiały konserwatorskie oraz sprzęt konserwatorski 26.925,27 RAZEM 37.179,21 8
2.3. Profilaktyka konserwatorska Tabela nr 8. Przedsięwzięcia profilaktyczne l.p. rodzaj przedsięwzięć ilość akt w metrach 1 odkurzanie akt 412,6 mb 2 umieszczanie akt w pudłach lub teczkach bezkwasowych 42,6 mb 2.4. Prace introligatorskie Tabela nr 9. Prace introligatorskie l.p. rodzaj prac sztuki 1 Teczki tekturowe i pudła 11 2 Szycie akt i tworzenie nowych poszytów - 2.5. Inne prace Wykonano 1406 zdjęć cyfrowych (digitalizacja zasobu, zamówienia Pracowni Naukowej, zdjęcia do ekspertyz, dokumentacje konserwatorskie) Przygotowano 8 ekspertyz stanu zachowania archiwaliów oraz magazynów w archiwach zakładowych na terenie podległym APT, wraz z opisem i zdjęciami Współpraca z Zakładem Konserwacji Papieru i Skóry UMK (zajęcia wprowadzające w problematykę archiwalną dla studentów II roku ) Współpraca z Zakładem Historii i Archiwistyki IHiA UMK w ramach zajęć ze słuchaczami PSA Przechowywanie i ochrona zasobu archiwalnego Współpraca z Zakładem Konserwacji Papieru i Skóry UMK prace magisterskie prowadzone na zasobie APT Przygotowanie konserwatorskie i aranżacja plastyczna wystawy Królowie polscy w Toruniu od XV do XVIIIw kwiecień 2012 Przygotowanie konserwatorskie i aranżacja plastyczna wystawy Hungarica w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu lipiec 2012 9
2.6. Kopie zabezpieczające zasobu archiwum państwowego Tabela nr 10 rodzaj kopii Wykonawca Ilość Karty meldunkowe miasta Torunia z lat 1865-1930 - skany kart P.P. Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Toruniu - skany negatywów Digital - Center, Mikrofilm - Center, ul. Krzemowa 1, Suchy Las Archiwum Państwowe w Toruniu 70.588 szt. 3.147 szt. 2.7. Kwota nakładów na odpłatne zlecenia na wykonanie kopii zabezpieczających 60.000 zł 10
3. NARASTAJĄCY ZASÓB ARCHIWALNY 3.1. Zaległości w przejmowaniu materiałów archiwalnych Tabela nr 11. Rozmiar nieprzejętych materiałów archiwalnych rodzaj wytwórcy rozmiar materiałów materiałów archiwalnych archiwalnych przyczyny nieprzejęcia j. inw mb. _ 332,1 3.1.1. nieuporządkowanie materiałów Państwowe archiwalnych. 3.1.3. przetrzymywanie materiałów archiwalnych przez ich wytwórcę (dysponenta). 3.1.4. brak miejsca w magazynach archiwum państwowego 3.1.5. zawarte umowy użyczenia. Samorządowe rozmiar łączny: _ 75,7 _ 407,7 3.1.1. nieuporządkowanie materiałów archiwalnych. 3.1.3. przetrzymywanie materiałów archiwalnych przez ich wytwórcę (dysponenta). 3.1.4. brak miejsca w magazynach archiwum państwowego 3.2. Skuteczność nadzoru archiwalnego 3.2.1. Stopień realizacji zaleceń pokontrolnych W roku 2012 nadzory: toruński i włocławski przeprowadziły łącznie 78 kontroli. Nadzór toruński nie wykonał jednej planowanej kontroli w Sądzie Rejonowym w Brodnicy z powodu remontów pomieszczeń magazynowych. Kontrola ta zostanie przeprowadzona w 2013 r. Archiwum Państwowe w Toruniu oraz jego Oddział we Włocławku w roku sprawozdawczym przeprowadziły dodatkowo, poza planem, 12 kontroli problemowych w powiatowych ośrodkach geodezji i kartografii. Planowymi kontrolami objęto głównie archiwa zakładowe urzędów miast i gmin, urzędów stanu cywilnego, instytucji wymiaru sprawiedliwości oraz innych jednostek organizacyjnych, w których ostatnie kontrole przeprowadzano w 2010 r. Wydane zalecenia dotyczyły najczęściej: nieprzestrzegania przez pracowników obowiązujących przepisów w zakresie regularnego przekazywania dokumentacji do archiwów zakładowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na przekazywanie materiałów archiwalnych, przetrzymywania akt kategorii A, których okres przechowywania w kontrolowanej jednostce już minął. W przypadku sądów i prokuratur wydano zalecenia dotyczące poprawy warunków przechowywania dokumentacji w archiwach zakładowych. W urzędach administracji państwowej nadal zwraca się uwagę na zmienione od stycznia 2011 roku przepisy. W zaleceniach pokontrolnych Archiwum Państwowe podkreślało: konieczność weryfikacji zgromadzonych w archiwum zakładowym akt pod kątem nadania prawidłowej kwalifikacji, zgodnej z obecnie obowiązującym w kontrolowanej jednostce jednolitym rzeczowym wykazem akt, wskazywania, który z systemów wykonywania czynności 11
kancelaryjnych jest w kontrolowanej jednostce podstawowym sposobem dokumentowania przebiegu załatwiania i rozstrzygania spraw, a także przypomnienia, że w okresie 5 lat od momentu wejścia w życie nowych przepisów należy dostosować warunki przechowywania dokumentacji do tych, które zostały w nich określone. Podczas przeprowadzania kontroli zwracano uwagę na przygotowania jednostek do obsługi i przechowywania dokumentacji zapisanej elektronicznie. W zakresie tym nadal stwierdza się brak ogólnej orientacji, w coraz częściej pojawiającej się problematyce dotyczącej dokumentu elektronicznego. 3.2.2. Szacunkowy zakres stosowania przepisów kancelaryjnych i archiwalnych W roku sprawozdawczym odnotowano duży wzrost konsultacji związanych z właściwym stosowaniem przepisów kancelaryjno-archiwalnych. