PORADNIK DLA RODZICÓW www.abak-centrumterapii.pl
I. Metoda Indywidualnej Stymulacji Słuchu Johansen (IAS) II. Przewodnik dla rodziców III. Zarys rozwoju mowy dziecka IV. Kiedy do logopedy? V. Skrócone wędzidełko. Co robić? VI. Co to jest i czym grozi przerost migdałków? I. Metoda Indywidualnej Stymulacji Słuchu Johansen (IAS) Metoda stworzona przez dr Kjelda Johansena duńskiego nauczyciela i psychologa, jest oparta na specjalnie skomponowanej i wykonywanej na syntetyzatorze muzyce. Badania wykazały, że słyszenie/rozumienie muzyki i mowy mają wiele wspólnego. Wykazano, że lepszy słuch i radość ze słyszenia mają pozytywny wpływ na uwagę, nawiązywanie kontaktów i naukę. Kiedy słyszenie/ słuchanie jest utrudnione, niekompletne lub niedokładne może to negatywnie wpływać na rozwój następujących obszarów : zrozumiałość słyszanych komunikatów uwagę i koncentrację rozumienie mowy artykulację przetwarzanie fonologiczne komunikację interpersonalną rozpoznawanie połączeń między fonemami / morfemami Nawet dziecko, które normalnie słyszy może mieć problemy z centralnym przetwarzaniem bodźców słuchowych z różnych przyczyn: częste zapalenia ucha środkowego/ wysiękowe zapalenie ucha środkowego w okresie wczesnego dzieciństwa przerost migdałka gardłowego (3-ego migdałka) problemy z koncentracją uwagi opóźnienia w rozwoju mowy predyspozycje genetyczne np. dysleksja Muzyka w metodzie Johansena IAS jest specjalnie skomponowana, aby obejmować swoim zakresem różne częstotliwości potrzebne do stymulacji. Dla pacjenta tworzy się indywidualną płytę CD, która będzie odpowiadała wyłącznie jego profilowi słuchowemu. Każde pacjent otrzymuje indywidualny program, który będzie najlepiej pasował do jego możliwości słuchowych i możliwości nauki. Muzyka jest słuchana w domu,poprzez słuchawki, przez 10 minut dziennie, Postępy są kontrolowane co 6-10 tygodni (w zależności od wieku ), wtedy podejmowane są decyzje o przejściu na następny etap terapii w formie kolejnej płyty CD, Cały program stymulacji trwa u dzieci najczęściej 9-10 miesięcy.
Metoda Johansena Indywidualnej Stymulacji Słuchu (IAS) pomaga ludziom we wszystkich grupach wiekowych od 3 do 100 lat. Johansen IAS jest prowadzony tylko przez wyszkolonych i certyfikowanych terapeutów. Wyłącznie oni dysponują wiedzą i doświadczeniem w zakresie : oceny czy dany pacjent potrzebuje terapii wykonania diagnozy i zaplanowania indywidualnego programu terapii czuwania nad jej przebiegiem Terapeuci Johansen IAS są szkoleni tak, aby mogli wykonać badanie słuchu i słuchania. Do nich należy badanie: jak pacjent reaguje na poszczególne częstotliwości, jak wygląda współpraca obu uszu i określenie, z której strony słyszany jest dźwięk to oni na podstawie informacji z badania audiometrycznego opracowują precyzyjny program stymulacji, który jest bardzo dokładnie wymierzony w konkretne problemy z przetwarzaniem słuchowym. przesyłają program do Centrum Johansena, gdzie tworzone są i nagrywane indywidualnie dobrane sekwencje muzyczne. Tylko zarejestrowani terapeuci mają autoryzację do złożenia zamówień CD Dodatkowe informacje: www.hoertraining-ias.de i www.johansen-ias.pl
