Lokalna Grupa Działania Rozwój Ziemi Lubaczowskiej

Transkrypt

1 Lokalna Grupa Działania Rozwój Ziemi Lubaczowskiej Analiza SWOT Październik 2015 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Zadanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , poddziałanie 19.1 Wsparcie przygotowawcze

2 Analiza SWOT jest to jedna z najpopularniejszych i najskuteczniejszych metod analitycznych wykorzystywanych we wszystkich obszarach planowania strategicznego. Jej nazwa pochodzi od akronimów angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse) i Threats (zagrożenia). Polega ona na zidentyfikowaniu wymienionych wyżej czterech grup czynników, dzięki czemu można je odpowiednio wykorzystać w procesie zaplanowanego rozwoju lub zniwelować skutki ich negatywnego wpływu. Dzięki tej metodzie można również pogrupować czynniki na pozytywne (mocne strony i szanse) oraz negatywne (słabe strony i zagrożenia). Często dzieli się je również na czynniki wewnętrzne (opisujące mocne i słabe strony danej jednostki) oraz czynniki zewnętrzne (czyli szanse i zagrożenia wynikające z jej mikro- i makrootoczenia). Czynniki wewnętrzne (mocne i słabe strony) są zależne m.in. od władz lokalnych i lokalnej społeczności, natomiast czynniki zewnętrzne (szanse i zagrożenia) należące do otoczenia bliższego i dalszego są niezależne od władz danej jednostki, a także jej mieszkańców. Tabela 1 Schemat analizy SWOT S Strengths silne strony, atuty, zalety W Weaknesses słabe strony, słabości, wady O Opportunities szanse, możliwości, okazje T Threats zagrożenia, trudności Źródło: Opracowanie własne ZASOBY OTOCZENIE Analiza SWOT (tabela 2) została przeprowadzona dla obszaru funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania Rozwój Ziemi Lubaczowskiej (LGD) w oparciu o dostępne dane uzyskane podczas prac nad diagnozą obszaru, w tym przede wszystkim dane Głównego Urzędu Statystycznego, a także na podstawie innych dostępnych źródeł internetowych oraz obserwacji własnych. Wszystkie zaprezentowane wnioski odnoszą się do lat bądź

3 Tabela 2 Analiza SWOT obszaru LGD Rozwój Ziemi Lubaczowskiej MOCNE STRONY 1. Położenie w pobliżu większych miast województwa podkarpackiego (Przemyśl, Jarosław, Leżajsk) i Tomaszowa Lubelskiego leżącego w województwie lubelskim. 2. Lokalizacja w pobliżu autostrady A-4 oraz granicy z Ukrainą. 3. Dobre warunki klimatyczne najniższa w kraju liczba dni z układami niżowymi i zachmurzeniem oraz najdłuższym nasłonecznieniem. 4. Duża liczba różnorodnych form ochrony przyrody na obszarze LGD. 5. Wysoka lesistość obszaru LGD (niemal 50%). 6. Wyższa od średniej dla Polski i województwa podkarpackiego liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. 7. Duża liczba szlaków turystycznych sprzyjających aktywnej turystyce. 8. Bardzo duża liczba różnorodnych form ochrony przyrody na obszarze LGD. 9. Wyższy udział procentowy ludności w wieku przedprodukcyjnym i niższy w wieku poprodukcyjnym w stosunku do średniej dla Polski. 10. Udział wydatków na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wyższy w stosunku do wartości dla Polski i województwa podkarpackiego. 11. Wyższa od średnich dla Polski i województwa podkarpackiego liczba nowych budynków oddanych do użytkowania na obszarze LGD. 12. Duża liczba placówek bibliotecznych na obszarze LGD. 13. Bogata oferta imprez kulturalnych, rozrywkowych i sportowych na terenie LGD. 14. Wyższy od średniej dla Polski i województwa podkarpackiego odsetek osób korzystających z sieci wodociągowej. 15. Bardzo duża liczba zabytków nieruchomych na obszarze LGD wpisanych do rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa. 16. Bogata oferta regionalnych produktów spożywczych. SŁABE STRONY 1. Ujemny przyrost naturalny i saldo migracji na obszarze LGD. 2. Zmniejszająca się liczba mieszkańców na obszarze LGD na przestrzeni lat Niższy od średniej dla kraju i nieco wyższy niż średnia dla województwa średni dochód podatkowy gmin LGD w przeliczeniu na 1 mieszkańca. 4. Dużo niższy niż średnia krajowa udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa z podatku od osób fizycznych. 5. Bardzo mały udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa z podatku od osób prawnych ponad siedmiokrotnie niższy niż wartość dla Polski. 6. Niższy od średniej dla Polski i województwa udział dochodów własnych w dochodach ogółem samorządów wchodzących w skład LGD. 7. Znacząco niższa od średnich dla Polski i województwa podkarpackiego liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 10 tys. ludności. 8. Liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON niższa od wartości średnich dla Polski i województwa podkarpackiego. 9. Niekorzystne w stosunku do Polski i województwa podkarpackiego wartości wskaźników dotyczących podmiotów gospodarczych przypadających na osób w wieku produkcyjnym oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w przeliczeniu na mieszkańców. 10. Wysoka stopa bezrobocia na obszarze LGD w stosunku do średniej stopy bezrobocia rejestrowanego w Polsce i województwie podkarpackim. 11. Niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych na obszarze LGD. 12. Wskaźnik bezrobocia (liczba bezrobotnych do liczby osób w wieku produkcyjnym) wyższy od średniej dla Polski i województwa podkarpackiego. 13. Niemal dwukrotnie niższa od średniej dla kraju i województwa podkarpackiego liczba osób pracujących w przeliczeniu na

