ROLNICTWO EKOLOGICZNE NA DOLNYM ŚLĄSKU

ROLNICTWO EKOLOGICZNE NA DOLNYM ŚLĄSKU URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ul. Wybrzeże Słowackiego, 50-411 Wrocław www.umwd.dolnyslask.pl

Szanowni Państwo, Rozwój rolnictwa ekologicznego na Dolnym Śląsku, tak jak i w kraju, wymaga i wymagać będzie wsparcia wielu instytucji pracujących na rzecz rolnictwa ekologicznego. Najważniejszym wyzwaniem jest tworzenie powiązań: producent przetwórca konsument oraz sposobów promocji żywności produkowanej metodami ekologicznymi. Istotne jest również wprowadzenie działań stymulujących rozwój rynku produktów ekologicznych od producenta poprzez organizacje producentów, przetwórstwo i handel do konsumentów. Wsparcie i doradztwo dla rolników ekologicznych w naszym województwie powinny zmierzać w kierunku tworzenia samoorganizacji tych gospodarstw w grupy producenckie. W konsekwencji doprowadzi to do poprawy konkurencyjności i dochodowości gospodarstw, poprawy stanu środowiska i jakości uzyskiwanych płodów rolnych. Rozszerzenie oferty produktów ekologicznych przetworzonych, pozwoli na utworzenie stałego rynku zbytu tych produktów. Kolejnym ważnym elementem wsparcia rozwoju rolnictwa ekologicznego na Dolnym Śląsku winny być działania edukacyjne. Podnoszenie świadomości konsumenckiej zarówno wśród młodzieży i dzieci, jak też wśród dorosłych, przyczyni się do zwiększenia popytu na produkty rolnictwa ekologicznego. W sposób pośredni powodować będzie to zwiększenie produkcji ekologicznej, czyli zmniejszenie chemizacji rolnictwa i poprawę stanu środowiska naturalnego. Zwiększona podaż produktów ekologicznych skutkować będzie rozszerzeniem dotychczasowej sieci sklepów i innych form sprzedaży detalicznej. W rezultacie zwiększy się liczba konsumentów produktów ekologicznych oraz wzrośnie ekologiczna świadomość mieszkańców województwa dolnośląskiego. Efektem pośrednim powyższych działań będzie zwiększenie ilości miejsc pracy w rolnictwie oraz w handlu artykułami żywnościowymi, a także przetwórstwie rolno spożywczym. Z poważaniem Stanisław Longawa Wicemarszałek Województwa Dolnośląskiego

ROLNICTWO EKOLOGICZNE Rolnictwo ekologiczne to system gospodarowania najbardziej przyjazny środowisku, oparty na naturalnych metodach, w którym nie stosuje się przetworzonych nawozów mineralnych, chemicznych środków ochrony roślin, regulatorów wzrostu oraz syntetycznych dodatków paszowych. Jest to system łączący najkorzystniejsze dla środowiska praktyki, podnoszenie poziomu różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych, stosowanie standardów dobrostanu zwierząt i produkcję żywności wysokiej jakości. Rolnictwo ekologiczne jest formą gospodarowania różną od produkcji integrowanej, zrównoważonej, czy upraw chronionych biologicznie. W założeniu systemy te również dążą do odciążenia i ochrony środowiska, jednak nie zaniechano w nich stosowania chemiczno-syntetycznych środków ochrony roślin i nawozów, jedynie częściowo je ograniczono. Rolnictwo ekologiczne to gwarancja i pewność ochrony środowiska, dbałość o zdrowie człowieka i dobrostan zwierząt. Jest to jedyna forma rolniczego gospodarowania, która jest jasno i precyzyjnie określona przepisami prawa i kontrolowana. Ekologiczna metoda produkcji pełni zatem podwójną funkcję społeczną: z jednej strony dostarcza towarów na specyficzny rynek kształtowany przez popyt na produkty ekologiczne, a z drugiej strony jest działaniem w interesie publicznym, ponieważ przyczynia się do ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i rozwoju obszarów wiejskich. 4

