RAPORT ze spotkania z dr Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem, Ministrem Pracy i Polityki Społecznej, w dniu 17 stycznia 2014 roku, które miało miejsce na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie Organizatorem spotkania był Dział Obsługi Projektów Unijnych Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. W organizacji spotkania uczestniczyli ponadto: Przedsiębiorstwo Pszczelarskie Apipol w Brzączowicach oraz Stowarzyszenie Edukacja dla Przedsiębiorczości z siedzibą w Krakowie. Oficjalnymi Gośćmi spotkania byli: 1. dr Władysław Kosiniak-Kamysz, Minister Pracy i Polityki Społecznej 2. Parszewski Jacek, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Rynków Rolnych 3. Andrzej Harężlak, Wicewojewoda Małopolski 4. Grabski Jan, Urząd Marszałkowski, Dyrektor Departamentu Rolnictwa 5. Andrzej Martynuska, Wojewódzki Urząd Pracy 6. Bogusław Wiśniewski, Agencja Rynku Rolnego, Oddział w Krakowie Raport ze spotkania I. Uwagi wstępne Wielomiesięczne rozmowy dotyczące roli badań naukowych w rozwoju branży pszczelarskiej, prowadzone z inspiracji Stowarzyszenia Edukacja dla Przedsiębiorczości pomiędzy Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie a Przedsiębiorstwem Pszczelarskim Apipol w Brzączowicach zrodziły potrzebę pogłębienia dyskusji z udziałem przedstawicieli instytucji, które mają wpływ na rozwój tej branży. Do udziału w spotkaniu zaproszeni zostali zarówno przedstawiciele środowiska akademickiego jak też władz państwowych, samorządowych a przede wszystkim przedstawiciele środowiska pszczelarskiego. Mając na uwadze z jednej strony starzejące się środowisko pszczelarzy a z drugiej, problemy młodych ludzi na rynku pracy, w tym absolwentów uczelni wyższych, organizatorzy spotkania postawili przed uczestnikami spotkania pytanie, czy możliwe jest zainteresowanie młodych ludzi tworzeniem biznesów pszczelarskich na terenach wiejskich. O wprowadzenie do dyskusji poproszono dr Władysława Kosiniaka-Kamysza, Ministra Pracy i Polityki Społecznej. 1/6
Uczestników spotkania poproszono o skoncentrowanie uwagi na następujących zagadnieniach, w trakcie dyskusji: 1. Absolwenci uczelni na rynku pracy 2. Sposoby finansowania systemu tworzenia miejsc pracy na obszarach wiejskich pasieki jako firmy rodzinne 3. Wzmocnienie pozycji pszczelarzy na rynku - współpraca pszczelarzy w ramach lokalnych klastrów pszczelarskich 4. Rola Ogólnopolskiego Klastra Miodowego w rozwoju branży pszczelarskiej w Polsce Do udziału w dyskusji zaproszeni zostali poza Ministrem przedstawiciele pszczelarzy, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencji Rynku Rolnego, Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Małopolskiego Urzędu Marszałkowskiego oraz przedstawiciele środowiska akademickiego i biznesu. Debata zorganizowana została w ramach podjętych przez środowisko akademickie prac nad programem Rozwój branży pszczelarskiej w Polsce oraz związanych z nią usług, jako drogi do tworzenia nowych miejsc pracy i rozwoju obszarów wiejskich. II. Wprowadzenie do dyskusji W imieniu Władz Uczelni, spotkanie otworzył i powitał zebranych Gości prof. dr hab. Andrzej Sokołowski, Prorektora ds. Organizacji i Rozwoju Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Wprowadzeniem do dyskusji, zaplanowanej na spotkaniu, było wystąpienie Ministra dr Władysława Kosiniaka-Kamysza. Minister podziękował za zorganizowanie spotkania, za podjęcie tematu rynku pracy na obszarach wiejskich. Zwrócił jednak uwagę, iż temat ten widzi nieco szerzej. Rynek pracy na obszarach wiejskich, a zatem poza dużymi miastami, stanowi wyzwaniem współczesności. Dzisiejsza Polska jest bowiem zupełnie inna niż 20-30 lat temu, kiedy mieszkańcami wsi byli wyłącznie rolnicy. Potencjał wsi i rolnictwa pozostaje nadal niedoceniony. Jeżeli spojrzymy na wsie położone przy dużych miastach, to proporcje rolników spadły znacząco w stosunku do liczby ich mieszkańców. Myśląc o przyszłości rolnictwa polskiego warto zwrócić uwagę na obszary, na których nadal dominują