ANALIZA WYKONANIA ZADAŃ SPRAWDZIAN 2010 (arkusz S-1) Szanowni Państwo, Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu prezentuje Państwu szczegółową analizę zadań zamieszczonych w arkuszu sprawdzianu 2010. W opracowaniu znajdą Państwo informacje na temat poziomu rozwiązywalności zadań przez uczniów oraz umiejętności sprawdzanych poprzez poszczególne zadania. W treści zadań poprawne odpowiedzi zostały pogrubione i podkreślone, a w tabeli pogrubione. Termin wybieralność odpowiedzi oznacza, że podany w tabeli procent uczniów w danym województwie zaznaczył konkretną odpowiedź. Frakcja opuszczeń określa, jaki procent uczniów nie podjął próby rozwiązania zadania. Liczymy, że przygotowany materiał będzie przydatny w pracy dydaktycznej szkół. Analiza zadań zamkniętych Tekst do zadań od 1. do 5. Wspomnienia Kazimierza Górskiego* W czasach mojego dzieciństwa graliśmy w piłkę niezależnie od miejsca i pory roku. Jeśli tylko miałem w zasięgu buta coś, co przypominało piłkę, byłem gotów kiwać się, podawać, strzelać, aż do utraty tchu. Nieźle mi to widocznie wychodziło, skoro znalazłem stałe miejsce najpierw w klasowej drużynie, a następnie w szkolnej reprezentacji. Byłem w niej najmłodszym zawodnikiem. Gdybyś jeszcze ważył choć trochę więcej westchnął uczeń najstarszej klasy, który pełnił funkcję kapitana, a zarazem trenera. Ustalał właśnie skład drużyny na mecz z naszym tradycyjnym rywalem sąsiednią szkołą. Mnie jednak nie wystawił. Dopiero gdy zarządzono dogrywkę, zadecydował: Rozbieraj się, zagrasz! Gdy to usłyszałem, skrzydła wyrosły mi u ramion. Po chwili wbiegliśmy na boisko. Ja dreptałem na końcu, niski i szczuplutki. Co ten dzieciak tu robi?! wrzasnął jakiś dowcipniś. Zawtórował mu śmiech na widowni. Zagotowało się we mnie. Poczekajcie pomyślałem sobie już ja wam pokażę dzieciaka. Zaczęło się nie najlepiej, bo przy próbie przejęcia piłki dryblas wyższy ode mnie o głowę odepchnął mnie bezceremonialnie. Z trudem zdołałem utrzymać się na nogach. Nie poradzę sobie w bezpośrednim starciu z rosłymi przeciwnikami, muszę uciekać przed nimi z piłką pomyślałem. Wkrótce udał mi się manewr i niemalże przefrunąłem nad przeciwnikiem zachodzącym mi drogę. Popędziłem jak szalony przed siebie. Usiłował mi jeszcze przeszkodzić boczny obrońca, ale minąłem go również, a ponieważ byłem zbyt rozpędzony, znalazłem się w samym rogu boiska. Tuż za plecami miałem dwóch graczy przeciwnika. Zdecydowałem się na dośrodkowanie. Kolega idealnie mnie wyczuł i wystarczyło, że nadstawił głowę, by piłka przekroczyła linię bramkową. Był to, jak się okazało, rozstrzygający gol. Po zawodach kapitan podziękował mi w obecności innych, podkreślając z naciskiem, że przyczyniłem się do sukcesu naszej budy. Opisuję szerzej to zdarzenie, bo odegrało dość istotną rolę w mojej piłkarskiej karierze. * Kazimierz Górski (1921 2006) piłkarz, trener. Pod jego kierownictwem reprezentacja Polski odnosiła największe sukcesy. W plebiscycie czytelników tygodnika Piłka Nożna został uznany za najlepszego polskiego trenera XX wieku. Na podstawie: K. Górski, Pół wieku z piłką, Warszawa 1985. 1
1. Wspomnienia dotyczą czasów, w których Kazimierz Górski był A. sławnym piłkarzem. B. kapitanem szkolnej drużyny. C. początkującym zawodnikiem. D. trenerem polskiej reprezentacji. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytywanie tekstu literackiego określanie czasu wydarzenia Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Poprawną odpowiedź w tym zadaniu wskazało 80% A. 4,5 4,5 4,3 uczniów. Dla około 9% piszących atrakcyjna okazała B. 6,4 7,3 6,8 się odpowiedź D prawdopodobnie nie przeczytali C. 80,2 79,2 79,5 oni uważnie fragmentu wspomnień K. Górskiego, D. 8,9 8,9 9,4 lecz zasugerowali się informacjami zamieszczonymi FO* 0,03 0,06 0,02 w przypisie pod tekstem. *FO-frakcja opuszczeń - % opuszczonych zadań 2. Czym wyróżniał się Kazimierz Górski spośród zawodników swojej drużyny? A. Uprzejmością wobec innych. B. Agresywnym zachowaniem. C. Drobną budową ciała. D. Dużą siłą fizyczną. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytywanie tekstu literackiego wskazanie cechy wyróżniającej bohatera Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Zaznaczenie prawidłowej odpowiedzi okazało się A. 5,7 6,3 6,2 łatwe dla 80% przystępujących do rozwiązania B. 2,4 2,1 2,0 zadania. Około 12% szóstoklasistów uznało, C. 80,5 79,0 79,5 że sportowiec musi być silny. D. 11,4 12,5 12,1 FO 0,03 0,09 0,07 3. Z której wypowiedzi narratora wynika, że jest on uczestnikiem zdarzeń? A. Zdecydowałem się na dośrodkowanie. B. Ustalał właśnie skład drużyny na mecz. C. Był to, jak się okazało, rozstrzygający gol. D. Zawtórował mu śmiech na widowni. 2
Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie czynne posługiwanie się terminami rozpoznanie narracji pierwszoosobowej Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Prawie 30% uczniów nie potrafiło wybrać zdania, A. 71,2 68,8 70,1 w którym ujawnia się narrator wypowiadający się B. 7,3 7,7 7,0 w 1. osobie liczby pojedynczej. W czytanych tekstach C. 13,9 16,1 15,5 uczniowie częściej spotykają się z narracją trzecioosobową, D. 7,4 7,2 7,3 toteż około 15% wybrało odpowiedź C. FO 0,20 0,15 0,17 4. Gdy to usłyszałem, skrzydła wyrosły mi u ramion. W tym zdaniu narrator mówi o A. strachu i chęci ucieczki. B. radości i chęci działania. C. zdumieniu i niedowierzaniu. D. gniewie i pragnieniu rewanżu. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytywanie tekstu literackiego określanie uczuć bohatera na podstawie jego wypowiedzi (zwrotu przenośnego) Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z W zależności od województwa, od 83% do prawie A. 2,2 2,4 2,1 85% uczniów wybrało poprawną odpowiedź. Około B. 84,3 83,1 84,6 10% populacji piszących błędnie odczytało sens C. 10,1 10,8 9,8 przenośny podanego zwrotu. Wybory odpowiedzi A D. 3,2 3,6 3,4 i D (w sumie około 6% uczniów) należy uznać FO 0,12 0,07 0,08 za nieprzemyślane i przypadkowe. 5. Kazimierz Górski został uznany za najlepszego polskiego trenera XX wieku przez A. kolegów ze swojej drużyny. B. działaczy sportowych. C. reprezentację Polski. D. czytelników Piłki Nożnej. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Korzystanie z informacji posługiwanie się źródłem informacji korzystanie z informacji zawartych w przypisie do tekstu 3
Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z 75% populacji zdających odczytało z przypisu A. 10,3 11,3 10,8 zamieszczonego pod tekstem wspomnień informację B. 3,7 3,5 3,7 konieczną do prawidłowego rozwiązania zadania 5. C. 10,9 10,4 10,8 Wybór innych odpowiedzi jest efektem nieuważnego D. 75,0 74,7 74,6 odczytania polecenia i nieprzeanalizowania jego FO 0,08 0,07 0,09 sensu. Tekst do zadań 6. i 7. Określenie bieg maratoński pochodzi od nazwy miejscowości w Grecji. Pod Maratonem w 490 r. p.n.e. Grecy stoczyli zwycięską bitwę z Persami. Armia perska wycofała się, pozostawiając na placu boju kilka tysięcy poległych. Po bitwie Grecy wysłali do Aten posłańca, by ogłosił zwycięstwo. Według legendy zdołał on przebiec całą drogę (około 40 km), przekazał Ateńczykom radosną wiadomość i zmarł z wyczerpania. Na pamiątkę tego wydarzenia bieg na dystansie odpowiadającym odległości z Maratonu do Aten włączono do programu pierwszych nowożytnych igrzysk w Atenach w 1896 r. Od tej pory maraton stał się dyscypliną olimpijską. Na podstawie: http://pl.wikipedia.org 6. Sformułowanie według legendy oznacza, że bieg i śmierć posłańca A. nigdy nie miały miejsca. B. zdarzyły się w innym czasie. C. dotyczą innego miejsca. D. mogą być zmyślone. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytywanie tekstu popularnonaukowego wnioskowanie na podstawie informacji Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Nieco ponad 70% szóstoklasistów opanowało A. 3,7 3,6 3,9 umiejętność wnioskowania na podstawie informacji B. 19,4 20,5 20,2 zamieszczonych w tekście popularnonaukowym. C. 4,4 4,6 4,3 Przyczyną trudności uczniów był między innymi D. 72,4 71,0 71,3 brak znajomości cech gatunkowych legendy. FO 0,11 0,24 0,22 7. Wskaż tytuł najlepszy dla całego tekstu. A. Bieg maratoński B. Bitwa pod Maratonem C. Igrzyska nowożytne D. Dyscypliny olimpijskie Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytywanie tekstu popularnonaukowego wybranie tytułu odpowiedniego dla całego tekstu 4
Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z W zadaniu sprawdzano umiejętność uogólniania A. 66,8 67,1 67,4 informacji zapisanych w tekście popularnonaukowym. B. 19,4 19,1 18,2 Zadanie okazało się umiarkowanie trudne; C. 5,1 5,3 5,4 ponad 30% uczniów przystępujących do sprawdzianu D. 8,5 8,4 8,9 nie potrafiło wskazać poprawnej odpowiedzi, przy czym dla prawie 20% piszących najistotniejsza była FO 0,10 0,09 0,10 informacja o bitwie, a nie fragmenty opisujące bieg posłańca oraz formę upamiętnienia tego wydarzenia. 8. Na igrzyskach w Londynie dystans maratonu zwiększono o 2,195 km. Ile to metrów? A. 21950 m B. 2195 m C. 219,5 m D. 2,195 m Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wykorzystywanie wiedzy w praktyce wykonywanie obliczeń dotyczących długości zamiana długości wyrażonej w kilometrach na metry Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Poprawną odpowiedź wybrało ok. 65% uczniów, A. 18,2 18,8 18,3 czyli zadanie okazało się umiarkowanie trudne. B. 65,2 63,9 64,1 Około 30% szóstoklasistów wybrało odpowiedź A C. 13,6 13,9 14,1 lub C, gdyż błędnie przesunęło przecinek dziesiętny D. 2,9 3,2 3,3 (o cztery lub o dwa miejsca zamiast o trzy). FO 0,17 0,13 0,18 9. Uczestnicy biegu startowali co dwie minuty. Pierwszy zawodnik wystartował o godzinie 9.05, a ostatni o 9.37. Ilu zawodników wzięło udział w biegu? A. 15 B. 17 C. 32 D. 42 Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Rozumowanie wnioskowanie o przebiegu zjawiska, mającego charakter prawidłowości, na podstawie jego opisu wyznaczanie liczby spełniającej warunki zadania 5
Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Zadanie było umiarkowanie trudne (poprawnie A. 14,8 14,2 14,0 rozwiązało je prawie 68% uczniów). Około 15% B. 68,5 67,9 67,5 piszących wybrało odpowiedź A - prawdopodobnie C. 14,6 15,6 16,1 nie uwzględniło w obliczeniach zawodnika, który D. 1,8 2,1 2,2 wystartował o godzinie 9.05 i 9.37. Uczniowie, którzy wybrali odpowiedź C, przypuszczalnie FO 0,32 0,19 0,26 nieuważnie przeczytali treść zadania i wyznaczyli różnicę czasu pomiędzy godziną 9.37 a 9.05. Tekst do zadań od 10. do 13. Tadeusz Kubiak Łyżwiarka Już skoczyła na lód. Już łyżwami błysnęła. Już po lodzie jak szkło niczym strzała pomknęła. Już jest tu, już jest tam, wzięła wiraż i hejże! śmiałym susem na wprost niby piórko najlżejsze. Ledwie ziemi dotyka. Nie łyżwiarka, a ptak! Tańczy w rytmie walczyka pierwszy takt, drugi takt, trzeci takt. I już znowu pomknęła, oto w lewo i w prawo... Zgrzyta lód. Istny cud... Brawo! 10. W opisie występu łyżwiarki poeta zwraca uwagę przede wszystkim na A. kolory. B. kształty. C. dźwięki. D. ruchy. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytywanie tekstu literackiego wnioskowanie na podstawie informacji Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Wnioskowanie na podstawie informacji A. 0,3 0,4 0,5 zamieszczonych w tekście poetyckim okazało się dla B. 1,1 1,3 1,0 uczniów umiejętnością bardzo łatwą. Mniej niż 5% C. 2,3 2,7 2,9 piszących miało problemy z zaznaczeniem D. 96,2 95,6 95,5 prawidłowej odpowiedzi. FO 0,02 0,05 0,05 6
11. W wierszu występują porównania. Służą one przedstawieniu łyżwiarki oraz uwydatnieniu cech A. lodu. B. łyżew. C. ziemi. D. ptaka. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie czynne posługiwanie się terminami rozpoznanie funkcji porównania Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z W wierszu występują trzy porównania: (łyżwiarka) A. 21,3 21,1 19,9 niczym strzała pomknęła, niby piórko najlżejsze, B. 16,3 16,3 16,7 po lodzie jak szkło, z których dwa eksponują cechy C. 1,4 1,6 1,4 łyżwiarki, a jedno zwraca uwagę na cechę lodu. D. 60,8 60,8 61,7 Poprawnej odpowiedzi udzielił jedynie co piąty uczeń. Dla około 61% uczniów najbardziej atrakcyjna była odpowiedź D. Prawdopodobnie zasugerowali się oni elipsą nie łyżwiarka, a ptak, ponieważ w tym sformułowaniu wyraz łyżwiarka występuje w bezpośrednim sąsiedztwie ptaka (jedyny raz w całym tekście wiersza). Natomiast ww. części porównań FO 0,24 0,21 0,22 należało świadomie połączyć z wykonawczynią czynności (łyżwiarka), wymienioną w tytule wiersza, i dopiero wówczas odczytać sens całego zestawienia wyrazów oraz określić funkcję wymienionego w poleceniu środka poetyckiego. Wybór dystraktora B był zapewne spowodowany poszukiwaniem odpowiedzi w pierwszych wersach tekstu. 