dr Ireneusz Włodarczyk Planetarium Śląskie Chorzów astrobit@ka.onet.pl Obserwacje astrometryczne planetoid i komet w Obserwatorium Astronomicznym w Chorzowie Obserwacje pozycyjne planetoid i komet w Obserwatorium Astronomicznym Planetarium Śląskiego w Chorzowie (λ=1 h 15 m 58.5 s, φ=50 0 17 31, H=328 m, kod MPC 553) http://www.cfa.harvard.edu/iau/lists/obscodes.html są prowadzone za pomocą dwóch astrokamer sprzężonych z refraktorem Zeissa. Średnica obiektywu refraktora, D=30 cm, a ogniskowa, f=450 cm. Sprzężone z refraktorem dwie astrokamery czterosoczewkowe typu Sonnefelda mają średnicę, D=20 cm i ogniskową, f=100 cm. Do 1997 r. zdjęcia astrometryczne wykonywano na płytach szklanych ORWO ZU2, ZU1, a pod koniec tego okresu na kliszach ZU21 16 x 16 cm. Pomiary ich wykonywane były przy użyciu płytomierzy znajdujących się w obserwatoriach astronomicznych w Poznaniu, Krakowie, Borowej Górze, Komorowie i we Wrocławiu. Ostatnie obserwacje na płytach szklanych wykonywano przy pomocy naszego płytomierza przekazanego przez Komorowo. Na każdej kliszy wybierano zwykle 7 do 14 gwiazd oporowych; ich współrzędne oraz ruchy własne brano początkowo z katalogu SAO z wyjątkiem gwiazd oporowych służących do obliczenia położenia komety Halleya i GiacobiniZinner (lata 19851986). Dla tych dwóch komet korzystano ze specjalnego katalogu zalecanego i rozprowadzanego przez sieć Międzynarodowej Służby Komety Halleya (IHW). Do redukcji klisz używano metody Turnera z zastosowaniem pełnego wielomianu stopnia drugiego. Do połowy 1985 r. obliczenia wykonywano na EMC ODRA 1204, 1305, później na minikomputerze ZX Spectrum, a ostatnio na popularnych komputerach osobistych. Błąd pozycji planetoidy uzyskanej z pomiaru na płytomierzu i obliczonej na komputerze osobistym wg programów autora wynosi ok. 1. Systematyczne prace w zakresie obserwacji pozycyjnych planetoid i komet rozpoczęto na przełomie lat 1976/1977. Początkowo wykonywane były głównie obserwacje fotograficzne wybranych jasnych planetoid, zgodnie z zaleceniem Obserwatorium Astronomicznego w Pułkowie. Opracowane obserwacje astrometryczne były następnie testowane przez doc. dra hab. Macieja Bielickiego, później przez dra Krzysztofa Ziołkowskiego, a ostatnio przez prof. dra hab. Grzegorza Sitarskiego. Z kolei sprawdzone obserwacje są przekazywane do Centrum Małych Planet (Minor Planet Center, MPC) w USA. W naszym Obserwatorium dotychczas wykonano, opracowano i opublikowano blisko 1000 obserwacji pozycyjnych planetoid i komet. Obserwacje były publikowane na łamach recenzowanego czasopisma Acta Astronomica od roku 1980, a również w Minor Planet Center w USA. Od 1995 roku nasze Obserwatorium wyposażone jest w kamerę CCD SBIG ST8. Przy jej pomocy wykonano i opublikowano na łamach MPC pierwszą polską obserwację planetoidy oraz komety przy użyciu kamery CCD (MPC 26481, 27349, 31870, 32565). Opracowanie aktualnie wykonanych obserwacji astrometrycznych dokonuje się w oparciu o program komputerowy Herberta Raaba Astrometrica: http://www.astrometrica.at/ Poniżej lista publikacji w czasopismach recenzowanych zawierająca obserwacje wykonane w Obserwatorium Astronomicznym w Chorzowie: 1. I. Włodarczyk, Positions of Comet Kohler (1977m), IAU Circulaire, 1978, 3148 2. I. Włodarczyk, M. Szczepański, Positions of Comet Kohler (1977m), Acta Astr., 1980,30, 63 3. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1980, 30, 469 4. I. Włodarczyk, Positional observations of minor planets and comets at the Astronomical Observatory of the Silesian Planetarium, Post. Astr., 1980, 28, 231 5. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets Obtained at the Chorzów Obsevatory, Acta Astr., 1982, 32, 444 6. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets and Comet Panther Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1983, 33, 309 7. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets and Comet Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1984, 34, 89 8. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets and Comets Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1986, 36, 251
