Ciemna strona Internetu. ZagroŜenia dla dzieci i młodzieŝy. Iwona Ulfik-Jaworska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II iwonau@kul.lublin.pl
INTERNET Ogólnoświatowa sieć połączonych ze sobą komputerów Nie jest dobry ani zły Jest narzędziem, które moŝe być wykorzystywane zarówno w dobrym jak i złym celu Dzieci i młodzieŝ powinny mieć moŝliwość korzystania z Internetu
Internet daje ogromne moŝliwości: dostęp do informacji moŝliwość komunikowania się dostęp do kultury i sztuki edukacja rozrywka reklama akcje obywatelskie inne usługi
ZagroŜenia czyli ciemna strona Internetu szkodliwe treści (pornografia, przemoc, promocja przestępczości, samobójstwa, narkotyków, broni, hazardu, terroryzmu, werbowanie do sekt i in.) przestępcy internetowi (np. pedofile, oszuści) cyberprzemoc (elektroniczny mobbing) uzaleŝnienie od Internetu wirusy
Kto korzysta z Internetu? Źrodło: Gemius SA, Dzieci aktywne online, Megapanel PBI/Gemius, czerwiec 2007
CORAZ WIĘCEJ CZASU W SIECI Średni tygodniowy czas, jaki internauta w wieku od 7-14 lat spędził w sieci wzrósł w ciągu roku o 10 godzin
Miejsca korzystania z Internetu przez młodzieŝ w wieku 12-1717 lat Źródło: GemiusReport, styczeń 2006
Korzystanie z usług internetowych przez młodzieŝ w wieku 12-1717 lat komunikatory internetowe 92,1%, strony www 91,4%, poczta internetowa (e-mail) 85,3%. gry internetowe Źródło: GemiusReport, styczeń 2006
Posiadanie telefonu komórkowego przez młodzieŝ w wieku 12-1717 lat Źródło: gemiusreport, styczeń 2006
Ryzykowne zachowania w internecie Zdecydowana większość (64,0%) przebadanych dzieci (12-1717 lat) zawiera znajomości w internecie Znaczna część z tych osób przekazuje prywatne informacje o sobie Badanie Gemius, 2006
Prywatne informacje podawane przez internet przez młodzieŝ w wieku 12-1717 lat
Ryzykowne zachowania w internecie 63,1% ankietowanych dzieci jest zdania, Ŝe spotkania z osobami poznanymi w internecie mogą być niebezpieczne Ale 7,9% małoletnich respondentów wielokrotnie spotkało się z takimi osobami Źródło: gemiusreport, styczeń 2006
Ryzykowne zachowania w internecie Ponad połowa respondentów (50,4%), spośród tych, którzy chodzą na spotkania z osobami poznanymi w internecie, poszła na to spotkanie sama. Co piąty respondent (21,9%), spośród tych, którzy chodzą na spotkania z osobami poznanymi w internecie, nie informuje nikogo o tym spotkaniu
Ryzykowne zachowania w internecie - W większości przypadków (61,7%) osoba, która przyszła na spotkanie, była starsza niŝ podawała w internecie
Pedofil osoba dorosła, której popęd seksualny jest ukierunkowany na dziecko dąŝy do seksualnego wykorzystania dziecka w celu zaspokojenia swoich potrzeb seksualnych często wykorzystuje Sieć do uwodzenia swoich ofiar
Pedofile w internecie Wymieniają się: materiałami, w tym pornografią dziecięcą kontaktami doświadczeniami Szukają ofiar Strony prowadzone przez dzieci Blogi Komunikatory Chat roomy
MoŜliwości Internetu, z których korzystają pedofile ogromny zasięg i stały dostęp do wielu osób stały kontakt z innymi pedofilami moŝliwość dyskusji oraz wsparcie dla swoich preferencji seksualnych moŝliwość wymiany informacji na temat sposobów pozyskiwania ofiar stały dostęp do potencjalnych ofiar (młodych uŝytkowników Internetu) łatwość pozyskiwania osobistych informacji na temat potencjalnych ofiar duŝo tańsze publikowanie zdjęć, dobra jakość filmów cyfrowych w Internecie anonimowość w sieci pozwalająca na skuteczną manipulację ofiarami oraz unikanie prawnych konsekwencji swoich działań