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno w ilości konsultacji inicjowanych przez jednostki znajdujące się pod nadzorem, jak również w ilości osób zgłaszanych na kursy kancelaryjno-archiwalne oraz instytucji zainteresowanych przeprowadzaniem zorganizowanych szkoleń grupowych. Najczęściej stwierdzanymi w zaleceniach pokontrolnych nieprawidłowościami był brak w archiwach zakładowych kompletu materiałów archiwalnych i nieregularność przekazywania dokumentacji z komórek organizacyjnych. W przypadku sądów od wielu lat wskazujemy na konieczność zatrudnienia w archiwum osoby bądź osób etatowo obsługujących zasoby tych jednostek. W sądach i prokuraturach w ostatnich latach, w związku z często stwierdzanymi przypadkami występowania na ścianach pomieszczeń magazynów archiwalnych pleśni i grzybów, po wcześniej przeprowadzonych ekspertyzach, zaleca się przeprowadzanie remontów mających na celu usunięcie zakażenia mikrobiologicznego. 3.2.3. Prawidłowość brakowania dokumentacji niearchiwalnej W roku sprawozdawczym wydano 274 zgody na brakowanie dokumentacji niearchiwalnej o metrażu 6598,9 mb oraz zaopiniowano 9 wniosków z instytucji niepaństwowych i niesamorządowych o metrażu 193,8 mb. Odrzucono również 18 przesłanych wniosków na brakowanie z powodu błędnego sporządzenia wniosku bądź niedopełnienia obowiązku wyłonienia materiałów archiwalnych. W niektórych przypadkach nieprawidłowości bezpośrednio konsultowano z jednostkami organizacyjnymi a po ich wyeliminowaniu wniosek był załatwiony pozytywnie. Pracownicy nadzoru przeprowadzili także 19 ekspertyz archiwalnych w trakcie których sprawdzali prawidłowość kwalifikowania akt zawartych we wniosku. 3.3. Liczba etatów archiwum państwowego zaangażowanych w działalność nadzorczą 3,5 etatów/ etaty 12
3.4. Likwidacje nadzorowanych jednostek organizacyjnych Tabela nr 12. Skutki likwidacji jednostek nadzorowanych rodzaj jednostek państwowe samorządowe liczba jednostek - - rozmiar dokumentacji do przejęcia - - - - rozmiar dokumentacji przejętej - - - - rozmiar dokumentacji użyczonej - - - - liczba umów użyczenia - - W roku sprawozdawczym żadna z jednostek organizacyjnych nie znajdowała się w stanie likwidacji. 3.5. Przepisy kancelaryjno-archiwalne 3.5.1. Nadzorowane jednostki organizacyjne Tabela nr 13. Liczba przepisów zatwierdzonych rodzaj przepisu rodzaj jednostek nowe przepisy państwowe zmiany w przepisach samorządowe nowe przepisy zmiany w przepisach instrukcje kancelaryjne - - 2 1 instrukcje archiwalne - - 2 1 wykazy akt - 12 2 1 3.5.2. Nienadzorowane jednostki organizacyjne Tabela nr 14. Liczba przepisów zaopiniowanych rodzaj przepisu nowe przepisy zmiany w przepisach instrukcje kancelaryjne 83 - instrukcje archiwalne 83 - wykazy akt 83 10 W roku sprawozdawczym sprawdzono dodatkowo przepisy kancelaryjno-archiwalne 27 jednostek organizacyjnych, które do tej pory nie zostały zatwierdzone bądź uzgodnione z powodu braku odpowiedzi na stwierdzone uwagi bądź uchybienia ze strony wnioskujących jednostek lub zostały odesłane do ponownego opracowania w związku ze stwierdzoną dużą ilością popełnionych podstawowych błędów. 13
3.6. Brakowanie dokumentacji niearchiwalnej Tabela nr 15. Liczba wniosków zatwierdzonych lub zaopiniowanych wnioski wnioski zatwierdzone zaopiniowane rodzaj jednostek państwowe i samorządowe 274 niepaństwowe, niesamorządowe 9 3.7. Przedsięwzięcia edukacyjne z zakresu kształtowania narastającego zasobu W okresie sprawozdawczym zorganizowano dwukrotnie kurs kancelaryjno-archiwalny I stopnia. Oba kursy ukończyło łącznie 49 osób. Przeprowadzono również dwa szkolenia na temat przepisów kancelaryjno-archiwalnych, w trakcie których przeszkolono łącznie 81 osób z 60 jednostek organizacyjnych. 3.8. Szczególne obserwacje lub zagadnienia w dziedzinie kształtowania narastającego zasobu 1. Brak etatowych archiwistów zakładowych skutkuje, szczególnie w instytucjach wymiaru sprawiedliwości, nieprawidłowym funkcjonowaniem tychże archiwów zakładowych. 2. Problemy w interpretowaniu przepisów kancelaryjno-archiwalnych przy jednoczesnym braku szkoleń w tym zakresie skierowanych do pracowników jednostek organizacyjnych, od których zależy stopień przygotowania materiałów archiwalnych. 3. Brak nakładów finansowych w jednostkach wymiaru sprawiedliwości na zabezpieczanie silnie rozrastających się zasobów tych jednostek organizacyjnych. 3.9. Konsultacje. Tabela nr 16. Liczba konsultacji rejestrowanych Forma konsultacji liczba konsultacji pisemne 145 telefoniczne 1869 e-mail 77 udzielane osobiście 145 inne (określić formę) - 14
