Jak w Toruniu zaobserwowano najbliższe zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Jak w Toruniu zaobserwowano najbliższe zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego"

Miłosz Kaczmarek
9 lat temu
Przeglądów:

1 Jak w Toruniu zaobserwowano najbliższe zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego Krzysztof Czart Centrum Astronomii UMK Załęcze Wielkie,

2 Miłośnicy >> zawodowcy Miłośnicy astronomii mają lepiej w kwestii teleskopów ;-) Faulkes Telescope North 2 metry średnicy Grzegorz Duszanowicz z teleskopem 32 cm fot. Erik Roxfelt

3 Miłośnicy >> zawodowcy pomysł podanie komisja teleskop dane publikacja

4 Target of Opportunity Target of Opportunity rodzaj projektów obserwacyjnych, które trzeba prowadzić tu i teraz, bo za kilka dni zjawisko zakończy się. Przykładowy schemat działania: 1) telegramy astronomiczne 2) decyzja PI projektu (PI = Principle Investigator, czyli kierownik projektu) 3) obserwatorzy przy teleskopach

Przykładowy schemat działania: 1) telegramy astronomiczne 2) decyzja PI

5 Pojaśnienie gwiazdy Electronic Telegram No. 711 (CBET), donosi: S. Nakano z Japonii raportuje odkrycie przez Akihiko Tago z Japonii pojaśnienia gwiazdy o współrzędnych... nazwa: GSC = Var Cas 06 jasność: V = 11,4 mag pojaśnienie: osiąga 7,5 mag czas trwania: kilkanaście dni

6 Teleskop C60

7 Konkurs

8 Konkurs Mini konkurs dla przyszłych odkrywców mikrosoczewek grawitacyjnych, gwiazd nowych i supernowych Nagroda: widokówka astronomiczna NASA / Spitzer Space Telescope

9 Konkurs mini konkurs - zdjęcia

10 Konkurs mini konkurs - zdjęcia

11 Co to może być? Mamy nagłe pojaśnienie gwiazdy o kilka magnitudo (4 mag). Gwiazda wcześniej nie wykazywała zmienności. Co to może być?

12 Co to może być? Mamy nagłe pojaśnienie gwiazdy o kilka magnitudo (4 mag). Gwiazda wcześniej nie wykazywała zmienności. Co to może być? supernowa mag nowa klasyczna mag nowa powrotna mag nowa karłowata mag

Gwiazda wcześniej nie wykazywała zmienności. supernowa.

13 Teleskop TSC 90

14 Widmo GSC widmo gwiazdy typu A0 (podobna jest np. Wega)

15 Widmo soczewki i nowej GSC przykładowa nowa

16 No to mamy soczewkę...

17 Soczewkowanie grawitacyjne Soczewkowanie grawitacyjne to zakrzywienie promieni świetlnych, które biegną w pobliżu masywnego ciała. Jego skutkiem jest pojawienie się pozornych obrazów obiektu znajdującego się za masą soczewkującą.

18 Soczewkowanie grawitacyjne Przewiduje je ogólna teoria względności Einsteina. W latach 30-tych XX wieku sugerowano, że gromady galaktyk mogą działać jak soczewki grawitacyjne. Pierwsze soczewkowanie kwazara dostrzeżono w 1979 r.

19 Mikrosoczewkowanie grawitacyjne Mikrosoczewkowanie grawitacyjne wyróżniamy wtedy gdy nie potrafimy rozdzielić wielokrotnych obrazów spowodowanych soczewkowaniem grawitacyjnym. Jedynym obserwowanym efektem jest wtedy pojaśnienie obiektu.

wielokrotnych obrazów spowodowanych soczewkowaniem

20 Mikrosoczewkowanie grawitacyjne

21 Mikrosoczewkowanie grawitacyjne

22 Mikrosoczewkowanie grawitacyjne

23 Mikrosoczewkowanie grawitacyjne Więcej o mikrosoczewkowaniu grawitacyjnym: Bohdan Paczyński - Budowa i ewolucja gwiazd Witryna Uranii Postępów Astronomii