II.Przewodnik dla rodziców Co to jest terapia logopedyczna? Terapia logopedyczna to leczenie wad wymowy oraz innych deficytów rozwojowych ściśle z mową związanych. Jest procesem długotrwałym i wielokierunkowym. W terapii biorą czynny udział : pacjent (dziecko), logopeda(terapeuta) oraz rodzice / opiekunowie dziecka. Z terapeutą współdziałają w razie konieczności: nauczyciel prowadzący, pedagog lub psycholog szkolny. Logopeda może też dla potrzeb diagnozy i/lub terapii prosić o wykonanie badań specjalistycznych takich jak: badanie słuchu, badanie wzroku. Czasem niezbędna jest konsultacja neurologiczna, foniatryczna i inne. Jaka jest struktura zajęć logopedycznych? Typowe zajęcia rozpoczynamy od gimnastyki narządu mowy. Są to ćwiczenia języka, warg, żuchwy, podniebienia miękkiego oraz ćwiczenia oddechowe. Ten etap stanowi rozgrzewkę i jest niezbędnym elementem zajęć. Pozwala wzmocnić mięśnie osłabione nieprawidłowymi nawykami oraz relaksować te, które w wyniku różnych zaszłości są zbyt napięte. Z kolei przechodzimy do ćwiczeń ukierunkowanych na problematyczną głoskę. Ich długość jest zależna od poziomu, na którym akurat znajduje się wymowa dziecka (głoska w izolacji, w sylabach, logotomach itp.). Nasze zajęcia nie ograniczają się tylko do kształcenia prawidłowej artykulacji. W czasie zajęć logopedycznych ćwiczymy także analizę i syntezę słuchową, analizę i syntezę wzrokową, motorykę dużą, motorykę małą, pamięć, koncentrację uwagi, lateralizację, myślenie logiczne, kategoryzację oraz pracujemy nad bogaceniem słownika dziecka. Ilość i jakość w/w determinowana jest potrzebami konkretnego dziecka. Na zakończenie zwykle proponujemy ćwiczenia relaksacyjne, oraz krótkie omówienie ćwiczeń zalecanych do wykonywania w domu z opiekunami. Jaka jest kolejność pracy nad zniekształconą głoską? Wspomniałam już, że zajęcia rozpoczynamy gimnastyką, która wzmacnia mięśnie biorące udział w artykulacji.mocne mięśnie pozwolą na rozpoczęcie pracy nad precyzją ruchów. Jest to fundament, na którym budujemy kolejne sukcesy. Przechodzimy do wywołania głoski. Tylko uzyskanie poprawnie brzmiącej głoski pozwala na przejście do kolejnego etapu terapii czyli jej utrwalania. Utrwalanie głoski, która jest w jakikolwiek sposób zniekształcona fonicznie jest błędem. Uzyskawszy głoskę systemową rozpoczynamy jej utrwalanie w izolacji, w sylabach, logotomach a na końcu wyrazach, zdaniach i mowie potocznej. Dlaczego na zajęciach ćwiczymy nie tylko głoski? Problemy z wymową są zwykle powiązane z innymi deficytami ogólnorozwojowymi. Mam tu na myśli ogólne funkcjonowanie dziecka zarówno w sferze fizycznej, psychospołecznej jak i przestrzeni szkolnej. Na przykład,jeśli w obrębie narządu mowy mamy obniżoną sprawność mięśni to możemy domniemywać podobne problemy dotyczące większych mięśni. Wówczas wprowadzamy w tryb terapii logopedycznej ćwiczenia motoryki dużej. Wiemy, że pola funkcjonalne odpowiedzialne za pracę rąk są w mózgu blisko powiązane z polami funkcjonalnymi języka i warg. Dlatego, aby wzmocnić precyzję ruchów artykulacyjnych, wykonujemy ćwiczenia z zakresu małej motoryki. Wszystko po to by pomóc dziecku w szeroko pojętej przestrzeni szkolnej.