4. WYKORZYSTANIE ZASOBU ARCHIWALNEGO 4.1. Tendencje wykorzystania zasobu archiwalnego 1. Udostępnianie zasobu w pracowni naukowej: W roku 2012 w zakresie udostępniania zasobu w pracowniach naukowych nastąpiły pewne zmiany wskaźników w stosunku do lat wcześniejszych. Systematycznie wzrastała, przeciętnie o kilkadziesiąt osób, liczba użytkowników zarówno w centrali w Toruniu, jak i w Oddziale we Włocławku. Różnice tradycyjnie dotyczyły poszczególnych kategorii użytkowników. W Oddziale we Włocławku przeważali klienci prowadzący badania genealogiczne (ponad 60% użytkowników) oraz naukowe. W pracowniach naukowych w Toruniu proporcje te były bardziej zrównoważone, jednak w roku sprawozdawczym wśród użytkowników większość stanowiły osoby wykorzystujące zasób do celów naukowych. Zauważyć można było zwłaszcza duże uaktywnienie studentów piszących prace ćwiczeniowe, licencjackie lub magisterskie. Podobnie natomiast kształtowały się dane o użytkownikach pracowni naukowych w Toruniu i Oddziale we Włocławku, wykorzystujących zasób do innych celów niż dwa główne, omówione powyżej. Zanotowano za to niewielką tendencję spadkową w liczbie odwiedzin w pracowniach naukowych, a w Oddziale we Włocławku także w dziedzinie udostępnionych j.a. Spadki te nie były jednak duże, można więc mówić o pewnej stabilizacji na dość wysokim poziomie. Podobnie, jak w dziedzinie kwerend, nadal przeważały wypożyczenia akt do badań genealogicznych. Dominował w tym zakresie Oddział we Włocławku, gdzie ilość użytkowników, odwiedzin i zamawianych jednostek archiwalnych utrzymywała się na bardzo wysokim poziomie. Do badań tych wykorzystywane były często także inne akta niż metrykalne, np. księgi meldunkowe, akta gmin i miast. W pracowniach naukowych w Toruniu w roku sprawozdawczym wypożyczono więcej akt do badań naukowych, co odwróciło wieloletni trend zwiększania się liczby wypożyczeń w celach genealogicznych. Wzrosło ponownie zainteresowanie aktami do celów własnościowych, co zanotowano w Toruniu i Włocławku. Spadek wypożyczeń i korzystających utrzymywał się w dziedzinie udostępnień do celów socjalnych. Tendencję tę, obejmującą także kwerendy, omówiono nieco szerzej w komentarzu do kwerend. Zauważono zwiększone zainteresowanie archiwaliami do celów publicystycznych ze strony historyków amatorów i badaczy regionalnych. Znaczny wzrost zanotowano w kategorii określonej jako inna, szczególnie w Oddziale II w Toruniu. Są to różnego rodzaju poszukiwania, m.in. do celów opracowań architektonicznych, prac renowacyjnych i remontowych, poszukiwań danych osobowych przez pracowników urzędów, pracowników sądowych i pełnomocników osób prywatnych. 2. Kwerendy wykonywane przez archiwum: W roku sprawozdawczym ogólna liczba kwerend (1660) uległa niewielkiemu zwiększeniu w stosunku do roku poprzedniego. Zanotowano niewielki wzrost liczby kwerend w centrali toruńskiej (o ok. 70, do stanu 822 kwerend), a w Oddziale we Włocławku spadek o 50 kwerend. Ustabilizowała się ilość wykonywanych kwerend genealogicznych, które stanowiły większość w obu placówkach. Nadal do tej kategorii kwerend intensywniej wykorzystywany był zasób Oddziału we Włocławku. Zahamowana została natomiast tendencja spadkowa w kategorii poszukiwań własnościowych. Dotyczy to szczególnie centrali w Toruniu. Coraz częściej poszukiwaniami własnościowymi zainteresowane były biura poszukiwawcze, adwokaci lub osoby prywatne, tak z kraju, jak 15
i z zagranicy. Zwiększyła się także ilość wniosków w sprawach wykazywanych jako inne. Były to głównie kwerendy dla urzędów, związane z poszukiwaniami informacji o osobach, w stosunku do których toczą się postępowania w sprawach uzyskania obywatelstwa, dotyczące dziejów miejscowości i obiektów architektonicznych, planów przestrzennych, dziejów organizacji, szkół, znanych osób, itd. W roku sprawozdawczym wykonano także wiele kwerend dla pionu prokuratorskiego IPN-u. Kwerendy wpływały przeważnie przez pocztę internetową i ten sposób składania wniosków górował nad wysyłaniem pism w sposób tradycyjny. Zmniejszyła się za to liczba kwerend wykonywanych do celów socjalnych. Ten spadek można raczej uznać za trwałą tendencję, związaną z wygasaniem spraw o odszkodowania za mienie zabużańskie oraz świadczeń socjalnych dla rodzin członków byłego ZBOWiD. We wszystkich oddziałach zanotowano także mniejszą ilość kwerend dla celów naukowych. Ta kategoria spraw nie stanowi zwykle dużego odsetka poszukiwań, lecz ulega ona dość dużym wahaniom w poszczególnych latach. 4.2. Udostępnianie materiałów archiwalnych Tabela nr 17 Udostępnianie w pracowni naukowej w 2010 roku Cel udostępnienia użytkownicy odwiedziny jednostki inw. naukowy 312 981 7.241 genealogiczny 300 1.557 25.078 własnościowy 87 114 472 socjalny 6 6 34 publicystyczny 28 76 227 inny (m.in. dla urzędów) 34 82 469 RAZEM 767 2.816 33.521 Udostępnianie w pracowni naukowej w 2011 roku Cel udostępnienia użytkownicy odwiedziny jednostki inw. naukowy 238 1.523 6.091 genealogiczny 300 1.434 25.741 własnościowy 63 72 337 socjalny 7 8 34 publicystyczny 38 87 448 inny (m.in. dla urzędów) 77 247 1.191 RAZEM 723 3.371 33.842 16
