18 U ŹRÓDEŁ KONFLIKT I PRZEBACZENIE Sąd Parysa Źródło 1 Ułożyłem się jak zwykle pod cieniem dębu; nadchodziło południe, dzień był gorący, usnąłem. Nagle czuję jakieś lekkie muśnięcie, ocknąłem się przede mną stoi Hermes i dotyka mnie swoim złotym posochem. W mgnieniu oka jestem na nogach. Nie lękaj się mówi do mnie bóg błogosław raczej niebian za wielkie wyróżnienie, jakim cię darzą. Święciliśmy właśnie wesele Peleusa z Tetydą, wszyscy bogowie byli zaproszeni w gości, prócz niedobrej Eris, bogini niezgody. Obraziła się i zapowiada nam zemstę. Zerwała jabłko niespotykanej piękności, wypisała na nim wyraz: Najpiękniejszej i rzuciła je między nas. Wszyscy wszczęliśmy spór o to, komu ono powinno przypaść w udziale. Rozumie się, musi to być bogini, ale która? Na skutek kłótni inne ustąpiły, trzy tylko upierają się przy swoim pierwszeństwie: Hera, Pallada i Afrodyta. Zeus postanowił zdać na śmiertelnego sąd rozjemczy co do ich piękności i sędzią ogłasza ciebie. Patrzę a tu opodal ze złotego powietrznego rydwanu schodzą ku mnie w pełnym majestacie wszystkie trzy boginie. Aż pociemniało mi w oczach, tak oślepiająca była ich uroda. Podeszła ku mnie Hera i z łaskawym uśmiechem odprowadziła mnie na stronę: Jeżeli rzekła mi mnie przyznasz pierwszeństwo, obdaruję cię całą Azją i całą Helladą. A Pallada tak mówiła: Jeżeli mnie wyróżnisz nad inne, uczynię cię pierwszym przywódcą Azji i Hellady i zadziwisz świat mnogością i blaskiem swoich zwycięstw. Ostatnia przemówiła Afrodyta: Jeżeli mnie przeniesiesz nad pozostałe, dam ci na małżonkę najpiękniejszą kobietęwazjiiwhelladzie. Przez czas ich łaskawej ze mną rozmowy oczy moje oswoiły się z nieziemskim blaskiem ich urody i strach mój się rozwiał. Ale na chwilę tylko, bo zadrżałem na nowo, kiedy z ich boskich ciał opadły szaty i wszystkie trzy stanęły przede mną jako samo niczym niezaćmione piękno. Długo błądziłem bezradnym wzrokiem po wszystkich trzech, ale trzeba się było na koniec zdobyć na rozstrzygające słowo. Wziąłem od Hermesa jabłko, które trzymał w ręku, i podałem je Afrodycie. Hera i Pallada zmierzyły mię gniewnym wzrokiem i oddaliły się, nie zaszczyciwszy mię nawet jednym słówkiem na pożegnanie, za to zwycięska Afrodyta położyła mi rękę na ramieniu i rzekła:
Sąd Parysa 19 Przygotuj szybko okręt i płyń do Sparty. Tam, w dworcu Menelaosa, znajdziesz jego żonę Helenę. Ona jest właśnie tą, którą ci obiecałam. Czym w niebiosach Afrodyta, tym na ziemi Helena. Ruszaj tedy do Sparty, a mnie zostaw resztę. SŁOWNICZEK posoch kij,laska Pallada Atena dworzec tu:dwór Fragment książki Tadeusza Zielińskiego Starożytność bajeczna 1. a) W pierwszym akapicie tekstu jedną linią podkreśl wszystkie czasowniki w czasie teraźniejszym, a dwiema liniami w czasie przeszłym. b) Zapisz w punktach w porządku chronologicznym wszystkie przedstawione w tekście wydarzenia. 2. Określ stan emocjonalny Parysa podczas spotkania z Hermesem i boginiami. a) Wypisz cytaty wskazujące na uczucia bohatera. b) Zapisz własne określenia dotyczące stanu emocjonalnego Parysa. c) Wyjaśnij, jaką funkcję pełni zastosowanie czasu teraźniejszego w relacjonowaniu minionych wydarzeń w pierwszym akapicie tekstu. Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
