Newcastle upon Tyne przemysł, nauka i rewitalizacja



Podobne dokumenty
Projekt jest realizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach Programu Uczenie się przez całe życie

Programu Uczenie się przez całe życie Leonardo da Vinci

Położenie obszaru. Projekt rewitalizacji. Warszawa. Uwarunkowania położenia ul. Okopowa. Żoliborz. Śródmieście. Wola.

Nowa funkcja w starych murach rewitalizacja terenów fortecznych jako szansa na rozwój i promocję regionu (na wybranych przykładach)

Katalog turystyczny WAWEL CUP 37.

Program rewitalizacji obszarów miejskich Rabki Zdrój

Castra Regina, Rega-nespurc, Regensburg 'najbardziej wysunięte na północ miasto Włoch'

MEMORANDUM INFORMACYJNE. Lokale usługowe w zabytkowej przestrzeni

Białystok jako ośrodek krajowy pełniący niektóre funkcje metropolitalne w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju w perspektywie 20 lat

MEMORANDUM INFORMACYJNE. Lokale usługowe w zabytkowej przestrzeni

WYKORZYSTANIE TRADYCJI KULTUROWYCH W AGROTURYSTYCE

Propozycja listy projektów indywidualnych w ramach Działania 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym

Oś priorytetowa - 5 Całkowita wartość projektu - 4 mln euro Kwota dofinansowania - 3 mln euro

Dublin powstał jako osada Wikingów. Po inwazji Normanów stał się głównym miastem Irlandii. Jako stolica Irlandii funkcjonuje od 1922 roku.

ŚRÓDMIEŚCIE WARSZAWY w XX WIEKU

Zagłębie Ruhry jak to mówią Niemcy Ruhrpott, jest mieszaniną wszystkiego i wszystkich. Jest położone nad rzeką Ruhrą, a także w pobliżu rzeki Ren.

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 1624/10 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 30 grudnia 2010 r. Kwota dofinansowania MRPO (zł) Nazwa Wnioskodawcy

1 Turystyka historyczna i dziedzictwo kulturowe edycja PLAN STUDIÓW W UKŁADZIE SEMESTRALNYM

w województwie kujawsko-pomorskim!

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ZIMOWISKA

Wspólne prowadzenie instytucji kultury przez samorząd województwa oraz jednostki samorządu terytorialnego i administrację rządową.

Kraków. 3. Proszę wymienić i zlokalizować konsulaty generalne znajdujące się w Krakowie.

1 Turystyka historyczna i dziedzictwo kulturowe Edycja PLAN STUDIÓW W UKŁADZIE SEMESTRALNYM

TURYSTYKA HISTORYCZNA I DZIEDZICTWO EDYCJA 2017/2018, I STOPIEŃ PLAN STUDIÓW W UKŁADZIE SEMESTRALNYM

FUNDACJA BIŁGORAJ GORAJ - XXI KRESOWYCH.

Kraków. 3. Proszę opisać trasę, z hotelu Continental do Wieliczki widzianą z okien autokaru.

Turystyka historyczna i dziedzictwo kulturowe edycja PLAN STUDIÓW W UKŁADZIE SEMESTRALNYM

POTENCJAŁY, PROBLEMY I PROPONOWANE KIERUNKI ROZWOJU MIASTA WŁOCŁAWEK I POWIATU WŁOCŁAWSKIEGO r.

Ochrona dóbr kultury. na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. oprac. mgr Piotr Rochowski

Strategia Zintegrowanego Rozwoju Łodzi 2020+

Walory krajoznawczo - turystyczne Gminy Żarnów

SZUKASZ MIEJSCA NA LOKALIZACJĘ HOTELU? ZAPRASZAMY DO KARLINA

GMINNY PROGRAM OCHRONY ZABYTKÓW NA LATA MIASTO I GMINA WOŹNIKI

ŁÓDŹ, Pomorska 65 PREZENTACJA LOKALI UŻYTKOWYCH W OBIEKCIE HANDLOWO USŁUGOWO - BIUROWYM. KONCEPT WS Sp. z o.o. S.K., ul. Karpia 21A, Poznań

ZESTAWIENIE WYNIKÓW RODZAJ FUNKCJI RANG. I. Jakie funkcje miejskie powinny dominować w obszarze staromiejskiej części Łomży?