Udostępnianie w pracowni naukowej w 2012 roku Cel udostępnienia użytkownicy odwiedziny jednostki inw. naukowy 369 1.334 7.307 genealogiczny 282 1.438 20.321 własnościowy 77 158 979 socjalny 4 35 68 publicystyczny 36 135 489 inny (m.in. dla urzędów) 66 158 1.166 RAZEM 834 3.258 30.330 Tabela nr 18. Struktura udostępniania Okres historyczny do 1795 r. od 1795 do 1918 r. Nazwy zespołów lub określenie rodzaju dokumentacji Akta miasta Torunia, katalog I i II Listy cechowe Akta cechów toruńskich Akta miasta Torunia Akta urzędów stanu cywilnego /z terenu działalności AP w Toruniu/ Ewangelickie gminy wyznaniowe Towarzystwo Naukowe w Toruniu Zbiory Archiwalne Towarzystwa Naukowego w Toruniu Akta stanu cywilnego wyznania rzymskokatolickiego, ewangelicko-augsburskiego i mojżeszowego Akta miasta Grudziądza Zbiory Towarzystwa Naukowego w Toruniu Akta notariuszy z terenu pow. włocławskiego, lipnowskiego i rypińskiego Księgi hipoteczne dóbr ziemskich oraz nieruchomości z terenu pow. włocławskiego, lipnowskiego i rypińskiego Akta gmin z terenu pow, nieszawskiego i włocławskiego Naczelnik Powiatu Włocławskiego z lat 1808-1866 Komitet Zarządzający Zakładem Wód Mineralnych w Ciechocinku z lat [1823] 1842-1914 1918-1939 Akta miasta Torunia (okres międzywojenny, akta budowlane) Księgi i akta gruntowe sądów w Nowym Mieście Lubawskim Akta miasta Grudziądza Starostwo Powiatowe Włocławskie we Włocławku z lat 1918-1939 Wydział Powiatowy Włocławski we Włocławku z lat 1918-1939 17
Akta miasta Włocławka Starostwo Powiatowe Lipnowskie w Lipnie z 1918; 1936-1939 1939-1945 Akta miasta Torunia Urząd Kultury Rolnej w Toruniu z lat 1939-1945 [1958] Sąd Obwodowy we Włocławku 1939-1944 po 1945 Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Toruniu Związek Bojowników o Wolność i Demokrację Zarząd Wojewódzki w Toruniu z lat 1945-2003 Teatr w Toruniu Miejska Rada Narodowa i Zarząd Miejski we Włocławku; Starostwo Powiatowe Włocławskie we Włocławku; Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej we Włocławku Miejska Rada Narodowa we Włocławku z lat 1973-1990 Komitet Miejski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Rypinie województwo włocławskie z lat 1975-1985 Komitet Miejsko Gminny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Izbicy Kujawskiej województwo włocławskie z lat 1972-1989 Komitet Miejsko Gminny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Chodczu województwo włocławskie z lat 1975-1989 4.3. Kwerendy wykonywane przez archiwum Tabela nr 19. Struktura kwerend rodzaje kwerend liczba kwerend Naukowe 44 Genealogiczne 971 Własnościowe 326 Socjalne 156 Inne (m.in. poszukiwanie zaginionych osób) 163 RAZEM 1.660 18
4.4. Reprodukcje Tabela nr 20. Struktura reprodukcji dla użytkowników rodzaje reprodukcji liczba reprodukcji kserokopie 8.054 mikrofilmy - fotografie analogowe - fotografie cyfrowe 421 skany 1.072 4.6. Współpraca z innymi placówkami Archiwum kontynuowało wieloletnią współpracę z Muzeum Okręgowym w Toruniu. Dyrektor Archiwum mgr Beata Herdzin uczestniczyła w roku 2012 w pracach Rady Programowej Muzeum. 5 czerwca dr Tomasz Dziki, kierownik Oddziału we Włocławku odebrał akt powołania przez Zarząd Województwa Kujawsko Pomorskiego w skład Rady Muzeum przy Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Od listopada 2012 r. mgr Sławomir Pułkownik, zastępca dyrektora Archiwum, jest członkiem Zespołu ds. Cyfryzacji powołanego przez Marszałka Województwa Kujawsko- Pomorskiego do prac nad Strategią rozwoju województwa kujawsko - pomorskiego. W dniu 25 maja Archiwum odwiedził Denis Tropashko, konserwator z Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuki w Mińsku, który gościł w Toruniu w ramach 3 Międzynarodowego Festiwalu Plakatu i Typografii. Gość zwiedził Pracownię Konserwacji, gdzie zapoznał się z problemami konserwacji i profilaktyki ochrony zasobu archiwalnego w Polsce i w Archiwum Toruńskim. 8 września, w ramach 20 Europejskich Dni Dziedzictwa, pod tematem przewodnim Tajemnice codzienności, w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej zorganizowano konferencję historyczną pt. Życie codzienne we Włocławku w latach 1918-1939. Spotkanie obejmowało trzy referaty wraz z prezentacjami multimedialnymi. Dwa referaty przygotowali pracownicy Oddziału dr Tomasz Dziki i mgr Robert Górski. Podczas wystąpień zaprezentowano reprodukcje wykonane z zasobu Oddziału. W 2012 r., pracownicy Oddziału we Włocławku: dr Tomasz Dziki i mgr Marianna Gruszczyńska, działali w strukturach Włocławskiego Towarzystwa Naukowego i Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział we Włocławku. Mgr Marianna Gruszczyńska uczestniczy m.in. w pracach Rady Redakcyjnej periodyku pt. Zapiski Kujawsko Dobrzyńskie, naukowego organu wydawniczego Włocławskiego Towarzystwa Naukowego we Włocławku, natomiast dr Tomasz Dziki jest przewodniczącym Sekcji Nauk Historycznych WTN. Dr Tomasz Dziki jest również prezesem Oddziału PTH i z jego ramienia członkiem Komitetu Redakcyjnego periodyku historycznego pt. Ziemia Kujawska. 19