Specyfika uwodzenia ofiar za pośrednictwem Internetu grooming - długotrwały proces manipulacji pierwszy kontakt z potencjalną ofiarą na czacie sprawca najczęściej podaje się za rówieśnika ofiary poszukuje u dziecka wspólnego problemu sprawcy podsycają niechęć wobec rodziców podczas rozmowy sprawca daje oparcie emocjonalne i akceptację wprowadza tematy seksualne do rozmów zaczyna stopniowo zapoznawać dziecko z materiałami pornograficznymi zachęca, aby aby dziecko fotografowało się w uwodzicielskich pozach i przysyłało zdjęcia daje prezenty albo szantaŝuje
Co mówią pedofile? Znalazłbym dziecko, które nie ma szczęśliwego Ŝycia rodzinnego, bo byłoby mi łatwiej zdobyć jego przyjaźń. Szukaj dziecka, którym łatwo pokierować. Przystanie na wszystko, co mu powiesz. Wybieraj dzieci, które nie są kochane. Staraj się być dla nich miły, dopóki w pełni ci nie zaufają i nie odniesiesz wraŝenia, ze chętnie będą z tobą współpracować. Wykorzystuj miłość jako przynętę. ( ) Daj jej złudzenie, Ŝe ma swobodę wyboru. Mów jej, Ŝe jest wyjątkowa. Wybierz dziecko, które juŝ zostało wykorzystane. Twoja ofiara będzie myślała, Ŝe tym razem nie jest tak źle.
99 % ofiar wykorzystywania seksualnego zainicjowanego w Internecie to osoby w wieku od 13 do 17 lat (Wolak i in. 2004)
Tak nie wygląda pedofil Pedofilem moŝe być kaŝdy Nie ma reguły co do wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania, statusu majątkowego, wyglądu ani płci
Formy seksualnego wykorzystywania w sieci (Ł. Wojtasik, 2004) A. uwodzenie dzieci za pośrednictwem Sieci (ang. grooming) B. produkcja i obrót pornografią dziecięcą C. prezentowanie dzieciom materiałów pornograficznych D. prostytucja dziecięca E. wirtualny seks (cyberseks)
Do najczęstszych zagroŝeń internauci zaliczyli publikowanie treści pornograficznych w sieci, które są łatwo dostępne dla dzieci i młodzieŝy
Łatwy dostęp do pornografii Łukasz Wojtasik FDN 2003 80% dzieci miało niechciany kontakt z treściami pornograficznymi 36% miało kontakt kilka razy 29% miało kontakt wiele razy 42% otrzymało linki do stron porno w mailu 49% z nich odwiedziło te strony 29% odwiedziło wielokrotnie
Klasyfikacja incydentów zgłoszonych do dyŝurnet.pl przez internautów
Oddziaływanie pornografii na dzieci i młodzieŝ Częsty kontakt osób nieletnich z pornografią ma na nie głęboki, wielowymiarowy i szkodliwy wpływ. Treści pornograficzne są źródłem doświadczeń, które przerastają zdolności adaptacyjne młodych ludzi i dostarczają im wzorców patologicznych zachowań. Kształtuje wypaczony i negatywny obraz świata, relacji międzyludzkich (zwłaszcza twarda pornografia), Utrwala fałszywy obraz kobiecości i męskości. Prowadzi do erotyzacji psychiki dziecka i jego przedwczesnego rozbudzenia seksualnego, Prowadzi do wzrostu poziomu niepokoju u dziecka, napięcia, nadpobudliwości psychoruchowej, wystąpienia objawów nerwicowych i depresyjnych
Inne zagraŝające treści w Internecie strony propagujące ruchy religijne uznane za sekty; strony propagujące anoreksję i bulimię jako styl Ŝycia, a nie powaŝną chorobę; strony nawołujące do samobójstw lub samookaleczeń; strony promujące narkotyki oraz inne uŝywki najczęściej przez podkreślenie ich rzekomo leczniczych walorów czy wskazanie, Ŝe otwierają one człowieka na rzeczywistość duchową