DOBRA STRONA HANDLU RADOM

PROGRAM SZKOLENIA DLA KANDYDATÓW NA PRZEWODNIKÓW MIEJSKICH organizowanego przez Zachodniopomorską Agencję Rozwoju Turystyki ZART Sp. z o.o.

MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE

w sprawie: zmiany uchwały Nr XXXIII/239/09 z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Sidzina na lata

W okresie programowym zrealizowany został przez miasto Zduńska Wola największy w dotychczasowej historii samorządu terytorialnego projekt z

W centrum Polski W centrum Europy

WSTĘP DO REWITALIZACJI OBSZAROWEJ CENTRUM ŁODZI

Francja, Paryż - La Defense, futurystyczna dzielnica

Polskie metropolie możliwości i kierunki rozwoju

Już we wstępnej fazie prac nad strategią mieszkańcy miasta mieli możliwość wyrażenia swojego zdania na temat pożądanych kierunków rozwoju Opola.

Fundusze Europejskie dla rozwoju regionu łódzkiego

PLAN STUDIÓW W UKŁADZIE SEMESTRALNYM

światowej na podstawie mapy podaje cechy podziału wyjaśnia wpływ ustroju politycznego na rozwój administracyjnego Polski

Innowacje w Północnowschodniej. Anglii. Tom Cosh Dyrektor City Technology Office, Newcastle City Council l Pomorskie RIS Launch, 21 st October 2005

Rewitalizacja ulicy Chłodnej. Warszawa r.

UCHWAŁA NR RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia... r.

KĄCIK JĘZYKA ANGIELSKIEGO

PLAN STUDIÓW W UKŁADZIE SEMESTRALNYM

ROZWÓJ FUNKCJI METROPOLITARNYCH KRAKOWSKIEGO OBSZARU METROPOLITALNEGO

Sejmik Województwa Śląskiego uchwala:

Piękna nasza Rydzyna cała

REWITALIZACJA RUIN ZAMKU REITERBURG

Lista wniosków złożonych w ramach konkursu nr RPLB IZ K01/18

Zintegrowany program rewitalizacji Miasta Biała Rawska

Koncepcja zagospodarowania i rewitalizacji obszaru starej rzeźni miejskiej w Toruniu

Warszawa, dnia 28 grudnia 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XXXVIII/971/2016 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY. z dnia 15 grudnia 2016 r.

REWITALIZACJA W LUBLINIE

Analiza SWOT. Plan rewitalizacji Miasta Nałęczów

Witamy w Krakowie najbardziej magnetycznym polskim mieście

Invest-Euro Sp. z o.o.,

Szanowny Pan Stanisław Kogut Radny Województwa Małopolskiego

Szkolenie Schematy 3.1C, 3.2A, 3.2B MRPO

OFERTA Wynajmu powierzchni handlowo-usługowej Strzelce Krajeńskie, ul. Bolesława Chrobrego 2

Wydział Programowania Rozwoju i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Katowice, 2 grudzień 2004

Zobacz, jak zmieni się Stary Rynek i Park Staromiejski

we Wrocławiu Wiesław Małucha Wrocław Stolica Muzyki

KRAKÓW W OCZACH SENIORÓW. Seniora

Podróż studialna do Londynu pn. Przestrzenie publiczne, rewitalizacja i planowanie rozwoju

PLAC NARUTOWICZA W BEŁCHATOWIE

OBCHODY JUBILEUSZU 200-LECIA UW* *stan na dzień r.

