Język polski wrzesień Gimnazjum klasa III Wymogi podstawy programowej: Zagadnienia Treści nauczania Dział I Blok 1. Historia literatury W dwudziestoleciu międzywojennym - obraz epoki dwudziestolecia międzywojennego: najważniejsze zjawiska historyczne, społeczne i kulturowe (filozofia, nauka, sztuka) - literatura skrajnie różna optymistyczna wiara w postęp i pesymistyczne, katastroficzne wizje - programowe rezygnowanie z poetyczności - awangarda artystyczna i jej rola w życiu intelektualnym epoki - deformacje jako sposób przedstawiania rzeczywistości - wyobrażenia miłości i śmierci Pojęcia: skamandryci, awangarda, poezja lingwistyczna, futuryzm, ekspresjonizm, abstrakcjonizm, surrealizm, kubizm, wyrazy nacechowane stylistycznie, neologizm artystyczny, paradoks. Propozycje lektur w kl. III (symbolem gwiazdki oznaczono utwory z podstawy programowej - *A. de Saint-Exupéry Mały Książę - E. Hemingway Stary człowiek i morze (fragm.) - *M. Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragm.)
- M. Wańkowicz Ziele na kraterze (fragm.) - *A. Kamiński Kamienie na szaniec - lub *A. Fiedler Dywizjon 303 - wybrane wiersze poetów XX w., np.: *M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, *K. Wierzyńskiego, J. Lechonia, *J. Tuwima, J. Przybosia, B. Leśmiana, K.K. Baczyńskiego, A. Słonimskiego, *C. Miłosza, *W. Szymborskiej, T. Różewicza, *Z. Herberta, E. Lipskiej - *utwór podejmujący problematykę Holokaustu I. Fink Skrawek czasu - *S. Lem Kongres futurologiczny - *S. Mrożek Wesele w Atomicach - *wybrany utwór fantasy A. Sapkowski Miecz przeznaczenia - *wybrany utwór detektywistyczny A. Christie Strzały w Stonygates - inne utwory współczesnej literatury polskiej i światowej, np.: K.I. Gałczyńskiego, T. Różewicza, S. Grzesiuka, Z. Nałkowskiej, M. Dąbrowskiej, R. Bratnego, P. Zuchniewicza, K. Lanckorońskiej, *R. Kapuścińskiego, J. Głowackiego, I.B. Singera, K. Vonneguta, A. Millera, R. Bradbury ego - *wybrane utwory literatury młodzieżowej, np.: K. Siesickiej, R. Kosika, M. Fox, B. Kosmowskiej - *wybór publicystyki z prasy i innych środków społecznego przekazu, np. artykuły i wywiady z Victora Gimnazjalisty, ogólnopolskich gazet codziennych i tygodników - *wybrany komiks, np. A. Spiegelmana Maus II. I tu się zaczęły moje kłopoty Zadania do wykonania: Dwudziestolecie międzywojenne Test podsumowujący rozdział I Tekst do zadań od 1. do 8. Literatura lat 1918 1939 Fragment książki Historia literatury polskiej w zarysie
Początki tego okresu [...] to w porządku chronologicznym rewolucja rosyjska oraz odzyskanie niepodległości. [...] O ile jednak te dwa momenty wystarczają na scharakteryzowanie sytuacji, w jakiej znalazła się po wojnie większość społeczeństw europejskich, to nie stanowią one pełnego obrazu ówczesnej Polski. Odzyskanie niepodległości nie tylko bowiem powołało do życia nowy stan rzeczy; stwarzało ono także nowy stan umysłów. Odmienny niż w innych krajach biorących udział w wojnie. Odmienny niż np. w krajach Zachodu. Przeważało tam poczucie wstrząsu wywołanego rozmiarem krwawych strat, a przede wszystkim nieufność wobec świata, który do takiej katastrofy doprowadził. W Polsce natomiast górowały nastroje radosnego uniesienia, przekonanie o sensowności poniesionych ofiar. Literatura epoki rozbiorowej wyrażała i zarazem utrwalała marzenie o jutrzence swobody, o dniu kiedy prawdziwie Polacy powstaną ; piórem Adama Mickiewicza kreśliła wizję przyszłości, gdy po zwycięstwie nad wrogiem rycerze nasi zechcą słuchać pieśni!. Taka chwila teraz właśnie nastała, choć nie była to chwila do odpoczynku, lecz do podjęcia nowych