ROLNICTWO EKOLOGICZNE W POLSCE Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz rosnące zainteresowanie konsumentów żywnością z gospodarstw ekologicznych przyczynia się do powstania coraz większej liczby nowych gospodarstw prowadzonych zgodnie z kryteriami rolnictwa ekologicznego. Tendencja ta zauważana jest na całym świecie, a w ostatnich latach również w Polsce. W latach 2004-2008, czyli po wejściu Polski do UE, liczba gospodarstw ekologicznych zwiększyła się z 3 760 do 15 206. W ciągu ostatnich dwóch lat rolnictwo ekologiczne rozwijało się stabilnie. W 2007 roku działalność w rolnictwie ekologicznym prowadziło w Polsce ogółem 12 121 producentów. Wśród nich są gospodarstwa ekologiczne, przetwórnie, importerzy oraz podmioty konfekcjonujące. Najliczniejszą grupę stanowiły gospodarstwa ekologiczne 11 870 oraz przetwórnie 206. W 2008 roku w Polsce zarejestrowanych było 15 206 producentów ekologicznych, w tym 14 896 gospodarstw ekologicznych oraz 236 przetwórni. ROLNICTWO EKOLOGICZNE NA DOLNYM ŚLĄSKU Urozmaicone warunki glebowe i klimatyczne oraz walory przyrodnicze i krajobrazowe czynią region dolnośląski jednym z najcenniejszych, pod względem zasobów środowiska, obszarów Polski. Potwierdzeniem tego jest objęcie przyrodniczą ochroną prawną około 22% powierzchni województwa. Obszary cenne przyrodniczo stanowią barierę dla rozwoju intensywnego rolnictwa ale sprzyjają rozwojowi rolnictwa ekologicznego, przyjaznego środowisku, opartego na naturalnych metodach, w którym nie stosuje się przetworzonych nawozów mineralnych, chemicznych środków ochrony roślin, regulatorów wzrostu, syntetycznych dodatków paszowych oraz organizmów 5

GMO. Dzięki wyeliminowaniu chemii rolnej, spożywczej i weterynaryjnej produkty rolnictwa ekologicznego mają wysoką wartość biologiczną i zdrowotną. W 2007 roku na terenie Dolnego Śląska było 652 zarejestrowanych gospodarstw ekologicznych, w tym 238 z certyfikatem zgodności oraz 418 w okresie przestawiania. Rolnicza produkcja ekologiczna prowadzona była na powierzchni 21 988 ha. W 2008 roku liczba gospodarstw prowadzących produkcję zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego wzrosła do 879, w tym 456 z certyfikatem i 423 w okresie przestawiania. W 2008 roku powierzchnia upraw ekologicznych wynosiła 28 466 ha. Na Dolnym Śląsku najwięcej gospodarstw ekologicznych skoncentrowanych jest w rejonie górskim i podgórskim, głównie na terenie powiatu kłodzkiego, jeleniogórskiego, kamiennogórskiego i wałbrzyskiego. W skali kraju, województwo dolnośląskie zajmuje 5 miejsce pod względem powierzchni upraw ekologicznych i 9 miejsce pod względem ilości gospodarstw prowadzonych zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Analizując strukturę wielkości gospodarstw ekologicznych, najwięcej znajduje się w grupie obszarowej 20 50 ha i stanowi 23,3% ogólnej liczby gospodarstw ekologicznych. Gospodarstw do 5 ha jest 19,7%, natomiast dużych powyżej 100 ha jest 5,0% ogólnej ich liczby. W dolnośląskich gospodarstwach ekologicznych dominuje produkcja roślinna, z dużym udziałem trwałych użytków zielonych, natomiast produkcja zwierzęca kształtuje się na niskim poziomie. 6