Wnioski z analizy ankiet do aktualizacji Strategii rozwoju turystyki dla miasta Stargard Szczeciński w perspektywie do roku 2020

Strategia rozwoju miasta TARNÓW W 2020 MARZEC 2011

Trasa wycieczki: Siemiatycze na Podlasiu. czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa

ŚRODOWISKO KULTUROWE I OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Warsztaty dot. Planu Zagospodarowania Przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Trójmiasta

GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA

Rewitalizacja na obszarach mieszkaniowych i o mieszanych funkcjach problemy obszarów

Raport z warsztatów Charrette dotyczących uszczegółowienia Miejskiego Programu Rewitalizacji dla Starego Miasta

BBI Development NFI S.A.

8. Gospodarka przestrzenna i architektura

1. Poprawa bezpieczeństwa ciągu pieszego łączącego ulicę Prusa i Krasickiego Działanie 9.1, Priorytet 9 RPO WD

8.1. KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY, INTEGRACJĘ I WSPÓŁPRACĘ MIĘDZYNARODOWĄ

KATOWICE REWITALIZACJA TERENÓW POKOPALNIANYCH RUDA ŚLĄSKA, 5 WRZEŚNIA 2011

Transfer technologii z uczelni do przemysłu

Olsztyn, r.

Prof. dr hab. inż. Ewa Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Hubert Mącik Cmentarz przy ul. Walecznych w Lublinie dokument różnorodności kulturowej Lublina

Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

CENTRUM WYSTAWIENNICZO-REGIONALNE DOLNEJ WISŁY W TCZEWIE

Ocena kryteriów formalnych. Wynik oceny kryteriów formalnych wyboru projektów. Wnioskowana kwota dofinansowania środkami publicznymi

Obsługa inwestorów w zakresie Odnawialnych Źródeł Energii w Szczecinie

Inwentaryzacja i waloryzacja zasobów kultury materialnej

MIASTO POPRZEMYSŁOWE KATOWICE STUDIUM PRZYPADKU

17. Suwalska przyszłość

Do czego potrzebna jest nam współpraca transnarodowa?

ŁÓDŹ, ul. Pomorska 65

Transkrypt:

Górka Z., Więcław-Michniewska J. (red.), 2009, Badania i podróŝe krakowskich geografów. Tom IV, Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Krakowie, Kraków. Joanna Więcław-Michniewska Newcastle upon Tyne przemysł, nauka i rewitalizacja Newcastle, miasto połoŝone na krańcach północno-wschodniej Anglii, ma długą i barwną historię. Stanowi teŝ doskonały przykład ośrodka miejskiego, który głównie poprzez trafne wprowadzenie nowych funkcji i podjęcie na szeroką skalę akcji rewitalizacji obszarów zdegradowanych potrafił dostosować się do aktualnych zmian społeczno-gospodarczych. Dzieje osadnictwa na tym obszarze sięgają czasów prehistorycznych, jednak udokumentowana historia datowana jest na czasy panowania rzymskiego, kiedy ok. 122 r. zbudowano nad brodem rzeki Tyne obóz Pons Aelius, stanowiący część północnej linii fortyfikacji cesarstwa na Wyspach Brytyjskich (History 2009). Świadectwem działalności Rzymian są ruiny Muru Hadriana (Hadrian s Wall), stanowiące obecnie cenny zabytek (wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa i Kultury UNESCO). Powstanie Newcastle naleŝy jednak wiązać z budową zamku w 1080 r., wokół którego później rozwinęło się właściwe miasto. W 1400 roku waŝnym z powodu uzyskania praw miejskich Newcastle zamieszkiwało juŝ ok. 4 tys. ludności (A brief... 2003). Rozwojowi średniowiecznego grodu sprzyjało: 1) połoŝenie na waŝnym szlaku handlowym, łączącym Anglię ze Szkocją, 2) umocnienie funkcji obronnych miasta m.in. poprzez budowę murów miejskich (ułatwiało to znacząco działalność handlową w warunkach permanentnych wojen szkocko-angielskich), 3) funkcjonowanie stoczni i portu morskiego, który umoŝliwiał łatwy wywóz produktów (m.in. wełny, skór i ołowiu) oraz 4) uzyskanie wyłączności na eksport węgla (łącznie z tym wydobywanym w odleglejszych kopalniach). To właśnie wydobycie węgla i obrót nim stanowiły podstawę rozwoju Newcastle przez następne stulecia: eksport tego surowca wzrósł z 15 tys. ton w 1500 r. do ponad 400 tys. ton rocznie do połowy XVII w. (A brief... 2003). Z końcem wieku XVII w Newcastle, oprócz tradycyjnego juŝ eksportu węgla i przemysłu stoczniowego, zaznaczył się rozwój innych dziedzin przemysłu: powstały fabryki szkła, soli, wapnia, huty stali, działały wielkie wytwórnie lin okrętowych i produktów garncarskich. W ślad za rozwojem funkcjonalnym następował rozwój przestrzenny i ludnościowy miasta powstawały nowe, podmiejskie dzielnice mieszkalne, włączano w obręb miasta nowe obszary; u progu XIX wieku Newcastle liczyło niemal 107

