Rada Unii Europejskiej Bruksela, 3 marca 2016 r. (04.03) (OR. en) 6254/16 SOC 80 GENDER 12 ANTIDISCRIM 12 FREMP 33 NOTA Od: Komitet Stałych Przedstawicieli Do: Rada Nr poprz. dok.: 6229/16 SOC 76 GENDER 10 ANTIDISCRIM 10 FREMP 30 Dotyczy: Odpowiedź na dokument Komisji na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci Projekt konkluzji Rady Prezydencja przedłożyła projekt konkluzji Rady pt.: Odpowiedź na dokument Komisji na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci. Na posiedzeniu 26 lutego 2016 r. Komitet Stałych Przedstawicieli osiągnął porozumienie w sprawie załączonego tekstu. Rada jest proszona o przyjęcie załączonego projektu konkluzji na posiedzeniu 7 marca 2016 r. 6254/16 mi/bc/mak 1
Odpowiedź na dokument Komisji na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci Projekt konkluzji Rady MAJĄC NA UWADZE, CO NASTĘPUJE: 1. Poszanowanie praw człowieka oraz poszanowanie równości kobiet i mężczyzn to podstawowe wartości Unii, jak określono w Traktacie o Unii Europejskiej oraz w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. 2. Ważne jest, by promować wspólne wartości, takie jak poszanowanie praw człowieka i równości kobiet i mężczyzn, oraz powszechne zrozumienie, że prawa człowieka są uniwersalne i mają zastosowanie do wszystkich, bez względu na, między innymi, płeć. 3. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że Unia we wszystkich swoich działaniach zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości kobiet i mężczyzn, a także dąży do zwalczania dyskryminacji z różnych względów, w tym ze względu na płeć, przy określaniu i realizacji swoich polityk i działań 1, oraz upoważnia Radę do podejmowania środków w celu zwalczania dyskryminacji ze wspomnianych względów 2. 4. Niniejsze konkluzje opierają się na wcześniejszych pracach i zobowiązaniach politycznych podjętych przez Parlament Europejski, Radę, Komisję i inne zainteresowane podmioty, w tym na dokumentach wymienionych w załączniku I. 5. Równość kobiet i mężczyzn jest jedną z podstawowych zasad Unii Europejskiej zapisaną w Traktatach, a zarazem jednym z jej celów i zadań, zaś uwzględnianie tej zasady we wszystkich działaniach jest jedną ze szczególnych misji Unii. 3 1 2 3 Art. 8 i 10 TFUE. Art. 19 TFUE. Art. 2 i art. 3 ust. 3 TUE oraz art. 8 TFUE. 6254/16 mi/bc/mak 2
6. Równość kobiet i mężczyzn jest zapisana w art. 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. 7. Zarówno Parlament Europejski jak i Rada zwróciły się do Komisji o przyjęcie strategii na rzecz równości płci na okres po roku 2015 mającej ten sam formalny status jak poprzednie strategie. 8. W swoim programie prac na rok 2016 Komisja ponownie potwierdziła swoje zobowiązanie do prowadzenia dalszych prac w celu promowania równości kobiet i mężczyzn. 9. Komisja przedstawiła niedawno dokument na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci na lata 2016 2019, który określa pięć priorytetowych obszarów działań: zwiększenie współczynnika aktywności zawodowej kobiet i równa niezależność ekonomiczna kobiet i mężczyzn; zmniejszenie zróżnicowania płac, przychodów i emerytur ze względu na płeć, a co za tym idzie walka z ubóstwem kobiet; promowanie równości kobiet i mężczyzn w procesie decyzyjnym; zwalczanie przemocy uwarunkowanej płcią oraz ochrona i wspieranie ofiar; oraz promowanie równości płci i praw kobiet na całym świecie. 10. Unia Europejska posiada znaczący dorobek ustawodawczy promujący przestrzeganie zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie zatrudnienia oraz dostępu do towarów i usług. 11. UE odgrywa na świecie istotną rolę w promowaniu równości płci i zobowiązała się między innymi do pełnej i skutecznej realizacji oenzetowskiej pekińskiej platformy działania. Od 1999 r. Rada przyjmuje konkluzje odnoszące się do zestawu ilościowych i jakościowych wskaźników dotyczących kluczowych obszarów zainteresowania. 6254/16 mi/bc/mak 3
