THE INFLUENCE OF THE MCKENZIE METHOD ON THE QUALITY OF LIFE OF PATIENTS WITH LUMBOSACRAL SPINE AILMENTS

Podobne dokumenty
THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS WITH PAIN IN LUMBOSACRAL SPINE AND AN ASSESSMENT OF THEIR ANALGESIC EFFECTIVENESS

Mgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz

Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Wydział Lekarski. Jarosław Woźniak. Rozprawa doktorska

Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych

OCENA SKUTECZNOŚCI ĆWICZEŃ W PROFILAKTYCE DOLEGLIWOŚCI BÓLOWYCH DOLNEGO ODCINKA KRĘGOSŁUPA U OSÓB WYKONUJĄCYCH PRACĘ SIEDZĄCĄ

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski

Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny


Zastosowanie radialnej fali uderzeniowej i ultradźwięków w leczeniu zespołu łokcia tenisisty.

STRESZCZENIE. Wstęp: Cel pracy:

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem )

Zarządzanie sieciami telekomunikacyjnymi


POLITECHNIKA WARSZAWSKA. Wydział Zarządzania ROZPRAWA DOKTORSKA. mgr Marcin Chrząścik

THE INFLUENCE OF THE COMPREHENSIVE TREATMENT PROCEDURE ON BALANCED POSTURE IN PATIENTS WITH LUMBOSACRAL SPINE AILMENTS

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Beata Wieczorek-Wójcik

Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi

STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI

Assessment of motor function of the upper extremity after biofeedback training in patients with ischemic stroke preliminary results

Streszczenie rozprawy doktorskiej. Samoopieka pacjentów po przebytej operacji z powodu dyskopatii w odcinku lędźwiowym kręgosłupa

Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s

Problem rehabilitacji pacjentów z przewlekłym bólem dolnego odcinka kręgosłupa

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)


Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK

Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą

Warszawski Uniwersytet Medyczny. Katedra i Klinika Neurologii. mgr Łukasz Jakub Wojciechowski. Radomski Szpital Specjalistyczny, Oddział Rehabilitacji

WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ

ROZPRAWY NR 128. Stanis³aw Mroziñski

Marta Uzdrowska. PRACA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH Promotor: Dr hab. n. med. prof. UM Anna Broniarczyk-Loba

Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę.

The effectiveness of McKenzie Method in diagnosis and treatment of low back pain a literature review

8. Streszczenie/Abstract

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

Summary. Berwecki Arkadiusz 1,2, Spannbauer Anna 2,3, Ridan Tomasz 1, Berwecka Małgorzata 4, Talaga Łukasz 1. Kraków

QUANTITATIVE AND QUALITATIVE CHARACTERISTICS OF FINGERPRINT BIOMETRIC TEMPLATES

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

Z Kliniki Rehabilitacji Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 2

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE

Proposal of thesis topic for mgr in. (MSE) programme in Telecommunications and Computer Science

deep learning for NLP (5 lectures)

Ocena propriocepcji i sposobu kontroli postawy u pacjentów z zespołem bólowym dolnego odcinka kręgosłupa

Pracownia Terapii Manualnej i Masażu Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii, Poznań 2

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and /2010

Maciej Pawlak. Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych.

Knovel Math: Jakość produktu

Financial support for start-uppres. Where to get money? - Equity. - Credit. - Local Labor Office - Six times the national average wage (22000 zł)

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Efekty masażu leczniczego w terapii bólów kręgosłupa

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003

EXAMPLES OF CABRI GEOMETRE II APPLICATION IN GEOMETRIC SCIENTIFIC RESEARCH

Hard-Margin Support Vector Machines

Latent Dirichlet Allocation Models and their Evaluation IT for Practice 2016

Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically

II wariant dwie skale ocen II alternative two grading scales

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

efektywności psychoterapii u pacjentów cierpiących z powodu zaburzeń nerwicowych i zaburzeń osobowości.

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej.

