Załącznik do uchwały Nr L/354/2010 Rady Gminy Bolesław z dnia 9 listopada 2010 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA GMINY BOLESŁAW NA 2011 ROK
Wprowadzenie Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Bolesław został opracowany w oparciu o : 1. Ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. Dz.U. z 2005 r. Nr 179 poz.1485 z późn. zm. 2. Małopolski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2008 2013 3. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii. Skala problemu narkomanii w Polsce. W ostatnich latach w Polsce najbardziej rozpowszechnioną substancją była marihuana. UŜywało jej w sumie 7% badanych (9% męŝczyzn i 5% kobiet). Substancja ta była najbardziej popularna wśród respondentów w wieku 30-39 lat (9%). Drugą w kolejności substancją okazała się amfetamina, do uŝywania której przyznało się łącznie 3% badanych. Wśród uŝytkowników amfetaminy, podobnie jak w przypadku marihuany, dominowały osoby z grupy wiekowej 30-39 lat (6%). Byli to w większości męŝczyźni 5% (kobiety 2%). Trzecią pod względem powszechności uŝywania była ecstasy. Kontakt z tym środkiem deklarowało 1% badanych. W grupie tej znalazło się ok. 2% męŝczyn oraz 0,5% kobiet. Badanie pt. Konsumpcja substancji psychoaktywnych przez młodzieŝ szkolną MłodzieŜ 2008 zostało zrealizowane przez Fundację Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) na zlecenie Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii w ramach Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w dniach od 13 do 23 października 2008 r. Niniejszy sondaŝ pokazał obniŝenie się trendu uŝywania narkotyków. W 2008 r. kontakt z tymi substancjami w ciągu roku poprzedzającego niniejsze badanie deklarowało 15% respondentów, co oznacza spadek o 9 punktów procentowych wskaźnika w porównaniu z 2003 r. (24%). Respondentom, którzy potwierdzili uŝywanie narkotyków zadano pytanie dotyczące rodzaju przyjmowanej substancji. 80% spośród uczniów eksperymentujących z narkotykami wymieniło marihuanę (spadek o 6 punktów procentowych w porównaniu do 2003 r.), 14 amfetaminę (spadek o 9 punktów procentowych) oraz 10 ecstasy (w przypadku tej substancji notowany jest wzrost o 2 punkty procentowe w odniesieniu do 2003 r.). Pozostałe substancje wymieniane były sporadycznie przez uczniów mających kontakt z narkotykami. śadna z badanych osób nie przyznała się do próbowania heroiny.
W sondaŝu z 2008 r. dodano pytania świadczące o wzorach uŝywania narkotyków przez polską młodzieŝ. Na podstawie danych statystycznych stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego obserwować moŝna trendy w rozwoju narkomanii, rozumianej jako regularne uŝywanie narkotyków powodujące powaŝne problemy, m.in. zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania. Liczba osób leczonych w specjalistycznych placówkach i w oddziałach szpitalnych z powodu uzaleŝnienia w latach ubiegłych, stopniowo rosła. Najaktualniejsze dane pochodzą z 2007 r., w którym do lecznictwa stacjonarnego przyjęto 12 582 osób, czyli mniej niŝ w 2006 r. (13 198 osób). Wskaźnik na 100 000 mieszkańców wynosi 33 (oznacza to, Ŝe prawie 33 osoby na 100 000 w 2007 r. podjęły leczenie w placówkach stacjonarnych). Odsetek pacjentów pierwszorazowych zmniejszył się z 52 do 45. W 2007 r. nadal wśród pacjentów placówek stacjonarnych znacznie większy odsetek stanowili męŝczyźni (76%) niŝ kobiety (24%). Najliczniejsza pozostaje grupa osób z problemem opiatów (16%), następne w kolejności pod względem liczebności są: grupy osób naduŝywających leków uspokajających i nasennych (10%), środków z grupy amfetamin (6%), przetworów konopi (3%) i substancji wziewnych (1%). Pozostałe kategorie pacjentów nie przekraczają 1%. NaleŜy podkreślić, Ŝe 63% pacjentów znajduje się w kategorii substancje mieszane i nieokreślone. Do najbardziej dramatycznych konsekwencji uŝywania narkotyków naleŝą zgony z powodu przedawkowania. Źródłem informacji na ten temat jest baza prowadzona przez Główny Urząd Statystyczny. Przypadki zgonów zostały wyselekcjonowane według krajowej definicji, która obejmuje następujące kody klasyfikacji ICD-10: F11-12, F14-16, F19, X42, X44, X62, X64, Y12 i Y14. W ostatnich latach obserwowaliśmy w Polsce stabilizację trendu zgonów z powodu narkotyków. W 2006 r. zarejestrowanych zostało 241 przypadków, a w 2007 r. 214. Średni wiek odnotowanych osób wyniósł 47 lat. Wśród osób, które śmiertelnie przedawkowały narkotyki 34 były w wieku poniŝej 25 lat. Spośród odnotowanych w bazie Głównego Urzędu Statystycznego przypadków zgonów większość (74%) stanowili męŝczyźni. Ostatnie badania dotyczące rozpowszechnienia uŝywania substancji nielegalnych wśród 15 i 16-latków z 2007 r. wykazały spadek uŝywania konopi w kategorii osób, które spróbowały tej substancji przynajmniej raz w Ŝyciu. W przypadku konopi średnia europejska niniejszego wskaźnika wynosi 19%. W Polsce 16% respondentów zdeklarowało eksperymentowanie z marihuaną i haszyszem, co lokuje nasz kraj poniŝej średniej europejskiej. W porównaniu do badań przeprowadzonych w 2003 r. spadek wyniósł 3 punkty procentowe. UŜywanie marihuany i haszyszu w ciągu ostatniego roku w Polsce deklarowało 12% badanych. W ciągu ostatnich 30 dni 6%. To znacznie mniej niŝ np. w Hiszpanii odpowiednio 30% i 20%, Wielkiej Brytanii 22% i 11%, Francji 24% i 15% czy w Belgii 19% i 12%. Jeśli chodzi o inne substancje, przynajmniej