4 mieszkańców. 14. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto na obszarze LGD na poziomie 76,4% w relacji do średniej krajowej. 15. Wyższa od średniej dla Polski i województwa podkarpackiego liczba osób korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców. 16. Udział osób korzystających z pomocy społecznej w ludności ogółem wyższy niż średnia dla kraju i województwa. 17. Udział % dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku dużo wyższy niż średnia dla kraju i województwa. 18. Wyższy od średniej dla Polski udział wydatków na pomoc społeczną w wydatkach ogółem samorządów wchodzących w skład LGD. 19. Niższa od średniej dla kraju i województwa podkarpackiego liczba uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na mieszkańców obszaru LGD. 20. Niekorzystne w stosunku do kraju i województwa wyniki egzaminów gimnazjalnych. 21. Niższy od średniej dla kraju i województwa podkarpackiego odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym na obszarze LGD. 22. Niski w porównaniu z krajem i województwem odsetek dzieci objętych opieką żłobkową na obszarze LGD. 23. Tylko jedna placówka żłobkowa funkcjonująca na obszarze LGD. 24. Niższy od średniej dla Polski i nieco wyższy od średniej dla województwa odsetek osób korzystających z kanalizacji. 25. Niższa od średniej dla Polski i województwa podkarpackiego liczba oczyszczalni przydomowych przypadająca na 10 tys. mieszkańców. 26. Niewystarczająca rozpoznawalność obszaru pod względem turystycznym słaba promocja miejscowych zasobów dziedzictwa kulturowego i naturalnego. 4

5 SZANSE ZAGROŻENIA 1. Możliwość pozyskania środków z funduszy europejskich na lata oraz środków krajowych. 2. Popyt na ekoturystykę. 3. Zawiązanie trójsektorowych partnerstw na rzecz rozwoju obszaru. 4. Rosnąca popularność inicjatyw oddolnych i odpowiedzialności społecznej. 5. Migracje z miasta na wieś. 6. Rozwój Internetu oraz nowoczesnych dróg komunikacji i promocji. 7. Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa. 8. Rosnący popyt na produkty przetwórstwa rolno-leśnego. 9. Zmiany prawne ułatwiające zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej. 10. Wydłużająca się przeciętna długość życia. Źródło: Opracowanie własne 1. Depopulacja mieszkańców regionu. 2. Duża atrakcyjność turystyczna innych regionów. 3. Atrakcyjność i konkurencyjność obszarów gospodarczych w innych regionach. 4. Sytuacja ekonomiczno-polityczna na świecie. 5. Niedostateczne wykorzystanie środków z funduszy europejskich. 6. Katastrofy naturalne i klęski żywiołowe. 7. Zanikanie więzi społecznych i tożsamości regionalnej. Wnioski z analizy SWOT Analizując wyżej zaprezentowane mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia obszaru LGD Rozwój Ziemi Lubaczowskiej można wyłonić te, które w największym stopniu na niego oddziałują lub mogą oddziaływać oraz wysunąć następujące wnioski: 1. Na obszarze LGD widoczne jest charakterystyczne dla Polski zjawisko depopulacji. Teren ten systematycznie się wyludnia, a składają się na to ujemny przyrost naturalny i niekorzystne saldo migracji. Pozytywnym aspektem jest zauważalny wyższy udział procentowy ludności w wieku przedprodukcyjnym i niższy udział procentowy ludności w wieku poprodukcyjnym w porównaniu do średniej dla Polski. 2. Jednym z problemów obszaru LGD, który w znaczący sposób wpływa na gospodarkę jest jej niedostateczny rozwój. Przejawia się on niską przedsiębiorczością mieszkańców zamieszkujących ten teren i niewielką atrakcyjnością inwestycyjną. Potwierdzeniem takiego stanu rzeczy są niekorzystne wartości statystyczne, obrazujące wskazany problem. Pomimo ich wzrostu, tempo nadal nie jest satysfakcjonujące wskaźniki nadal są dużo niższe niż średnia dla Polski i województwa podkarpackiego. Zapobiegnięciem tej sytuacji i pobudzeniem rozwoju gospodarki może być stworzenie atrakcyjnych terenów pod 5

