PROJEKT Analiza SWOT
Strona 2 z 9
I. Analiza SWOT Analiza SWOT to jedna z najpopularniejszych metod diagnozy sytuacji, w jakiej znajduje się gmina. Służy ona porządkowaniu i segregacji informacji, stanowi użyteczną pomoc przy dokonywaniu oceny zasobów własnych i wpływu otoczenia, ułatwia też identyfikację problemów i określenie priorytetów rozwoju. Nazwa metody pochodzi od pierwszych liter angielskich słów, stanowiących jednocześnie pola przyporządkowania czynników mogących mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego silne strony (strenghts), słabe strony (weaknesses), szanse (opportunities) i zagrożenia (threats). S -> STRENGHTS, czyli silne strony W -> WEAKNESSES, czyli słabe strony O -> OPPORTUNITIES, czyli okazje T -> THREATS, czyli zagrożenia Silne i słabe strony traktowane są jako czynniki wewnętrzne, natomiast szanse i zagrożenia jako czynniki zewnętrzne umiejscowione w bliższym i dalszym otoczeniu jednostki. Analizę SWOT Gminy Kostrzyn podzielono na 3 obszary tematyczne, które są najbardziej istotnymi dla mieszkańców obszarami działalności samorządu gminnego. Będę to: SPOŁECZNOŚĆ zagadnienia z zakresu działalności kulturalnej, polityki społecznej, bezpieczeństwa, promocji, sportu i rekreacji, turystyki. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA zagadnienia z zakresu zagospodarowania przestrzennego, infrastruktury technicznej (drogi, wodociągi, kanalizacja), mieszkalnictwa, EDUKACJA I ZDROWIE zagadnienia z zakresu edukacji przedszkolnej i szkolnej, dostępu do podstawowych usług medycznych. W poniższych tabelach przeprowadzono analizę SWOT dla każdego z 3 obszarów tematycznych. Strona 3 z 9
Tabela 1. Analiza SWOT dla obszaru tematycznego SPOŁECZNOŚĆ SILNE STRONY 1. aktywne organizacje pozarządowe, 2. aktywne środowisko wiejskie, 3. brak uciążliwego przemysłu. SŁABE STRONY 1. wysoka stopa bezrobocia, 2. niska aktywność ekonomiczna mieszkańców, 3. mała liczba obiektów sportowych, 4. zwiększający się odsetek osób korzystających ze świadczeń opieki społecznej (długotrwale bezrobotni), 5. niski przyrost naturalny i niskie (dodatnie) saldo migracji na tle gmin powiatu, 6. niski poziom środków na promocję gminy. SZANSE 1. wdrożenie rządowych i regionalnych programów zapobiegających negatywnym zjawiskom demograficznym (np. niski przyrost naturalny), 2. rozwinięcie bazy infrastruktury konnej, 3. rozwój współpracy w ramach Metropolii Poznań, ZAGROŻENIA 1. wysoka konkurencja międzygminna o pozyskanie nowych inwestorów, 2. brak możliwości podjęcia pracy na rynku lokalnym przez wykształconych mieszkańców, 3. brak rozpoznawalnych imprez kulturalnych poza granicami gminy. 4. rozwój oddolnych inicjatyw społecznych w zakresie edukacji, kultury i sportu, 5. wzrost popytu na usługi rekreacyjne i turystyczne w strefie podmiejskiej aglomeracji poznańskiej. Źródło: Opracowanie własne Strona 4 z 9
Powyżej przedstawione w tabelarycznej formie listy czynników zostały poddane analizie wzajemnych powiązań. Analiza powiązań ma odpowiadać na pytania: Czy dana mocna strona pozwoli nam wykorzystać daną szansę? Czy dana mocna strona pozwoli nam zniwelować dane zagrożenie? Czy dana słaba strona ogranicza możliwość wykorzystania danej szansy? Czy dana słaba strona potęguje ryzyko związane z danym zagrożeniem? Aktywne organizacje pozarządowe i środowisko wiejskie zapewne będą miały istotny wpływ na rozwój oddolnych inicjatyw społecznych. Brak uciążliwego przemysłu będzie sprzyjał organizacji wzrostowi popytu na usługi rekreacyjne i turystyczne świadczone na terenie gminy. Aktywne organizacje pozarządowe mogą też w pewnej mierze zastępować promocję gminy. Ciekawe oddolne inicjatywy lokalne często są często magnesem przyciągającym uwagę mediów i społeczności spoza obszaru gminy, co jest najlepszym środkiem promocji lokalnej społeczności. Wysoka