12. Które sformułowanie oddaje rytmiczność ruchów łyżwiarki? A. ledwie ziemi dotyka, nie łyżwiarka, a ptak B. pierwszy takt, drugi takt, trzeci takt C. śmiałym susem na wprost D. niczym strzała pomknęła Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie czynne posługiwanie się terminami rozpoznanie rytmu jako charakterystycznej cechy fragmentu tekstu Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Około 60% uczniów zrozumiało znaczenie wyrazu A. 18,3 18,5 17,9 rytmiczność i w konsekwencji potrafiło wskazać B. 59,6 60,9 61,4 prawidłową odpowiedź. Pozostałe wybory odpowiedzi C. 6,7 6,2 6,0 należy uznać za przypadkowe, bez próby analizy sensu D. 15,2 14,1 14,4 sformułowań, które zostały zacytowane FO 0,22 0,28 0,29 w dystraktorach. 7
13. Łyżwiarka wzbudza w poecie A. niechęć. B. litość. C. zachwyt. D. zawiść. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytywanie tekstu literackiego rozpoznanie uczuć osoby mówiącej w wierszu Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Procent wybranych prawidłowych odpowiedzi A. 0,2 0,5 0,4 świadczy o tym, że to zadanie było dla uczniów B. 0,8 1,0 0,9 najłatwiejsze w całym teście. Niewielki odsetek C. 98,3 97,8 98,0 uczniów stanowią ci, którzy po przeczytaniu tekstu nie D. 0,5 0,6 0,6 potrafili uogólnić i nazwać uczucia, jakie łyżwiarka FO 0,15 0,09 0,13 wzbudza w poecie. 14. Która z figur ma kształt trójkąta prostokątnego równoramiennego? A B C D Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Rozumowanie rozpoznawanie charakterystycznych cech figur rozpoznanie trójkąta prostokątnego równoramiennego Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Zadanie było dla uczniów umiarkowanie trudne. Około A. 5,5 6,0 5,9 25% uczniów, którzy wybrali odpowiedź C lub D B. 68,5 68,6 68,7 potrafiło wskazać trójkąt równoramienny, ale ich C. 15,0 15,0 15,0 odpowiedzi były błędne, ponieważ nie uwzględnili miary D. 10,8 10,2 10,3 kata zawartego między ramionami. FO 0,20 0,13 0,09 15. Boisko ma kształt prostokąta o wymiarach 45 m i 90 m. Ile metrów kwadratowych ma to boisko? A. 4050 B. 2025 C. 270 D. 135 Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wykorzystywanie wiedzy w praktyce wykonywanie obliczeń dotyczących powierzchni obliczanie pola prostokąta 8
Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Zadanie było dla piszących umiarkowanie trudne. Co A. 68,4 67,7 65,9 szósty uczeń wybrał odpowiedź C, czyli zamiast pola B. 4,7 4,6 4,8 prostokąta wyznaczył jego obwód, a co dziewiąty C. 16,1 16,1 17,2 szóstoklasista zaznaczył odpowiedź D, czyli liczbę D. 10,6 11,3 12,0 wyrażającą połowę obwodu prostokąta. FO 0,11 0,19 0,16 16. Na planie prostokątnego boiska zamalowano część powierzchni, na której zostanie wymieniona nawierzchnia. 90 m 45 m Na jakiej części boiska zostanie wymieniona nawierzchnia? 60 m A. 2 1 B. 3 2 C. 3 1 D. 4 3 Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Rozumowanie rozpoznawanie charakterystycznych cech i własności liczb wskazanie, jaką część całości stanowi wyróżniony fragment obiektu Wybieralność odpowiedzi Komentarz i frakcja opuszczeń (w %) Odpowiedź L W Z Ponad 80% piszących wybrało prawidłową A. 3,3 3,2 3,5 odpowiedź, czyli zadanie było łatwe. Wśród B. 8,2 8,7 8,9 nieprawidłowych odpowiedzi najczęściej wybierana C. 82,5 81,9 81,6 była odpowiedź B (wskazanie, jaką część całości D. 5,9 6,1 5,9 stanowi fragment obiektu, który był dopełnieniem FO 0,15 0,12 0,15 wyróżnionego fragmentu). 9
17. Zawodnicy jednej drużyny wzięli ze skrzynki 5 butelek wody mineralnej, a zawodnicy drugiej drużyny dwa razy więcej. Ile butelek wody zostało w skrzynce? Do rozwiązania tego zadania brakuje informacji, ile butelek wody A. może pomieścić skrzynka. B. wzięli zawodnicy drugiej drużyny. C. wzięli razem zawodnicy jednej i drugiej drużyny. D. było w skrzynce, zanim zaczęli je brać zawodnicy. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Rozumowanie ustalenie sposobu rozwiązania zadania wskazanie informacji potrzebnych do rozwiązania zadania Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Prawidłową odpowiedź wskazało prawie 80% A. 10,2 10,5 10,2 uczniów, zadanie było więc łatwe. Wśród odpowiedzi B. 3,8 4,1 3,8 błędnych, najczęściej wybierana była odpowiedź A C. 6,3 6,8 6,5 (uczniowie prawdopodobnie założyli, że liczba butelek D. 79,5 78,4 79,1 znajdujących się w skrzynce jest liczbą butelek, jaką FO 0,12 0,21 0,20 może pomieścić skrzynka). Tabela do zadań od 18. do 20. Terminy ferii zimowych w roku szkolnym 2009/2010 Termin ferii Województwa 18 31 stycznia kujawsko-pomorskie, lubuskie, małopolskie, świętokrzyskie, wielkopolskie 25 stycznia 7 lutego podlaskie, warmińsko-mazurskie 1 14 lutego dolnośląskie, mazowieckie, opolskie, zachodniopomorskie 15 28 lutego lubelskie, pomorskie, śląskie, łódzkie, podkarpackie 18. Uczniowie z województwa łódzkiego rozpoczęli ferie zimowe później niż uczniowie z województwa małopolskiego o A. 1 tydzień. B. 3 tygodnie. C. 4 tygodnie D. 5 tygodni. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Korzystanie z informacji posługiwanie się źródłem informacji wskazanie, o ile tygodni później w jednym regionie niż w drugim rozpoczęło się dane wydarzenie Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Zadanie było dla uczniów umiarkowanie trudne. Co A. 9,3 8,2 9,2 drugi uczeń wskazał poprawną odpowiedź. B. 31,8 32,0 32,1 C. 50,5 50,2 49,7 D. 8,2 9,2 8,7 FO 0,26 0,26 0,25 10