prac. Istniała pilna konieczność odbudowy wszystkich instytucji publicznych: administracji, sądownictwa, oświaty, armii. Ziemie polskie wchodziły dotąd w skład trzech różnych zaborczych organizmów państwowych. Miały różne ustawodawstwo, wprzęgnięte były w różne układy gospodarcze i komunikacyjne. Jedynym czynnikiem jednoczącym naród polski w okresie zaborów, wbrew narzuconym mu podziałom, była kultura. To literatura spaja u nas rozerwane części narodu mówił Stefan Żeromski. [...] W latach dwudziestych gwałtownie rozwijają się środki nowoczesnej kultury masowej. Znacznie wzrasta produkcja książek i czasopism, wzmaga się czytelnictwo. W latach 1910 1930 podwoiła się liczba egzemplarzy wydawanych książek w stosunku do liczby mieszkańców. Następuje dynamiczny rozwój filmu i radia. Gdy w 1926 roku, a więc w chwili uruchomienia pierwszej stałej stacji radiowej, liczba abonamentów wynosiła 839, to w trzy lata później, w 1929 roku już 202591. [...] Okazało się, że rola literatury w społeczeństwie nie jest bynajmniej jednolita, że inne są wymagania bardziej wyrobionych czytelników, inne zaś masowej publiczności. W drugim bowiem wypadku szło raczej o rozrywkę. Większe powodzenie uzyskiwał romans sentymentalny lub przygodowy oraz, na początku tego okresu, powieść sensacyjna i opowieść o życiu zwykłych ludzi w społeczeństwie w latach trzydziestych. [...] Na razie jednak, bezpośrednio po 1918 roku, górują nastroje radości, optymizmu, wyrażane za pomocą motywów biologicznej siły, rozpędu, sprawności. Przynajmniej w liryce, która najżywiej i najszybciej wyraziła atmosferę zbiorową, wytworzoną przez listopadowe dni 1918 roku. Inaczej było w prozie, która dojrzewała wolniej, gdzie później ujawniły się nowe indywidualności, na razie zaś ton nadawali starsi pisarze. [...] Od wyzwolenia oczekiwano niebywałych nowości, na długo przedtem marzono przecież, że powstanie państwa będzie początkiem przełomu w piśmiennictwie. Można by rzec, iż w marzeniu historyków i krytyków literatury [...] nowa Polska miała być»polską awangardy«. W rzeczywistości jednak odzyskanie niepodległości, będąc punktem zwrotnym w dziejach narodu, nie było nim w dziejach literatury. Ożywiło tylko i wzmogło dążenia, które wystąpiły już wcześniej.
1. Wydarzenia, które można uznać za początek dwudziestolecia międzywojennego, to 1 p. A. wybuch I wojny światowej i rewolucja rosyjska. B. rewolucja rosyjska i odzyskanie przez Polskę niepodległości. C. uruchomienie pierwszej stałej stacji radiowej. D. wybuch I wojny światowej i odzyskanie przez Polskę niepodległości. 2. Napisz, jakie nastroje panowały po zakończeniu I wojny światowej na Zachodzie Europy. 1 p. 3. W okresie dwudziestolecia międzywojennego nastąpił intensywny rozwój 1 p. A. filmu i radia. B. czytelnictwa, teatru i radia. C. teatru. D. czytelnictwa, filmu i radia. 4. Wytłumacz, jak rozumiesz zdanie: Odzyskanie niepodległości nie tylko bowiem powołało do życia nowy stan rzeczy; stwarzało ono także nowy stan umysłów? 1 p. 5. Przytocz fragment dotyczący prac, którymi państwo polskie miało się zająć po odzyskaniu niepodległości. Co przyczyniło się do takiej sytuacji? 2 p. 6. Czynnikiem jednoczącym Polaków podczas zaborów była 1 p. A. sytuacja w polskim sądownictwie. B. edukacja młodego pokolenia. C. kultura. D. atmosfera panująca w Europie. 7. Nowa epoka stała się punktem zwrotnym w dziejach 1 p. A. kultury europejskiej. B. narodu polskiego. C. czytelnictwa. D. literatury polskiej. 8. Odzyskanie niepodległości przez Polskę 1 p. A. oznaczało przełom w piśmiennictwie. B. ożywiło tylko i wzmocniło wcześniejsze dążenia.