PRZETWÓRSTWO EKOLOGICZNE Przedsiębiorstwa posiadające certyfikat ekologiczny prowadzą różnorodną działalność m.in. skup surowców ekologicznych, import i eksport produktów ekologicznych, konfekcjonowanie i handel, produkcję produktów i półproduktów przetworzonych, przetwórstwo produktów ekologicznych. Na polskim rynku żywności ekologicznej dominują nieprzetworzone produkty pochodzenia roślinnego, co odzwierciedla wciąż jeszcze początkowy etap rozwoju tego segmentu rynku żywności. W 2007 roku w Polsce działało 206 ekologicznych przetwórni, z czego 6 zlokalizowanych było na terenie Dolnego Śląska. W 2008 roku w skali kraju przybyło kolejnych 30 przetwórni i ogólna ich liczba zwiększyła się do 236 a na Dolnym Śląsku liczba przetwórni zwiększyła się do 11. Żywność ekologiczna sprzedawana jest na kiermaszach, przy okazji różnych świąt oraz coraz częściej w specjalistycznych sklepach, oferujących żywność ekologiczną a przede wszystkim bezpośrednio w gospodarstwach rolnych. 7

AKTY PRAWNE REGULUJĄCE PRODUKCJĘ EKOLOGICZNĄ Od 1 stycznia 2009 r. obowiązują nowe przepisy wspólnotowe w zakresie rolnictwa ekologicznego. Najważniejszym podstawowym aktem prawnym w Unii Europejskiej dotyczącym rolnictwa ekologicznego jest Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych oraz uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 oraz wykonawcze Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania Rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli. Unijne przepisy prawne na płaszczyźnie krajowej i ich wdrażanie w Polsce reguluje ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 roku. Przepisy prawne: Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli. Rozporządzenie Rady (WE) nr 967/2008 z dnia 29 września 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych. Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. 09. Nr 116, poz. 975). 8

ZGŁOSZENIE DZIAŁALNOŚCI W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM W celu podjęcia działalności w rolnictwie ekologicznym należy dokonać zgłoszenia działalności w rolnictwie ekologicznym do dowolnie wybranej jednostki certyfikującej. Na podstawie zgłoszenia następuje rejestracja gospodarstwa w systemie rolnictwa ekologicznego i objęcie gospodarstwa planem kontroli przez wybraną jednostkę certyfikującą. Od momentu rejestracji gospodarstwa rozpoczyna się okres przestawiania produkcji konwencjonalnej na ekologiczną. Dochodzenie gospodarstwa do odpowiedniego stanu oczyszczenia gleby z niedozwolonych środków oraz nadanie jej wysokiej aktywności biologicznej, a płodom rolnym jakości ekologicznej, wymaga czasu, zwanego okresem przestawiania. Okres przestawiania trwa 2 lub 3 lata. Rolnik, którego gospodarstwo uzyskuje pozytywne wyniki kontroli po 2 latach przestawiania jest uznane za ekologiczne i otrzymuje certyfikat. Certyfikat wydawany jest na okres jednego roku. SYSTEM KONTROLI I CERTYFIKACJI PRODUKCJI EKOLOGICZNEJ Sektor rolnictwa ekologicznego w Polsce jest regulowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który odpowiada za realizację przepisów dotyczących wytwarzania żywności ekologicznej. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi powierzył odpowiedzialność za kontrolę i certyfikację w rolnictwie ekologicznym prywatnym jednostkom. W Polsce, w tym zakresie, akredytację otrzymało 11 jednostek certyfikujących. Ich pracę nadzoruje Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych. Funkcjonowanie systemu kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym jest podstawowym gwarantem dla konsumenta, że środki spożywcze znajdujące się na rynku zostały wyprodukowane zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego i są wolne od zanieczyszczeń, pozostałości po stosowaniu niedozwolonych nawozów mineralnych, środków ochrony roślin oraz nie zawierają organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO). Wszystkie podmioty produkujące, przetwarzające i wprowadzające do obrotu produkty rolnictwa ekologicznego podlegają systemowi kontroli, co pozwala prześledzić cały proces produkcji od pola do gotowego produktu. 9