19. W ilu województwach uczniowie mieli ferie w ostatnim tygodniu stycznia? A. W dwóch. B. W pięciu. C. W siedmiu. D. W dziewięciu. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Korzystanie z informacji posługiwanie się źródłem informacji wskazanie liczby regionów, w których dane wydarzenie miało miejsce w tym samym przedziale czasowym Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z Poprawną odpowiedź C wybrała mniejsza część A. 29,0 26,7 28,7 populacji niż błędną odpowiedź B. Z czterech zadań, B. 34,8 36,5 34,4 sprawdzających opanowanie umiejętności korzystania C. 32,6 34,0 34,0 z informacji, wykonanie tego polecenia sprawiło D. 3,4 2,6 2,7 uczniom najwięcej trudności. FO 0,13 0,15 0,14 20. Uczniowie z województw mazowieckiego i podlaskiego uczestniczyli podczas swoich ferii zimowych we wspólnej trzydniowej wycieczce. Kiedy odbyła się ta wycieczka? A. Od 29 do 31 stycznia. B. Od 3 do 5 lutego. C. Od 6 do 8 lutego. D. Od 9 do 11 lutego. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Korzystanie z informacji posługiwanie się źródłem informacji wyznaczenie przedziału czasowego spełniającego warunki zadania Wybieralność odpowiedzi i frakcja opuszczeń (w %) Komentarz Odpowiedź L W Z 70% populacji uczniów przystępujących A. 12,4 11,5 12,7 do sprawdzianu z dwóch wierszy tabeli odczytało B. 69,8 70,6 69,8 informacje dotyczące trwania ferii w województwach C. 7,1 7,5 7,4 wymienionych w poleceniu i wyznaczyło czas, D. 10,4 10,0 9,6 w którym mogłaby odbyć się wspólna wycieczka. FO 0,31 0,36 0,31 11
Analiza rozwiązań zadań otwartych I. Zadanie 21. Maksymalną długość nart dla skoczka oblicza się, mnożąc wzrost zawodnika przez 1,46. Oblicz maksymalną długość nart dla zawodnika o wzroście 1,5 m. Wynik wyraź w centymetrach. Zapisz wszystkie obliczenia. Odpowiedź:... Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wykorzystywanie wiedzy w praktyce wykonywanie obliczeń dotyczących długości - obliczanie długości przedmiotu z zastosowaniem podanego algorytmu - wyrażanie w centymetrach poprawnie obliczonej długości O poziomie opanowania badanych umiejętności informuje wartość współczynnika łatwości. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Całe zadanie 0,43 0,43 0,41 Czynność I 0,49 0,49 0,47 Czynność II 0,37 0,37 0,36 Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 21. w poszczególnych województwach. Procent uczniów 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 woj. lubuskie woj. wielkopolskie woj. zachodniopomorskie Liczba uczniów 5211 18670 8825 3783 13522 5902 1164 4084 1795 0 1 2 Liczba punktów Około 3% szóstoklasistów nie podjęło próby rozwiązania zadania; w województwie lubuskim jest to 300 uczniów wielkopolskim jest to 1 100 uczniów zachodniopomorskim jest to 500 uczniów 12
Przykłady rozwiązań uczniowskich zadania 21. Zadanie 21. to zadanie matematyczne krótkiej odpowiedzi, w którym należało zastosować podany algorytm do wyznaczenia długości nart dla zawodnika o określonym wzroście, a następnie wyrazić długość nart w centymetrach. Analiza prac uczniowskich wykazała, że 80% tych szóstoklasistów, którzy zastosowali podany algorytm i poprawnie wyznaczyli wartość iloczynu, nie miało problemu z zamianą jednostki. Zasadniczą trudnością w tym zadaniu było obliczenie długości nart, stąd uczniowie, którzy przyjęli niewłaściwą strategię lub błędnie obliczyli wartość iloczynu, uzyskiwali 0 punktów za całe zadanie. 1. Wybranie właściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania i poprawnie wykonane obliczenia (wartość iloczynu); poprawna zamiana jednostki (metry na centymetry). Przykład 1. Uczeń: - stosuje podany algorytm do obliczenia długości nart i poprawnie wyznacza wartość iloczynu; - wyraża długość nart w centymetrach, poprawnie zamieniając jednostkę długości (metry na centymetry). Przykład 2. Uczeń: - poprawnie zamienia jednostkę długości (metry na centymetry); - stosuje podany algorytm do obliczenia długości nart i poprawnie wyznacza wartość iloczynu. 13
2. Wybranie właściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania i poprawnie wykonane obliczenia (wartość iloczynu); błędna zamiana jednostki (metry na centymetry). Przykład 3. Uczeń: - stosuje podany algorytm do obliczenia długości nart i poprawnie wyznacza wartość iloczynu; - popełnia błąd podczas zamiany jednostek długości (metrów na centymetry). 3. Wybranie właściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania, ale błędnie wykonane obliczenia (wartość iloczynu). Przykład 4. Uczeń: - stosuje podany algorytm do obliczenia długości nart, ale popełnia błąd rachunkowy podczas obliczania wartości iloczynu; - poprawnie zamienia jednostkę długości (metry na centymetry). Przykład 5. Uczeń: - stosuje podany algorytm do obliczenia długości nart, ale popełnia błąd podczas obliczania wartości iloczynu (przecinek dziesiętny w niewłaściwym miejscu); - popełnia błąd podczas zamiany jednostek długości (metrów na centymetry). 14
Przykład 6. Uczeń: - stosuje podany algorytm do obliczenia długości nart, ale popełnia błąd podczas obliczania wartości iloczynu (brak przecinka dziesiętnego w iloczynie końcowym); - popełnia błąd podczas zamiany jednostek długości (metrów na centymetry). 4. Wybranie niewłaściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania. Przykład 7. Uczeń: - nie stosuje podanego algorytmu do obliczenia długości nart. Przykład 8. Uczeń: - nie stosuje podanego algorytmu do obliczenia długości nart. 15
II. Zadanie 22. Podczas meczu koszykówki Paweł trafił do kosza 5 razy, Leszek miał 2 razy więcej trafień niż Paweł, a Zbyszek o 3 mniej niż Paweł i Leszek razem. Ile razy trafił do kosza Leszek, a ile Zbyszek? Odpowiedź: Leszek trafił do kosza razy, a Zbyszek. razy. Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wykorzystywanie wiedzy w praktyce wykorzystywanie w sytuacji praktycznej własności liczb - zastosowanie porównania ilorazowego - zastosowanie porównania różnicowego O poziomie opanowania badanych umiejętności informuje wartość współczynnika łatwości. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Całe zadanie 0,75 0,74 0,73 Czynność I 0,89 0,88 0,88 Czynność II 0,61 0,60 0,59 Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 22. w poszczególnych województwach. 100 woj. lubuskie woj. wielkopolskie woj. zachodniopomorskie 80 Procent uczniów 60 40 Liczba uczniów 3015 11065 5116 6129 21288 9540 20 1014 3923 1866 0 0 1 2 Liczba punktów Około 1,8% uczniów nie podjęło próby rozwiązania; w województwie lubuskim jest to 180 uczniów wielkopolskim jest to 640uczniów zachodniopomorskim jest to 290 uczniów 16