PROJECT. Syllabus for course Negotiations. on the study program: Management

Instrukcja obsługi User s manual

PLACE AND ROLE OF PHYSICAL ACTIVITY IN THE LIVES OF THE ELDERLY AND DISABLED PEOPLE. Barbara Bergier

Application of Pressure Bio-Feedback Stabilizer in the evaluation of the transversus abdominis muscle activity in patients with low back pain

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Negotiation techniques. Management. Stationary. II degree

Wykaz linii kolejowych, które są wyposażone w urządzenia systemu ETCS

Dominika Janik-Hornik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Kornelia Kamińska (ESN Akademia Górniczo-Hutnicza) Dorota Rytwińska (FRSE)


Symptoms of anxiety and depression in patients with chronic low back pain syndrome

Anna Pacholec. Praca na stopień doktora nauk medycznych Promotor prof. dr hab. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska

Wykaz linii kolejowych, które są wyposażone w urzadzenia systemu ETCS

Updated Action Plan received from the competent authority on 4 May 2017

OCENA WYNIKÓW KLINICZNYCH ORAZ JAKOŚCI ŻYCIA PACJENTÓW LECZONYCH Z POWODU ZŁAMANIA DALSZEGO KOŃCA KOŚCI PROMIENIOWEJ

Wpływ rehabilitacji na zmianę ruchomości kręgosłupa oraz subiektywnego odczuwania bólu u chorych z zespołem bólowym w odcinku lędźwiowym

Najbardziej obiecujące terapie lekami biopodobnymi - Rak piersi

Iwona Makowska. Promotor: prof. dr hab. Kazimierz Niemczyk. Streszczenie

Raport bieżący: 44/2018 Data: g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc


POZYTYWNE I NEGATYWNE SKUTKI DOŚWIADCZANEJ TRAUMY U CHORYCH PO PRZEBYTYM ZAWALE SERCA

PROJECT. Syllabus for course Global Marketing. on the study program: Management

Analysis of Movie Profitability STAT 469 IN CLASS ANALYSIS #2

Ocena jakości życia u chorych po wycięciu miąższu płuca

Szczegółowy program kursu. Performance Stability 4 dni

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska

Transkrypt:

DOI: http://dx.doi.org/1.1775/mbs.14.15 Medical and Biological Sciences, 14, 8/, 41-45 ORIGINAL ARTICLE / PRACA ORYGINALNA Bartosz Kochański 1, Krystian Kałużny 1, Magdalena Hagner-Derengowska, Anna Plaskiewicz 1, Magdalena Jaworska 3, Wojciech Hagner 1 THE INFLUENCE OF THE MCKENZIE METHOD ON THE QUALITY OF LIFE OF PATIENTS WITH LUMBOSACRAL SPINE AILMENTS WPŁYW METODY MCKENZIEGO NA JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW Z DOLEGLIWOŚCIAMI BÓLOWYMI KREGOSŁUPA W ODCINKU LĘDŹWIOWO-KRZYŻOWYM 1 Chair and Clinic of Rehabilitation of Collegium Medicum in Bydgoszcz, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Head: prof. dr hab. n. med. Wojciech Hagner Chair and Department of Clinical Neuropsychology, Collegium Medicum in Bydgoszcz, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Head: prof. dr hab. n. med. Alina Borkowska 3 1 Military Health Resort Rehabilitation Hospital in Busko Zdrój, Head: dr n. med. Bernard Solecki S u m m a r y I n t r o d u c t i o n. Ailments of lumbosacral spine are a more and more frequent problem of modern society. They very often hinder everyday functioning or even make it harder and have a negative influence on quality of patients' lives. Contemporary physical applies many methods and forms of to deal with spinal ailments. One of most renowned types is method of Mechanical Diagnosis and Therapy created by Robin McKenzie. T h e a i m of this sis is to evaluate McKenzie method's influence on quality of life of patients with M a t e r i a l s a n d m e t h o d s. The studies were conducted in group of 5 patients with lumbosacral spine ailments. The patients were divided into two groups: treatment group (5 patients) and control group (5 patients). The treatment group was composed of patients treated with McKenzie method for 3 weeks, whereas control group included patients treated with kinesio and physical according to recommendations of referring physician. The Oswestry Disability Index was used in order to assess results before and directly after rehabilitation of every patient. R e s u l t s. The average mean for treatment group before obtained on basis of Oswestry Disability Index, was 54.96 (±1.677) and after was 1.8 (±9.713). The minimal value before was 3 and after was. The maximal value before was 78 and after - 46.The treatment using McKenzie method had a significant influence (p<.5) on improvement of quality of life of patients with After, patients from treatment group obtained relevantly lower results in Oswestry Disability Index than patients from control group. C o n c l u s i o n s : 1. The McKenzie method significantly improves quality of life of patients with. The McKenzie method is a more effective form of when it comes to improvement of quality patients life with lumbosacral spine ailments than kinesio and physical.