Wykaz upoważnionych jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym Nazwa upoważnionej jednostki certyfikującej EKOGWARANCJA PTRE Sp. z o. o. PL-EKO-01 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-01/2005/PL Siedziba i dane kontaktowe 21-008 Tomaszowice, Dąbrowica 185 P Tel. 081 742 68 64 Fax: 081 742 83 14 Tel. kom.: 0601 252 506 e-mail: biuro@ekogwarancja.pl www.ekogwarancja.pl Logotyp jednostki certyfikującej PNG Sp. z o. o. Jednostka Certyfikująca PNG w Zajączkowie PL-EKO-02 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-02/2005/PL 26-065 Piekoszów Tel. 041 306 40 00 Tel. kom.: 0607 373 695, 0609 725 591 Fax. 041 306 48 13 e-mail: png@ecofarm.pl www.png.ecofarm.pl COBICO Sp. z o. o. PL-EKO-03 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-03/2005/PL 31-559 Kraków, ul. Grzegórzecka 77 Tel. 012 632 35 71, 012 630 90 90 Fax: 012 416 36 46 e-mail: cobico@cobico.pl www.cobico.pl BIOEKSPERT Sp. z o. o. PL-EKO-04 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-04/2005/PL 00-621 Warszawa, ul. Boya Żeleńskiego 6/34 Tel. 022 825 10 78, 022 499 53 66 Fax: 022 825 18 12, 022 499 53 67 Tel./Fax: 023 679 70 90 e-mail: bioekspert@bioekspert.waw.pl www.bioekspert.waw.pl BIOCERT MAŁOPOLSKA Sp. z o. o. PL-EKO-05 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-05/2005/PL 31-503 Kraków, ul. Lubicz 25 A Tel. 012 430 36 06 Tel. kom.: 0509 668 424 e-mail: sekretariat@biocert.pl www.biocert.pl Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S. A. PL-EKO-06 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-06/2005/PL 02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 23 A Oddział Badań i Certyfikacji w Pile ul. Śniadeckich 5 64-920 Piła Tel.: 067 213 87 00 Fax: 067 213 83 80 e-mail: pcbcpila@i-pila.pl www.pcbc.gov.pl 10

Wykaz upoważnionych jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym Nazwa upoważnionej jednostki certyfikującej AGRO BIO TEST Sp. z o. o. PL-EKO-07 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-07/2005/PL Siedziba i dane kontaktowe 02-787 Warszawa, ul. Nowoursynowska 166 Tel. 022 847 87 39 e-mail: agro.bio.test@agrobiotest.pl www.agrobiotest.pl Logotyp jednostki certyfikującej TÜV Rheinland Polska Sp. z o. o. PL-EKO-08 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-08/2005/PL 02-146 Warszawa, ul. 17 Stycznia 56 Tel. 022 846 79 99, 022 846 51 63 Fax: 022 868 37 42 e-mail: post@pl.tuv.com www.tuv.pl Centrum Jakości AgroEKO Sp. z o. o. PL-EKO-09 do dnia 1 lipca 2010 r. może być również stosowany nr RE-09/2005/PL 05-126 Nieporęt ul. Baśki 2 Tel. kom.: 0695 599 886, 0668 410 227 Fax: 022 486 44 15 e-mail: sekretariat@agroeko.com.pl www.agroeko.com.pl SGS Polska Sp. z o. o. PL-EKO-10 01-233 Warszawa, ul. Bema 83 Tel. 022 329 22 22, 022 329 22 03 Fax: 022 329 22 20 e-mail: sgs.poland@sgs.com eko@sgs.com www.pl.sgs.com Control Union Poland Sp. z o. o. PL-EKO-11 70-535 Szczecin, ul. Wielka Odrzańska 31/2 Tel. 022 640 28 50 Tel. kom.: 0508 250 205 Fax: 022 640 28 51 e-mail: rolnictwo.ekologiczne@controlunion.com www.controlunion.com 11

