WSPÓLNE ROZLICZENIE MAŁŻONKÓW - art. 6 ust. 2, 2a, 3,3a, 8-13, art. 6a updof WARUNKI Z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów mogą wystąpić: I. małżonkowie (art. 6 ust. 2 oraz ust. 3a updof): podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1 updof lub, mający miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej lub z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w RP, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej - jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium RP przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu 1 osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 3a updof), pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, między którymi istnieje, przez cały rok podatkowy, wspólność majątkowa (w latach poprzednich nie wynikało to z przepisów ustawy, jednak taki warunek powinien być spełniony pismo M.F. z dnia 28.04.2005 r. Nr PB5/MC-033-12-103). jeżeli do żadnego z nich w roku podatkowym nie mają zastosowania przepisy (art. 6 ust. 8 i 9 updof): art. 30c ustawy (podatek liniowy 19%), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, regulujące opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osób fizycznych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych. Warunek ten nie dotyczy podatników, o których mowa w art. 1 pkt 2 w związku z art. 6 ust. 1a uzpdof, tj. podatników osiągających przychody z tytułu umowy 1 Za całkowite przychody,o których mowa w art. 6 ust. 3a updof, uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 updof (a więc także przychody zwolnione!), bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów (art. 6 ust. 11).
najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym, którzy wniosek o wspólne opodatkowanie dochodów małżonków złożyli nie później niż w terminie określonym dla złożenia zeznania za rok podatkowy, tj. do 30 kwietnia następnego roku; wniosek zawarty w zeznaniu złożonym po tym terminie nie będzie skuteczny (art. 6 ust. 10 updof). Art. 1 pkt 2 lit. a)-b) ustawy z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 226 poz. 1478) dokonano zmiany zasad składania wniosku o wspólne opodatkowanie, tj. zmieniono brzmienie art. 6 ust. 2 updof oraz dodano art. 6 ust. 2a updof. Przy czym zgodnie z art. 13 pkt 1 ustawy zmieniającej, zmieniony art. 6 ust. 2 i dodany ust. 2a mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2010r. Wniosek o wspólne opodatkowanie może być wyrażony przez jednego z małżonków. Wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Wniosek ten, jak w przypadku wniosku wspólnego małżonków, musi być złożony do 30 kwietnia. Art. 6 ust. 10 mówi o wniosku określonym w ust. 2 czyli wniosku o wspólne opodatkowanie, natomiast ust. 2a wskazuje tylko podmiot (jednego z małżonków), który ten wniosek może złożyć co oznacza, że wniosek jest ten sam (wniosek o wspólne opodatkowanie), tylko wyrażony przez jednego z małżonków. UWAGA Przepisy art. 6 ust. 3a updof stosuje się pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest RP, do uzyskania przez organy podatkowe informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 12 updof). Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnicy, o których mowa art. 6 ust. 3a updof, są obowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż RP państwa członkowskiego UE lub innego państwa należącego do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych lub inny dokument potwierdzający wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym (art. 6 ust. 13 updof).