Przykłady rozwiązań uczniowskich zadania 22. Zadanie 22. to zadanie krótkiej odpowiedzi, w którym szóstoklasiści, aby odpowiedzieć na dwa pytania, musieli zastosować porównanie ilorazowe i różnicowe. Prawie 90% uczniów poprawnie wykonało porównanie ilorazowe (podwoiło daną liczbę naturalną), ale tylko połowa z nich potrafiła porównać różnicowo (zmniejszyć o 3 sumę liczby danej i liczby otrzymanej w pierwszej części zadania). 1. Poprawnie wykonane porównanie ilorazowe i różnicowe. Przykład 1. Uczeń: - podwaja daną liczbę naturalną; - sumę liczby danej i podwojonej zmniejsza o 3. 2. Poprawnie wykonane porównanie ilorazowe. Przykład 2. Uczeń: - podwaja daną liczbę naturalną; - popełnia błąd rachunkowy, zmniejszając o 3 sumę liczby danej i podwojonej. 3. Poprawnie wykonane porównanie różnicowe. Przykład 3. Uczeń: - zwiększa o 2 daną liczbę naturalną (zamiast 2 razy); - sumę liczby danej i otrzymanej w pierwszej części zadania zmniejsza o 3. 17
4. Błędnie wykonane oba porównania. Przykład 4. Uczeń: - zwiększa o 2 daną liczbę naturalną (zamiast 2 razy); - liczbę otrzymaną w pierwszej części zadania zwiększa 3 razy. III. Zadanie 23. Na planie w skali 1 : 50 000 trasa wyścigu ma długość 16,4 cm. Ile kilometrów mają do pokonania uczestnicy wyścigu? Zapisz wszystkie obliczenia. Odpowiedź:... Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Wykorzystywanie wiedzy w praktyce Sprawdzana umiejętność wykonywanie obliczeń dotyczących długości Sprawdzana czynność - obliczenie długości rzeczywistej z zastosowaniem podanej skali - wyrażenie w kilometrach poprawnie obliczonej długości trasy O poziomie opanowania badanych umiejętności informuje wartość współczynnika łatwości. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Całe zadanie 0,30 0,29 0,29 Czynność I 0,35 0,33 0,34 Czynność II 0,26 0,24 0,24 Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 23. w poszczególnych województwach. Procent uczniów 100 80 60 40 20 0 woj. lubuskie woj. wielkopolskie woj. zachodniopomorskie 6611 24138 10982 Liczba uczniów 951 3482 1586 2596 0 1 2 Liczba punktów 8656 3954 18
Około 11% uczniów nie podjęło próby rozwiązania; w województwie lubuskim jest to 1 120 uczniów wielkopolskim jest to 3 990 uczniów zachodniopomorskim jest to 1 820 uczniów Przykłady rozwiązań uczniowskich zadania 23. Zadanie 23. to zadanie matematyczno-przyrodnicze krótkiej odpowiedzi, w którym należało zastosować podaną skalę do wyznaczenia długości trasy w terenie (na podstawie długości odcinka na mapie). Około 65% szóstoklasistów uzyskało 0 punktów za rozwiązanie tego zadania, a 17% z nich (11% wszystkich piszących) nie podjęło próby rozwiązania zadania. Tylko 35% szóstoklasistów wybrało właściwą strategię, prowadzącą do rozwiązania zadania, i poprawnie obliczyło wartość iloczynu, a 70% z nich poprawnie zamieniło jednostkę długości (centymetry na kilometry). Zasadniczą trudnością w tym zadaniu było obliczenie długości trasy, stąd uczniowie, którzy przyjęli niewłaściwą strategię lub błędnie obliczyli wartość iloczynu, uzyskiwali 0 punktów za całe zadanie. 1. Wybranie właściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania i poprawnie wykonane obliczenia (wartość iloczynu); poprawna zamiana jednostki (centymetry na kilometry). Przykład 1. Uczeń: - stosuje podaną skalę i poprawnie wyznacza wartość iloczynu; - wyraża długość trasy w kilometrach, poprawnie zamieniając jednostkę długości (centymetry na kilometry). Przykład 2. Uczeń: - poprawnie zamienia jednostkę długości (centymetry na kilometry); - stosuje podaną skalę i poprawnie wyznacza wartość iloczynu. 19
2. Wybranie właściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania i poprawnie wykonane obliczenia (wartość iloczynu); niepoprawna zamiana jednostki. Przykład 3. Uczeń: - stosuje podaną skalę i poprawnie wyznacza wartość iloczynu; - niepoprawnie zamienia jednostkę długości (centymetry na kilometry). 3. Wybranie właściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania, ale niepoprawnie wykonane obliczenia (wartość iloczynu). Przykład 4. Uczeń: - stosuje podaną skalę, ale niepoprawnie wyznacza wartość iloczynu; 4. Wybranie niewłaściwej strategii prowadzącej do rozwiązania zadania. Przykład 5. Uczeń - nie rozumie skali, dodaje wielkości zamiast je mnożyć. 20
IV. Zadanie 24. Przy zakupie roweru na raty pierwsza wpłata wyniosła 176 zł. Pozostała do zapłaty kwota została rozłożona na 12 rat po 52 zł. Za ten sam rower kupiony za gotówkę zapłacono tylko 5 4 ceny roweru kupionego na raty. Ile złotych kosztował rower kupiony za gotówkę? Zapisz wszystkie obliczenia. Odpowiedź:... Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Rozumowanie ustalenie sposobu rozwiązania zadania i prezentacji tego rozwiązania - obliczenie ceny towaru kupionego na raty - obliczenie ceny towaru kupionego za gotówkę O poziomie opanowania badanych umiejętności informuje wartość współczynnika łatwości. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Całe zadanie 0,55 0,55 0,53 Czynność I 0,62 0,62 0,60 Czynność II 0,48 0,47 0,45 Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 24. w poszczególnych województwach. woj. lubuskie woj. wielkopolskie woj. zachodniopomorskie Procent uczniów 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 11081 2976 5329 Liczba uczniów 669 2188 1077 1715 2706 6009 938 32351394 3960 13763 6016 0 1 2 3 4 Liczba punktów Około 7% uczniów nie podjęło próby rozwiązania; w województwie lubuskim jest to 710 uczniów wielkopolskim jest to 2 640 uczniów zachodniopomorskim jest to uczniów 1 200 21
Przykłady rozwiązań uczniowskich zadania 24. Za rozwiązanie zadania matematycznego rozszerzonej odpowiedzi szóstoklasiści zdobyli średnio połowę punktów możliwych do uzyskania. Rozwiązanie zadania można podzielić na dwa etapy. W pierwszym etapie uczniowie musieli zbudować model matematyczny sytuacji przedstawionej w treści zadania; należało zapisać właściwe wyrażenie arytmetyczne, a następnie obliczyć jego wartość (ustalić cenę roweru kupionego na raty). W drugim etapie, zadaniem uczniów było obliczenie ułamka liczby otrzymanej wcześniej (ustalić cenę roweru kupionego za gotówkę). Za poprawność rachunkową wykonywanych obliczeń uczniowie otrzymywali punkt tylko wtedy, gdy zastosowana metoda była właściwa. 1. Zastosowanie poprawnych metod prowadzących do rozwiązania obu problemów (obliczenia ceny roweru kupionego na raty i za gotówkę) oraz wykonanie poprawnych obliczeń. Przykład 1. Uczeń: - zapisał wyrażenie arytmetyczne, prowadzące do obliczenia ceny roweru na raty i poprawnie obliczył jego wartość, - zastosował poprawną metodę obliczenia ułamka danej liczby i bezbłędnie wykonał obliczenia. Przykład 2. 22