PŁATNOŚCI W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM Rolnictwo ekologiczne jest wspierane w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 poprzez działanie: Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt oraz w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 realizując działanie Program rolnośrodowiskowy. Działanie to, przewiduje dofinansowanie do rolnictwa ekologicznego realizując Pakiet 2 - Rolnictwo ekologiczne. Pakiet obejmuje gospodarstwa przestawiające się na produkcję metodami ekologicznymi i gospodarstwa ekologiczne posiadające ważny certyfikat wydany przez upoważnioną jednostkę certyfikującą, zgodnie z przepisami o rolnictwie ekologicznym. Rolnik może ubiegać się o płatność rolnośrodowiskową jeżeli: posiada numer identyfikacyjny nadany przez ARiMR, jest właścicielem lub dzierżawcą gruntów rolnych co najmniej w czasie trwania zobowiązania (5 lat) o powierzchni co najmniej 1 ha użytków rolnych, posiada certyfikat zgodności, lub dokument potwierdzający, że jego gospodarstwo jest w okresie przestawania, lub dokument poświadczający, że gospodarstwo jest objęte planem kontroli, złoży wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w terminie od 15 marca do 15 maja w każdym roku realizacji programu, posiada plan rolnośrodowiskowy, sporządzony na okres 5 lat przez doradcę rolnośrodowiskowego, zobowiąże się do uczestniczenia w programie przez okres 5 lat oraz do realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego, obejmującego wymogi wykraczające ponad podstawowe wymagania, w ramach określonych pakietów i ich wariantów zgodnie z planem działalności rolnośrodowiskowej, zobowiąże się do przestrzegania podstawowych wymagań, które muszą być przestrzegane przy prowadzeniu działalności rolniczej, związane w szczególności z ochroną środowiska. Podstawowe wymagania dla Programu rolnośrodowiskowego obejmują: 1. Normy i wymogi określone w przepisach o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. 2. Minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin, o których mowa w art. 39 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia wymienionego w 2 ust. 1 pkt 3, zwanego dalej rozporządzeniem nr 1698/2005, wymienione w załączniku nr 2 do rozporządzenia. 3. Inne odpowiednie wymogi obowiązkowe, o których mowa w art. 39 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1698/2005, wymienione w załączniku nr 2 do rozporządzenia. 12

Płatność za pakiet 2 Rolnictwo ekologiczne w ramach PROW na lata 2007 2013 Warianty Pakiety i ich opcje Wysokość płatności rolnośrodowiskowej zł/ha 2.1 Uprawy rolnicze (z certyfikatem zgodności). 790 2.2 Uprawy rolnicze (w okresie przestawiania). 840 2.3 Trwałe użytki zielone (z certyfikatem zgodności). 260 2.4 Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania). 330 2.5 Uprawy warzywnicze (z certyfikatem zgodności). 1300 2.6 Uprawy warzywnicze (w okresie przestawiania). 1550 2.7 Uprawy roślin zielarskich (z certyfikatem zgodności) 1050 2.8 Uprawy roślin zielarskich (bez certyfikatu zgodności) 1150 2.9 Uprawy sadownicze i jagodowe (z certyfikatem zgodności). 1540 2.10 Uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania). 1800 2.11 Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (z certyfikatem zgodności). 650 2.12 Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania). 800 Degresywność Wysokość wsparcia uzależniona jest od wielkości powierzchni objętej wsparciem i ulega zmniejszeniu za powierzchnię powyżej 100 ha i wynosi: 50% stawki podstawowej za powierzchnię od 100,01 do 200 ha 10% stawki podstawowej za powierzchnię powyżej 200 ha Wymogi pakietu 2 Rolnictwo ekologiczne: W przypadku realizacji wariantu: 2.1. Uprawy rolnicze (z certyfikatem zgodności), 2.2. Uprawy rolnicze (w okresie przestawiania), 2.3. Trwałe użytki zielone (z certyfikatem zgodności), 2.4. Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania), 2.5. Uprawy warzywnicze (z certyfikatem zgodności), 2.6. Uprawy warzywnicze (w okresie przestawiania), 2.7. Uprawy zielarskie (z certyfikatem zgodności), 2.8. Uprawy zielarskie (w okresie przestawiania) przeznaczenie plonu na pasze, do bezpośredniego spożycia przez ludzi, do przetwórstwa, kompostowania lub przekazanie do innych gospodarstw. W przypadku wariantu 2.3. i 2.4. koszenie lub wypasanie na trwałych użytkach 13