aktywność organizacji pozarządowych może mieć istotny, pozytywny wpływ na perspektywy współpracy samorządu oraz trzeciego sektora z podmiotami spoza gminy szczególnie w ramach Metropolii Poznań. Poważnym problemem w gminie jest wysoka stopa bezrobocia oraz niska aktywność ekonomiczna mieszkańców. Cechy te mogą pogłębiać obserwowane szerzej zagrożenie braku możliwości podjęcia pracy na rynku lokalnym przez mieszkańców. Wysoka stopa bezrobocia może być jednak korzystna dla gminy umożliwia pozyskania inwestorów poszukujących miejsca, w którym łatwo znaleźć będzie osoby chętne do podjęcia pracy. Mała liczba obiektów sportowych może w kolei być poważnym ograniczeniem w wykorzystaniu szansy na rozwój usług rekreacyjnych i turystycznych, może również hamować powstawanie oddolnych inicjatyw w zakresie edukacji, sportu i kultury. Tabela 2. Analiza SWOT dla obszaru tematycznego INFRASTRUKTURA TECHNICZNA SILNE STRONY 1. dobrze rozwinięta sieć infrastruktury drogowej szczebla krajowego, 2. dobre skomunikowanie kolejowe gminy z miastem Poznań, 3. wysoki odsetek ludności podłączonej do SŁABE STRONY 1. zły stan infrastruktury drogowej szczebla powiatowego i gminnego, 2. komunikacja publiczna wewnątrz gminy, 3. brak ścieżek rowerowych, Strona 5 z 9
sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie miasta, 4. własne gminne oczyszczalnie ścieków, 4. niezagospodarowany rynek, 5. niski udział planów miejscowych w ogólnej powierzchni gminy, 6. przebieg linii kolejowej i drogi krajowej nr 92 przecinających miasto, 7. brak kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich. SZANSE 1. budowa nowych zakładów produkcyjnych i magazynów wzdłuż przebiegu dróg S5 i DK 92, 2. budowa Wielkopolskiej Sieci Szerokopasmowej (dostęp do szybkiego Internetu), 3. uruchomienie Poznańskiej Kolei Metropolitalnej (infrastruktura kolejowa, przebudowa stacji, parkingi), 4. możliwość pozyskania dofinansowania zewnętrznego w okresie 2014-2020, ZAGROŻENIA 1. chaotyczna zabudowa miasta i terenów wiejskich w celu maksymalizacji zysku firm deweloperskich, 2. rozwój sklepów sieci dyskontowych (zagrożenie dla handlu lokalnego), 3. słabe narzędzia prawne do zapobiegania chaotycznej zabudowie, 4. rosnące potrzeby infrastrukturalne towarzyszące nowej zabudowie 5. wykorzystanie sąsiedztwa aglomeracji do przyciągnięcia inwestycji produkcyjnych, logistycznych i magazynowych Źródło: Opracowanie własne Powyżej przedstawione w tabelarycznej formie listy czynników zostały poddane analizie wzajemnych powiązań. Analiza powiązań ma odpowiadać na pytania: Czy dana mocna strona pozwoli nam wykorzystać daną szansę? Czy dana mocna strona pozwoli nam zniwelować dane zagrożenie? Czy dana słaba strona ogranicza możliwość wykorzystania danej szansy? Czy dana słaba strona potęguje ryzyko związane z danym zagrożeniem? Strona 6 z 9
Dobrze rozwinięta siec dróg krajowych jest istotnym magnesem przyciągającym inwestorów. Tereny wzdłuż trasy S5 oraz drogi krajowej nr 92 powinny być w najbliższych latach przedmiotem zainteresowania inwestorów, szczególnie z branż, dla których dobra dostępność transportowa jest najważniejszym czynnikiem lokalizacji. Do takich firm na pewno należy zaliczyć branżę logistyczną (magazyny, centra dystrybucji, bazy firm transportowych). Układ drogowy i kolejowy ma jednak swoje wady odnoszące się do struktury przestrzennej miasta. Kostrzyn równoleżnikowo jest miastem podzielonym na 3 strefy, a linie podziału przebiegają właśnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Północna część Kostrzyna jest oddzielona od środkowej drogą krajową nr 92, natomiast południowa część miasta jest odseparowana od centrum przez linię kolejową relacji Poznań-Warszawa. Fakt istnienia linii kolejowej jest dla miasta korzystny umożliwia sprawny dojazd do Poznania, natomiast przebieg linii w przestrzeni