Jak możemy pomóc dziecku w domu? Z dzieckiem, które ma wadę wymowy należy wykonywać ćwiczenia w domu. Rodzice nie wywołują u dziecka głosek, może to zrobić tylko specjalista logopeda. Do ich zadań należy wykonywanie wraz z dzieckiem gimnastyki wzmacniającej mięśnie biorące udział w artykulacji. Zestaw takich ćwiczeń przekazuje logopeda. Są one zindywidualizowane i ukierunkowane na dany problem. Warto też kontrolować wymowę dziecka w sytuacjach życia codziennego, a swoje spostrzeżenia przekazywać logopedzie. Jak długo będzie trwała terapia? Zależy to od wielu czynników. Po pierwsze od tego jaką wadę wymowy prezentuje dziecko. Przykładem niech będzie rotacyzm, czyli nieprawidłowa wymowa głoski r oraz sygmatyzm, nieprawidłowa realizacja głosek zębowych n.in.s,z. Rotacyzm leczy się trudno, ale gdy uzyskamy już prawidłowe R problem jest właściwie rozwiązany. Sygmatyzm (seplenienie) łatwy w leczeniu, ma tendencję do nawrotów. Drugim czynnikiem wpływającym na długość leczenia jest ogólny stan zdrowia dziecka, uwarunkowania środowiskowe, to w jakim tempie dziecko się uczy, czy jest u niego motywacja do pracy nad wymową. Kolejny aspekt to ilość zajęć logopedycznych. Ma tu znaczenie zarówno część, którą realizuje dziecko wraz z logopedą, jak i codzienne, regularne ćwiczenia wykonywane w domu. Jak przygotować dziecko do pierwszych zajęć? Przede wszystkim należy porozmawiać z dzieckiem. Wytłumaczyć,że leczenie wady wymowy nie boli. Staramy się by forma pracy, zwłaszcza z dziećmi młodszymi przypominała zabawę. Są jednak ćwiczenia, których nie sposób pominąć, a które będą wymagały od dziecka skupienia i cierpliwości. Dziecko przychodząc na zajęcia powinno mieć tego świadomość. Co będzie potrzebne dziecku w trakcie zajęć? Logopeda przygotowuje na zajęcia pomoce dydaktyczne, ksero ćwiczeń i inne potrzebne przedmioty. Dziecko powinno mieć ze sobą wyposażony piórnik i zeszyt do logopedii. Przydatna może okazać się teczka,w której będziemy gromadzić prace wykonywane podczas zajęć. Pytania i uwagi mogą Państwo kierować na adres: monika.kurakowska-wozniak@wp.pl.
III. Zarys rozwoju mowy dziecka. Pierwsze tygodnie życia - powstawanie przypadkowych dźwięków tzw. głużenie. Ok. 6 miesiąca życia - powtarzanie usłyszanych dźwięków tzw. gaworzenie. 1 2 rok życia Pojawiają się pierwsze wyrazy typu: mama, tata, baba, daj. Dziecko wymawia też samogłoski ustne: a, o, e, i, u, y oraz niektóre spółgłoski: p, b, m, t, n. 2 3 rok życia Pojawiają się pierwsze zdania, dziecko wymawia samogłoski nosowe: ą, ę i kolejne spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, h, ki, gi, hi, j, ł. Zaczynają także pojawiać się spółgłoski: s, z, c, dz. 4 5 rok życia Pojawiają się głoski: sz, ż, cz, dż oraz głoska r. 5 6 rok życia Utrwalają się głoski: sz, ż, cz, dż, r 7 rok życia Technika mówienia powinna być już opanowana. Od stanu mowy dziecka zależy w znacznej mierze powodzenie w nauce, a szczególnie ma ona wpływ na początkową naukę czytania i pisania.