W roku sprawozdawczym Oddział we Włocławku intensywnie współpracował z lokalnymi mediami. We współpracy z telewizją CW24 w siedzibie Oddziału z dr. Tomaszem Dzikim zrealizowano cykl 29 programów telewizyjnych nt. Sylwetki znanych Włocławian (szerzej tabela 21). Ponadto dr Tomasz Dziki w IV kwartale 2012 r. rozpoczął współpracę z reaktywowanym po dłuższej przerwie miejscowym czasopismem pt. Tygodnik Kujawski. Na jego łamach łącznie ukazało się 5 artykułów jego autorstwa, popularyzujących historię regionalną. 4.7. Popularyzacja W roku sprawozdawczym Archiwum zorganizowało łącznie 10 wystaw archiwalnych, w tym samodzielnie 3 tradycyjne i 3 wirtualne: W dniach 21-24 kwietnia w Archiwum miała miejsce wystawa Królowie polscy w Toruniu XV XVIII w., zorganizowana w ramach XII Toruńskiego Festiwalu Nauki i Sztuki. Na wystawie można było obejrzeć wybrane dokumenty z kancelarii 12 królów polskich, którzy osobiście podczas swojego panowania odwiedzili Toruń. Pierwszym z władców polskich, który złożył wizytę w Toruniu był Władysław Jagiełło, a ostatnim August II Sas. Dokumenty stanowiły wybór z 484 dokumentów i listów królewskich przechowywanych w zasobie Archiwum jako osobne jednostki archiwalne. Wśród nich można było zobaczyć przywilej Jana Olbrachta na budowę mostu w Toruniu, dokument Aleksandra Jagiellończyka zezwalający Toruniowi na używanie czerwonego koloru na pieczęciach, herbach i chorągwiach, dokument nobilitacyjny dla burmistrza Toruniu Kaspra Rüdigera wystawiony przez Zygmunta Augusta czy też przywilej Zygmunta III Wazy, potwierdzający wolność wyznawania wiary augsburskiej w Toruniu. Wystawę odwiedziło 408 zwiedzających. Kustoszami wystawy byli dr Witold Szczuczko oraz mgr Adam Bieniaszewski, a konserwację obiektów i aranżację plastyczną wykonały mgr Joanna Konkolewska-Buchholz i mgr Agnieszka Zięba. 26 kwietnia wystawa Królowie polscy w Toruniu XV XVIII w. została opracowana w postaci wirtualnej i umieszczona na stronie www.torun.ap.gov.pl. Do końca roku obejrzały ją 332 osoby. 18 maja na stronie internetowej Archiwum umieszczona została wystawa wirtualna pt. Kinematografia we Włocławku w l. 1918-1939 w świetle źródeł archiwalnych, Wystawę poświęcono praktycznie nieznanym i niezbadanym dziejom kinematografii oraz kina we Włocławku w okresie międzywojennym. Ekspozycję przygotował mgr Robert Górski z Oddziału we Włocławku. Wystawę obejrzało łącznie 281 osób. 12 lipca pod hasłem Daleko i blisko. Węgrzy w Toruniu na przestrzeni wieków obchodzono w Toruniu Dzień Węgierski. Głównymi organizatorami święta były następujące instytucje: Węgierski Instytut Kultury w Warszawie, Archiwum Państwowe w Toruniu, Uniwersytet 20
Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Urząd Miasta Torunia. Gościem specjalnym w tym dniu był wicepremier Węgier Tibor Navracsics. Wicepremier razem z Rektorem UMK prof. Andrzejem Radzimińskim i Prezydentem miasta Torunia Michałem Zaleskim dokonał odsłonięcia tablicy upamiętniającej solidarną postawę społeczności Uniwersytetu Mikołaja Kopernika z Węgierską Rewolucją 1956 roku. Następnie, w Sali im. Ludwika Kolankowskiego w budynku Collegium Maius, prof. Wojciech Polak wygłosił odczyt zatytułowany Polska i Węgry jedenaście wieków przyjaznego sąsiedztwa. Po południu dyrektor Archiwum Państwowego w Toruniu, Beata Herdzin oraz wicepremier Węgier Tibor Navracsics otworzyli w budynku Archiwum wystawę Hungarica w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu. Ceremonię prowadził dr Janos Tischler, dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie, a przemówienia okolicznościowe wygłosili kolejno Beata Herdzin oraz Tibor Navracsics. Po otwarciu wystawy goście, oprócz toruńskich pierników, mieli również okazję skosztować lampkę przywiezionego przez delegację węgierską wina. Obchody Dnia Węgierskiego w Toruniu zakończył wspaniały koncert węgierskiego pianisty Aleja Szilasiego zatytułowany Chopin i Liszt dwaj geniusze, który odbył się w toruńskim Dworze Artusa. Wystawa Hungarica w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu została również udostępniona w wersji wirtualnej. Do końca roku 2012 obejrzało ją 185 osób. W dniach 24-26 września w Toruniu odbył się Ogólnopolski Zjazd Katedr Rachunkowości. Z tej okazji Archiwum, we współpracy z Muzeum Okręgowym w Toruniu oraz Domem Organizatora TNOiK w Toruniu, zorganizowało specjalną wystawę w sali Ratusza Staromiejskiego w Toruniu. Wystawa prezentowała wybrane z zasobu Archiwum księgi i akta rachunkowe, począwszy od średniowiecza, a skończywszy na wieku XVIII. Jako najstarsze pokazane zostały rachunki z uczty wydanej przez Toruń w 1407 roku na cześć wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego Ulryka von Jungingen. Duże zainteresowanie wzbudziła również rolka z rachunkami Urzędu Budowlanego w Toruniu z końca XVI wieku oraz księga handlowa kupca Samuela Edwardsa z XVII wieku. Muzeum Okręgowe w Toruniu po raz pierwszy zaprezentowało na wystawie zbiór 13 tabliczek glinianych z pismem klinowym, pochodzących z Sumeru sprzed ponad 2 tysięcy lat przed naszą erą. Po ekspozycji oprowadziła zwiedzających Beata Herdzin, dyrektor Archiwum Państwowego w Toruniu oraz Aleksandra Mierzejewska, kierownik Działu Historii i