Uczeń: - zapisał działania prowadzące do obliczenia ceny roweru kupionego na raty i poprawnie wykonał obliczenia, - zastosował poprawną metodę obliczenia ułamka danej liczby i bezbłędnie wykonał obliczenia. 2. Zastosowanie poprawnych metod prowadzących do rozwiązania obu problemów (obliczenia ceny roweru kupionego na raty i za gotówkę), ale błędne obliczenia na pierwszym lub drugim etapie. Przykład 3. Uczeń: - zapisał działania prowadzące do obliczenia ceny roweru kupionego na raty, ale niepoprawnie wykonał obliczenia, - zastosował poprawną metodę obliczenia ułamka danej liczby i bezbłędnie wykonał obliczenia. Przykład 4. Uczeń; - zapisał działania prowadzące do obliczenia ceny roweru kupionego na raty i poprawnie wykonał obliczenia, - zastosował poprawną metodę obliczenia ułamka danej liczby, ale niepoprawnie wykonał obliczenia. 23
3. Zastosowanie błędnej metody na jednym z etapów (przy zastosowaniu błędnej metody poprawność rachunkowa nie była oceniana). Przykład 5. Uczeń: - zapisał działania prowadzące do obliczenia ceny roweru kupionego na raty i poprawnie wykonał obliczenia, - zastosował błędną metodę obliczenia ceny roweru kupionego za gotówkę (zapisał działania prowadzące do wyznaczenia 1 liczby 800). 5 Przykład 6. Uczeń: - zapisał działania prowadzące do obliczenia ceny roweru kupionego na raty i poprawnie wykonał obliczenia, - zastosował błędną metodę obliczenia ułamka danej liczby (wykonał dzielenie liczby przez ułamek zamiast mnożenia, a następnie odjął otrzymaną liczbę). 24
Przykład 7. Uczeń: - zastosował błędną metodę obliczenia kwoty do zapłaty przy zakupie za gotówkę (pominięcie pierwszej wpłaty), - zastosował poprawną metodę obliczenia ułamka danej liczby i bezbłędnie wykonał obliczenia. 4. Zastosowanie błędnej metody na każdym z etapów rozwiązania zadania. Przykład 8. Uczeń: - zastosował błędną metodę obliczenia kwoty do zapłaty przy zakupie za gotówkę (pominięcie pierwszej wpłaty), - zastosował błędną metodę obliczenia 4 danej liczby. 5 25
5. Rozwiązanie błędne, świadczące o niezrozumieniu treści zadania. Przykład 9. Uczeń - zapisał działania, które świadczą o niezrozumieniu treści zadania (dodał pierwszą wpłatę do liczby miesięcy i kwoty jednej raty, a następnie wynik pomnożył przez 4). Zadania matematyczne podsumowanie Pierwszym etapem podczas rozwiązywania zadań jest wnikliwe zapoznanie się z ich treścią. Nieuważne czytanie skutkuje niewłaściwą interpretacją lub pomijaniem ważnych elementów. Kolejne etapy to: matematyzacja treści, czyli dobór metody służącej do rozwiązania problemu, poprawne wykonanie obliczeń oraz sprawdzenie zgodności otrzymanych wyników z sytuacją przedstawioną w zadaniu. Najłatwiejsze dla uczniów okazało się zadanie 22., w którym zarówno zastosowanie metody (porównanie ilorazowe i różnicowe), jak i wykonanie rachunków na liczbach naturalnych, dla 60% uczniów nie stanowiły problemu. Trudniejsze było zadanie 21. Około 95% uczniów, którzy podjęli próbę rozwiązania tego zadania, poprawnie zastosowało podany algorytm do wyznaczenia długości nart zawodnika. Problemem okazało się mnożenie ułamków dziesiętnych (błędy w iloczynach cząstkowych wynikające z nieznajomości tabliczki mnożenia, brak przecinka dziesiętnego lub postawienie go w niewłaściwym miejscu w iloczynie końcowym). 80% uczniów, którzy bezbłędnie wykonali mnożenie, poprawnie zamieniło jednostkę długości (metry na centymetry). Podczas tegorocznego sprawdzianu najtrudniejsze dla uczniów było obliczenie długości odcinka w terenie na podstawie podanej skali. Ponad 10% szóstoklasistów nie podjęło próby rozwiązania tego zadania. Około 20% uczniów nie wiedziało, że należy wykonać mnożenie (dzielili, dodawali, a nawet odejmowali), czyli pokazali, że nie rozumieją skali. Dobrze zamieniło centymetry na kilometry 70% spośród tych uczniów, którzy bezbłędnie wyznaczyli wartość iloczynu. Tylko co trzeci uczeń rozwiązał to zadanie w całości poprawnie. Umiarkowanie trudne było zadanie matematyczne rozszerzonej odpowiedzi. Prawie 80% szóstoklasistów potrafiło zapisać działania prowadzące do wyznaczenia ceny towaru kupionego na raty i taki sam odsetek poprawnie wykonał obliczenia. Błąd w metodzie na tym etapie rozwiązania zadania polegał przede wszystkim na tym, że uczniowie nie uwzględniali kwoty pierwszej wpłaty (prawdopodobnie zapominali ją dodać lub nieuważnie przeczytali treść zadania). Większym problemem okazało się obliczenie ceny towaru kupowanego za gotówkę, czyli wyznaczenie ułamka danej liczby. Najwięcej 26
uczniów, obliczając ułamek danej liczby, zapisywało dzielenie zamiast mnożenia. Wielu szóstoklasistów poprawnie wykonało mnożenie ułamka przez liczbę, ale otrzymany wynik odejmowali od kwoty wyjściowej, czyli obliczali 5 1 zamiast 5 4. W mnożeniu ułamka przez liczbę uczniowie często niewłaściwie skracali przed wykonaniem mnożenia, co powodowało, że wartość tego iloczynu była niewłaściwa. Wybranie niewłaściwej metody czy błędy rachunkowe powodowały, że uczniowie otrzymywali błędne wyniki. Liczby podane w odpowiedzi często były nierealne (nieodpowiadające warunkom z zadania), co świadczy o tym, że uczniowie nie zawsze weryfikują otrzymane wyniki. 27