branże stare, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Warto również spojrzeć na gospodarkę i rolnictwo z pw roli, jaką w ich rozwoju mogą odegrać uczelnie wyższe. Minister postawił przed uczestnikami spotkania kilka pytań: Czy uczelnie wyższe powinny brać odpowiedzialność za swoich absolwentów? Czy uczelnie wyższe mają być narzędziem rynku pracy? Odpowiadając na te pytania, Minister zwrócił uwagę, że uczelnie wyższe przetrwają jeżeli zaproponują studentom - poza dyplomem - liczące się na rynku pracy specjalistyczne certyfikaty, pomoc w znalezieniu pracy, wejście na rynek pracy w roli przedsiębiorcy, co będzie możliwe dzięki nowej propozycji MPiPS, związanej z mikro pożyczkami dla ludzi młodych, którzy założą własną firmę. Uczelnie wyższe powinny zatem 2/6
wziąć na siebie społeczna odpowiedzialność za losy swoich absolwentów. Przechodząc do problemów związanych z branżą pszczelarską Minister zauważył, że branża ta ma w Polsce ogromne, wielowiekowe tradycje, za kultywowanie których serdecznie podziękował pszczelarzom. Jest to gałąź ważna nie tylko dla rolnictwa, ale bardzo ważna dla całej gospodarki, dlatego warto ją wspierać. Pszczelarstwo jest bowiem atrakcyjne zarówno dla gospodarstw indywidualnych (sprzedaż bezpośrednia z pasieki) jak też należy pamiętać, że dostarcza surowców dla szeregu branż naszej gospodarki takich jak np. rolno-spożywcza, kosmetyczna, farmaceutyczna, chemiczna itd. Pszczelarstwo to nie tylko tradycja ale szeroka branża naszej gospodarki. Czy jest ona jednak w stanie stworzyć atrakcyjną ofertę dla polskiego rolnictwa? Odpowiedź jest pozytywna, jeżeli tylko potrafimy utrzymać wielkie tradycje polskiego pszczelarstwa ale również unowocześnić cała branżę pszczelarską. Przed rolnictwem oraz przed branżą pszczelarstwa stoi dzisiaj wielkie wyzwanie. Jak zagospodarować obszary wiejski? Jak zmodernizować polską wieś aby jej zasoby zostały w pełni i właściwie wykorzystywane? Wymaga to szerszego włączenia nauki do rozwoju naszej gospodarki, w tym z myślą polepszeniu codziennego życia obywateli. Jak zatem praktycznie wykorzystać dorobek nauki? Jakie są nowe kierunki rozwoju branży pszczelarskiej w Polsce? Warto na to spojrzeć w kontekście coraz większych środków finansowych przeznaczanych na rozwój nauki w Polsce. Minister zauważył, że patrząc na dokonania osób, którym zależy na rozwoju branży pszczelarskiej, postanowił włączyć się w ten projekt i wziąć udział w niniejszym spotkaniu. Polska jest już po przyjęciu budżetu na poziomie Parlamentu Europejskiego. Na tym etapie skierowaliśmy do Komisji Europejskiej programy operacyjne na wykorzystanie środków w nowej perspektywie. W programach tych zawarte są pieniądze na finansowanie inicjatyw gospodarczych, modernizację rolnictwa a zatem mieści się w tym inicjatywa gospodarcza związana z rozwojem pszczelarstwa. Zgłoszone zostało również zapotrzebowanie na środki niezbędne do walki z ukrytym bezrobociem na terenach wiejskich. Stąd każdy pomysł na walkę z bezrobociem stanowi dla nas cenną inicjatywę. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie jest dobrym przykładem i miejscem w którym takie projekty można realizować. Zaproponowany projekt rozwoju branży pszczelarskiej może teoretycznie realizować każdy, ale wsparcie dla niego ze strony uczelni oraz udzielenie pomocy młodym absolwentom zaproponowane przez UEK stwarza właściwe możliwości jego realizacji. Minister zwrócił uwagę na problem kształcenia ustawicznego w Polsce. Powinno ono stanowić ważną część kształcenia akademickiego. Polacy mają niewłaściwe stanowisko w odniesieniu do kształcenia ustawicznego a przecież chcąc utrzymać kompetencje na dobrym poziomie, trzeba się kształcić przez całe życie. Niestety w Polsce brak nadal takiej świadomości. Minister pozytywnie ocenił sytuację, w której na jednym spotkaniu spotykają się zwolennicy różnych dróg rozwoju pszczelarstwa mając możliwość konfrontacji swoich poglądów. Następnie dr Lesław Piecuch przedstawił prezentację zawierającą podstawowe informacje związane z budowanym programem rozwoju pszczelarstwa w Polsce. 3/6