zielonych w terminie określonym w planie działalności rolnośrodowiskowej oraz usunięcie lub złożenie w stogi ściętej biomasy w terminie 2 tygodnie po pokosie, a w uzasadnionych przypadkach w dłuższym terminie, niezwłocznie po ustaniu przyczyn ze względu, na które termin ten nie był przestrzegany. W przypadku realizacji wariantu: 2.9. Uprawy sadownicze i jagodowe (z certyfikatem zgodności), 2.10. Uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania), 2.11. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (z certyfikatem zgodności), 2.12. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania), należy wykonywać na plantacji zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne, zaś uzyskany plon należy przeznaczyć na pasze, do bezpośredniego spożycia przez ludzi lub do przetwórstwa. W sadzie należy również utrzymać minimalną obsadę drzew i krzewów. Materiał szkółkarski musi spełniać określone wymagania dotyczące wysokości i grubości elitarnego i kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, określone dla drzewek owocowych w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania oraz jakości materiału siewnego. W przypadku uprawianych krzewów, materiał szkółkarski musi być ukorzeniony i spełniać wymagania dotyczące średnicy elitarnego i kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, określone dla krzewów jagodowych w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania oraz jakości materiału siewnego. Bez względu na wariant realizowany w ramach pakietu rolnictwo ekologiczne należy pamiętać o obowiązku zachowania na terenie gospodarstwa powierzchni trwałych użytków zielonych oraz elementów krajobrazu nieużytkowanych rolniczo, a także o prowadzeniu produkcji rolnej zgodnie z najlepszą wiedzą i kultura rolną, przy zachowaniu należytej dbałości o stan fitosanitarny roślin i ochronę gleby. 14

DZIAŁANIA DOLNOŚLĄSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO WE WROCŁAWIU W ZAKRESIE ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu: udziela informacji na temat przestawiania gospodarstwa z produkcji konwencjonalnej na ekologiczną, prowadzi doradztwo i pomaga w wypełnianiu dokumentacji i wniosków oraz sporządzania planów organizuje specjalistyczne szkolenia, konferencje, seminaria oraz krajowe i zagraniczne wyjazdy studyjne, opracowuje materiały informacyjne i edukacyjne, prowadzi bazę danych gospodarstw ekologicznych, przygotowuje działania promocyjne dotyczące dolnośląskich produktów i gospodarstw ekologicznych np.: organizacja wojewódzkiego etapu konkursu na najlepsze gospodarstwo ekologiczne, organizacja Wojewódzkiego Konkursu Ekologicznego EkoProdukt i EkoGospodarstwo na Dolnym Śląsku, udział w organizacji jarmarków i kiermaszów np. Kiermasz Ekologiczny w Jeleniej Górze, Świeradowie Zdroju, realizuje projekty ze środków krajowych i unijnych: Rolnictwo ekologiczne świadomy wybór mieszkańców Dolnego Śląska, Euroregionalne spotkania ekologiczne, współpracuje z krajowymi i zagranicznymi organizacjami i instytucjami w zakresie rolnictwa ekologicznego, jest organizatorem Forum Rolnictwa Ekologicznego na Dolnym Śląsku - spotkanie przedstawicieli w branży ekologicznej z regionu, kraju i z zagranicy, nagradza i promuje wyróżniające się przedsięwzięcia ekologiczne na Dolnym Śląsku nagrodą EkoSukces. 15