Dziejów Miasta Torunia w Muzeum Okręgowym w Toruniu. Wystawę obejrzało 120 pracowników naukowych katedr rachunkowości z całej Polski. Na pamiątkę każdy ze zwiedzających otrzymał specjalny folder ze wybranymi zdjęciami eksponatów, w tym tabliczek glinianych oraz tabliczek woskowych, wydany przez Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa w Toruniu. Oddział II Archiwum współpracował z Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu przy organizacji wystawy Ulice i zaułki Grudziądza Plac 23-go Stycznia, użyczając materiałów archiwalnych oraz reprodukcji archiwaliów. Oddział we Włocławku w ramach współpracy z Instytutem Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu udostępnił dla Studenckiego Koła Naukowego Archiwistów skany materiałów archiwalnych 21
dotyczących spraw mniejszości cygańskiej na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej. Skany zaprezentowane były na wystawie pt. Cygańskie archiwalia zorganizowanej w Collegium Humanisticum z okazji Dni Wydziału Nauk Historycznych 18 kwietnia 2012 r. 13 czerwca odbyło się uroczyste podsumowanie projektu pt. Zagubione ślady społeczności ewangelickiej we Włocławku i okolicy, który realizowany był przez studentów Włocławskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz Parafię Ewangelicko Augsburską we Włocławku. W projekcie wzięło udział, jako instytucja współpracująca, także Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku. W odsłoniętym Lapidarium zaprezentowane były kopie wielu materiałów metrykalnych z zasobu Oddziału. Oddział we Włocławku był współorganizatorem wystawy plenerowej pt. Włocławskie Menory. Szlak rosyjski. Głównym organizatorem była Fundacja Ari Ari. W ramach współorganizacji dr Tomasz Dziki opracował opisy do wystawy oraz odpowiadał za dobór ikonografii. Plenerową wystawę, która prezentowana była na włocławskich Bulwarach im. J. Piłsudskiego społeczeństwo Włocławka mogło oglądać przez kilka tygodni w XI i XII 2012 r. W trakcie oficjalnego otwarcia wystawy 21 listopada dr Tomasz Dziki udzielił wywiadu na jej temat licznie przybyłym włocławskim mediom. W roku sprawozdawczym wszystkie wystawy wirtualne umieszczone na stronie internetowej Archiwum obejrzało łącznie 2.747 osób. Projekty edukacyjne i wycieczki W roku sprawozdawczym zrealizowano 13 projektów edukacyjnych (w tym 10 lekcji archiwalnych) oraz przyjęto 9 wycieczek. Łącznie Archiwum zorganizowało zajęcia dla niemal 290 osób. Projekty edukacyjne: W czerwcu Oddział we Włocławku wziął udział w projekcie pt. Zagubione ślady społeczności ewangelickiej we Włocławku i okolicy, który realizowany był przez studentów Włocławskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz Parafię Ewangelicko Augsburską we Włocławku. W listopadzie i grudniu Oddział we Włocławku wziął udział w realizacji projektu Włocławskie Menory. Szlak rosyjski. Głównym organizatorem była Fundacja Ari Ari. W ramach projektu dr Tomasz Dziki opracował opisy do wystawy oraz odpowiadał za dobór ikonografii. 4 grudnia mgr Anna Bieniaszewska zorganizował specjalne spotkanie i pokaz z omówieniem archiwaliów o Żydach w Toruniu dla 15 uczniów Zespołu Szkół nr 31 w Toruniu, w ramach projektu edukacyjnego Śladami przeszłości. 22
Lekcje archiwalne: 27 stycznia pokaz dla studentów IHiA UMK przeprowadził mgr Sławomir Pułkownik (15 osób). Pokaz archiwaliów był połączony z wykładem nt. historii Torunia i Archiwum Toruńskiego oraz dziejów archiwów państwowych w Polsce, państwowej sieci archiwalnej, zasad korzystania z zasobu archiwalnego oraz informacji naukowej w archiwach. 28 lutego przeprowadzono zajęcia ze studentami UMK w Toruniu - seminarium magisterskiego z historii /kierunek niearchiwalny / prof. dra hab. Jacka Wijaczki. Celem zajęć było zapoznanie studentów z materiałami archiwalnymi z okresu akt spraw, w szczególności XX-wiecznymi. Zaznajomiono słuchaczy także z funkcjami, zasobem Archiwum oraz możliwościami wykorzystania zasobu do badań źródłowych w tematach prac magisterskich. W zajęciach, które poprowadził mgr Zbigniew Woźniak, uczestniczyło 6 osób. 15 marca mgr Adam Bieniaszewski przeprowadził pokaz dla studentów IHiA UMK w liczbie 8 osób. Pokaz archiwaliów był połączony z wykładem nt. historii Torunia i Archiwum Toruńskiego oraz dziejów archiwów państwowych w Polsce, sieci archiwalnej, zasad korzystania z zasobu archiwalnego oraz informacji naukowej w archiwach. 12 kwietnia zajęcia ze studentami historii UMK w Toruniu (grupa proseminaryjna prof. Jarosława Kłaczkowa) przeprowadził mgr Zbigniew Woźniak. Lekcja miała na celu zapoznanie studentów z materiałami źródłowymi znajdującymi się w zasobie Archiwum, sposobami korzystania z zasobu oraz problemami związanymi z wyborem tematyki przyszłych prac licencjackich i magisterskich pisanych w oparciu o archiwalia AP w Toruniu. W zajęciach uczestniczyły 4 osoby. 