30 tys. mieszkańców. Dynamiczny rozwój funkcji przemysłowej przypadł na kolejne stulecie: wiek XIX w Newcastle to jednak nie tylko pręŝnie funkcjonujący przemysł stoczniowy, zbrojeniowy, środków transportu (lokomotywy) i chemiczny, lecz takŝe ówczesna innowacyjność, m.in. dzięki wynalazkom J.W. Swan a (Ŝarówka elektryczna) i C.A. Parsons a (turbina parowa) oraz ośrodkom szkolnictwa wyŝszego w zakresie medycyny i górnictwa. Wzrost liczby ludności (z 87 tys. w 1851 r. do ponad 266 tys. w 1911 r.) powiązany był ze wzrostem terytorialnym miasta (głównie dzięki przyłączeniu kolejnych dzielnic), wzrostem moŝliwości komunikacyjnych: doprowadzenie linii kolejowej i budowa nowych mostów, w tym kolejowego oraz rozwojem funkcji administracyjnych i usługowohandlowych (History 2009). Z początkiem XX wieku Newcastle stało się symbolem przemysłowej Anglii symbolem mającym z czasem teŝ bardzo negatywne konotacje: ubóstwo i mizerne wykształcenie rzeszy robotników, rodzące duŝe problemy społeczne, silne zdegradowanie obszarów miejskich, zarówno w zakresie zabudowy, jak i systemów komunikacyjnych, brak atrakcji turystycznych, słabe moŝliwości rozwoju gospodarczego miasta, związanego z cięŝkim, anachronicznym przemysłem. Ten niekorzystny wizerunek miasta, a takŝe rzeczywistą przestrzeń miejską postanowiono zmienić podejmując (juŝ od lat 60. XX w.) akcję rewitalizacji historycznego centrum obszaru Newcastle (Pendlebury 2001, 2002), z czasem obejmując procesem rewitalizacji inne rejony miasta. Współczesna aglomeracja obejmuje bowiem obszar hrabstwa metropolitalnego Tyne and Wear, w skład którego wchodzą: miasta Newcastle upon Tyne i Sunderland oraz 3 okręgi miejskie Gateshead, North Tyneside i South Tyneside (ryc. 1). Newcastle zamieszkuje 271,6 tys. osób, a miasto zajmuje 113 km 2, natomiast cała aglomeracja to obszar o powierzchni 538 km 2, zamieszkany przez ponad milion osób (2007, www.tyne-wear-research.gov.uk). Całość obszaru spaja wspólna sieć komunikacyjna, w tym metro, najsprawniej łączące poszczególne części aglomeracji. Podjęcie rewitalizacji miało teŝ na celu przeciwdziałanie skutkom recesji gospodarczej, zapoczątkowanej wprawdzie jeszcze przed I wojną światową, najbardziej jednak wyraźnej w latach 60 XX w. najwcześniejszego okresu upadku przemysłu cięŝkiego w wielu miastach i okręgach przemysłowych Europy. Projekty rewitalizacyjne objęły w ciągu ostatnich 4 dekad szereg rejonów miasta, głównie jednak skupiono się na części centralnej oraz nadbrzeŝu, aczkolwiek trzeba podkreślić, Ŝe 108