4 Bartosz Kochański et al. S t r e s z c z e n i e W s t ę p. Dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowokrzyżowego stają się coraz bardziej powszechnym problemem współczesnego społeczeństwa. Często utrudniają lub nawet uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie człowieka oraz wpływają na obniżenie jakości życia pacjentów. Współczesna fizjoterapia wykorzystuje wiele metod i form terapii dolegliwości bólowych kręgosłupa. Jedną z nich jest metoda mechanicznego diagnozowania i terapii opracowana przez Robina McKenziego. C e l e m p r a c y jest ocena wpływu metody McKenziego na jakość życia pacjentów z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa lędźwiowo krzyżowego. M a t e r i a ł i m e t o d y. Badania zostały przeprowadzone na grupie 5 pacjentów z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Pacjenci zostali podzieleni na dwie grupy: badawczą - 5 osób i kontrolną - 5 osób. Grupa badawcza była objęta 3 tygodniową terapią wg metody McKenziego. Grupę kontrolną stanowili pacjenci leczeni kinezyterapią i fizykoterapią. Przed rozpoczęciem terapii i bezpośrednio po jej zakończeniu u pacjentów w celu oceny efektów terapii zastosowano kwestionariusz Oswestry. W y n i k i. Średnia wartość uzyskana dla grupy badawczej w kwestionariuszu Oswestry przed terapią to 54,96 (±1,677), zaś po terapii 1,8 (±9,713). Wartość minimalna przed terapią wynosiła 3, a po terapii, wartość maksymalna uzyskana przed leczeniem to 78, a po 46. Leczenie z wykorzystaniem metody McKenziego wpłynęło istotnie (p<,5) na poprawę jakości życia osób z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Po terapii osoby z grupy badawczej uzyskiwały wyniki w kwestionariuszu Oswestry istotnie niższe niż osoby z grupy kontrolnej. W n i o s k i : 1. Terapia metodą McKenziego poprawia istotnie jakość życia pacjentów z dolegliwościami bólowymi odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.. Terapia metodą McKenziego jest skuteczniejszą formą terapii w aspekcie poprawy jakości życia pacjentów z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym niż kinezyterapia i fizykoterapia. Key words: McKenzie method, quality of life, spinal ailments Słowa kluczowe: metoda McKenzie, jakość życia, dolegliwości bólowe kręgosłupa INTRODUCTION Spinal ailments are a more and more frequent problem of modern society. They very often hinder everyday functioning or even make it harder and have a negative influence on quality of patients' lives [1,,3]. Many authors claim that main reason for ailments of lower part of spine is associated with dynamic development of civilization causing changes in people's lifestyle [4,13]. The subject connected with lumbosacral spine ailments arouses interest and motivates many scientists. Contemporary medicine and physio dealing with spinal ailments apply many methods and forms of such as kinesio, physical, massage and or specialist methods. The McKenzie method undoubtedly deserves special attention [5,6,7]. THE MCKENZIE METHOD The McKenzie method was introduced by Robin McKenzie, a physiorapist from New Zealand. It is a very effective treatment system created for mechanical testing, and prevention of spinal ailments that puts emphasis on active participation of patients in rehabilitation process. It is based on analysis of pain patterns and factors which influence occurrence of pain. The treatment program by McKenzie consists of very thorough interview and physical examination which is conducted in accordance with own protocol. Dynamic and static testing and repeated motor exams are characteristic elements of a physical examination. Robin McKenzie divided ailments into three mechanical syndromes (derangement, dysfunction and postural) and suggested rapeutic procedures and treatment strategies. [8,9,1,11] THE AIM OF THE THESIS The aim of this sis is to evaluate McKenzie method influence on quality of life of patients with MATERIALS AND METHODS The studies were conducted in group of 5 patients with lumbosacral spine ailments, treated in local health center in Solec Kujawski. Patients were divided into two groups. Group I - treatment group was composed of patients treated with McKenzie method for 3 weeks. Before being treated, patient underwent an examination conducted in accordance with Robin McKenzie protocol. Then, each patient received an individual set of exercises and was encouraged to do se exercises systematically. Group