12. Podczas szczytu ONZ w dniach 25 27 września 2015 r. przyjęto program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, zawierający m.in. odrębny cel Osiągnięcie równości płci i wzmocnienie pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt, jak również zobowiązanie do uwzględniania problematyki równości płci w ramach realizacji innych celów. Ten powszechny program przewiduje nowe obowiązki i możliwości w sferze pełnego uwzględniania aspektu płci we wszystkich stosownych unijnych i krajowych strategiach, politykach i programach finansowania, a także w sferze systematycznego promowania i wdrażania ocen wpływu w aspekcie płci i sporządzania budżetu z uwzględnieniem aspektu płci, oraz w sferze monitorowania i oceny polityk w tym poprzez gromadzenie rzetelnych i porównywalnych danych segregowanych według kryterium płci i wieku, z wykorzystaniem w miarę możliwości wszelkich dostępnych danych, w celu osiągnięcia równości płci, nie tylko w kontekście działań zewnętrznych, ale również na terytorium Unii. 13. Chociaż w ostatnich dziesięcioleciach zmniejszyły się różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn, w kilku kluczowych obszarach wciąż mamy do czynienia z nierównościami i wyzwaniami. Nadal istnieje znaczne zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn w zakresie zatrudnienia, samozatrudnienia, pracy w niepełnym wymiarze czasu, przedsiębiorczości i w procesie decyzyjnym, jak również w dziedzinie płac i emerytur, w związku z czym kobiety są również bardziej zagrożone ubóstwem niż mężczyźni. Kobiety częściej posiadają wyższe wykształcenie, ale są wyraźnie niedostatecznie reprezentowane na przykład na studiach i w zawodach z dziedziny STEM 4, w badaniach i na wyższych stanowiskach na wszystkich szczeblach szkolnictwa. Ponadto mężczyźni są nadal niedostatecznie reprezentowani w dziedzinach, takich jak opieka nad dziećmi i osobami starszymi, wczesna edukacja, sektor opieki zdrowotnej i pracy niezarobkowej. Jednocześnie przemoc uwarunkowana płcią oraz stereotypy płci pozostają powszechnym problemem. 14. Mężczyźni mają do odegrania istotną rolę w zapewnianiu postępów w dążeniu do równości płci, w tym poprzez równy podział obowiązków opiekuńczych w odniesieniu do osób pozostających na ich utrzymaniu, co jest jednym z warunków wstępnych równego udziału kobiet w rynku pracy. Tworzenie ram instytucjonalnych i, w stosownych przypadkach, ram prawnych zapewniających zarówno kobietom, jak i mężczyznom prawdziwą swobodę wyboru w zakresie godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym i prywatnym przynosi korzyści obu płciom oraz jest sposobem na przyspieszenie praktycznego urzeczywistnienia faktycznej równości kobiet i mężczyzn. 4 Nauki ścisłe, technologia, inżynieria i matematyka. 6254/16 mi/bc/mak 4
15. Według sprawozdania Komisji za rok 2014 w sprawie równości kobiet i mężczyzn, przy obecnym tempie zmian osiągnięcie równości płci zajęłoby kolejne 70 lat. Konieczne są zatem formalne zaangażowanie polityczne i aktywne inicjatywy polityczne, by przyspieszyć postępy i sprostać oczekiwaniom obywateli. Równość płci jest też koniecznym warunkiem wzrostu gospodarczego, dobrobytu i konkurencyjności, a zatem warunkiem trwałości i dobrostanu naszych społeczeństw. 