25. Pomyśl o kimś, kto odniósł sukces. Opisz, co osiągnął i opowiedz, jak do tego doszedł. Twoja praca powinna zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca. W uczniowskich wypracowaniach sprawdzano i oceniano poziom opanowania następujących umiejętności: Obszar standardów wymagań egzaminacyjnych PISANIE Sprawdzana umiejętność pisanie na temat i zgodnie z celem celowe stosowanie środków językowych przestrzeganie norm gramatycznych przestrzeganie norm ortograficznych przestrzeganie norm interpunkcyjnych Sprawdzana czynność I. napisanie tekstu o czyimś sukcesie i drodze do tego sukcesu II. stosowanie funkcjonalnego stylu oraz bogatego słownictwa służącego np. wyrażaniu ocen lub emocji III. napisanie tekstu poprawnego pod względem językowym IV. napisanie tekstu poprawnego pod względem ortograficznym V. napisanie tekstu poprawnego pod względem interpunkcyjnym O poziomie opanowania badanych umiejętności informuje wartość współczynnika łatwości. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Całe zadanie 0,50 0,49 0,49 Czynność I 0,74 0,74 0,75 Czynność II 0,33 0,30 0,32 Czynność III 0,32 0,31 0,27 Czynność IV 0,47 0,46 0,47 Czynność V 0,42 0,41 0,41 W Okręgu 2,2% uczniów, przystępujących do sprawdzianu, nie podjęło próby rozwiązania zadania nr 25. Próby rozwiązania zadania 25. nie podjęło w województwie lubuskim 225 uczniów. wielkopolskim 805 uczniów. zachodniopomorskim 366 uczniów. 28
Rozkład wyników punktowych uzyskanych przez uczniów za zadanie 25. 16 14 12 woj.lubuskie woj. wielkopolskie woj.zachodniopomorskie Liczba uczniów 4859 4694 1386 2168 4596 2089 2171 1282 1296 4573 2040 1184 1182 1882 4010 Procent uczniów 10 8 6 4 2207 610 973 1621 698 366 1622 982 3353 936 1468 3137 2079 565 912 369 1147 499 2 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Liczba punktów Na 10 punktów możliwych do uzyskania za rozwiązanie zadania nr 25 w każdym z województw, znajdującym się na terenie działania Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu, około 4% uczniów uzyskało 0 punktów. W tej grupie byli uczniowie, którzy nie podjęli próby napisania dłuższej wypowiedzi lub napisali ją nie na temat (zagadnienia dotyczące realizacji tematu szczegółowo zostaną omówione w dalszej części opracowania). Około 3% uczniów w województwie zachodniopomorskim oraz wielkopolskim i prawie 4% w województwie lubuskim uzyskało maksymalne 10 punktów. W województwie lubuskim najbardziej liczna grupa uczniów (około14%) uzyskała 6 punktów, w województwie zachodniopomorskim 13% uczniów uzyskało 5 punktów, natomiast w województwie wielkopolskim najwięcej uczniów (około 14%) uzyskało 4 punkty. Uwagi merytoryczne dotyczące umiejętności szczegółowych badanych w zadaniu 25. Uczniowie uczęszczający do klas szóstych powinni podczas sprawdzianu wykazać się opanowaniem umiejętności pisania dłuższej (w bieżącym roku wymagano co najmniej 11 linii) wypowiedzi na podany temat. Podczas sprawdzianu 2010 uczniowie mieli napisać tekst o czyimś sukcesie i drodze prowadzącej do osiągnięcia tego sukcesu. Oczekiwano, żeby opisy z elementami opowiadania były na tyle uszczegółowione, by można je odnieść do konkretnego wykonawcy (indywidualizacja), a nie do każdego podmiotu, który niczym się nie odróżnia od innych. Sprawdzano opanowanie umiejętności posługiwania się funkcjonalnym stylem miało o tym świadczyć np. wykorzystanie słownictwa w celu wyrażenia ocen lub emocji. Poza tym w każdej wypowiedzi należało przestrzegać zasad poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej. 29
I. Realizacja tematu W swoich wypracowaniach uczniowie opisywali osoby znane z najbliższego otoczenia (rówieśników, członków bliższej i dalszej rodziny) oraz sportowców (A. Małysz, M. Pudzianowski, J. Kowalczyk, O. Jędrzejczak, K. Messi, R. Kubica, C. Ronaldo, K. Górski, G. Lato, A. Grubba), ludzi kina i filmu (A. Wajda, A. Dymna, B. Linda, A. Mucha, K. Cichopek, J. Kamińska, J. Osyda, M. Żmuda-Trzebiatowska, A. Grabowski), wykonawców muzyki rozrywkowej (N. Kukulska, P. Kupicha, M. Miler) i klasycznej (F. Chopin, L. van Beethoven), pisarzy (H. Sienkiewicz, W. Szymborska) oraz naukowców (M. Skłodowska-Curie, M. Kopernik, A. Einstein, W. Roentgen), a także osoby cenione jako autorytety w pewnych dziedzinach życia (J. Owsiak, Jan Paweł II, prezydent L. Kaczyński, A. Schwarzenegger - gubernator w USA). Sukces kojarzył się nie tylko z osiągnięciami sportowymi, ale również ze skończeniem studiów, zbudowaniem domu dla rodziny, wygraniem szkolnego konkursu, pomaganiem ludziom, dokonaniem naukowego odkrycia, zrealizowaniem filmu, zdobyciem sławy będącej efektem występowania w filmie, wykonywaniem pracy nauczyciela lub dyrektora szkoły, a także ze zdobyciem przyjaciół, pokonaniem kompleksów, założeniem własnej firmy. Za napisanie pracy na temat, bogatej treściowo, zindywidualizowanej, zawierającej opis sukcesu oraz drogi prowadzącej do jego osiągnięcia, czyli za spełnienie I kryterium, uczniowie mogli uzyskać 3 punkty. Najczęściej piszący za realizację tematu uzyskiwali 2 punkty, ponieważ ich wypowiedzi, chociaż zawierały opis sukcesu i drogi do sukcesu, były zbyt ogólnikowe, nie zostały zindywidualizowane. Jeden punkt za spełnienie tego kryterium otrzymywali uczniowie, którzy w swej wypowiedzi skupili uwagę na opisie sukcesu rozumianego jako pomyślny wynik czyichś działań. W kolejnych kryteriach oceniano funkcjonalność stylu, poprawność językową, ortograficzną oraz interpunkcyjną (poziom opanowania zostanie omówiony w następnych podrozdziałach). Uczniowie, uczęszczający do szkół znajdujących się na terenie działania Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu, za realizację całego zadania najczęściej otrzymywali niespełna połowę punktów możliwych do uzyskania, natomiast za spełnienie I kryterium uzyskiwali najwięcej, bo 74% punktów. W Przykładzie 1. zaprezentowano wypowiedź uczennicy, która opisywała sukces swojej koleżanki Marysi i opowiadała o drodze prowadzącej do jego osiągnięcia. Wypowiedź została zindywidualizowana (nie odnosi się do każdej Marysi), toteż za realizację tematu autorka otrzymała 3 punkty. W pracy bez trudu można dostrzec umiejętność posługiwania się funkcjonalnym stylem oraz bogatym słownictwem (II kryterium) stosowanym w opisie cech dziewczynki i jej kolejnych dokonań (epitety, porównania, frazeologizmy; próba ukazania emocji i budowania napięcia). Prezentowana wypowiedź jest również poprawna pod względem językowym, ortograficznym (oprócz rzeczownika chwila pisanego z zakończeniem ii) i interpunkcyjnym (kryteria III V). 30
Przykład 1. 31