The influence of McKenzie method on quality of life of patients with lumbosacral spine ailments 43 II - control group was composed of patients with The patients from this group were treated with kinesio (general conditioning exercises) and physical (magneto, electro and photo) during a course of ten treatments. The Oswestry Disability Index () was applied before and directly after rehabilitation and assessed following: exacerbation of pain, self-care activities, lifting, walking, sitting, standing, sleeping, social life, sexual activity and travelling. Each patient may receive from to 5 points for an answer in each out of ten sections. The interpretation of results: points from all sections must be added and substituted in following formula: sum of points/ 5 x 1 = level of. Table I. The interpretation of results obtained on basis of Oswestry Disability Index Tabela I. Interpretacja wyników kwestionariusza Oswestry - % minimal level of 1-4% moderate level of 41-6% severe level of 61-8% permanent 81-1% Disablement All calculations and figures were made using SPSS Statistics Program. RESULTS Before in treatment group 48% of patients were severely disabled, 3% were permanently disabled and % were moderately disabled, according to Oswestry Disability Index. After with McKenzie method, 9% of patients were minimally disabled, 4% were moderately disabled and 4% were severely disabled. Table II. The influence of application of McKenzie method on results obtained in Oswestry Disability Index Tabela II. Wpływ leczenia metodą McKenziego na wyniki uzyskane w kwestionariuszu Oswestry BEFORE THE AFTER THE N % N % Minimal level of 3 9 Moderate level of 5 1 4 Severe level of 1 48 1 4 Permanent 8 3 Disablement Table III. The influence of treatment applying kinesio and physical on Oswestry Disability Index Table III. Wpływ leczenia kinezyterapią i fizykoterapią na wynik testu Oswestry BEFORE THE AFTER THE N % N % Minimal level of 7 8 Moderate level of 1 4 16 64 Severe level of 14 56 8 Permanent 8 3 Disablement 8 Before in control group 56% of patients were severely disabled, 3% were permanently disabled and 4% were moderately disabled, according to Oswestry Disability Index. After, 64% of patients were moderately disabled, 8% were minimally disabled and 8% were severely disabled. Table IV. Basic descriptive statistics for evaluation of results of Oswestry Disability Index in treatment group Tabela IV. Podstawowe statystyki opisowe dla oceny wyników kwestionariusza Oswestry dla grupy badawczej before after Mean N Standard deviation The standard error of mean Minimum Maximum 54.96 5 1.677.535 3. 78. 1.8 5 9.713 1.943. 46. The table above includes basic descriptive statistics for evaluation of results of Oswestry Disability Index in treatment group. The mean value obtained before is 54.96 (± 1.677), whereas after it is 1.8 (± 9.713). The minimal value before was 3 and after it was, whereas maximal value before was 78 and after - 46. An intra-group T-test for dependant samples showed that means in both treatment and control groups are significantly different (p<.5).

44 Bartosz Kochański et al. Table V. Basic descriptive statistics for evaluation of results of Oswestry Disability Index in control group Tabela V. Podstawowe statystyki opisowe dla oceny wyników kwestionariusza Oswestry dla grupy kontrolnej before after Mean 59.6 6.56 5 5 Standard deviation N 13.6 6 1.8 The standard error of Mini mean mum.75.56 36.. Maxi mum 9. 5. result than those from control group. Therefore, it may be claimed that McKenzie method has a significant influence on improvement of quality of life of patients with lumbosacral spine ailments. The table above includes basic descriptive statistics for evaluation of results of Oswestry Disability Index in control group. The mean value in Oswestry Disability Index obtained before is 59.6 (±13.66), whereas after it is 6.56 (±1.8). The minimal value before was 36 and after it was, whereas maximal value before was 9 and after - 5. An intra-group T-test for dependant samples for control group, similarly to treatment group, proved significant differences before and after (p<.5). Table VI. Levene s test for homogeneity of variance and t-test for equality of means assessing Oswestry Disability Index before and after for both groups Tabela VI. Test Levene a jednorodności wariacji i Test t równości średnich dla obu grup oceniający przed i po terapii before after Levene s test for homogeneity of variance T-test for equality of means F Significance t df Significance (bilateral).34.57-1.47 48..19.74.14-4.94 48.. The values received from Oswestry Disability Index before in treatment and control group do not differ significantly. The case is not same as far as evaluation of values is concerned. T-test showed that differences between means are statistically significant at p<.5. Thus, it can be inferred that values after in treatment and control groups are different - patients from treatment group obtained significantly lower Fig. 1. Histogram of distribution of frequency and after in both groups Ryc. 1. Histogram rozkładu częstości i po terapii po leczeniu dla obu grup The result was lower than in almost all patients from treatment group but majority of patients from control group obtained result between and 4. DISCUSSION Own studies revealed that application of McKenzie method has a significant influence (p<.5) on improvement of quality of life of patients with Nitera et al. [] and Garcia et al. [13] obtained very similar results. As far as own studies are concerned, McKenzie method is a more effective form of when it comes to improvement of quality of life of patients with lumbosacral spine ailments than kinesio and physical. Even though, when applied exclusively, McKenzie method gives positive results in improvement of quality of life, it can be supplemented by or forms of which leads to creation of even a more effective treatment tool. It is proved by work of Olczak and Kuliński [14] entitled Assessment of application methods: McKenzie and PNF in lumbar disc herniation. The study was conducted on 17 patients divided into treatment group (9 persons) and control