III. Komunikaty Po prezentacji głos zabrał Ryszard Tomaszewski, Prezes Przedsiębiorstwa Pszczelarskiego Apipol, który wyraził radość i zadowolenie, że na tej Sali spotkała się nauka z praktyką. Prezes Tomaszewski jako wieloletni pszczelarz stwierdził, że bez nauki rozwój pszczelarstwa nie ma racji bytu w dłuższej perspektywie. Dzisiejsze spotkanie otwiera nową kartę w rozwoju branży pszczelarskiej w Polsce. Prezes Tomaszewski wyraził zarazem nadzieję, że Polska stanie nie nr 1 w światowym pszczelarstwie, do czego upoważnią ją zarówno wielowiekowa tradycja jak też dysponowany potencjał. Profesor Stanisław Niemtur, Dyrektor Instytutu Badawczego Leśnictwa w Krakowie w swojej wypowiedzi zwrócił uwagę na niewykorzystany potencjał lasów państwowych. Polskie lasy są otwarte na potrzeby społeczeństwa, w szczególności lasy podkarpackie. Ekosystemy leśne nadal wyróżniają się niskim skażeniem chemicznym, dlatego lasy są ogromnym i doskonałym zagłębiem pożytków leśnych. Z badań instytutu leśnictwa wynika, że można osiągnąć dobre ceny dzięki sprzedaży miodu spadziowego. Trwają prace UEK, Instytutu Badawczego Leśnictwa, Firmy Apipol i SEdP nad sformułowaniem wspólnego projektu badawczego, którego celem będzie wykorzystanie branży pszczelarskiej na potrzeby ochrony lasów, z uwzględnieniem walki z bezrobociem w środowisku wiejskim (Lubelszczyzna, Podkarpacie, Warmińsko-Mazurskie). Uważamy, że ten projekt zasługuje na poparcie ze strony MIPS. III. Dyskusja Mariusz Bartkowicz, Moderator: Wątki do dyskusji, które zaproponował dr Lesław Piecuch narzucają się same. Chcielibyśmy przedyskutować zagadnienia związane z zaproponowanym programem rozwojowym pszczelarstwa a w jego ramach z tworzeniem miejsc pracy na obszarach wiejskich, zwłaszcza z udziałem ludzi młodych, w tym absolwentów uczelni wyższych. Zachęcam zatem gorąco do dyskusji związanej z przedstawioną propozycją tworzenia nowych miejsc pracy. Profesor Jan W. Dobrowolski; Akademia Górniczo-Hutnicza, Katedra Biotechnologii Środowiskowej i Ekologii zwrócono uwagę na poruszoną problematykę, która idealnie wpisuje się w aktualna problematykę działań podejmowanych przez UNESCO, ONZ, UE a związanych ze zrównoważonym rozwojem w oparciu o biotechnologię i ekologię. Zapewnia to bowiem stabilizację zarówno ekonomiczną jak też ekologiczną; stwarza zarazem perspektywę współpracy z polonią za granicą. Z tych założeń wynika,że można stworzyć nowe stabilne miejsca pracy. Środowisko akademickie dysponuje dobrymi praktykami, które warto zdyskontować w gospodarce, środowisku wiejskim. Warto też skierować te działania do poszczególnych grup wiekowych. Popieramy to, co powiedział Minister w odniesieniu do kształcenia się przez całe życie i społeczeństwa opartego na wiedzy. 4/6
Tadeusz Sabat; Polski Związek Pszczelarski (PZP): Reprezentuję Organizację zrzeszającą ponad 30 tysięcy pszczelarzy, która realizuje programy wsparcia dla pszczelarzy. W Polsce realizowane są krajowe programy skierowane bezpośrednio do pszczelarzy (przeznaczono na nie ponad 5mln zł). PZP jest członkiem światowych organizacji pszczelarskich. PZP jest za uruchamianiem studiów podyplomowych z zakresu Apiterapii, szkoleń dla lekarzy itp. Jednak to co zaprezentowano w założeniach wywraca do góry nogami obecne obowiązujące założenia, struktury w Polsce i UE. Jesteśmy zainteresowani tym, aby te programy działały równolegle i nie przeszkadzały sobie wzajemnie. Tadeusz Sabat zadał pytanie: W jaki sposób stworzyć dla pszczelarza dysponującego 60 rodzinami pszczelimi lepsze warunki bytu? Grabski Jan, Flaga Stanisław; Urząd Marszałkowski, Departament Rolnictwa warto zauważyć, że pszczelarstwo w Małopolsce, które jest bardzo dobrze zorganizowane; rozkład pasiek odpowiada strukturze upraw; w Małopolsce mamy 7 rodzin pszczelich na 1m2. Aktualna struktura rozmieszczenia pasiek odpowiada potrzebom lokalnym. W pełni pokrywa zapotrzebowanie i zapewnia właściwe napszczelenie. Czy