Ryc. 1. Jednostki administracyjne hrabstwa metropolitalnego Tyne and Wear na tle schematu linii metra Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.newcastlegateshead.com/ renowacja, nawet ograniczona do danych części miasta wywiera mocny wpływ na funkcjonowanie całego ośrodka. Programy rewitalizacyjne angaŝowały w kolejne przedsięwzięcia zarówno władze rządowe, samorządowe, powołaną specjalnie w tym celu agencję rozwoju hrabstwa, inne instytucje zajmujące się wyłącznie rewitalizacją miast, firmy deweloperskie, jak i inwestorów prywatnych. W nowszych przedsięwzięciach uwzględniono teŝ konieczność partycypacji społecznej, bez której znacznie trudniej uzyskać pozytywne wyniki prac nad zmianą przestrzeni miejskiej. Wymiernym efektem ostatniej fazy prac rewitalizacyjnych (XXI w.) są m.in. najnowsze wizytówki miasta The Sage Gateshead lub Baltic Mill. Generalnym rezultatem programów 109

rewitalizacyjnych jest przekształcenie Newcastle z zaniedbanego ośrodka przemysłowego w miasto o róŝnorodnych funkcjach, tętniące Ŝyciem, przyciągające znaczną liczbę nowych mieszkańców, turystów i inwestorów. NaleŜy jednak wspomnieć, Ŝe znaczne obszary miasta wymagają wciąŝ podjęcia wielu działań w celu ich aktywizacji, zarówno w sensie ekonomicznym jak i społecznym. Renowacja przestrzeni miejskiej to jednak nie tylko przywracanie świetności, lokalizacja atrakcyjnych obiektów i stymulowanie nowych funkcji. Z procesem tym wiąŝe się teŝ powstawanie nowych problemów, w Newcastle np. w zakresie bezpieczeństwa publicznego, dostępności i sposobu wykorzystania przestrzeni publicznej, zachowania substancji zabytkowej, relacji między nowymi a starymi mieszkańcami rewitalizowanych obszarów, które powinny być przedmiotem szczególnej uwagi ze strony władz samorządowych i innych instytucji odpowiedzialnych za rewitalizację (McCulloch 2000, Pain, Townshend 2002, Cameron 2003, Müge 2005). WaŜnym stymulatorem zmian w postrzeganiu Newcastle było wzmocnienie funkcji miasta jako ośrodka akademickiego. Tradycje szkolnictwa wyŝszego sięgały lat 30. XIX wieku, jednak nowoczesny Uniwersytet Newcastle-upon-Tyne zapoczątkował swą działalność w 1963 r. (www.ncl.ac.uk), stając się wraz Uniwersytetem Northumbria istotnym elementem procesu rozwoju miasta. W uczelni studiuje blisko 30 tys. studentów (2008, www.tyne-wear-research.gov.uk), pokaźną liczbę (ok. 15%) wśród nich stanowią studenci z wielu (ponad 100) państw, zatrudnia ona ponad 5 tys. pracowników, kampus uniwersytecki stanowi wyraźnie wydzieloną w mieście przestrzeń; w 2004 roku uniwersytet zdobył zaszczytne miano Uczelni Roku, przyznawane w rankingu The Sunday Times. Renoma, jaką cieszy się ta placówka, zwłaszcza w zakresie nauk medycznych jest jednym z atutów miasta. Działalność uniwersytetu jest teŝ skuteczną metodą pozyskiwania znacznych funduszy (np. w 2001 r. rząd przyznał nagrodę w wysokości 7,2 miliona funtόw dla Centrum Nanotechnologii, a Naukowo-Badawczy Fundusz Inwestycyjny 16,3 miliona funtόw w celu rozwoju badań z zakresu genetyki, hydrologii rzek oraz nauk optycznych) oraz wysokowykwalifikowanej kadry specjalistów, co łącznie wpływa na podniesienie rangi miasta i regionu, W obszarze aglomeracji znajduje się wiele cennych zabytków (w tym teŝ budynków w stylu wiktoriańskim, georgiańskim oraz w charakterystycznym dla Newcastle neoklasycznym stylu Tyneside Classical) oraz innych obiektów stanowiących duŝą atrakcję dla turystów 110

