Dr Eliza Mazurczak-Jasińska

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska

W międzynarodowym prawie zabezpieczenia społecznego można wyodrębnić: Akty ONZ Akty Rady Europy Umowy bilateralne, których stroną jest Polska

Wśród deklaracji, konwencji i zaleceń uchwalanych przez ONZ, szczególnie istotne są: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 roku; Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych; Konwencja MOP nr 102 z 1952 r., w sprawie minimalnych norm zabezpieczenia społecznego (Dz. U. Z 2005 r., Nr 93, poz. 775)

Wśród aktów Rady Europy Europejska Karta Społeczna (zrewidowana), przyjęta w Strasburgu 3 maja 1996 r., a podpisana przez Polskę w 2005 roku.

Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. (art. 67 ust. 1 Konstytucji RP)

Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa. (art. 67 ust. 2 Konstytucji RP)

Konstytucja stanowi też, że władze publiczne są obowiązane do: zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i w podeszłym wieku (art. 68); udzielenia niepełnosprawnym, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69);

udzielenia pomocy rodzinie znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej, społecznej, zwłaszcza rodzinom wielodzietnym, niepełnym oraz do udzielenia pomocy matkom przed jak i po urodzeniu dziecka (art. 71 ust. 2 i 3); prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, przeciwdziałania bezdomności, wspierania rozwoju budownictwa socjalnego, a ochronę praw lokatorów określa ustawa (art. 75).

Dział zabezpieczenia społeczne obejmuje sprawy: Ubezpieczeń społecznych i zaopatrzenia społecznego; Funduszy emerytalnych; Pomocy społecznej; Świadczeń na rzecz rodziny; Świadczeń socjalnych; Zatrudnienia; Rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych;

Kombatantów i osób represjonowanych; Koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego, z wyjątkiem rzeczowych świadczeń leczniczych; Działalności pożytku publicznego; Koordynowanie i organizowanie współpracy organów administracji publicznej, podmiotów działających w sferze pożytku publicznego, w tym organizacji pozarządowych.

Zabezpieczenie społeczne

Zabezpieczenie społeczne to całokształt środków i działań publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych, wspólnie uznawanych za ważne potrzeb.

Prawo zabezpieczenie społecznego, jako dziedzina prawa. Dwie koncepcje prawa zabezpieczenia społecznego: koncepcja J. Piotrowskiego wg. metody realizacji zabezpieczenia społecznego (ubezpieczeniowa, zaopatrzeniowa i opiekuńcza) koncepcja J. Jończyka wg. rodzajów ryzyka socjalnego

Koncepcja J. Jończyka ryzyko socjalne- niebezpieczeństwo wystąpienia zdarzenia przyszłego, niepewnego niezależnego od woli człowieka i wywołującego niekorzystne dla niego skutki prawne

Rodzaje ryzyk socjalnych wg. J. Jończyka 1) dożycia wieku emerytalnego, 2) trwała lub okresowa niezdolność do pracy, 3) śmierć żywiciela 4) niezdolność lub niemożność świadczenia pracy 5) wypadek przy pracy lub choroba zawodowa 6) niezdrowie 7) bezrobocie 8) niedostatek dochodu w rodzinie 9) trudne sytuacje życiowe

System zabezpieczenia społecznego : zapewnienia obywatelom poczucie bezpieczeństwa socjalnego; stanowi ubezpieczenie człowieka od ubóstwa, w które może wpaść w skutek niezdolności do pracy lub niemożliwości znalezienia pracy.

Przyczyny niezdolności do pracy lub niemożliwości znalezienia pracy : podeszły wiek, uniemożliwiający dalszą wydajną pracę; stan zdrowia, trwale uniemożliwiający lub ograniczający możliwość pracy; choroba, czasowo uniemożliwiająca pracę; bezrobocie (czasowa utrata pracy); trudna sytuacja rodzinna; inne zdarzenia losowe.

Metody (techniki) realizacji zabezpieczenia społecznego: Ubezpieczenia społeczne (metoda ubezpieczeniowa); Zaopatrzenie społeczne (metoda zaopatrzeniowa); Opieka (pomoc) społeczna (metoda opiekuńcza).

W rozróżnieniu tych metod uwzględnia się cztery elementy: 1. uprawnionych; 2. finansowanie; 3. świadczenia; 4. podmiot zabezpieczający.

Ubezpieczenie społeczne

Reforma systemu ubezpieczeń społecznych

Założenia reformy: - założenie systemowości ubezpieczeń społecznych - założenie kompleksowości ubezpieczeń społecznych - założenie powszechności ubezpieczeń społecznych - założenie ograniczonego zakresu przedmiotowego ubezpieczeń społecznych - założenie obowiązkowego charakteru ubezpieczeń społecznych - założenie większego powiązania świadczeń (ich wysokości) ze składką

Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne zrównane z nimi zdarzenia, spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowanych na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze na zbiorowość osób do nich uprawnionych. Wacław Szubert

Ubezpieczenia społeczne cechuje występowanie: składki; wspólnego funduszu; oznaczonego ryzyka; szkody; pokrycia szkody (świadczenia).