II. małżonek przy spełnieniu warunków wymienionych w powołanym art. 6 ust. 2, 3, 3a, 8, 9 updof, który (art. 6a updof), który: zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a którego współmałżonek zmarł w ciągu roku podatkowego (choćby nastąpiło to w pierwszym dniu roku podatkowego, warunkiem koniecznym jest natomiast, aby małżeństwo istniało w momencie, w którym rozpoczyna się nowy rok podatkowy) pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a którego współmałżonek zmarł po upływie roku podatkowego i nie zdołał podpisać przed śmiercią wspólnego zeznania podatkowego. UWAGA Jeżeli małżonek skorzysta z rozliczenia ze zmarłym współmałżonkiem, nie będzie mógł już skorzystać z rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za ten rok. SKUTKI WSPÓLNEGO ROZLICZENIA W wyniku wniosku wyrażonego we wspólnym zeznaniu rocznym, małżonkowie podlegają opodatkowaniu łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednim dokonaniu odliczeń od dochodu odrębnie przez każdego z nich. W takim przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Powyższa zasada obliczania podatku ma zastosowanie również w sytuacji, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie z art. 27 updof, lub osiągnął dochody w wysokości nie powodującej obowiązku zapłaty podatku (dochód ten w latach 2008-2012 wynosił 3.091 zł, a w 2007 r. wynosił 3 015 zł) lub też poniósł stratę np. z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych (art. 6 ust. 3 updof). MIEJSCE ZŁOŻENIA ZEZNANIA Jeżeli dla każdego z małżonków właściwy jest inny NUS, wspólne zeznanie składane jest w urzędzie właściwym dla jednego z małżonków obojętnie którego ( 4 Rozporządzenia MF z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych -Dz. U. z 2005 r. Nr 165 poz. 1371 z późn zm.). W takiej sytuacji nie ma potrzeby zawiadamiania NUS właściwego dla drugiego małżonka o miejscu składania wspólnego zeznania. ROZSTRZYGNIĘCIA NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW 1. Dla możliwości zastosowania preferencyjnego sposobu opodatkowania małżonków bez znaczenia pozostaje fakt, że podatnik, mimo, iż miał zgłoszoną działalność, nie osiągnął przychodów opodatkowanych podatkiem liniowym lub podatkiem zryczałtowanym (bo np. faktycznie jej nie
wykonywał). Okoliczność ta miała znaczenie do końca 2002 roku, gdzie możliwość wspólnego opodatkowania była wykluczona jeżeli przynajmniej jeden z małżonków osiągał (dochody) przychody opodatkowane podatkiem zryczałtowanym. W obecnym stanie prawnym jeżeli podatnik wybierze w/w formę, utraci możliwość wspólnego opodatkowania (pismo MF z dnia 26.05.2004 r. nr PB2/RB- 066-0241-898/04 lex 3270; SIP 196966). 2. Ustanie wspólności w jakimkolwiek okresie roku podatkowego skutkuje brakiem prawa do wspólnego opodatkowania. Oznacza to, że małżonkowie nie będą mogli skorzystać ze wspólnego opodatkowania: w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, czyli zawarcia w trakcie roku podatkowego tzw. intercyzy, w razie ustania wspólności majątkowej z mocy prawa, np. w przypadku orzeczenia przez sąd separacji pomiędzy małżonkami (zgodnie z art. 54 KRiO (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 788), orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej), jeżeli w tym samym roku podatkowym, w którym wspólność ustała, małżonkowie rozwiążą umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową lub na zgodne ich żądanie sąd orzeknie o zniesieniu separacji, w razie ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa (art. 53 KRiO) (SIP 177489), w razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków - zgodnie z art. 124 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (w brzmieniu obowiązującym od 02.05.2009 r.) z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa w art. 53 1 KRiO (do 01.05.2009 r. art. 124 ust. 1 brzmiał: w razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości). W razie uchylenia ubezwłasnowolnienia, a także umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy (art. 53 2 KRiO). 3. Zgłoszenie przerwy na cały rok w działalności gospodarczej opodatkowanej w formie karty podatkowej nie uprawnia do wspólnego rozliczenia (SIP 209734). 4. Nie jest przeszkodą do złożenia wspólnego zeznania fakt uzyskania przez któregokolwiek małżonka dochodów z tzw. kapitałów pieniężnych (wykazywanych w zeznaniu PIT-38) czy też dochodów opodatkowanych podatkiem zryczałtowanym określonym w updof, np. z dywidendy, z wygranych, z odsetek uzyskanych z tytułu oszczędzania, ze sprzedaży nieruchomości.