(Przewodnik 1992). Do najbardziej atrakcyjnych zaliczyć moŝna m.in. rzeźbę Anioła Północy (Angel of the North, autor: A. Gormley), która stanowi jeden z symbolów regionu, pozostałości Muru Hadriana, w tym ruiny rzymskiego fortu Segedunum. W samym centrum Newcastle najbardziej rozpoznawanym obiektem jest Most Tysiąclecia (Millenium Bridge), jeden z siedmiu mostów łączących Newcastle upon Tyne z Gateshead (ryc. 2). Został oddany do uŝytku w 2001 r., uzyskując status ikony współczesnego Newcastle i wdzięczne miano mrugającego mostu. Jest to ruchomy most (tzw. przechyłowy) cała konstrukcja odchyla się o 45 0, przepuszczając pojazdy na rzece, a po kilku minutach zamyka ponownie. WyróŜnia się nowatorską architekturą i bardzo efektownym oświetleniem, które w ruchu przypominają otwierające się oko, stąd określenie mrugający most. Millenium Bridge zastąpił niejako w roli symbolu miasta most Tyne Bridge, otwarty dla ruchu w 1928 r., znany jako najdłuŝszy wówczas most jednoprzęsłowy na świecie. W pobliŝu mostów usytuowano dwa kolejne waŝne w Newcastle obiekty instytucje kulturalne Baltic Mill oraz Sage (ryc. 2). Pierwszy stanowi największy w Europie pawilon współczesnej sztuki, drugi natomiast to nowoczesna hala koncertowa o bardzo wyrafinowanej architekturze. Centrum Baltic, otwarte w 2002 r., w dawnym spichlerzu zboŝowym, zajmuje powierzchnię ponad 3 tys. m 2, obejmując kilka galerii, w których prezentowana jest róŝnorodna międzynarodowa sztuka w ramach licznych imprez wystawienniczych (www.balticmill.com). W zabytkowym centrum Newcastle na wyróŝnienie zasługuje anglikańska katedra pw. św. Mikołaja. Jest to budowla reprezentująca XVwieczny gotyk, z imponującą, zakończoną iglicami wieŝą (Lantern Tower) i elementami średniowiecznego wystroju: witraŝ, chrzcielnica, płyta nagrobna (www.newcastlegateshead.com). Kolejny obiekt charakterystyczny dla miasta to statua Grey s Monument w sercu historycznej dzielnicy Grainger Town, u wlotu do Grey Street ulicy uznanej za jedną z najpiękniejszych w Wielkiej Brytanii, z cennymi przykładami architektury georgiańskiej. Pomnik, odsłonięty w 1838 r., upamiętnia premiera Ch. Grey a, stanowiąc obecnie popularne miejsce spotkań mieszkańców miasta i turystów (pełni podobną rolę jak pomnik A. Mickiewicza w Krakowie). Pozostałością po średniowiecznym zamku, od którego miasto wzięło nazwę, jest brama Black Gate, otoczona obecnie przez XVII-wieczne kamienice. Ciekawym miejscem w pobliŝu zabytkowego centrum Newcastle jest niewielka chińska dzielnica (Chinatown). Odwiedzana jest ona przede wszystkim dla licznych tu restauracji, sklepików z tradycyjnymi wyrobami 111

