Jarosław Kuchta Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU wejście/wyjście
Zagadnienia Projektowanie wejścia podstawowe zasady Elementy wejściowe typy i zasady użycia Walidacja danych wejściowych Komponenty wyjściowe podstawowe zasady projektowania Raporty Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 2/30
Projektowanie wejścia - podstawowe zasady (1) Przetwarzanie on-line a przetwarzanie wsadowe Przetwarzanie on-line (transakcyjne) jest stosowane, gdy potrzebna interakcja z użytkownikiem Przetwarzanie wsadowe (batch processing) jest stosowane okresowo, interfejs użytkownika jest uproszczony Wprowadzanie danych u źródła Dane powinny być wprowadzane do systemu tak blisko ich miejsca powstawania, jak to tylko możliwe (np. systemy automatycznego pomiaru, czytniki kodu paskowego, OCR, czytniki pasków magnetycznych) Minimalizacja przyciśnięć stosowanie wartości domyślnych unieczynnianie (disabling) pól, których dane w określonym kontekście są nieistotne Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 3/30
Typy elementów wejściowych Pole tekstowe (text box, edit box) Pole numeryczne (number box) Pola selekcji (selection boxes): Pola wyboru (check boxes) Przyciski radiowe (radio buttons) Pole listy (list box) Lista opuszczana (drop-down list) Pole kombi (combo box) Suwak (slider) Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 4/30
Pole tekstowe Umożliwia wprowadzenie dowolnych danych tekstowych. Musi być oznaczone etykietą. Powinno być stosowane tylko tam, gdzie nie można zastosować innego elementu. Powinno zapewniać walidację wprowadzonych danych Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 5/30
Pole numeryczne Umożliwia wprowadzenie liczb, dat i numerów w określonym formacie. Musi być oznaczone etykietą Powinno być stosowane tylko tam, gdzie nie można zastosować któregoś z pól selekcji. Powinno zapewniać łatwe zmniejszanie i zwiększanie liczb i dat (często w ograniczonym zakresie) Jeśli wymaga określonego formatu, to format powinien być wyświetlany (wewnątrz pola lub w etykiecie) Powinno zapewniać walidację wprowadzonych danych. Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 6/30
Pola wyboru Pokazuje kompletną listę opcję do wyboru, każda z kratką do zaznaczenia i własnym opisem. Każde pole może być wybrane niezależnie. Nie używać negatywnych opisów kratek Porządkować logicznie, alfabetycznie lub zgodnie z częstością wyboru Nie więcej niż 10 pól wyboru w jednej liście, jeśli potrzeba więcej, to trzeba podzielić na podkategorie Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 7/30
Przyciski radiowe Pokazuje kompletną listę opcję do wyboru, każda z kółkiem (przyciskiem radiowym) i własnym opisem. Wybór jednego pola powoduje anulowanie wyboru pozostałych pól. Nie więcej niż 6 przycisków radiowych w jednej liście, jeśli potrzeba więcej, to trzeba użyć listy opuszczanej Jeśli są tylko dwie opcje do wyboru, to lepiej jest użyć jednego pola wyboru, chyba że wybór nie jest oczywisty Nie umieszczać przycisków radiowych w bezpośrednim sąsiedztwie pól wyboru dla uniknięcia nieporozumień Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 8/30
Pole listy Prezentuje w jednym polu listę opcji do wyboru. Jeśli nie wszystkie opcje mieszczą się w polu, to lista jest przewijana. Lista może umożliwiać wybranie tylko jednej albo wielu opcji. Stosowana tylko wtedy, gdy nie można zastosować innego pola selekcji Jeśli pole listy umożliwia wybranie więcej niż jednej opcji, to trzeba o tym poinformować użytkownika Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 9/30
Lista opuszczana Jest to pole listy zredukowane do jednej pozycji. Pozostałe opcje pojawiają się przy rozwinięciu (kliknięciem myszy). Umożliwia wybór tylko jednej opcji. Stosowana wówczas, gdy nie ma miejsca na pole listy ani na przyciski radiowe Stosowana wówczas, gdy liczba opcji jest zmienna Ponieważ ukrywa nie wybrane opcje, więc jest mniej wygodna dla początkujących użytkowników Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 10/30
Pole kombi Jest to lista opuszczana, która oprócz wyboru opcji z listy umożliwia wpisanie własnej opcji Stosowane wówczas, gdy lista opcji może być niekompletna Stosowane wówczas, gdy lista opcji jest długa (przyspiesza wybór opcji) Powinno zapewniać walidację wprowadzonych danych Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 11/30
Suwak Graficzna skala ze wskaźnikiem pokazującym wybrane miejsce na skali. Wprowadzenie dokładnej wartości jest utrudnione. Stosowany, gdy wartości wybrana może być przybliżona Stosowany dla pokazania wartości fizycznej (np. siły głosu, jasności lub kontrastu obrazu itp.) Dla ułatwienia wprowadzenia dokładnej wartości powinien być skojarzony z polem numerycznym pokazującym tę samą daną Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 12/30
Walidacja danych wejściowych Sprawdzenie kompletności Sprawdzenie formatu Sprawdzenie zakresu Sprawdzenie cyfr kontrolnych Sprawdzenie spójności Sprawdzenie z bazą danych Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 13/30
Sprawdzenie kompletności Daje pewność, że wszystkie wymagane dane zostały wprowadzone Stosowane wówczas, gdy pewne dane muszą być wprowadzone przed przetworzeniem całego formularza Pola wymagane powinny być w odpowiedni sposób oznaczone Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 14/30