16. W deklaracji tria prezydencji, podpisanej w Brukseli w dniu 7 grudnia 2015 r., prezydencje niderlandzka, słowacka i maltańska ponowiły apel o nową inicjatywę Komisji dotyczącą ustanowienia strategii na rzecz równości kobiet i mężczyzn na lata 2016 2020, która powinna ściśle wiązać się ze strategią Europa 2020 i uwzględniać również program działań Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. RADA UNII EUROPEJSKIEJ 17. PONAWIA SWÓJ APEL DO KOMISJI EUROPEJSKIEJ o podniesienie rangi jej dokumentu na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci na lata 2016 2019 poprzez przyjęcie go w postaci komunikatu, w myśl strategii na rzecz równości kobiet i mężczyzn na lata 2010 2015, i tym samym potwierdzenie jej zaangażowania na rzecz promowania równości kobiet i mężczyzn oraz większe uwypuklenie kwestii równości płci we wszystkich obszarach polityki i podnoszenie świadomości w tym zakresie. Dokument na temat strategicznego zaangażowanie Komisji powinien być ściśle powiązany ze strategią Europa 2020 oraz powinien uwzględniać program działań Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE 18. Zobowiązanie Komisji do zapewnienia spójności między pięcioma kluczowymi obszarami działań, nakreślonymi w dokumencie na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci na lata 2016 2019, a polityką zewnętrzną UE. 19. Pięć priorytetowych obszarów działań i kwestie horyzontalne przedstawione przez Komisję w dokumencie na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci na lata 2016 2019. 6254/16 mi/bc/mak 5
20. POTWIERDZA znaczenie zapewnienia równej niezależności ekonomicznej kobiet i mężczyzn, w tym poprzez działania zmierzające do osiągnięcia wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75% wśród kobiet i mężczyzn w wieku 20 64 lat, zgodnie z głównym celem wyznaczonym w strategii Europa 2020, i poprzez podejmowanie szczególnych środków do osiągnięcia tego celu. 21. PODKREŚLA, że instytucje UE, Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE), państwa członkowskie, partnerzy społeczni, organy promujące równouprawnienie płci oraz społeczeństwo obywatelskie mają do odegrania kluczową rolę w przyspieszaniu postępów w zakresie równości kobiet i mężczyzn oraz w zapewnianiu, by cele określone w dokumencie Komisji na temat strategicznego zaangażowanie na rzecz równości płci na lata 2016 2019 zostały osiągnięte. 22. PODKREŚLA, że równość praw i szans oraz równy dostęp do zasobów, a także równy podział obowiązków opiekuńczych i rodzinnych między mężczyznami i kobietami wspierają zapewnienie różnorodności ról, w jakich mogą występować kobiety i mężczyźni, oraz mają decydujące znaczenie dla ich dobrostanu i dobrostanu ich rodzin. Społeczne znaczenie roli rodziców w procesie wychowywania dzieci oraz sprawowania opieki nad innymi osobami pozostającymi na utrzymaniu powinno również zostać dostrzeżone. Należy zatem zwiększyć wysiłki na rzecz wzmocnienia równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, by wspierać zarówno kobiety, jak i mężczyzn przez całe ich życie, pamiętając, że dla osiągnięcia równości płci kluczowy jest dostęp do wysokiej jakości usług opieki. 23. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ do: realizacji działań nakreślonych w jej dokumencie na temat strategicznego zaangażowania bez zwłoki i zgodnie z określonym w nim harmonogramem; przedstawienia nowych inicjatyw dotyczących wyzwań w osiąganiu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, z jakimi borykają się pracujący rodzice i opiekunowie w celu czynienia postępów w zakresie równości płci, w tym poprzez zachęcanie do równego podziału obowiązków opiekuńczych; do podjęcia działań na rzecz ograniczenie poważnych zagrożeń i ryzyk, na które narażone są zwłaszcza uchodźczynie; zintensyfikowania wysiłków w zwalczaniu stereotypów płci i stereotypów innego typu; zmniejszenia zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn w zakresie zatrudnienia, płac, przychodów i emerytur; promowania równości płci w procesie decyzyjnym; wzmocnienia wysiłków w zwalczaniu przemocy uwarunkowanej płcią. 6254/16 mi/bc/mak 6
24. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ I PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, by zgodnie ze swoimi kompetencjami zwiększały tam gdzie to konieczne wysiłki i środki finansowe w celu wspierania istniejących lub nowych środków i strategii służących zwalczaniu wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt poprzez stosowanie kompleksowej polityki obejmującej zapobieganie, ochronę i karanie, która to polityka odnosi się również do nowych form przemocy; oraz by angażowały mężczyzn i chłopców w zapobieganie przemocy wobec kobiet i dziewcząt i zwalczanie jej. 25. WZYWA, w przedmiotowym kontekście, PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, by zgodnie ze swoimi kompetencjami rozważyły podpisanie, ratyfikację i wdrożenie Konwencji Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, a KOMISJĘ EUROPEJSKĄ, by zgodnie z jej kompetencjami rozważyła przyjęcie odpowiednich wniosków w sprawie podpisania i ratyfikacji tej konwencji w imieniu Unii. 26. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ I PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, by zgodnie ze swoimi kompetencjami zajęły się aspektem równości płci w ramach polityk dotyczących migracji, azylu, uchodźców oraz integracji społecznej i gospodarczej, w tym poprzez zapewnienie pełnego korzystania z praw człowieka. 27. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ, by zintensyfikowała swoje prace w zakresie równości płci oraz by włączyła w nie konkretny plan działania na rzecz stosowania systematycznej i widocznej perspektywy równości płci we wszystkich działaniach i politykach UE; by umieściła równość płci w jej planie działania i by przyjęła w formie komunikatu nową strategię wysokiej rangi na rzecz równości kobiet i mężczyzn przed wygaśnięciem jej dokumentu na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci na lata 2016 2019. 28. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ I PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, by wdrażały i monitorowały, podjęte na szczeblu światowym, zobowiązania dotyczące równości płci, korzystając z prac grupy wysokiego szczebla ds. uwzględniania aspektu płci w celu poszukiwania nowych sposobów realizowania tych zobowiązań i rozwijając synergie między unijnymi działaniami następczymi służącymi realizacji pekińskiej platformy działania oraz przyszłymi działaniami następczymi na szczeblu UE w odniesieniu do programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. 6254/16 mi/bc/mak 7
29. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ I PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, by wzmocniły i nadal wspierały działania krajowych mechanizmów instytucjonalnych na rzecz awansu kobiet i równości płci, w tym organów ds. równości, które to działania mają kluczowe znaczenie dla postępów w zakresie formalnej i faktycznej równości płci, oraz by wzmocniły i wspierały działania europejskiej sieci krajowych organów ds. równości (Equinet). 30. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ I PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, by nadal rozwijały, w stosownych przypadkach, gromadzenie, zestawianie, analizowanie i rozpowszechnianie terminowych, rzetelnych i porównywalnych danych segregowanych według kryterium płci i wieku, we współpracy z unijnymi i krajowymi urzędami statystycznymi i przy pełnym wykorzystaniu potencjału i wiedzy fachowej EIGE, w celu ułatwienia osiągnięcia faktycznej równości płci. 31. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ, by monitorowała postępy w dziedzinie równości płci w ramach jej sprawozdań rocznych na temat równości kobiet i mężczyzn, przyjmowała te sprawozdania w oficjalnym formacie i wykorzystywała je w kontekście europejskiego semestru, aby poprawić uwzględnianie aspektu płci. 32. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ, by zgodnie z jej zobowiązaniami wynikającymi z Traktatu stosowała perspektywę równości płci przy opracowywaniu programów finansowania UE na okres po roku 2020. ZWRACA SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, BY 33. W celu przyspieszenia postępów w zakresie równości kobiet i mężczyzn oraz osiągnięcia faktycznego równouprawnienia płci, przy uwzględnieniu specyficznych krajowych uwarunkowań: a) współpracowały z Komisją Europejską, aby promować równość kobiet i mężczyzn zgodnie z dokumentem Komisji na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci na lata 2016 2019; b) zapewniły skuteczne realizowanie ich krajowych strategii na rzecz równości płci; 6254/16 mi/bc/mak 8
c) zapewniły urzeczywistnianie równości kobiet i mężczyzn w ich politykach krajowych oraz w ich krajowych programach reform w kontekście wdrażania strategii Europa 2020 ; d) skuteczniej realizowały działania następcze europejskiego paktu na rzecz równości płci poprzez pełne wykorzystanie istniejących mechanizmów, struktur i wskaźników; e) podjęły kroki, aby ułatwić godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym i prywatnym i równy podział obowiązków opiekuńczych, oraz promowały pełne uczestnictwo kobiet w rynku pracy, w tym poprzez zapewnienie dostępu do odpowiedniej, przystępnej cenowo, wysokiej jakości opieki nad dziećmi zgodnie z celami określonymi na posiedzeniu Rady Europejskiej w Barcelonie w marcu 2002 r.; oraz f) prowadziły kampanie uświadamiające na temat równości kobiet i mężczyzn. 6254/16 mi/bc/mak 9
ZAŁĄCZNIK Dokumenty źródłowe 1) Parlament Europejski Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 lutego 2016 r. w sprawie nowej strategii na rzecz praw kobiet i równouprawnienia płci w Europie po roku 2015 (2016/2526(RSP)) Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 czerwca 2015 r. w sprawie strategii UE na rzecz równości kobiet i mężczyzn w okresie po 2015 r. (2014/2152(INI)) 2) Rada Wszystkie konkluzje Rady przyjęte w związku z przeglądem pekińskiej platformy działania 5, a w szczególności te wymienione poniżej: Konkluzje Rady Równość kobiet i mężczyzn w procesie decyzyjnym (14327/15). Konkluzje Rady z dnia 11 grudnia 2014 r. Równość kobiet i mężczyzn w UE: droga naprzód po 2015 r. Podsumowanie 20 lat realizacji pekińskiej platformy działania (16891/14). Konkluzje Rady z dnia 7 marca 2011 r. Europejski pakt na rzecz równości płci (2011 2020) (Dz.U. C 155 z 25.5.2011, s. 10) Konkluzje Rady Zapobieganie wszelkim formom przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym okaleczaniu żeńskich narządów płciowych, i zwalczanie takiej przemocy (9543/14). 3) Rada Europejska Konkluzje Rady Europejskiej (25 26 czerwca 2014 r.) (EUCO 22/15). 5 http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/tools/statistics-indicators/platformaction/index_en.htm 6254/16 mi/bc/mak 10 ZAŁĄCZNIK
4) Komisja Dokument roboczy służb Komisji na temat strategicznego zaangażowania na rzecz równości płci na lata 2016 2019 (14746/15) Wspólny dokument roboczy Komisji i ESDZ na temat równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet: odmiana losu dziewcząt i kobiet w kontekście stosunków zewnętrznych UE w latach 2016 2020 (12249/15). Dokument roboczy służb Komisji: sprawozdanie za 2014 r. dotyczące równości kobiet i mężczyzn (6786/15). Strategia Komisji na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010 2015 (13767/10) Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006 2010 (COM(2006) 92 final). 5) Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn: Wskaźnik równouprawnienia płci: http://eige.europa.eu/rdc/eige-publications/genderequality-index-2015-measuring-gender-equality-european-union-2005-2012-report 6254/16 mi/bc/mak 11 ZAŁĄCZNIK