9 maja dr Witold Szczuczko przeprowadził lekcję archiwalną dla studentów archiwistyki z Uniwersytetu Opolskiego (13 osób). Pokaz archiwaliów był połączony z wykładem nt. historii Torunia i Archiwum Toruńskiego oraz dziejów archiwów państwowych w Polsce, sieci archiwalnej, zasad korzystania z zasobu archiwalnego oraz informacji naukowej w archiwach. 9 maja i 22 maja zajęcia z dwoma grupami studentów UMK w Toruniu 2-go roku Archiwistyki i Zarządzania Dokumentacją prowadził mgr Zbigniew Woźniak. Lekcja polegała na zapoznaniu studentów z ciekawszymi i typowymi materiałami archiwalnymi XIX i XX-wiecznymi z okresu akt spraw. Słuchaczy zaznajomiono także z funkcjami, zasobem Archiwum oraz możliwościami wykorzystania zasobu do badań źródłowych w tematach prac licencjackich i magisterskich. W zajęciach uczestniczyło łącznie 47 osób. W IV kwartale w dniach 18 października, 6 grudnia i 12 grudnia odbyły się 3 lekcje archiwalne, w których uczestniczyło łącznie 32 studentów historii i historii sztuki UMK. Pokazy archiwaliów były połączone z wykładem nt. historii Torunia i Archiwum Toruńskiego oraz dziejów archiwów państwowych w Polsce, sieci archiwalnej, zasad korzystania z zasobu 23
archiwalnego oraz informacji naukowej w archiwach. Lekcje prowadził mgr Sławomir Pułkownik. Wycieczki: 25 stycznia w Oddziale I Archiwum dr Witold Szczuczko przeprowadził pokaz dla 6 studentów z Rosji, którzy odwiedzili Toruń w ramach specjalności: Historyczna komparatystyka i tranzytologia (Rosja Polska) na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. 9 lutego w siedzibie Oddziału we Włocławku przyjęto wycieczkę szkolną z Prywatnego Gimnazjum Zespołu Edukacji Wiedza we Włocławku. Lekcję archiwalną, wraz z prezentacją przykładowej dokumentacji ze zbiorów Oddziału, przygotował i poprowadził dr Tomasz Dziki. Liczba uczestników wyniosła 16 osób. W dniu 14 marca Archiwum gościło grupę 8 historyków białoruskich, przebywających w Polsce na zaproszenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Gościom towarzyszyła dr Ewa Rosowska, reprezentująca Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych UMK w Toruniu. Specjalny pokaz dla historyków białoruskich przeprowadził dr Witold Szczuczko. Goście zwiedzili również Pracownię Konserwacji i zapoznali się z historią i działalnością Archiwum Toruńskiego. 15 listopada dr Witold Szczuczko przeprowadził specjalny pokaz na temat historii Archiwum Toruńskiego i jego zasobu dla wycieczki młodzieży z VIII Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy (35 osób). 14 grudnia mgr Zbigniew Woźniak przeprowadził zajęcia z grupą uczestników (7 osób) kursu dla sekretarzy sądowych organizowanego przez Sąd Okręgowy w Toruniu. Omówiono główne zespoły akt wymiaru sprawiedliwości znajdujące się w zasobie AP w Toruniu oraz dokonano pokazu wybranych akt sądowych. Skupiono się głównie na problemach aktotwórczych akt sądowych w komórkach organizacyjnych instytucji wymiaru sprawiedliwości, właściwym sygnowaniu i opisie akt oraz sprawach związanych z przekazywaniem akt sądowych do archiwów państwowych. Zainicjowana dyskusja z uczestnikami spotkania koncentrowała się na porównaniu zaprezentowanych akt sądowych z ich dzisiejszymi odpowiednikami oraz omówieniu różnic i podobieństw w prowadzeniu akt sądowych i pracy kancelaryjnej W 2012 r. we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Towarzystwem Turystyczny.m Guide zorganizowano cykl spotkań turystyczno-archiwalnych. W jego ramach odbyły się cztery spotkania: 15 marca, Świat ornamentyki, czyli rozpoznawanie stylów i datowanie dzieł sztuki na podstawie stosowanych motywów ornamentalnych, prowadzenie Łukasz Białkowski. 22 marca, Najcenniejsze dokumenty związane z historią Torunia, prowadzenie Beata Herdzin. 24
28 marca, Wędrówka przez najweselsze miejsca w Toruniu w okresie XIV - XVI wieku, prowadzenie Tomasz Herdzin. 15 listopada, Specjalne szkolenie dla przewodników po Toruniu oraz dla wszystkich miłośników historii miasta poświęcone związkom Torunia z miastami europejskimi na przestrzeni dziejów, na podstawie zasobu Archiwum Toruńskiego. Prowadzenie Beata Herdzin, Tomasz Herdzin. Spotkania cieszyły się dużym zainteresowaniem, szczególnie wśród przewodników po Toruniu. Łącznie wzięło w nich udział 76 osób. Tabela 21. Przedsięwzięcia popularyzatorskie Rodzaj liczba Charakterystyka ważniejszych przedsięwzięć audycje 1. Dr Tomasz Dziki, wywiad dla Polskiego Radia PiK (Polskie Radio radiowe 2 Pomorza i Kujaw) na temat Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział we Włocławku, jego struktur, planów działania (26.01.2012 r. ) 2. Dr Tomasz Dziki, audycja historyczna w Radio Gra.fm Włocławek na temat trzech najważniejszych postaci i wydarzeń z historii miasta Włocławka. Audycja emitowana była na antenie radia w okresie Dni Włocławka (14-16.06.2012 r.). audycje telewizyjne 36 1. Dr Tomasz Dziki, wywiad dla Telewizji TV Kujawy na temat 20 stycznia, rocznicy wyzwolenia Włocławka spod okupacji niemieckiej (18.01.2012 r.) 2. Dr Tomasz Dziki, wywiad dla Telewizji TV Kujawy na temat 22 stycznia, rocznicy wybuchu powstania styczniowego oraz na temat