Reforma ustroju UE w latach 1996-2007. Traktat nicejski Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków
Aksjologia 1. Wzmocnienie procedury art. 7 ust. 1-6 TUE Etap I: RUE (na wniosek 1/3 PC, PE lub KE), stanowiąc większością 4/5 głosów po uzyskaniu zgody PE, może stwierdzić ryzyko poważnego naruszenia wartości UE przez PC i kieruje do niego stosowne zalecenia. RUE regularnie bada, czy ryzyko takie nadal istnieje Etap II: Jeśli RUE w składzie SPR, stanowiąc jednomyślnie na wniosek 1/3 PC lub KE i po uzyskaniu zgody PE oraz po wezwaniu PC do przedstawienia swoich uwag, może stwierdzić poważne i stałe naruszanie przez PC wartości UE Etap III: Po takim stwierdzeniu RUE, stanowiąc KWG, może zawiesić wobec PC niektóre prawa, w tym prawo do głosowania w RUE. Wiążące pozostają obowiązki wynikające z traktatów. W razie zmiany sytuacji RUE, stanowiąc KWG, może zadecydować o zmianie lub uchyleniu wspomnianych środków. Zainteresowane PC nie bierze udziału w żadnym z głosowań
1. Rada Unii Europejskiej 1.1. Zmiana definicji KWG: Jeżeli decyzja RUE jest podejmowana na wniosek KE, to może być przyjęta kwalifikowaną większością 255/345 głosów, oddanych przez większość PC. W pozostałych przypadkach (np. na wniosek PC) wymagana jest kwalifikowana większość 255/345 głosów, ale pochodzących od co najmniej 2/3 PC. W obu przypadkach KWG musi reprezentować co najmniej 62% ludności UE (deklaracja nr 20) 1.2. Rozszerzenie procedury podejmowania decyzji KWG na 29 nowych przypadków
2. Komisja Europejska 2.1. Wzmocnienie pozycji przewodniczącego KE Podejmuje decyzje dotyczące organizacji wewnętrznej kolegium KE Ustala zakres obowiązków KE i komisarzy Dokonuje zmian w obowiązkach komisarzy w czasie trwania kadencji Po uzyskaniu kolektywnej zgody KE mianuje wiceprzewodniczących oraz może skłonić danego komisarza do rezygnacji z pełnionej funkcji
2.2. Zmiany w procedurze powoływania KE W fazach I, III i V decyzje mają być podejmowane przez RUE w trybie KWG, a nie jak dotąd za wspólnym porozumieniem rządów PC W fazie I RUE obraduje w składzie szefów państw lub rządów, zaś w fazie III przyjmuje sporządzoną przez PC listę kandydatów na komisarzy 2.3. Skład KE Od 1.11.2004 r. (pierwotnie od 1.01.2005 r.) miała obowiązywać zasada: jeden kraj jeden komisarz. Po przystąpieniu do UE 27 PC liczba członków KE miała być po raz pierwszy niższa od liczby PC. Jednak liczba członków KE mogła być zmieniona jednomyślną decyzją RUE (protokół w sprawie rozszerzenia)
3. Parlament Europejski 3.1. Rozszerzenie uprawnień: Prawo do otrzymywania informacji ze strony RUE i KE dotyczących podpisania umów międzynarodowych z PT lub OM (dotąd był informowany jedynie o umowach stowarzyszeniowych) Prawo do występowania do TS w sprawie stwierdzenia zgodności ww. umów z prawem wspólnotowym (dotąd prawo takie miały jedynie RUE, KE i PC) Prawo do występowania do TS ze skargą, podnoszącą zarzut braku kompetencji, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych, naruszenia traktatu lub nadużycia władzy Rozszerzenie zakresu stosowania procedury współdecydowania 3.2. Zwiększenie liczby deputowanych z 700 do 732