jednorazowy kontakt zgłosiło 7% badanych nastolatków tak w Polsce, jak i w Europie. Państwa o najwyŝszych wskaźnikach eksperymentowania z konopiami powyŝej 30% badanych to: Czechy, Wyspa Man, Francja, Słowacja, Szwajcaria oraz Słowenia. W 2007 r. w Polsce na drugim miejscu pod względem popularności narkotyku lokują się amfetamina i ecstasy. Zarówno w przypadku pierwszej, jak i drugiej z ww. substancji przynajmniej jednorazowy kontakt z nimi zadeklarowało 4% badanych osób. We wcześniejszych badaniach espadowskich z 2003 r. odsetki kształtowały się na poziomie 6% dla amfetaminy i 3% dla ecstasy. MoŜemy zatem zauwaŝyć spadek uŝywania amfetaminy oraz stabilizację uŝywania ecstasy przez młodzieŝ w naszym kraju. Średnia europejska z pomiaru dokonanego w 2007 r. dla tych dwóch substancji wynosi 3% i jest nieznacznie niŝsza od polskiego wyniku. W europejskiej czołówce (powyŝej 5% deklaracji) lokują się następujące kraje: Austria, Bułgaria, a takŝe w przypadku amfetaminy Łotwa. Wysokim stopniem rozpowszechnienia eksperymentowania z ecstasy powyŝej 5% charakteryzują się: Bułgaria, Estonia, Litwa i Łotwa oraz Wyspa Man i Słowacja. Najbardziej popularny środek halucynogenny w Polsce grzyby był uŝywany przez 3% respondentów. Taki sam odsetek badanych sięgał po ten narkotyk w Europie. Nieznacznie więcej badanych (5%) deklarowało kontakt z grzybami halucynogennymi w trakcie pomiaru z 2003 r. W przypadku pozostałych narkotyków takich, jak LSD i inne halucynogeny (2%), kokaina (2%) oraz heroina (2%), polskie wyniki lokują się poniŝej średniej europejskiej. Polska znajduje się natomiast w czołówce Europy, jeśli chodzi o kwestię uŝywania przez 15 i 16 - letnią młodzieŝ leków uspokajających i nasennych bez przepisu lekarza co najmniej raz w Ŝyciu. Badania ESPAD z 2007 r. wykazały, Ŝe 18% respondentów przynajmniej raz w Ŝyciu uŝywało tych leków w celach nie medycznych. Generalnie uŝywanie substancji psychoaktywnych jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niŝ dziewcząt. Wyjątek stanowią tu wspomniane leki uspokajające i nasenne najbardziej popularne w Polsce z którymi eksperymentowało 24% dziewcząt oraz 11% chłopców. W przypadku marihuany i haszyszu mamy do czynienia z niemal odwrotną sytuacją, bowiem przynajmniej jednorazowy kontakt z tą substancją zadeklarowało 22% chłopców i 11% dziewcząt. Po amfetaminę oraz ecstasy sięgnęło 5 chłopców i odpowiednio 3% i 2% dziewcząt.
Diagnoza problemu narkomanii w Gminie Bolesław. Z uzyskanych informacji z placówek oświatowych, wychowawczych i kulturalnych mieszczących się na terenie Gminy Bolesław oraz z informacji uzyskanych z policji wynika, Ŝe na terenie Gminy Bolesław nie zaobserwowano i nie zanotowano zachowań wśród dzieci i młodzieŝy, które wskazywałyby na uŝywanie środków narkotycznych i odurzających. Nie zanotowano takŝe wykroczeń w ramach ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Rozdział I Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŝnionych i osób zagroŝonych uzaleŝnieniem, udzielenie rodzinom, w których występują problemy narkomanii pomocy psychologicznej i prawnej. 1. Udzielanie informacji o moŝliwościach skorzystania z profesjonalnej pomocy psychologicznej i prawnej dla osób sięgających po środki narkotyczne i ich rodzin. 2. Prowadzenie Punktu Informacyjno Konsultacyjnego dla Osób UzaleŜnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie. 3. Kontynuacja rozszerzonej oferty Punktu Informacyjno Konsultacyjnego dla Osób UzaleŜnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie o dyŝury psychoterapeutów uzaleŝnień. 4. Współpraca z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 5. Ścisła współpraca z Zespołem interdyscyplinarnym oraz grupami roboczymi istniejącymi w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej Bolesław. Wspólne opracowywanie planu pomocy. 6. Współpraca z Świetlicą Środowiskową analiza zachowań dzieci i młodzieŝy. 7. Współpraca organizacji i instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem narkomani. 8. Współpraca i wspieranie ruchów samopomocowych.