IV. Kiedy należy zgłosić się do logopedy? Niełatwo odpowiedzieć wprost na to pytanie. Musimy sobie uzmysłowić, że mowa tak, jak inne funkcje psychoruchowe rozwija się u dzieci w różnym tempie. W piśmiennictwie przyjmuje się, że dopuszczalne jest sześciomiesięczne opóźnienie pojawiania się poszczególnych głosek. Istnieją jednak inne wskaźniki, które mogą sugerować istnienie lub pojawienie się w najbliższym czasie wady wymowy. Otóż: jeśli dziecko 2-letnie nie rozumie poleceń słownych, wymawia pojedyncze dźwięki zamiast wyrazów, lub wypowiada pojedyncze słowa w sposób niezrozumiały, nie łączy ich w proste grupy wyrazowe, lub jeśli u dziecka występują wady w budowie narządu mowy takie jak : wady zgryzu, rozszczepy podniebienia i/lub warg, skrócone wędzidełko podjęzykowe, przerost migdałka gardłowego (tzw. trzeciego migdałka),niedosłuch bądź jeśli występują widoczne zakłócenia funkcjonowania narządu mowy i/lub nieprawidłowe nawyki (nieprawidłowe napięcie mięśniowe, nawykowe oddychanie torem ustnym w spoczynku, ssanie kciuka, ogryzanie ołówka, przedłużające się używanie smoczka-gryzaczka, niechęć do gryzienia pokarmów stałych, nieprawidłowe żucie i inne) jeśli w okresie prenatalnym, perinatalnym i postnatalnym (noworodkowym) wystąpiły komplikacje, mogące mieć wpływ na ogólne funkcjonowanie psychoruchowe dziecka (np.: przedłużający się poród, zaniżony Apgar, niedotlenienia, choroby z wysoką gorączką, częste infekcje i /lub alergie) V. Skrócone wędzidełko. Co robić? Wędzidełko podjęzykowe to miękki twór włóknisty, pokryty błoną śluzową, łączący dolną część języka z dnem jamy ustnej. Skrócone wędzidełko podjęzykowe (ankyloglossia) jest często występującą zmianą anatomiczną w budowie jamy ustnej. Kiedy wędzidełko jest zbyt krótkie znacząco ogranicza ruchy języka, co w konsekwencji prowadzi do utrwalenia nieprawidłowego wzorca ssania i połykania oraz powoduje wady wymowy. W języku polskim prawidłowa wymowa wielu głosek wymaga uniesienia czubka języka do góry, skrócenie wędzidełka powoduje natomiast nieprawidłowe brzmienie tych głosek. Pojawiają się wówczas wady wymowy, takie jak seplenienie międzyzębowe czy nieprawidłowa realizacja głoski /r/. Leczenie i terapia pozabiegowa Po konsultacji laryngologiczno logopedycznej dzieci z tym problemem kierowane są na zabieg podcięcia wędzidełka podjęzykowego (frenotomii), czasem wystarczają wykonywane przez specjalistę-logopedę masaże wędzidełka. Sam zabieg frenotomii nie rozwiązuje jednak problemu, podcięcie jedynie zwiększa ruchomość czubka języka. W przeciągu 3 dni od wykonania zabiegu, dziecko powinno być objęte opieką logopedyczną by rozpocząć ćwiczenia usprawniające język. Wówczas uczymy go nowej i wcześniej nieznanej dla niego funkcji podnoszenia (pionizacji) języka. W przypadku bardzo małych dzieci, które nie są jeszcze w stanie samodzielnie ćwiczyć, logopeda wykonuje masaże, które mają na celu zapobieganie powstawaniu blizn i zrostów
VI. Co to jest i czym grozi przerost migdałków? Objawy przerostu migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych: upośledzenie drożności nosa utrudnienie oddychania nosem chrapanie w nocy bezdechy nocne szybka męczliwość zaburzenia połykania wady zgryzu zaburzenia mowy opóźniony rozwój mowy niedosłuch zaburzenia rozwoju intelektualnego Przerost migdałka gardłowego rozpoznajemy przede wszystkim na podstawie objawów klinicznych. Z badań dodatkowych można wymienić badania radiologiczne oraz częściej stosowane w Międzynarodowym Centrum - badania endoskopowe wykonywane w Klinice Foniatrii. Badania endoskopowe polegają na wprowadzeniu giętkiego fiberoskopu do nosogardła przez nos, co pozwala na bezpośrednie obejrzenie migdałka gardłowego i ocenę ujść trąbek słuchowych. Leczenie przerostu mgdałków gardłowego i podniebiennych polega na usunięciu migdałka gardłowego specjalnym narzędziem - adenotomem oraz na przycięciu migdałków podniebiennych za pomocą pętli lub innych podobnych w działaniu narzędzi. Zabiegi tego typu powinny być wykonywane w znieczuleniu ogólnym, gdyż tylko takie znieczulenie minimalizuje stres dziecka i pozwala na bezpieczne przeprowadzenie zabiegu. KONTAKT Abak - Centrum Terapii Dziecięcej Zapisy/odwołania wizyt: 501 276 848 ul. Szomańskiego 20 02-495 Warszawa-URSUS tel.: 500 028 228, 501 276 848 e-mail: info@abak-centrumterapii.pl Otwarte od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-18:00 Dojazd autobusami 517, 191, 129, 207 i pociągami SKM i PKP (stacja Warszawa-Ursus)