Ryc. 2. Wybrane najwaŝniejsze obiekty w centrum Newcastle: 1 most Millenium Bridge, 2 most Tyne Bridge, 3 centrum sztuki Baltic (Baltic Mill), 4 hala koncertowa Sage (The Sage Music Centre), 5 katedra pw. św. Mikołaja, 6 pomnik Grey s Monument, 7 brama Black Gate, 8 Chinatown, 9 zespół klasztoru Blackfriars, 10 galeria Laing Art Gallery, 11 galeria The Biscuit Factory, 12 muzeum historyczne (Discovery Museum) Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.newcastlegateshead.com/ i salonów masaŝy chińskich. Elementem charakterystycznym w przestrzeni miasta jest oryginalna ozdobna brama: wykonana w Chinach i ustawiona w 2005 r. u wejścia do chińskiego miasteczka. Nieopodal znajduje się 112

miejsce zupełnie odmienne w swym charakterze. To Blackfriars zespół średniowiecznych zabudowań zakonu Dominikanów. W budynkach, które po kasacji zakonu pełniły rolę siedziby kongregacji kupieckiej, mieszczą się obecnie: jedna z najstarszych w mieście restauracji oraz sklepy z dziełami rękodzielniczymi (www.newcastlegateshead.com). Z pewnością warte odwiedzenia w Newcastle są dwie galerie sztuki, pełniące teŝ funkcje komercyjnych muzeów. Laining Art Gallery prezentuje m.in. cenne kolekcje obrazów prerafaelitów oraz rzeźby H. Moore a, i cechuje się niekonwencjonalnym wejściem, tzw. Blue Carpet. Natomiast The Biscuit Factory wystawia sztukę współczesną, a mieści się w budynku będącym kiedyś fabryką słodyczy, poddanym potem starannej renowacji (stąd teŝ nazwa galerii). Z historią miasta moŝna się zapoznać odwiedzając muzeum historyczne (Discovery Museum). Bibliografia: A brief history of Newcastle upon Tyne, 2003, by Tim Lambert, www.localhistories.org/newcastle.html. Cameron S., 2003, Gentrification, Housing Redifferentiation and Urban Regeneration: 'Going for Growth' in Newcastle upon Tyne, Urban Studies, 40, 12, 2367-2382. History of Newcastle upon Tyne, 2009, Local Studies Factsheet No. 6, Newcastle City Council, City Library. McCulloch A., 2000, Evaluations of a Community Regeneration Project: Case Studies of Cruddas Park Development Trust, Newcastle upon Tyne, Journal of Social Policy, 29, 397-419. Müge A., 2005, The changing publicness of contemporary public spaces: a case study of the Grey's Monument Area, Newcastle upon Tyne, Urban Design Internat., 10, 2, 95-113. Pain R., Townshend T., 2002, A safer city centre for all? Senses of community safety" in Newcastle upon Tyne, Geoforum, 33, 1, 105-119. Pendlebury J., 2001, Alas Smith and Burns? Conservation in Newcastle upon Tyne city centre 1959 68, Plann. Perspectives, 16, 2, 115-141. 113

Pendlebury J., 2002, Conservation and Regeneration: Complementary or Conflicting Processes? The Case of Grainger Town, Newcastle upon Tyne Plann. Practice and Research, 17, 2, 145-158. Przewodnik po Wielkiej Brytanii I Irlandii, 1992, Harvard Student Agencies, Inc., Pascal. www.balticmill.com/ www.ncl.ac.uk www.newcastlegateshead.com/ www.tyne-wear-research.gov.uk 114