9. Podnoszenie świadomości społecznej - poprzez zakup, opracowywanie i kolportaŝ ulotek oraz broszur informacyjno edukacyjnych, oraz zawierających informacje dotyczące problemu narkomanii. 10. Zapobieganie uŝywaniu substancji psychoaktywnych w środowisku lokalnym, współpraca z lekarzami rodzinnymi w dziedzinie ekspozycji tematycznych w gabinetach i poczekalniach dla pacjentów. 11. Aktualizacja treści informacyjnych na tablicach ogłoszeń. 12. Organizowanie i finansowanie szkoleń o tematyce uzaleŝnień. 13. Upowszechnienie informacji o instytucjach pomocowych. 14. Dofinansowanie szkoleń, kursów zwiększających kompetencje w zakresie przeciwdziałania narkomanii i pomocy psychologiczno medycznej. 15. Monitoring problemu na terenie gminy. Rozdział II Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej dla mieszkańców gminy, a w szczególności dla dzieci i młodzieŝy. 1. Udział w organizowaniu oraz współfinansowanie zajęć rekreacyjno sportowych. 2. Realizacja programów profilaktycznych w szkołach znajdujących się na terenie Gminy Bolesław oraz w Świetlicy Środowiskowej i innych placówkach opiekuńczo - wychowawczych. 3. Edukacja rodziców, nauczycieli, dzieci i młodzieŝy: a) nauka rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych, wskazujących na kontakt z środkiem narkotycznym. 4. Edukacja społeczna - organizacja lokalnych kampanii edukacyjnych oraz włączanie się w kampanie i programy realizowane na terenie kraju. 5. Propagowanie pro zdrowotnych wzorców zachowań poprzez organizację lokalnych kampanii edukacyjnych poprzez współfinansowanie konkursów, imprez, festynów, zawodów sportowych np. wędkarskich.
6. Realizowanie wspólnych projektów wspierających prawidłowy rozwój dzieci i młodzieŝy współpraca z policją, szkołami, zakładami pracy i innymi instytucjami. 7. Kształtowanie postaw abstynenckich, nauka zachowań asertywnych. Wypracowanie działań zmierzających do zaniechania zjawisk zaŝywania narkotyków przez młodzieŝ. 8. Monitorowanie procesu wychowania dzieci i młodzieŝy poprzez częste odwiedziny i kontrolowanie funkcjonowania dzieci i młodzieŝy w rodzinach zagroŝonych narkomanią. 9. Promowanie zdrowego stylu Ŝycia poprzez współorganizowanie róŝnego rodzaju zajęć sportowych i rekreacyjnych jako alternatywa spędzania wolnego czasu przez dzieci, młodzieŝ i dorosłych. 10. Zakup materiałów i pomocy edukacyjnych potrzebnych do realizacji zaplanowanych działań w przedmiocie przeciwdziałania narkomanii. 11. Szkolenie kadr z zakresu przeciwdziałania narkomanii, a w szczególności z zakresu nowych, legalnych środków psychoaktywnych tzw. dopalaczy. 12.Prowadzenie monitoringu problemu narkomanii w gminie. 13. Zakup materiałów, sprzętu i pomocy niezbędnych do realizacji zadań ujętych w Gminnym Programie Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Bolesław na 2011 r. Rozdział III Wspieranie działań instytucji i organizacji pozarządowych i osób fizycznych zajmujących się terapią i postrehabilitacją uzaleŝnienia od narkotyków. 1. Współpraca z organizacjami pozarządowymi realizującym program wychodzenia z bezdomności i narkomanii oraz stowarzyszeniami promującymi zdrowy styl Ŝycia. 2. Współpraca z instytucjami, kościołami i związkami wyznaniowymi działającymi w obszarze uzaleŝnień.
Rozdział IV Pomoc społeczna osobom uzaleŝnionym i rodzinom osób uzaleŝnionych dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób. 1. Współpraca z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Bolesławiu. 2. Pomoc merytoryczna i praktyczna osobom uzaleŝnionym, dotkniętym ubóstwem czy wykluczonym społecznie w wypełnianiu ról społecznych. 3. Podejmowanie interwencji kryzysowej w rodzinach dotkniętych problemem uzaleŝnień. 4. Pomoc rodzinom i osobom uzaleŝnionym, dotkniętym ubóstwem, czy wykluczonym społecznie w wyjściu z trudnej sytuacji Ŝyciowej. 5. Podejmowanie wszelkich działań, zgodnych z prawem, umoŝliwiających osobom uzaleŝnionym, dotkniętym ubóstwem, czy wykluczonym społecznie wyjście z trudnej sytuacji.