Dziecięca prostytucja W większości ujawnionych przypadków nieletni uprawiający prostytucję pochodzą ze środowisk patologicznych, ubogich, niewydolnych wychowawczo. Szacuje się, Ŝe w samej Moskwie jest 6 tys. dzieci trudniących się Ŝebractwem i świadczeniem usług seksualnych (w zamian za jedzenie, leki, nocleg) Najczęściej klientami małoletnich prostytutek (których przeciętny wiek to 7 8 lat), są: -Ŝołnierze, - więźniowie korzystający z przepustek, - osoby bezdomne
Dziecięca prostytucja kusi moŝliwością szybkiego zarobku coraz więcej przedsiębiorczych nastolatek, często pochodzących z tzw. dobrych domów, dorabia sobie, świadcząc usługi seksualne swoje oferty dzieci umieszczają w Internecie, w serwisach randkowych, a nawet w Naszej Klasie
W literaturze anglojęzycznej pojawia się ostatnio równieŝ termin sugar daddy (tatulek). Stosuje się go w odniesieniu do starszych męŝczyzn, dostarczających swoim młodocianym partnerom seksualnym długoterminowego wsparcia finansowego lub korzyści materialnych w formie prezentów (luksusowe ubrania, kosmetyki, telefony komórkowe itp.) Analogicznie pojawiają się sugar mummies -
Cyberprzemoc (cybermobbing) przemoc z uŝyciem mediów elektronicznych przede wszystkim Internetu i telefonów komórkowych - wyzywanie, straszenie poniŝanie kogoś w Internecie lub przy uŝyciu telefonu - robienie komuś zdjęć lub rejestrowanie filmów bez jego zgody - publikowanie w Internecie lub rozsyłanie telefonem zdjęć, filmów lub tekstów, które kogoś obraŝają lub ośmieszają - podszywane się pod kogoś w Sieci
Cyberprzemoc (cybermobbing) problem ten dotyczy przede wszystkim dzieci i młodzieŝy. w Polsce doświadcza go ponad połowa młodych internautów!!! pomimo, Ŝe akty cyberprzemocy mogą wyglądać niewinnie, nie moŝna ich bagatelizować elektroniczny mobbing moŝe doprowadzić do samobójstwa ofiary
Specyficzne cechy cyberprzemocy wysoki poziom anonimowości sprawcy niski poziom kontroli społecznej tego typu zachowań (związane z poczuciem anonimowości) ma charakter publiczny (szybkie rozpowszechnianie materiałów i ich powszechna dostępność w sieci) ma charakter trwały (usunięcie tych materiałów jest często niemoŝliwe)
CYBERPRZEMOC JEST PRZESTĘPSTWEM Art. 216. 2. kk Kto zniewaŝa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Co robić by uniknąć cyberprzemocy? Nie publikować w Sieci swoich zdjęć Nie udostępniać nikomu swoich haseł, loginów itp,. Nie zamieszczać w internecie materiałów, które mogą kogoś skrzywdzić
Wychowanie do korzystania z mediów i poprzez media Powiedz stop cyberprzemocy kampania medialna Fundacji Dzieci Niczyje Kampania edukacyjna lekcje realizowane w szkołach
Kampania medialna poświęcona problemowi cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieŝy. Kampania ruszyła w Dzień Bezpiecznego Internetu - 10 lutego 2009 roku, W Polsce kampania realizowana jest pod nazwą Baw się w Internecie BEZPIECZNIE. Celem akcji jest uwraŝliwienie młodych internautów, na problem cyberprzemocy i nauczenie ich reagowania na takie sytuacje.
Jak reagować? Zgłaszać przypadki krzywdzenia odpowiednim organom
DyŜurnet.pl to punkt kontaktowy, tzw. hotline, do którego moŝna anonimowo zgłaszać przypadki występowania w Internecie treści zabronionych prawem (pornografia dziecięca, pedofilia, treści rasistowskie i ksenofobiczne). dyzurnet@dyzurnet.pl
Jeśli natknąłeś się w Internecie na pornografię dziecięcą lub inne nielegalne treści, takie jak rasizm czy ksenofobia, nie ignoruj ich! Zgłoś je anonimowo poprzez stronę www.dyzurnet.pl lub dzwoniąc na infolinię 0 801 615 005
Co moŝemy robić, aby zapobiegać? Edukować nauczycieli, pedagogów, ludzi pracujących z dziećmi Edukować rodziców Edukować dzieci Dawać dobry przykład :)
Dziękuję Państwu za uwagę!