LAUREACI KONKURSU NA NAJLEPSZE GOSPODARSTWO EKOLOGICZNE W 2009 ROKU I MIEJSCE W KATEGORII EKOLOGICZNE GOSPODARSTWO TOWAROWE ANNA I MIROSŁAW LECH Rok uzyskania certyfikatu zgodności: 2004 rok Całkowita powierzchnia gospodarstwa: 32,40 ha Użytki rolne: 13,50 ha Sady: 18,90 ha Gospodarstwo ekologiczne Eko-Ar Anny i Mirosława Lechów położone jest w Jarkowie koło Lewina Kłodzkiego. Specjalizuje się w uprawie aronii. Plantacja aronii o powierzchni 18,90 ha leży na stokach Gór Orlickich, na wysokości 600 m n.p.m., posiada certyfikat ekologiczny i gwarantuje wysoką jakość owoców. Aronia jest uważana za najzdrowszy owoc jagodowy na świecie, prawdziwą bombę witaminową. Produkty z gospodarstwa są sprzedawane we własnym sklepiku, w którym oferuje się zróżnicowaną i bogatą gamę ekologicznych i certyfikowanych produktów towarowych. Są to znane i już uznane produkty na rynku lokalnym, krajowym i zagranicznym. Produkty z gospodarstwa są kierowane do szerokiej grupy odbiorców. Są nimi zarówno klienci indywidualni, kupujący w celach leczniczych, kuracjusze i turyści. Oferowane są także różne zestawy produktów, gustownie opakowane, mogące być dobrym i zdrowym prezentem. Gospodarstwo ma stuprocentowy zbyt na swoje produkty. Dba o jakość i markę wyrobów, których wysoka jakość jest potwierdzona badaniami. Anna i Mirosław Lechowie wypracowali sobie już własny rynek i nadal powiększają grono odbiorców. Gospodarstwo prowadzi również działalność agroturystyczną i oferuje 12 miejsc noclegowych w 3 pokojach gościnnych. 16

II MIEJSCE W KATEGORII EKOLOGICZNE GOSPODARSTWO TOWAROWE KRYSTYNA I ROBERT WAGNER Rok uzyskania certyfikatu zgodności: 2004 rok Całkowita powierzchnia gospodarstwa: 10,17 ha Użytki rolne: 6,57 ha Użytki zielone: 1,50 ha Sady i jagodniki: 1,90 ha Gospodarstwo Krystyny i Roberta Wagnerów położone jest w Lubnowie koło Ziębic. W gospodarstwie prowadzona jest uprawa warzyw, owoców i zbóż. Z produkcji zwierzęcej prowadzony jest chów drobiu, królików oraz koni. 17

III MIEJSCE W KATEGORII EKOLOGICZNE GOSPODARSTWO TOWAROWE HELENA I ROBERT POKRZYWA Rok uzyskania certyfikatu zgodności: 2006 rok Całkowita powierzchnia gospodarstwa: 48,71 ha Użytki zielone: 23,73 ha Grunty orne:: 19,98 ha Warzywa: 0,55 ha Gospodarstwo położone jest w Różanej koło Mieroszowa. W gospodarstwie prowadzona jest uprawa zbóż i roślin motylkowatych. Z produkcji zwierzęcej prowadzony jest chów bydła mlecznego, drobiu, oraz koni. 18

I MIESCE W KATEGORII EKOLOGIA-ŚRODOWISKO AGATA I ZBIGNIEW WOLAK Rok uzyskania certyfikatu zgodności: 2004 rok Całkowita powierzchnia gospodarstwa: 13,63 ha Użytki rolne: 5,00 ha Sady: 8,63 ha Ekoagroturystyczne gospodarstwo Pod Srebrną Górą Agaty i Zbigniewa Wolaków położone jest w malowniczej górskiej miejscowości Jeżów Sudecki, w Kotlinie Jeleniogórskiej. Leży na południowym zboczu Gór Kaczawskich u stóp Srebrnej Góry. W gospodarstwie o powierzchni 13,63 ha jest prowadzona produkcja mieszana. Wszystkie działania są prowadzone tak, aby nie szkodzić środowisku naturalnemu. Użytki rolne to grunty orne, trwałe użytki zielone i sad owocowy. Uprawia się tam zboża, w tym: owies, pszenicę, jęczmień, okopowe ziemniaki, warzywa oraz grykę i lucernę. Na łąkach i pastwiskach prowadzona jest prawidłowa gospodarka. Łąki gospodarstwa to cenne siedliska przyrodnicze obfitujące w liczne gatunki flory i fauny, również te chronione. Gospodarstwo posiada bydło mleczne, konie rasy huculskiej i kury zielononóżki. W gospodarstwie rosną drzewa owocowe, w tym stare odmiany jabłoni, śliw i czereśni. W przydomowym ogródku warzywnym zwraca się uwagę na odpowiedni dobór roślin, szczególnie na ich sąsiedztwo i wykorzystanie właściwości allelopatycznych. Na terenie obejścia jest wiele zieleni, kwiatów, krzewów ozdobnych i drzew. W celu zmniejszenia negatywnego wpływu gospodarowania na środowisko, gospodarstwo stało się inicjatorem selektywnej segregacji odpadów wśród lokalnej społeczności. Gospodarze są liderami w szerzeniu świadomości ekologicznej na swoim terenie. W ich domu odbywają się liczne spotkania edukacyjne, których inicjatorem są nie tylko właściciele, ale też organizacje i stowarzyszenia zajmujące się tematyką ekologiczną. Państwo Wolakowie prowadzą warsztaty z wikliniarstwa dla dzieci i młodzieży. Wiklina jest znaczącym elementem wystroju domu, pełni także funkcję użytkową. W wiklinowych, własnoręcznie plecionych koszyczkach sprzedawane są produkty oznakowane misternie, ręcznie wykonanymi etykietami. Gospodarstwo prowadzi działalność agroturystyczną. Do dyspozycji gości są 4 pokoje gościnne i apartament. 19