C. całkowicie zmieniło polską kulturę. D. kojarzyło się Polakom z nastrojami pesymistycznymi. 9. Napisz, co oznacza termin totalitaryzm. 1 p. 10. Kierunki artystyczne charakterystyczne dla epoki międzywojnia to 1 p. A. naturalizm, kubizm, surrealizm. B. abstrakcjonizm, ekspresjonizm, realizm. C. impresjonizm, ekspresjonizm, naturalizm. D. abstrakcjonizm, kubizm, surrealizm. 11. Dokończ zdania. 3 p. Surrealiści starali się odtwarzać w swoich pracach............................ Paul Klee to czołowy reprezentant kierunku w sztuce zwanego.................. Głównym przedstawicielem kubizmu był.................................. Tekst do zadań 12. do 14. Antoni Słonimski Popiół i wiatr Fragment Ach, jakże mi nie mówić o tych dniach radości, O tej chmurnej jesieni, gdy w szumiącym wietrze Szedł nad miastem rodzinnym pierwszy wiew wolności, Kiedyśmy pełną piersią pili to powietrze, Nocą w ciemnych Alejach stłoczeni szpalerem 1, Czekając, aż zapłonie świt nad Belwederem. [...] Na Krakowskim 2 w kawiarni, w zadymionej sali, Na estradce niewielkiej, codziennie wieczorem Jacyś młodzi poeci wiersze swe czytali I uciszał się nagle tłum Pod Pikadorem, [...] Czas był piękny i piękni byli w Polsce ludzie. Jeszcze stała nad nami mgła romantyczności. Słabi, ale radośni, jak po wielkim trudzie, Nieśmiałym szliśmy krokiem po drodze wolności, Lecz mieliśmy odwagę i kark mieli twardy, Nim w błoto nie zepchnęły nas czasy pogardy. 1 Szpaler dwa szeregi ludzi stojących po obu stronach ulicy.
2 Na Krakowskim Krakowskie Przedmieście, ulica w Warszawie. 12. Podaj dwa cytaty z wiersza odnoszące się do odzyskania przez Polskę niepodległości. 2 p. 13. Wypisz z tekstu Antoniego Słonimskiego przykład przerzutni poetyckiej. 1 p. 14. Określ rodzaj rymów w drugiej zwrotce utworu. Zapisz, jaki jest ich układ. 2 p. 15. Podkreśl imiona i nazwiska trzech poetów będących głównymi przedstawicielami Awangardy Krakowskiej. 2 p. Adam Ważyk, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Peiper, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Julian Tuwim, Bolesław Leśmian, Julian Przyboś 16. Uzupełnij podane zdania. 3 p. Poetkę................................... uznawano za mistrzynię poetyckich miniatur. W dwudziestoleciu międzywojennym szczególnie popularne stały się powieści i opowiadania..................................., w których przedstawiono życie wewnętrzne bohaterów. Grupą poetycką związaną z kawiarnią artystyczną............................ był Skamander. 17. Napisz rozprawkę na temat: Wolność jest ważną wartością w życiu każdego człowieka. Odwołaj się do dwóch wydarzeń z historii Polski oraz jednego przykładu z własnego doświadczenia. Twoja praca nie powinna być krótsza niż piętnaście linijek. 12 p.
UWAGA! W NASTĘPNYM MIESIĄCU UCZEŃ MOŻE SIĘ SKUPIĆ NA PRACY W ĆWICZE- NIACH (podręcznik do kształcenia językowego): rozdział 1 i 2. Można przesłać skany napisanych przez ucznia testów Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności, które są zamieszczane pod koniec każdego rozdziału (bez wypracowania). Wiem, co trzeba