miasta powoduje, że część południowa jest codziennie przez kilkaset minut zablokowana przez przejazd kolejowy. W kontekście planowania przestrzennego utrudnieniem jest mała ilość planów miejscowych w stosunku do powierzchni gminy ogółem. Ta cecha może uniemożliwiać zapobiegania chaotycznej zabudowie oraz blokowanie rozwoju sieci dyskontowych, które negatywnie wpływają na lokalny handel. Dobrze rozwinięta sieć wodociągowa i kanalizacyjna pozwoli na zniwelowanie zagrożenia rosnących potrzeb infrastrukturalnych towarzyszących zabudowie (przy zastrzeżeniu zachowania zwartej zabudowy w obrębie istniejących terenów zurbanizowanych). Szansą pozwalającą zniwelować słabe strony jest możliwość pozyskania dofinansowania zewnętrznego, szczególnie w zakresie inwestycji drogowych oraz obiektów oświatowych. Tabela 3. Analiza SWOT dla obszaru tematycznego EDUKACJA I ZDROWIE SILNE STRONY 1. wysoki odsetek dzieci objętych edukacją przedszkolną, 2. samodzielne zaspokojenie potrzeb w zakresie pomocy społecznej (dzienny ośrodek opieki, warsztaty terapii zajęciowej), 3. wysoki udział osób uczących się na SŁABE STRONY 1. niski odsetek dzieci uczęszczających do przedszkoli, 2. niezadawalające wyniki egzaminów gimnazjalnych (poniżej średniej dla powiatu poznańskiego), 3. mała liczba placówek podstawowej Strona 7 z 9
danym poziomie edukacji do ogółu populacji (wysoki współczynnik scholaryzacji) opieki zdrowotnej, 4. niskie dochody i wydatki budżetu gminy na 1 mieszkańca, 5. brak ogólnodostępnych boisk i infrastruktury sportowej przy szkołach. SZANSE 1. emigracja na teren gminy wykształconych i zamożnych mieszkańców, 2. środki UE na rozbudowę obiektów szkolnych, 3. rozwój prywatnego sektora usług medycznych, 4. rozwój prywatnych inicjatyw lokalnych w zakresie prowadzenia placówek wychowania przedszkolnego, ZAGROŻENIA 1. postępujące starzenie się społeczeństwa, 2. brak polityki prorodzinnej Państwa, 3. nakładanie nowych zadań własnych na Gminy w zakresie edukacji, bez zabezpieczenia środków finansowych, 4. brak edukacji prozdrowotnej, 5. brak dostosowanych do potrzeb rynku pracy ofert sektora nauki, 6. upadek szkolnictwa zawodowego, 7. brak udziału przedsiębiorców w życiu lokalnym (CSR). Źródło: Opracowanie własne Powyżej przedstawione w tabelarycznej formie listy czynników zostały poddane analizie wzajemnych powiązań. Analiza powiązań ma odpowiadać na pytania: Czy dana mocna strona pozwoli nam wykorzystać daną szansę? Czy dana mocna strona pozwoli nam zniwelować dane zagrożenie? Czy dana słaba strona ogranicza możliwość wykorzystania danej szansy? Czy dana słaba strona potęguje ryzyko związane z danym zagrożeniem? Wysoki odsetek dzieci w przedszkolach świadczy o zapewnieniu wszystkim chętnym dzieciom miejsca w placówkach wychowania przedszkolnego. To oznacza, że wszystkie zgłoszone dzieci otrzymały miejsca w przedszkolach. Problemem gminy jest niski udział dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w ogólnej populacji dzieci w wieku 3-5 lat. Zestawienie tych dwóch cech pokazuje, że mimo, iż gmina zapewnia pełną opiekę Strona 8 z 9
przedszkolną dla wszystkich chętnych, to mieszkańcy nie zgłaszają dzieci do udziału w zajęciach. Sytuacja taka w przeważającej części dotyczy obszarów wiejskich. W zakresie edukacji niewątpliwie szansą jest emigracja na teren gminy najlepiej wykształconych mieszkańców z miasta Poznania (tendencja do wyprowadzania się młodych ludzi z terenów miast na przedmieścia jest obserwowana w całej Polsce i we wszystkich gminach aglomeracji poznańskiej). Szansa taka zapewne pozwoli na podniesienie wyników egzaminów gimnazjalnych, które obecnie są niższe niż średnia w powiecie. Szansą na zniwelowanie słabej strony jaką jest brak obiektów sportowych jest niewątpliwie możliwość pozyskania funduszy UE, szczególnie z PROW 2014-2020. Strona 9 z 9