20 U ŹRÓDEŁ KONFLIKT I PRZEBACZENIE 3. Na podstawie tekstu odpowiedz na pytania. Dlaczego spór o to, która z bogiń jest najpiękniejsza, nie mógł być obiektywnie rozstrzygnięty? Jakie zachowanie bogiń potwierdza ten fakt? 4. a) Przyjrzyj się obrazom Joachima Wtewaela i Petera Paula Rubensa zamieszczonym na kolorowej wkładce (źródło 2.), a następnie uzupełnij tabelę. Joachim Wtewael Peter Paul Rubens Który moment mitu przedstawiono na obrazie? Które postaci wyeksponował malarz? Jakie atrybuty poszczególnych postaci przedstawiono na obrazie? Jak ukazano Eris? b) Przyporządkuj poniższe informacje do obrazów. Sąd Parysa Joachima Wtewaela kompozycja statyczna kompozycja dynamiczna dwa plany równorzędne Sąd Parysa Petera Paula Rubensa skupienie się na jednym planie wydarzeń Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Sąd Parysa 21 PRZYPOMNIJ SOBIE Czym się charakteryzują wymienione formy wypowiedzi? opis opis sytuacji opowiadanie opis przeżyć wewnętrznych 5. Wybierz jedną z zaproponowanych form wypowiedzi i napisz pracę liczącą co najmniej sześć wypowiedzeń. Opis wybranego obrazu lub ukazanej na nim postaci. Opis sytuacji przedstawionej na wybranym obrazie. Opis przeżyć wewnętrznych jednego z bohaterów mitu lub obrazu. Opowiadanie zainspirowane mitem. Jedną z najważniejszych funkcji wypowiedzi mówionych i pisanych jest funkcja komunikatywna. W obrębie funkcji komunikatywnej języka wyróżnia się następujące funkcje. F U N K C J A K O M U N I K A T Y W N A funkcja przedstawieniowa Nadawca przekazuje odbiorcy informacje za pomocą języka. Znaki językowe są symbolami rzeczywistości pozajęzykowej. funkcja ekspresywna Nadawca wyraża swoje uczucia, nadając wypowiedzi zabarwienie emocjonalne. Funkcja ta nie wiąże się z tematem, ale z formą wypowiedzi, dlatego nadawca stosuje wyrazy nacechowane uczuciowo, wykrzyknienia, apostrofy itp. funkcja impresywna Nadawca nakłania odbiorcę do jakichś działań lub postaw. Funkcja ta wyraża się przede wszystkim w budowie wypowiedzi. Nadawca stosuje przywołania, zdania rozkazujące itp. funkcja poetycka Nadawca zwraca uwagę odbiorcy na właściwości samego tekstu jego cechy fonetyczne, gramatyczne, leksykalne. Funkcja ta przejawia się najczęściej w zastosowaniu licznych środków stylistycznych, a także w dbałości o kompozycję, rytm itp. funkcja fatyczna Nadawca przez zastosowanie określonych środków językowych nawiązuje i podtrzymuje kontakt z odbiorcą. Takie wyrazy, jak: aha, hej, halo, słuchaj, bywaj itp. o niczym nie informują, lecz służą nawiązaniu, podtrzymaniu lub zakończeniu aktu mowy.
22 U ŹRÓDEŁ KONFLIKT I PRZEBACZENIE 6. Napisz takie wypowiedzi bohaterów, by dominowała w nich wskazana funkcja językowa. Opowieść Hermesa o tym, co się zdarzyło na Olimpie Zachwyt Parysa funkcja przedstawieniowa Kuszenie Parysa Rozterki Parysa funkcja poetycka funkcja impresywna funkcja ekspresywna
Sąd Parysa 23 7. Wyodrębnij w źródle 1. i wpisz do tabeli cytaty z tekstu, w których ujawniają się wskazane funkcje językowe. funkcja przedstawieniowa funkcja impresywna funkcja ekspresywna funkcja poetycka 8. Ustal, jaka funkcja językowa dominuje w poniższych wypowiedziach.............