II MIESCE W KATEGORII EKOLOGIA-ŚRODOWISKO MARIA I WIESŁAW SZATKOWSCY Rok uzyskania certyfikatu zgodności: 2006 rok Całkowita powierzchnia gospodarstwa: 32,02 ha Użytki zielone: 18,84 ha Grunty orne: 13,18 ha Gospodarstwo Marii i Wiesława Szatkowskich położone jest w Świerkach koło Nowej Rudy. Głównym kierunkiem produkcji jest chów bydła mięsnego rasy Limousin, Aberdeen Angus, Simentale i Hereford. W gospodarstwie można zwiedzić kolekcję starych maszyn rolniczych. 20

III MIESCE W KATEGORII EKOLOGIA-ŚRODOWISKO ADAM MANIAK Rok uzyskania certyfikatu zgodności: 2006 rok Całkowita powierzchnia gospodarstwa: 23,34 ha Użytki zielone: 0,22 ha Grunty orne: 23,15 ha Sady: 0,37 ha Gospodarstwo położone jest w Kluczowej koło Ząbkowic Śląskich. W gospodarstwie prowadzona jest uprawa zbóż, roślin motylkowatych oraz sadowniczych. Z produkcji zwierzęcej prowadzony jest chów kur zielononóżek, indyków i królików. 21

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego ul. Wybrzeże Juliusza Słowackiego 12-14, 50-411 Wrocław www.umwd.dolnyslask.pl Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu ul. Zwycięska 12, 53-033 Wrocław www.dodr.pl Wydawnictwo współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, zgodnie z umową zawartą pomiędzy Urzędem Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego, a Dolnośląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu Wydawca: Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu ul. Zwycięska 12, 53-033 Wrocław tel: 713398021/22, fax: 713397912 e-mail: sekretariat@dodr.pl www.dodr.pl Opracowanie: Urszula Bogusiewicz Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa tel: 713398185 e-mail: urszula.bogusiewicz@dodr.pl Skład komputerowy: Piotr Białousz Zdjęcia: Urszula Bogusiewicz Katarzyna Kopacka Druk: Poligrafia Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu Nakład: 1000 szt. 22

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu DODR we Wrocławiu ul. Zwycięska 12 53-033 Wrocław www.dodr.pl DORADZMY INFORMUJEMY POMAGAMY ORGANIZUJEMY SZKOLIMY PROMUJEMY Dla rolników i mieszkańców obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego prowadzimy doradztwo z zakresu rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego organizujemy kursy, seminaria i szkolenia specjalistyczne pomagamy w zakresie sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania pomocy finansowej lub współfinansowanej ze środków pochodzących z funduszy krajowych i unijnych podejmujemy działania na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi upowszechniamy rozwój agroturystyki i turystyki wiejskiej oraz prowadzimy promocję wsi jako atrakcyjnego miejsca wypoczynku wspieramy rozwój rolnictwa ekologicznego Jesteśmy sprawdzoną jednostką doradcząfunkcjonujemy na rynku od 50 lat Mamy bogate doświadczenie i kompletnych doradców oraz specjalistów rolnych ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY Nasze działania: fachowość, innowacje, współpraca

Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:. Zadanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013