5. Podatnikowi (jednemu z małżonków) przysługuje prawo do złożenia korekty wspólnego zeznania w sytuacji, gdy drugi małżonek zmarł po złożeniu wspólnego zeznania. Jeżeli korekta ta zostanie dokonana przed upływem terminu do złożenia zeznania (do 30 kwietnia), może dotyczyć również rezygnacji ze wspólnego opodatkowania. 6. Jeżeli małżonkowie złożyli odrębne zeznania, to do dnia, w którym upływa termin określony dla złożenia zeznania (30 kwietnia), mogą dokonać ich korekty składając wspólne zeznanie (wyrok WSA lex 158245). 7. Jeżeli małżonkowie złożyli wniosek o wspólne opodatkowanie, to po upływie terminu do złożenia zeznania (30 kwietnia), nie mogą dokonać korekty tegoż zeznania w celu złożenia odrębnych zeznań (zrezygnować ze wspólnego opodatkowania), (wyrok WSA lex 158245). 8. Jeżeli małżonkowie w terminie do złożenia zeznania (30 kwietnia) złożyli zeznanie podatkowe, zaznaczyli kwadrat wskazujący na wybór wspólnego opodatkowania a zeznanie nie zostało podpisane (podpis/podpisy został uzupełniony dopiero po 30 kwietnia) to nie mają możliwości skorzystania z łącznego opodatkowania dochodów. Zaznaczając kwadrat w punkcie 6.2 zeznania PIT-37 lub PIT- 36 małżonkowie wyrażają jednoznacznie wolę wspólnego opodatkowania. Zgodnie z informacją zawartą na formularzu PIT-37 lub PIT-36 zaznaczenie odpowiednich kwadratów i złożenie podpisów traktuje się na równi ze złożeniem wniosku o zastosowanie wskazanego sposobu opodatkowania. Dlatego brak podpisów małżonków na zeznaniu prowadzi do braku możliwości skorzystania z łącznego opodatkowania dochodów małżonków. UWAGA! Zmiana od 01.01.2011 r. (obowiązująca już w rozliczeniu za poprzedni rok tj. 2010) - wniosek może być złożony (podpisany) przez jednego z małżonków. 9. Jeżeli jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, a następnie w trakcie roku podatkowego podjął współpracę z byłym pracodawcą, z którym w tym samym roku wiązała go umowa o pracę, w wyniku czego, zgodnie z art. 9a ust. 3 updof, stracił prawo do opodatkowania podatkiem liniowym małżonkowie mogą skorzystać ze wspólnego opodatkowania za rok podatkowy, w którym nastąpiła utrata prawa do opodatkowania w sposób określony w art. 30c updof (SIP 181908). 10. Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, np. od 01.01.2011 r., powoduje obowiązek skorygowania zeznania za ten rok, jeżeli małżonkowie rozliczyli się wspólnie. 11. Małżonkowie, wobec których w dniu 30 grudnia 2012 r. sąd orzeka rozwód, mają prawo skorzystać ze wspólnego rozliczenia za rok podatkowy 2012 r. Zgodnie z art. 367 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964r. Nr 43, poz. 296 ze zm.) od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie 2 tygodni od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem (art. 369 1 k.p.c.). Wyrok sądu pierwszej instancji staje się prawomocny z chwilą upływu terminu do
wniesienia środka odwoławczego. Natomiast wyrok sądu apelacyjnego (II instancji) jest prawomocny i kończy postępowanie w sprawie. Stosownie do art. 365 1 Kodeksu postępowania cywilnego dopiero prawomocne orzeczenie wiąże strony, sąd który je wydał, inne sądy i inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Zatem w świetle powołanych powyżej przepisów Kodeksu postępowania cywilnego rozwód następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądu, więc orzeczenie rozwodu wyrokiem wydanym w roku podatkowym 2012, a uprawomocniającym się już w roku następnym nie stoi na przeszkodzie wspólnemu rozliczeniu małżonków za 2010 r. Podobnie przy separacji orzeczonej przez sąd (SIP 186400).