24 prof. Bohdan Paczyński ur r. w Wilnie zm r. w Princeton studiował astronomię w Warszawie dzięki niemu powstał CAMK od 1982 r. w Princeton w USA gwiazdy podwójne, ewolucja gwiazd, dyski akrecyjne (np. wokół czarnych dziur), kosmologiczne pochodzenie błysków gamma, mikrosoczewkowanie grawitacyjne do detekcji małych zwartych obiektów z halo Galaktyki (plonem projekt OGLE i odkrycia planet) Największy współczesny polski astronom. Uważany za kandydata do Nagrody Nobla. W roku 2004 jego imieniem nazwano planetoidę nr

25 prof. Bohdan Paczyński

26 Więcej widm

27 Telegramy astronomiczne ATel Astronomers Telegram CBET Central Bureau for Astronomical Telegrams IAU cfa-

28 Pierwszy telegram The bright new variable in Cassiopeia a microlensing event? ATel # :56 UT M. Mikołajewski, T. Tomov, A. Niedzielski, K. Czart, C. Gałan

29 Pierwszy telegram

30 Po co są archiwa danych? Obserwatorium moskiewskie ma bardzo duże archiwum klisz fotograficznych. Mają dane fotometryczne z lat Brak zmienności. Centrum Astronomii UMK posiada archiwum klisz fotograficznych z obserwacji spektroskopowych wykonywanych w latach Okazało się, że na dwóch z nich jest fragment nieba z interesującym nas obiektem (5 i 11 listopada 1966 r.) Tego nie ma nikt inny na świecie!

31 Stara klisza

32 Krzywa blasku AAVSO

33 Krzywa blasku AAVSO

34 Polska krzywa blasku sogz-ptma.astronomia.pl

35 Krzywa blasku z Piwnic

36 Model soczewki A wzmocnienie jasności Wynik dopasowania: t_ein = 7,4 dnia V_max = 7,75 mag

37 Model soczewki

38 Drugi telegram Microlensing of GSC ATel # :09 UT M. Mikołajewski, T. Tomov, A. Niedzielski, A. Strobel, T. Brożek, K. Czart, C. Gałan, A. Karska, E. Świerczyński, M. Więcek

39 Drugi telegram

40 Szóstka w astrolotka Zaobserwowanie tak bliskiego zjawiska mikrosoczewkowania grawitacyjnego to jak trafienie szóstki w totolotka. Według szefa AAVSO na jedno takie zjawisko można trafić gdy obserwuje się całe niebo przez kilkadziesiąt lat. W tym samym czasie r. w Toruniu w kolekturze na dworcu PKP ktoś trafił szóstkę w prawdziwym dużym lotku (wygrana 9 milionów zł).

41 Wnioski z odkrycia mieliśmy wyjątkowe szczęście albo w naszej części Galaktyki jest dużo więcej niewidocznych zwartych obiektów niż się przypuszcza soczewką mogła być czarna dziura, ale raczej była to niewielka gwiazda, brązowy karzeł, albo nawet duża planeta

42 Lista obserwatorów Duży teleskop Krzysztof Czart, Tomasz Brożek Teleskop fotometryczny Cezary Gałan, Agata Karska, Ernest Świerczyński, Magdalena Więcek Opiekunowie: dr hab. Maciej Mikołajewski (pomysł soczewki) dr hab. Andrzej Niedzielski dr hab. Andrzej Strobel, prof. UMK (obserwacje 40 lat temu) dr hab. Toma Tomov (Target of Opportunity)

43 Co było potrzebne do odkrycia współpraca miłośników astronomii i zawodowych astronomów szybka reakcja na telegram szybka obróbka danych doświadczenie w obserwowaniu gwiazd zmiennych zdjęcie:

44 Spis publikacji Telegramy astronomiczne ATel 931, ATel 942, ATel 943 CBET 711, CBET 712, CBET 718, CBET 747, Publikacje naukowe Scott et al., astroph v2 Publikacje popularnonaukowe Głos Uczelni nr 12/2006, Szóstka w astrolotka. Dla prof. Bohdana Paczyńskiego Urania nr 2/2007, Nie tylko OGLE najbliższa soczewka grawitacyjna Astronomia.pl oba powyższe teksty

Podobne dokumenty

Mikrosoczewkowanie grawitacyjne. Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski

Mikrosoczewkowanie grawitacyjne Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski Ogólna teoria względności OTW została ogłoszona w 1915. Podstawowa idea względności: nie możemy mówid o takich