9. I. Włodarczyk, Ten years of positional observations of the minor planets and comets in the Astronomical Observatory of the Copernicus Silesian Planetariumin Chorzów, 1986, 34, 117 10. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets and Comet Halley Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1986, 36, 423 11. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets and Comets Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1987, 37, 193 12. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets and Comets Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1987, 37, 407 13. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets and Comets Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1988, 38, 255 14. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets Obtained at the Chorzów Observatory, Acta Astr., 1989, 39, 275 15. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 16 331, 1990 July 16. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 16 664, 1990 Aug. 17. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 16 800, 1990 Sept. 18. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 16 955, 1990 Oct. 19. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 17 104, 1990 Nov. 20. I. Włodarczyk, Positions of Comet Levy, MPC 16 087, 1990 Nov. 21. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 17 521, 1991 Jan. 22. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 17 877, 1991 Mar. 23. I. Włodarczyk, Positions of Comet Levy, MPC 17 855, 1991 Mar. 24. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 18 034, 1991 Apr. 25. I. Włodarczyk, Positions of Comet Levy, MPC 18 011, 1991 Apr. 26. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 18 335, 1991 Jun. 27. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 18 512, 1991 Aug. 28. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 19 163, 1991 Nov. 29. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 19 593, 1992 Feb. 30. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 19 942, 1992 Marz. 31. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 20 206, 1992 Jun. 32. I. Włodarczyk, The Orbit of The Minor Planet (7) Iris, Acta Astr., 1993, 43, 177 33. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 22 988, 1994 Feb. 34. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 23 021, 1994 Feb. 35. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 23 581, 1994 June. 36. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 24 036, 1994 October. 37. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 26 481, 1996 February 38. I. Włodarczyk, Positions of Comets, MPC 27 349, 1997 July 39. I. Włodarczyk, Positions of Minor Planets, MPC 31 870, 1998 June 40. I. Włodarczyk, Positions of Comets, MPC 32 565, 1998 October MPC: The Minor Planet Circulars/Minor Planets and Comets are published, on behalf of Division III of the Internatonal Astronomical Union, by: Minor Planet Center, Smithonian Astrophysical Observatory, Cambridge, MA 02138, U.S.A. Acta Astr.: Acta Astronomica, An International Quarterly Journal Founded in 1925, Al. Ujazdowskie 4, 00478 Warszawa.
Pierwsza w Polsce opublikowana w MPC fotografia planetoidy przy pomocy kamery CCD wykonana w Obserwatorium Astronomicznym w Chorzowie. Fot. z 23.IV.1998, kamera CCD SBIG ST8, obs.: Ireneusz Włodarczyk, Stefan Janta, Tomasz Piwek
Pierwsza fotografia komety wykonana przy pomocy CCD w Obserwatorium Planetarium Śląskiego w Chorzowie. Jest ona również pierwszą w Polsce zmierzoną i opublikowaną obserwacją opublikowaną w Minor Planet Center, USA. Kometa C/1998 M5(LINEAR) zaznaczona strzałką. Jasność powierzchniowa ok. 14.5 mag Data obserwacji: 19980909 @ Fot. I. Włodarczyk i S. Janta, Planetarium Śląskie
Opublikowane obserwacje astrometryczne w Polsce, wg MPC IAU (do 2007 r.) Kod IAU 047 055 060 092 547 553 555 558 A51 B02 Obserwatorium Poznań Cracow WarsawOstrowik ToruńPiwnice Breslau Chorzów CracowFort Skała Warsaw Danzig Kielce lata <1940 do 1988 do 1956 19851988 19801985 19771998 do 1940 od 2006 liczba 889 26 178 85 733 10 kilka Aktualny wykres liczby Wolfa. Oprac. dr I. Włodarczyk Zwróćmy uwagę, na długotrwałe zbliżenie się wykresu do wartości liczby Wolfa=0, czego nie obserwowaliśmy poprzednio.