4. Trybunał Sprawiedliwości 4.1. Zmiana w strukturze sądów: SPI uzyskuje status autonomicznego organu TS (TS i SPI, każdy w zakresie swojej właściwości, czuwają nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu traktatu) 4.2. Zmiana w organizacji pracy sądów: TS ma orzekać w pełnym składzie, w składzie wielkiej izby (11 sędziów) oraz izb złożonych z 3 lub 5 sędziów SPI ma orzekać w izbach złożonych z 3 lub 5 sędziów, wyjątkowo zaś w pełnym składzie, w składzie wielkiej izby lub w składzie jednoosobowym
4.3. Zmiana w kompetencjach TS i SPI: TS ma orzekać w pełnym składzie: odwołanie RPO na wniosek PE; odwołanie lub zastosowanie sankcji wobec członka KE na wniosek RUE lub KE; odwołanie lub zastosowanie sankcji wobec członka TO na wniosek TO Wielka Izba TS ma orzekać na żądanie PC lub instytucji wspólnotowej, które są stronami postępowania SPI uzyskuje 3 nowe uprawnienia: rozpoznawanie w pierwszej instancji skarg dotyczących legalności aktów prawnych; skarg na bezczynność instytucji i zaniechanie działania; skarg o odszkodowanie; sporów pracowniczych (orzekanie na mocy klauzul arbitrażowych). Od orzeczeń SPI przysługuje odwołanie do TS, ale wyłącznie w kwestiach prawnych
orzekanie w sprawach prejudycjalnych, ale w zakresie ustalonym w statucie. Jeżeli jednak dana sprawa wymaga wydania orzeczenia co do zasad (orzeczenia precedensowego), mogącego mieć wpływ na jedność i spójność prawa wspólnotowego, to może być ona przekazana do TS rozpatrywanie skarg wniesionych przeciwko orzeczeniom izb sądowych Przy SPI mogą być ustanowione izby sądowe rozpoznające w pierwszej instancji niektóre kategorie skarg (Sąd do spraw Służby Publicznej utworzony w 2005 r.)
5. Trybunał Obrachunkowy: Zmiana w strukturze organizacyjnej TO: możliwość powoływania w TO tzw. izb wewnętrznych 6. Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów 6.1. Skład: ogólna liczba członków nie może przekraczać 350 osób 6.2. Procedury powoływania: członkowie KES i KR (także zastępcy członków) mianowani na 4 lata przez RUE w trybie KWG, a nie jak dotąd jednomyślnie 6.3. Status członka: KES - rozszerzenie kręgu przedstawicieli grup gospodarczych i społecznych o przedstawicieli konsumentów; KR członkowie muszą mieć mandat do regionalnego lub lokalnego organu władzy ustawodawczej, lub zajmować stanowiska politycznie podlegające zgromadzeniom pochodzącym z wyborów
Reforma wzmocnionej współpracy 1. Rozszerzenie zakresu stosowania WW na II filar 2. Nowe kryteria nawiązania WW: Ma służyć umocnieniu procesu integracji Musi być nawiązywana przez co najmniej 8 PC Nie może naruszać zasad rynku wewnętrznego oraz spójności gospodarczej i społecznej UE (I filar) Odnosi się jedynie do wspólnych stanowisk i wspólnych działań WPZiB (II filar) Nie może obejmować WPBiO (II filar) Musi być spójna ze wszystkimi działaniami zewnętrznymi UE (II filar)
Reforma wzmocnionej współpracy 3. Modyfikacja procedury podejmowania decyzji: I filar: Zniesione zostaje prawo weta PC powołującego się na interesy narodowe. Decyzję upoważniającą podejmuje RUE, stanowiąc KWG, na wniosek KE II filar: Decyzję upoważniająca podejmuje RUE, stanowiąc KWG, po zasięgnięciu opinii KE. Obowiązuje prawo weta PC powołującego się na ważne interesy narodowe. Wtedy RUE, stanowiąc KWG, może zażądać przedłożenia tej kwestii RE, która podejmuje ostateczną decyzję, stanowiąc jednomyślnie III filar: Zniesione zostaje prawo weta PC powołującego się na interesy narodowe. Decyzję upoważniającą podejmuje RUE, stanowiąc KWG, na wniosek KE lub co najmniej 8 PC