W przypadku techniki ubezpieczeniowej kluczowe znaczenie ma pojęcie ryzyka socjalnego.

Cechą ubezpieczenia społecznego jest schematyzm prawa do świadczeń.

Prawo ubezpieczenia społecznego nie jest w Polsce skodyfikowane opiera się na: ustawie z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tzw. ustawa matka) i trzech ustawach dotyczących poszczególnych rodzajów ubezpieczeń: ustawie z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; ustawie z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Przewidziane w ustawach świadczenia możemy podzielić ze względu na: formę - pieniężne i w naturze oraz z punktu widzenia czasu trwania prawa do świadczeń na: okresowe (długoterminowe i krótkoterminowe) i jednorazowe.

Świadczenia przysługujące z tytułu ryzyk związanych ze stanem zdrowia (chorobą lub kalectwem) lub ze śmiercią ubezpieczonego możemy podzielić z punktu widzenia okoliczności w jakich doszło do wystąpienia danego zdarzenia.

Świadczenia mają charakter odpłatny (ze składki), i przysługują z tytułu zajścia ubezpieczonego ryzyka, ale po spełnieniu się warunków nabycia prawa.

Zasady konstrukcyjne systemu ubezpieczenia społecznego zasada przymusu zasada automatyzmu zasada powszechności zasada odpłatności zasada równości

Struktura organizacyjna systemu ubezpieczeń społecznych: Zakład Ubezpieczeń Społecznych; otwarte fundusze emerytalne; płatnicy składek.

Płatnik składek brak definicji płatnika w ustawie; ustawa wymienia tylko podmioty będące płatnikami (art. 4 pkt 2 ustawy systemowej); pojęcie płatnika zależne od kategorii ubezpieczonego.

Płatnik składek Osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna zobowiązana do: zgłaszania do ubezpieczenia oraz comiesięcznego naliczania, pobierania i przekazywania składek do ZUS, realizacji prawa do tzw. świadczeń krótkoterminowych.

Ubezpieczony Osoba fizyczna podlegająca przynajmniej jednemu rodzajowi ubezpieczenia społecznego (art. 4 pkt 1 ustawy systemowej)

Tytuł ubezpieczenia Stosunek prawny lub określona sytuacja faktyczna, z którą ustawa łączy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym lub stwarza taką możliwość.

Zakres obowiązku ubezpieczenia społecznego

Zakres przedmiotowy obowiązku ubezpieczenia społecznego podział ubezpieczeń na cztery działy według rodzaju chronionego ryzyka tj. ubezpieczenie emerytalne rentowe chorobowe wypadkowe

Zakres podmiotowy obowiązku ubezpieczenia społecznego

Ubezpieczeniom społecznym podlega się: obowiązkowo (art. 13 ustawy systemowej) lub dobrowolnie (art. 14 ustawy systemowej)

Zasady podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu art. 6 ust. 1 ustawy systemowej zasada terytorialności - powiązanie stosunku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego z zatrudnieniem na terytorium RP wyjątek art. 8 ust. 14 ustawy systemowej

Wyłączenia z obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego dokonane przez ustawodawcę: w sposób wyraźny: sędziowie art. 91 9 i art. 100 2 i 5 PrUSP; prokuratorzy art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej; rolnicy i niektórzy obywateli państw art. 5 ustawy systemowej; studenci- na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4 ustawy systemowej;

albo przez niewymienienie określonych grup osób na zamkniętej liście ubezpieczonych, np.: osoby świadczące usługi bez wynagrodzenia (w tym jako wolontariusze); utrzymujące się z wykonywania umowy o dzieło; członkowie zarządu spółek handlowych, pozostający wyłącznie w stosunku organizacyjnym, a niebędący wspólnikami tych spółek.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają (art. 6 ust. 1 ustawy systemowej) m.in.: pracownicy;

Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. (art. 8 ust. 2, art. 8 ust. 11 ustawy systemowej)

Status osoby współpracującej wymaga łącznego spełnienia dwóch warunków: pozostawania z krewnym lub powinowatym we wspólnym gospodarstwie domowym; współpracy z krewnym/powinowatym prowadzącym pozarolniczą działalność lub wykonującym umowę zlecenia/ agencyjną.

Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej)

osoby wykonujące pracę nakładczą; członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych; osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; osoby prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące; posłowie i senatorowie pobierający uposażenie oraz posłowie do Parlamentu Europejskiego; osoby pobierające stypendium sportowe; pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej; duchowni; funkcjonariusze Służby Celnej; osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw do ustawy systemowej art. 6a i 6b.

Osoby, które mają co najmniej półroczny staż ubezpieczeniowy bezpośrednio przed okresem sprawowania opieki nad dzieckiem: finansowanie z budżetu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe i zdrowotne; wiek dziecka do 5 i odpowiednio 18 lat; długość urlopu wychowawczego i odpowiednio do 3 i 6 lat

zaprzestanie lub zawieszenie w okresie sprawowania opieki prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej albo zaprzestanie wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z KC stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo współpracy przy prowadzeniu działalności lub wykonywaniu zlecenia, oraz osoby duchowne podleganie z tych tytułów nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacanie składki na te ubezpieczenia

Prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tego tytułu albo ubezpieczeniami określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 19 (urlop wychowawczy) lub art. 6b.

Osoby dotychczas nieubezpieczone lub ze stażem ubezpieczeniowym bezpośrednio przed sprawowaniem opieki nad dzieckiem krótszym niż 6 miesięcy: finansowanie z budżetu składki na ubezpieczenie emerytalne; Prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniem emerytalnym z tego tytułu albo ubezpieczeniami określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 19 (urlop wychowawczy) lub art. 6a.

wiek dziecka do 5 i odpowiednio 18 lat; długość urlopu wychowawczego odpowiednio do 3 i 6 lat

Zbieg ubezpieczenia społecznego z systemem zaopatrzeniowym (art. 9 ust. 8 ustawy systemowej)

Zbieg ubezpieczenia społecznego z systemem ubezpieczenia rolniczego art. 5 ust. 1 ustawy systemowej oraz art. 5a i art 16 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. - o ubezpieczeniu społecznym rolników (Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 z późn.zm. zw. dalej: ustawa o u.s.r.)

Zakres podmiotowy ubezpieczenia społecznego rolników (art. 1 ustawy) rolnicy; i pracujący z nimi domownicy; oraz małżonkowie rolników.

Ustawa ma zastosowanie do rolników i pracujących z nimi domowników jeżeli : posiadają polskie obywatelstwo albo przebywają na terytorium Polski w sposób zalegalizowany, albo są obywatelami państw członków Unii Europejskiej, Szwajcarii, Islandii, Liechtensteinu i Norwegii.

Przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika stosuje się do małżonka rolnika, chyba że: małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym (art. 5 ustawy o u.s.r.).

Zakres przedmiotowy ubezpieczenia społecznego rolników ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie; ubezpieczenie emerytalno-rentowe.

Rolnicy mogą podlegać ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu: obowiązkowo (art. 16 ust. 1 ustawy o u.s.r.) dobrowolnie (art. 16 ust. 2 ustawy o u.s.r.)

Zasada pierwszeństwa tytułu nierolniczego (art. 16 ust. 3 ustawy o u.s.r.)

Wyjątek od zasady pierwszeństwa tytułu nierolniczego (art. 5a ustawy o u.s.r.).

Ubezpieczenie na wniosek (dobrowolne) wyróżnia się tzw. dobrowolność: samoistną; wtórną, związaną (w przypadku ubezpieczenia chorobowego).

Dobrowolność wtórna np. art. 9 ust. 2 ustawy systemowej

Dobrowolność samoistna Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo (art. 7 ustawy systemowej)

Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem (art. 14 ust. 1 ustawy systemowej)

Dobrowolne ubezpieczenie społeczne ustaje: ex lege (art. 14 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy systemowej) na wniosek ubezpieczonego (art. 14 ust.2 pkt 1 ustawy systemowej).

Zakres podmiotowy ubezpieczenia chorobowego (art. 11 ustawy systemowej)

Dobrowolność związana Art. 11 ust. 2 (w ubezpieczeniu chorobowym)

Zakres podmiotowy ubezpieczenia wypadkowego (art. 12 ustawy systemowej)

Składka na ubezpieczenie społeczne jest świadczeniem pieniężnym o charakterze: przymusowym, celowym, odpłatnym, i bezzwrotnym.