działań zbrojnych na terenie Kujaw, które prowadzono w tym okresie (30.01.2012 r.) 3. Mgr Anna Bieniaszewska, wywiad dla TV Toruń w programie Zielone oczy : Rabin Kalischer i Żydzi toruńscy od XVIII do XX w. (22.03.2012r.) http://www.torun.tv/multimedia-11231-zielone_ oczy_22_03_ 2012.html 4-5. Mgr Beata Herdzin, 2 wywiady dla TV Toruń na temat obchodów Dnia Węgierskiego w Toruniu i wystawy Hungarica w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu (12.07.2012 r.) 6. Dr Tomasz Dziki, udział w półgodzinnym programie telewizyjnym zrealizowanym przez Telewizję TV Kujawy na temat Wielokulturowości społeczeństwa Włocławka w XIX wieku i okresie międzywojennym. W trakcie programu zaprezentowano i omówiono zbiory archiwalne z zasobu Oddziału dotyczące podjętego tematu i jednocześnie przydatne do prowadzenia badań genealogicznych (18.09.2012 r.). 25
publikacje prasowe 13 7. Mgr Beata Herdzin, wywiad w ramach programu informacyjnego TVP Bydgoszcz Zbliżenia na temat rocznicy powstania Torunia i przechowywanego w zasobie Archiwum przywileju lokacyjnego miasta (28.12.2012 r.) 8-36. W dniach 23 maja 20 grudnia dr Tomasz Dziki, kierownik Oddziału we Włocławku, 29 razy wziął udział w programie telewizyjnym nt. Sylwetki znanych Włocławian. Program realizowany był w siedzibie Oddziału przez lokalną telewizję CW 24 i dotyczył następujących postaci: Juliusza Ludwiga, Kazimierza Bojańczyka, Rafała Bojańczyka, Leona Bojańczyka, Ludwika Bauera, Mateusza Gładyszewskiego, Hugona Mühsama Hugo, Tadeusza Reichsteina, Fryderyka Wilhelma Haacka, Feliksa Aleksandra Steinhagena, Józefa Ignacego Rybińskiego, Maxa Cassirera, Bogdana Ziółkowskiego, Rudolfa Zirkwitza, Piotra Bokoty, Witolda Mystkowskiego, Janiny Lech, Michała Kozala, Leopolda Czamańskiego, Bartłomieja Kołodzieja, Izabeli Zbiegniewskiej, Antoniego Byszewskiego, Czesława Gajzlera, Dionizego Mniewskiego, Przemysława Kowalewskiego, Adriana Turczynowicza, Cypriana Apanowicza, Stefana Pachnowskiego i Józefa Tykocińskiego. 1. Mgr Anna Bieniaszewska wywiad dla Gazety Wyborczej o zasłużonych toruniankach: malarka Julie Wolfthorn i olimpijka Melania Sinoracka: Olimpijka i malarka na liście zasłużonych (31.01.2012 r.) http://torun.gazeta.pl/torun/1,48723,11059242,olimpijka_i_malarka_na_l iscie_zasluzonych.html 2. Mgr Beata Herdzin, wywiad dla Gazety Pomorskiej, Dawni właściciele i ich spadkobiercy chcą odzyskać cenne archiwalia (14.03.2012 r.) 3. Mgr Adam Bieniaszewski, wywiad dla Gazety Pomorskiej, Obejrzyj w Sali Królewskiej portrety polskich królów (26.04.2012 r.) 4-13. W związku z udziałem Archiwum w organizacji Dnia Węgierskiego w Toruniu w lokalnej prasie oraz na miejskich portalach internetowych ukazało się łącznie 10 artykułów dotyczących wystawy Hungarica w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu oraz wizyty wicepremiera Węgier Tibora Navracsicsa. prezentacje multimedialne 1 Mgr Anna Bieniaszewska, wywiad dla miejskiego portalu Orbi Toruń o toruńskich Żydach (02.02.2012 r.) http://orbitorun.pl/pomysldlamiastamacebyzpowrotemnakirkut, 1770,l1.html 26
5. DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA 5.1. Centralne komisje i zespoły międzyarchiwalne Tabela nr 22. Udział w pracach centralnych komisji i zespołów międzyarchiwalnych nazwa komisji / zespołu liczba uczestników Centralna Komisja Archiwalnej Oceny Dokumentacji 1 Zespół powołany decyzją Nr 15 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 14 października 2011 r. w sprawie powołania zespołu do analizy systemowej procesów w zakresie realizacji zadań kształtowania państwowego zasobu archiwalnego oraz przygotowania założeń do systemu teleinformatycznego Nadzór 1 5.2. Zebrania naukowe Tabela nr 23. Posiedzenie Tematyka liczba referatów i komunikatów 1. 09.05.2012 r. Zebranie naukowe poświęcone było problematyce udostępniania. Referaty wygłosili zaproszeni prelegenci: 2 - mgr Bożena Bednarek-Michalska, zastępca dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej UMK w Toruniu, w referacie pt. Dostępność różnego typu materiałów w polskich bibliotekach cyfrowych i funkcjonowanie domeny publicznej przedstawiła zasady upubliczniania różnorodnych kolekcji i rodzajów materiałów w postaci cyfrowej w ramach Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej z uwzględnieniem statusu prawnego materiałów oraz rozwojem projektów bibliotek cyfrowych. - mgr Marek Gieroń, kierownik Oddziału III Informacji i Udostępniania Archiwum Państwowego w Rzeszowie, szczegółowo omówił funkcje oraz zaprezentował w praktyce działanie systemu zarządzania procesem udostępniania materiałów archiwalnych EMPEU (moduły połączone z bazą SUMA). 2. 31.05.2012 r. Program zebrania: 1. Image XIX-wiecznego przedsiębiorcy w Królestwie Polskim na przykładzie Włocławka, ref. dr Tomasz Dziki. 2. Działalność towarzystw i organizacji humanitarnych na Kujawach wschodnich w okresie międzywojennym na przykładzie Polskiego Czerwonego Krzyża w Aleksandrowie Kuj. i Włocławku, ref. mgr Robert Górski. 2 27