Bohaterami wypowiedzi byli także chłopcy. W Przykładzie 2. zamieszczono bardzo ciekawą wypowiedź, rozpoczynającą się od refleksji na temat Co to jest sukces?, by w rozwinięciu opowiedzieć o przemianie Wojtka szkolnego rozrabiaki w dobrego kolegę, cieszącego się zaufaniem rówieśników, chłopca, dla którego nie były ważne wartości materialne, lecz sukces przyjaźni oraz akceptacja rodziny. W zakończeniu znajduje się ocena historii chłopca, a także pełne empatii przekonanie o tym, że każdy powinien dostać drugą szansę. Wypowiedź, bardzo dojrzała jak na dwunastolatka, poza jedną usterką jest poprawna pod względem językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym. Autorka przekonuje, że potrafi funkcjonalnie stosować słownictwo, którym posługuje się bardzo swobodnie, opisując chociażby przeżycia chłopca i jego wewnętrzną przemianę. Na uwagę zasługuje także doskonałe opanowanie umiejętności z zakresu składni (ocenianej w ramach poprawności językowej III kryterium) oraz kompozycji wypowiedzi, która jest spójna i logicznie uporządkowana (podczas tegorocznego sprawdzianu opanowanie drugiej z wymienionych umiejętności nie było oceniane). Wypracowania zamieszczone w Przykładzie 1. i 2. obrazują pracę nauczycieli ich umiejętność rozpisania uczniów, czego potwierdzeniem są nie tylko opisane powyżej umiejętności szóstoklasistów, ale także objętość prezentowanych wypowiedzi, których autorzy znacznie przekroczyli połowę wyznaczonego miejsca, bowiem w przypadku pierwszej pracy został zapisany dolny margines, a w przypadku drugiej - część brudnopisu, do którego uczeń odsyła egzaminatora oceniającego jego wypowiedź. Te prace stanowią także zaprzeczenie obiegowej tezy głoszącej, że uczniowie niechętnie cokolwiek czytają, a pisania wypracowań wręcz nie cierpią. 32
Przykład 2. 33
Przykład 2. cd. Dla uczniów sukcesem są także osiągnięcia w nauce i zdobycie stypendium, które ułatwia dążenie do realizacji marzeń. Potwierdzeniem jest wypowiedź zamieszczona w Przykładzie 3. W tym przypadku za realizację tematu autorka otrzymała 2 punkty, ponieważ opis sukcesu jest lakoniczny, natomiast trochę więcej uwagi poświecono opisowi drogi, jednak nie jest on zindywidualizowany ani szczegółowy. Wypowiedź nie wyróżnia się funkcjonalnością stylu czy bogactwem językowym, a wręcz przeciwnie dostrzega się nieporadność językową (np. uczęszczała w różnych kołach). Można także zauważyć błędy ortograficzne (po raz kolejny, po prostu, lekcji zapisane bez końcowego i). Poza tym autorka nie opanowała zasad interpunkcyjnych, ponieważ stawiała przecinki bez uzasadnienia, co kilka wyrazów. 34
Przykład 3. W pracach zapisanych jako Przykład 4. i 5. autorzy próbowali opisać sukcesy sportowców, chyba najczęściej przywoływanych, czyli Adama Małysza i Justyny Kowalczyk. Praca z Przykładu 4. spełnia wymóg objętości, natomiast wypracowanie zamieszczone w Przykładzie 5. jest zbyt krótkie. W obu przypadkach za realizację tematu przyznano 1 punkt. W poniżej zaprezentowanej wypowiedzi (Przykład 4.) piszący skupił swoją uwagę na sukcesie A. Małysza i niektórych jego cechach. Wypracowanie zyskało odpowiednią długość dzięki temu, że oprócz wspomnianego rozwinięcia ma wstęp, zawierający przedstawienie postaci oraz zakończenie, dotyczące stosunku Polaków do znanego sportowca, a także innych posiadaczy nieodkrytych talentów (nieuzasadniony apel). Uczeń próbuje wykazać się bogactwem językowym (determinacja, klucz do sukcesu, głębia serca ). Łatwo można dostrzec błędy ortograficzne i interpunkcyjne, natomiast po wnikliwej analizie pracy również językowe. 35
Przykład 4. Przykład 5. 36
Jak już wspomniano, wypracowanie z Przykładu 5. jest zbyt krótkie. Autorka prawdopodobnie straciła czas, nie umiejąc dokonać wyboru bohaterki swej wypowiedzi. Przypuszczalnie zorientowała się, że zbyt mało wie o Otylii Jędrzejczak, więc postanowiła pisać o Justynie Kowalczyk, ale złe rozplanowanie czasu spowodowało, że zabrakło go na dokończenie wypowiedzi. Zapisanie w pośpiechu kilku krótkich zdań nie wystarczyło do spełnienia wymogu objętości, wpłynęło jedynie na dynamizację wypowiedzi. W wypowiedziach zbyt krótkich (w bieżącym roku mniej niż 11 linii lub 70 wyrazów) nie ocenia się poprawności, ponieważ zbyt mała ilość tekstu nie pozwala uznać, że uczeń opanował zasady poprawności językowej, ortograficznej oraz interpunkcyjnej. Uczniowie, którzy nie widzieli wśród współczesnych człowieka sukcesu, chętnie opisywali sukcesy i sylwetki znanych z lekcji pisarzy bądź muzyków. Chociaż, jak wspomniano, piszący odwoływali się do wiadomości znanych z lekcji, postaci przez nich przedstawiane nie zostały zindywidualizowane, a wręcz przeciwnie - wypowiedzi były pełne ogólników i banałów. W pracy zapisanej jako Przykład 6. widać to w pełni, ponieważ autor stwierdza, że H. Sienkiewicz to pisarz światowej sławy, pisał interesujące książki, ciężko pracował itd. Uczeń na pewno udowodnił, iż potrafi wykorzystać ogólniki i przysłowia, i właściwie wiedząc niewiele, napisać wypowiedź na podany temat. Widać także, iż piszący nie zawsze potrafi uporządkować swoją wypowiedź oraz że nie ma świadomości formy, którą podał, a następnie przekreślił (będzie ją poznawał w gimnazjum). Przykład 6. 37
W wypracowaniu o F. Chopinie (Przykład 7.) też nie można dopatrzyć się indywidualizacji w opisie postaci. Autor, podobnie jak w poprzednim przykładzie, skupił uwagę na opisie sukcesu i różnych jego przejawów, natomiast właściwie zabrakło informacji na temat drogi artysty do sukcesu. Poziom poprawności językowej w prezentowanej wypowiedzi także pozostawia wiele do życzenia. Przykład 7. Jeśli uczniowie nie potrafili znaleźć odpowiedniego przykładu wśród postaci współczesnych lub historycznych, to wykorzystywali swoją wiedzę z mitologii (tematem jednej pracy były dokonania Herkulesa) lub historii zbiorowości - Przykład 8. W wypracowaniu jest mowa o sukcesie Polaków, którzy potrafili pokonać zaborców i odzyskać niepodległość. Niestety uczeń popełnił błędy merytoryczne, bowiem jego wypowiedź jest dowodem na to, że nie odróżnia on zaborów i postępowania zaborców od działań agresorów podczas II wojny światowej. W mniemaniu ucznia sukcesem jest odzyskanie niepodległości, którego nie potrafi umieścić w ramach czasowych. W pracy trudno dostrzec jakiekolwiek zalety: po chaotycznej relacji o atakach najeźdźców w zakończeniu pojawia się wzmianka o zapomnianych obrońcach ojczyzny, którzy odnieśli sukces. 38