Stopy procentowe składek wynoszą: 19,52% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne, 8,00% podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe 2,45% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe (art. 22 ust. 1 ustawy systemowej)

System finansowania składek 1) finansowanie składek w równych częściach z własnych środków przez płatników składek i ubezpieczonych 2) finansowanie składek w określonej procentowo części z własnych środków przez płatników składek i ubezpieczonych 3) finansowanie składek w całości z własnych środków przez ubezpieczonych 4) finansowanie składek w całości z własnych środków przez płatników składek; 5) finansowanie składek w całości lub w części z budżetu państwa, funduszu celowego albo przez inne podmioty niż ubezpieczeni.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne może stanowić: faktyczny przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; (np. art. 18 ust. 1, 3 ustawy systemowej) przychód w kwocie zadeklarowanej przez ubezpieczonego; (np. art. 18 ust. 7 i 8 ustawy systemowej) kwota ustalona w ustawie. (np. art. 18 ust. 6 ustawy systemowej)

PODMIOTY KORZYSTAJĄCE Z PREFERENCYJNEJ PODSTAWY WYMIARU SKŁADEK (art. 18a ustawy systemowej)

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2013 r., II UZP 2/2013,OSNP 2013/15-16 poz. 183 Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe adwokata wykonującego działalność gospodarczą na postawie przepisów ustawy Prawo o adwokaturze w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a ust. 1 ustawy systemowej, także wówczas gdy działalność tę wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony jako aplikant adwokacki (art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej). W odniesieniu do radców prawnych: Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 12 lutego 2013 r., II UK 184/2012, OSNP 2013/23-24 poz. 284

Maksymalna roczna wysokość podstawy wymiaru składki 30 x prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego określonego w ustawie budżetowej aktualnie wynosi: 112.380zł (tylko ubezpieczenie emerytalne i rentowe obowiązkowe i dobrowolne) art. 19 ust. 1 ustawy systemowej

Maksymalna miesięczna podstawa wymiaru składek 250% przeciętnego prognozowego miesięcznego wynagrodzenia - 9365 zł (dotyczy tylko dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) art. 20 ust. 3 ustawy systemowej

Głównymi elementami systemu finansowego ubezpieczeń społecznych są; Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Fundusz Rezerwy Demograficznej Fundusze emerytalne

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) jest państwowym funduszem celowym, powołanym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. (art. 51 ust. 1 ustawy systemowej)

Przychodami FUS są, m.in..: składki na ubezpieczenie społeczne, niepodlegające przekazaniu na rzecz otwartych funduszy emerytalnych; odsetki od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec Funduszu; zwrot nienależnie pobranych świadczeń i odsetki z tego tytułu; (por. art. 52 ust. 1 ustawy systemowej)

Ze środków gromadzonych w FUS finansowane są m.in.: wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego, należności dla płatników składek, wydatki na prewencje rentową. (por. art. 54 ustawy systemowej)

W ramach FUS wyodrębnia się fundusze: emerytalny; rentowy; chorobowy; wypadkowy; rezerwowe

Dla ubezpieczeń emerytalnych ze środków pozostających w dniu 31 grudnia każdego roku na rachunku funduszu emerytalnego, pomniejszonych o kwotę niezbędną na zapewnienie wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego roku - tworzy się Fundusz Rezerwy Demograficznej (FRD) (art. 58 ust. 1 ustawy systemowej)

Inne źródła zasilania FRD (art. 58 ust. 2 ustawy systemowej)

Wyróżnia się dwa podstawowe systemy finansowania świadczeń: system redystrybutywny (repartycyjny) system kapitałowy

III Filary ubezpieczeń społecznych I filar będący przykładem systemu repartycyjnego, realizowany jest przez ZUS; II filar jest przykładem systemu kapitałowego realizowanego przez Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE); III filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje pracownicze programy emerytalne (PPE) oraz indywidualne konta emerytalne (IKE)

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego regulacje prawne, które uzupełniają prawo wewnętrzne danego państwa, chroniąc osoby wykonujące pracę za granicą przed utratą ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Rodzaje koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego: wielostronna (wspólnotowa/unijna) dwustronną (umowna).

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego jest oparta na czterech generalnych zasadach: 1) równego traktowania 2) jedności stosowanego ustawodawstwa 3) zachowania praw nabytych oraz w trakcie nabywania 4) sumowania okresów ubezpieczenia

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Rozporządzenie 883/04 wprowadza zasadę podlegania ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego, co należy rozumieć jako zasadę przynależności do jednego systemu.

Zakres podmiotowy wspólnotowej koordynacji zabezpieczenia społecznego: obywatele państw członkowskich; bezpaństwowcy; uchodźcy, mieszkający w państwie członkowskim, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich oraz członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu.

Świadczenia, których dotyczy unijna koordynacja to: - emerytury, - renty inwalidzkie, - renty rodzinne, - świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, - świadczenia rodzinne, - świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa oraz równoważne świadczenia - dla ojca, - świadczenia dla osób bezrobotnych, - świadczenia zdrowotne, w tym opieka medyczna, - zasiłki pogrzebowe, - świadczenia przedemerytalne.

Rozporządzenie nr 883/2004 wyłącza expressis verbis z zakresu wspólnotowej koordynacji: pomoc społeczną; pomoc medyczną; systemy świadczeń dla ofiar wojny i jej skutków.