6 inwestycje, systemu zachęt i wsparcia dla inwestorów czy udogodnień i pomocy przy zakładaniu działalności gospodarczej. 3. Jedną z najpoważniejszych konsekwencji słabo rozwijającej się gospodarki jest wysoka stopa bezrobocia rejestrowanego oraz niski udział osób pracujących. Dodatkowymi negatywnymi aspektami tej sytuacji są także niski i niedostosowany do potrzeb rynku poziom wykształcenia osób bezrobotnych oraz wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto osób pracujących na poziomie dużo niższym niż średnia krajowa. Pozytywnym wymiarem jest to, że w 2014 roku nastąpił spadek liczby bezrobotnych o niemal 500 osób na obszarze LGD. 4. Bardzo ważnymi z punktu widzenia wspierania kapitału społecznego będą działania integrujące i wzmacniające tożsamość lokalną. Zaangażowana i kreatywna społeczność oraz aktywni liderzy działający na tym obszarze są szansą na wzrost popularności oddolnych inicjatyw, odpowiedzialności społecznej i tworzenia wielosektorowych partnerstw. Należy sukcesywnie dążyć do ciągłego zwiększania współpracy różnego rodzaju środowisk i grup społecznych oraz zachęcać pojedynczych mieszkańców do większego zaangażowania na rzecz wspólnego dobra, jakim jest rozwój regionu. 5. Pozytywnym aspektem widocznym na obszarze LGD Rozwój Ziemi Lubaczowskiej jest systematyczny spadek liczby osób korzystających z opieki społecznej. Związane jest to z rokrocznym obniżaniem się liczby osób bezrobotnych. Jednak tempo tych zmian jest niesatysfakcjonujące. W porównaniu do średnich dla kraju i województwa sytuacja w tej sferze jest bardzo niekorzystna wskaźniki określające korzystających z opieki społecznej na obszarze LGD są dużo wyższe. 6. Rozpatrując aspekt dochodów i wydatków budżetowych gmin wchodzących w skład LGD sytuacja wygląda stosunkowo korzystnie. Dochody i wydatki ogółem oraz średni dochód podatkowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosiły więcej niż średnia dla województwa podkarpackiego, ale mniej niż średnia dla Polski. Sytuacja nie jest już tak dobra w udziale w podatkach od osób fizycznych i prawnych oraz udziale dochodów własnych w dochodach ogółem wartości wskaźników dla LGD są dużo niższe niż średnia dla Polski i województwa. Poprawa w tym aspekcie pozwoliłaby na większą samodzielność finansową samorządów w dużej mierze warunkującą proces świadczenia usług publicznych na wysokim poziomie oraz zwiększenie zdolności realizacji długookresowych zadań o charakterze rozwojowym. 7. Bardzo ważną kwestią odnoszącą się do funkcjonowania gmin jest sytuacja w zakresie infrastruktury publicznej i komunalnej na obszarze LGD. Biorąc pod uwagę kwestię opieki 6

7 nad najmłodszymi mieszkańcami obszaru, samorządy nie zapewniają dostatecznej liczby miejsc opieki żłobkowej, gdyż na tym terenie znajduje się tylko jedna taka placówka. Rozpatrując odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym wartość ta odbiegała od średnich dla kraju i województwa. O jakości szkolnictwa i poziomie kształcenia świadczą natomiast wyniki sprawdzianu szóstoklasistów oraz egzaminów gimnazjalnych uzyskiwane przez uczniów z obszaru LGD. Średnie wyniki na zakończenie szkoły podstawowej nie odbiegały znacząco od średnich dla Polski i województwa podkarpackiego. Natomiast dużo słabiej uczniowie z klas gimnazjalnych wypadli z egzaminu na zakończenie tego poziomu nauki na tle porównywanych jednostek. W zakresie infrastruktury komunalnej obszar odznacza się wyższym w porównaniu z krajem i województwem udziałem osób korzystających z sieci wodociągowej i nieco niższym odsetkiem mieszkańców korzystających z kanalizacji w porównaniu do Polski. Świadczy to o dobrym poziomie technicznego rozwoju obszaru. 8. Położenie obszaru LGD Rozwój Ziemi Lubaczowskiej pomiędzy większymi miastami, takimi jak Przemyśl, Jarosław, Leżajsk oraz Tomaszów Lubelski, sąsiedztwo z autostradą A-4 oraz granicą polsko-ukraińską może być znaczące dla rozwoju gospodarczego regionu. Różnorodność i unikatowość form ochrony przyrody, lokalne produkty spożywcze, a także szereg inicjatyw lokalnych promujących tradycję regionu sprzyja rozwojowi turystyki wiejskiej i ekoturystyki. Dodatkowym atutem jest bardzo duża liczba zabytków nieruchomych, a uzupełnieniem turystycznych walorów są istniejące na obszarze szlaki turystyczne oraz odbywające się imprezy kulturalne, rozrywkowe i sportowe. 7