The influence of McKenzie method on quality of life of patients with lumbosacral spine ailments 45 group (8 persons). The treatment group was treated with McKenzie method toger with PNF method. The control group was treated only with McKenzie method. The results of experiment proved that applying McKenzie method supplemented by PNF method was more effective than applying only McKenzie method. Alleviation of ailments, improvement of mobility range, muscular strength and quality of life were all observed earlier in treatment group. CONCLUSIONS 1. The McKenzie method significantly improves quality of life of patients with. The McKenzie method is a more effective form of when it comes to improvement of quality of patients life with lumbosacral spine ailments than kinesio and physical. REFERENCES 1. Dziak A.: Bóle i dysfunkcje kręgosłupa. Medicina Sportiva, Kraków 7.. Nitera-Kowalik A., Smyda A., Małkowska K., Mężyńska E., Szybalska B.: Wykorzystanie metody McKenziego w kompleksowym usprawnianiu pacjentów z zespołem bólowym dolnego odcinka kręgosłupa w 1 WSzUR w Busku- Zdroju. Kwartalnik Ortopedyczny 9,, 17-177. 3. Lisiński P., Małgowska M.: Jakość życia a zespół bólowy kręgosłupa na tle przeciążeniowym. Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska 5, 7(5), 361-365. 4. Kochman D.: Jakość życia. Analiza teoretyczna. Zdrow. Publiczne 7, 117, 4-48. 5. Lewandowska J., Golec E., Masłoń A., Cieślak B., Chrzanowski R.: Ocena charakteru dolegliwości bólowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego u chorych z przepukliną krążka międzykręgowego. Kwartalnik Ortopedyczny 8, 4, 397-411. 6. Machado L.A.C., Kamper S.J., Herbert R.D., Maher C.G., McAuley J.H.: Analgesis effects of treatments for non-specifis low back pain: a meta-analysis of placebocontrolled randomized trials. Rheumatology 9, 48: 5-57. 7. Wiśniewska T., Kowalski I., Wiśniewska M.: Wpływ autoterapii na efektywność leczenia zespołów bólowych kręgosłupa. Fizjoterapia Polska 6, 6(), 138-14. 8. Babula G., Nagraba Ł., Stolarczyk A., Mitek T.: Analiza skuteczności metody McKenzie u pacjentów z bólem dolnego odcinka kręgosłupa na podstawie literatury. Artroskopia i Chirurgia Stawów 1, 6(1), 34-44. 9. Rucińska M.: Zastosowanie metody McKenziego w zespołach bólowych dolnego odcinka kręgosłupa. Valetudinaria- Postępy Medycyny Klinicznej i Wojskowej 9, (14), 41-45. 1. Stengert T.: Diagnostyka i leczenie zespołów bólowych kręgosłupa i kończyn metodą McKenziego. Praktyczna Fizjoterapia&Rehabilitacja 1, 1, 4-45. 11. 68. Stengert T., Milanowska K.: Biomechaniczna diagnostyka funkcjonalna metodą McKenziego. Postępy Rehabilitacji 1998, tom XII, 59-65. 1. Kiwerski J.: Przyczyny zespołów bólowych kręgosłupa. Postępy Rehabilitacji, tom XIV, 41-44. 13. Garcia AN., Gondo FL., Costa RA., Cyrillo FN., Costa LO.: Effects of two physical interventions in patients with chronic non-specific low back pain: feasibility of a randomized controlled trial. Rev Bras Fisioter. 11, Sep-Oct;15(5): 4-7. 14. Olczak A., Kukliński W.: Ocena zastosowania metod: McKenzie i PNF w dyskopatii lędźwiowej. Acta Balneologica 1, 175-18. Address for correspondence: mgr Bartosz Kochański Katedra i Klinika Rehabilitacji Collegium Medicum im. L. Rydygiera UMK w Toruniu ul. M. Curie Skłodowskiej 9 85-94 Bydgoszcz email: bartosz_kochanski@o.pl tel. 668-35-49 Received: 3..14 Accepted for publication: 3.4.14