warto burzyć obecną dobra strukturę? Przedstawiciel UM zwrócił uwagę, że rozdrobnienie pszczelarstwa pozytywnie wpływa na środowisko naturalne. Zgadzamy się z tym, że trzeba wzmocnić, ulepszyć obowiązującą strukturę,ale nie należy jej burzyć. Podzielamy zdanie Tadeusza Sabata. Ponieważ nie da się wprowadzać takiego programu bez ubocznych skutków dla środowiska naturalnego. W ostatnim czasie wydaliśmy na segment pszczelarstwa ponad 1mln złotych; wspieramy pszczelarstwo w Małopolsce m.in. poprzez rejestrację produktów (4 miody); dla pszczelarzy w Małopolsce dostępne są cały czas środki z PROW. Marek Dereziński; Krajowa Spółka Cukrowa S.A. (KSC): Firma jest zainteresowana, aby branża pszczelarstwa rozwijała się dynamiczniej niż to obecnie ma miejsce. Firma dysponuje bazą plantatorów buraka cukrowego, z którymi ściśle współpracuje. Chcemy włączyć się w proces rozwoju branży pszczelarskiej. Jesteśmy gotowi sfinansować szereg działań patrząc na to z biznesowego punktu widzenia np. biorąc pod uwagę eksport miodu i innych produktów pasiecznych. Niezbędne jest w tym celu istotne zwiększenie produkcji miodu i innych produktów opartych na miodzie. Warto się zastanowić nad podobnymi rozwiązaniami w odniesieniu do młodych ludzi zainteresowanych biznesem pszczelarskim jak to ma miejsce w odniesieniu do mini pożyczek dla absolwentów, o czym mówił w swoim wystąpieniu Pan Minister. KSC pracuje nad stworzeniem klastra miodowego wraz z firmą Apipol oraz SEdP. Jako Firma, uważamy, że czas odgrywa istotną rolę gdyż konkurencja, zwłaszcza zagraniczna, również podejmuje działa w tym obszarze. Janusz Kasztelewicz; Związek Pszczelarstwa Zawodowego, Sądecki Bartnik: program, który zasygnalizowano na dzisiejszym spotkaniu może śmiało konkurować z rzeczywistością jaka panuje obecnie w pszczelarstwie. Dla pszczelarzy zawodowych jest to ciekawa propozycja, którą warto wesprzeć. Jesteśmy za tym, aby absolwenci studiów chcący utrzymywać się z pszczelarstwa odbywali praktyki, gdzie mogliby się uczyć tego zawodu. Zapotrzebowanie na miód w Polsce systematycznie rośnie 5/6
i obserwuję, że powoli nasz kraj staje się importerem tego produktu. Parszewski Jacek; Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Rynków Rolnych: Liczba rodzin pszczelich w Polsce nie jest wystarczająca. W Małopolsce rzeczywiście jest bardzo duża ilość rodzin pszczelich, ale na terenie całego kraju nie ma równomiernego rozmieszczenia. Instytucje naukowe powinny stworzyć profesjonalny program, który pozwoli wyrównywać te dysproporcje na terenie całego kraju. Dostępne są krajowe programy wsparcia dla pszczelarzy, ale prawda jest taka, że są one wykorzystywane w małym stopniu. Ponadto w głos w dyskusji zabrali również: Janiak Tomasz, Wyższa Szkoła Informatyki i Umiejętności w Łodzi; Jakub Piecuch, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Jan Rząca. IV. Wnioski ze spotkania 1. Uczelnia stanowi doskonałą płaszczyznę do budowy współpracy pomiędzy nauką a branżą pszczelarską. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie chętnie udostępni pomieszczenia na organizację kolejnych spotkań. 2. Należy kontynuować dyskusję - związaną z rozwojem branży pszczelarskiej z udziałem przedstawicieli środowiska pszczelarskiego, akademickiego, władz państwowych i samorządowych. 3. Dla branży pszczelarskiej niezbędny jest rozwój innowacyjny oparty na nowoczesnych rozwiązaniach. 4. Rozwój pasiek produkcyjnych nie powinien naruszyć istniejącej struktury opartej na małych pasiekach. 5. Środowisko pszczelarskie zainteresowane jest współpracą ze środowiskiem akademickim w odniesieniu zarówno do badań jak też organizacji nowoczesnego szkolnictwa na potrzeby branży pszczelarskiej (nowe kierunki studiów, studia podyplomowe) 6. Branża pszczelarska wymaga ludzi młodych stąd znaczenie szkoleń i doradztwa. 7. Należy zorganizować system szkoleń i praktyk zawodowych z wykorzystaniem doświadczonych pszczelarzy. Raport opracowany został przez dr Lesława Piecucha Kraków, 17 stycznia 2014 roku. 6/6