Sprawdzenie formatu Daje pewność, że dane numeryczne zostały wprowadzone w odpowiednim formacie Stosowane wówczas, gdy pola numeryczne nie zapobiegają wprowadzaniu danych w nieprawidłowym formacie Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 15/30
Sprawdzenie zakresu Daje pewność, że wprowadzone liczby lub daty mieszczą się w prawidłowym zakresie Stosowane wówczas, gdy pola numeryczne nie zapobiegają wprowadzaniu liczb i dat w nieprawidłowym zakresie Niektóre zakresy trudno jest określić (np. zakres daty urodzenia), wówczas zamiast odrzucić daną lepiej jest poprosić użytkownika o potwierdzenie Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 16/30
Sprawdzenie cyfr kontrolnych Daje większą pewność, że wprowadzony numer jest prawidłowy Stosuje się wówczas, gdy cyfry kontrolne należą do danych numerycznych (np. numery kont bankowych) Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 17/30
Sprawdzenie spójności Daje większą pewność, że różne dane są ze sobą zgodne Stosuje się wówczas, gdy dane są ze sobą powiązane (np. nr PESEL i data urodzenia) Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 18/30
Sprawdzenie z bazą danych Wprowadzane dane są sprawdzane na zgodność z bazą danych Stosowane wówczas, gdy baza danych jest dostępna (np. baza danych kodów pocztowych i miejscowości) Czasami tworzy się bazę danych na podstawie poprzednio wprowadzonych danych Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 19/30
Komponenty wyjściowe Raporty - przedstawiają dane potrzebne do wykonania określonego zadania przez człowieka Raporty papierowe - wydruki Raporty ekranowe Raporty sieciowe Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 20/30
Projektowanie wyjścia - podstawowe zasady (1) Zrozumienie wykorzystania raportów rzadko są czytane od deski do deski, raczej wybrane informacje sposób sortowania informacji jest b. ważny raporty aktualne szybko się dezaktualizują raporty okresowe są dłużej przechowywane Zarządzanie dostarczaną informacją Raport powinien zawierać tylko informację naprawdę potrzebną do wykonania zadania (cel raportu!) Do tego samego zadania użytkownik może potrzebować różnych wersji raportu (decyzja co do zawartości powinna należeć do użytkownika) Najważniejsze informacje powinny być na górze raportu Dane powinny być sformatowane tak, by nie wymagały modyfikacji przez użytkownika Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 21/30
Projektowanie wyjścia - podstawowe zasady (2) Minimalizowanie wpływu przesunięcia danych Dane umieszczone na początku wydają się być ważniejsze Sortowanie alfabetyczne Sortowanie chronologiczne Sortowanie wg wartości liczbowej Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 22/30
Przesunięcie na wykresie 90 90 88 86 84 80 70 60 50 82 40 80 78 30 20 10 76 I kw. II kw. III kw. IV kw. 0 I kw. II kw. III kw. IV kw. Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 23/30
Rodzaje raportów Raport szczegółowy Raport sumaryczny Dokument zwrotny Wykres Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 24/30
Raport szczegółowy Podaje szczegółowe informacje o wymaganych elementów Stosuje się tylko w odpowiedzi na zapytanie co do elementów spełniających określone kryteria Wykorzystywany dla pogłębienia wiedzy o wybranych elementach Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 25/30
Raport sumaryczny Podaje informacje podsumowujące dla wszystkich elementów Stosowany wówczas, gdy użytkownik potrzebuje skróconej informacji o wszystkich elementach Wykorzystywany zazwyczaj do porównywania informacji o elementach między sobą Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 26/30
Dokument zwrotny Podaje informacje, które mogą stanowić wejście dla danego lub innego systemu Np. wydrukowana faktura będzie wprowadzana do innego systemu księgowego Niektóre wymagają uzupełnienia przez użytkownika i są zwracane do tego samego systemu Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 27/30
Wykres Prezentuje informacje w sposób graficzny zamiast tabeli z liczbami Stosowany, gdy użytkownik chce porównać dane dla kilku elementów Ułatwia przybliżone porównanie, utrudnia identyfikowanie konkretnych wartości (wówczas kojarzy się z tabelą) Wykresy słupkowe stosuje się dla danych dyskretnych (oddzielnych). Wykres 3D wygląda ładnie w prezentacji, lecz jest trudniejszy w interpretacji Wykresy liniowe stosuje się dla danych ciągłych w czasie Wykresy kołowe stosuje dla porównania proporcji względem całości Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 28/30
Raporty papierowe a raporty elektroniczne Raport papierowy Jest trwały (może być odczytany po latach) Jest niezmienny (niepodatny na modyfikacje) Człowiek może łatwo ogarnąć wzrokiem dłuższy raport Można na nim dokonywać notatek Jest drogi w produkcji, powielaniu i przechowywaniu Trudno się go dostarcza na dalsze odległości Raport elektroniczny Jest ulotny, przy archiwizacji wrażliwy na zmianę techniki odczytu (wymaga określonych czytników) Natychmiast pokazuje zmieniające się dane Odczyt informacji ograniczony przez wielkość i rozdzielczość ekranu Może być szybko i tanio wyprodukowany i rozesłany Jest tani przy przechowywaniu Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 29/30
Literatura Dennis A., Wixom B.H., Tegarden D., Systems Analysis & Design. An Object-Oriented Approach with UML, John Wiley and Sons, USA, 2002 Projektowanie Aplikacji Internetowych Projektowanie IU - wejście i wyjście 30/30