WARSZAWA 2014 EGZAMIN Z JĘZYKA POLSKIEGO Witaj! Uważnie przeczytaj tekst i polecenia, najlepiej dwa razy. Jeśli trzeba, wracaj do nich. Czytając, możesz podkreślać istotne dla Ciebie informacje. Postaraj się udzielać wyczerpujących odpowiedzi. Nie cytuj, jeśli nie jesteś o to proszony. Komisji egzaminacyjnej oddaj wypełniony i sprawdzony przez siebie arkusz. Na pracę masz 90 minut. Życzymy twórczych pomysłów! Powodzenia! Książki to nie chleb. Można bez nich żyć Jak wszystkie dzieci w miasteczku, Neftali wstawał wcześnie, żeby pójść do chederu. Uczył się pilniej od innych dzieci. Dlaczego? Bo bardzo chciał nauczyć się czytać. Widział, jak starsi chłopcy czytają książki pełne różnych opowieści, i zazdrościł im. Jak szczęśliwy jest człowiek, który może przeczytać sobie jakąś ciekawą opowieść z książki! Mając sześć lat, Neftali potrafił już czytać w jidysz i od tego czasu pochłaniał każdą książkę, która mu wpadła w ręce. Dwa razy w roku Janów odwiedzał księgarz reb Zebulun, a wśród książek, które przynosił, były i książki z opowiastkami. Kosztowały po dwa grosze za egzemplarz, a choć Neftali dostawał od ojca tylko dwa grosze kieszonkowego na tydzień, zawsze potrafił zaoszczędzić na kilka tomików. Czytał też opowieści z Pięcioksięgu matki, przełożonego na jidysz, i z jej umoralniających książek. Kiedy podrósł, ojciec zaczął go uczyć obchodzenia się z końmi. W tamtych czasach był zwyczaj, że syn przejmował zawód po ojcu. Neftali kochał konie, ale nie miał wielkiej ochoty przez resztę życia wozić pasażerów z Janowa do Lublina i z Lublina do Janowa. Chciał zostać handlarzem krążącym po miasteczkach i wsiach z workiem pełnym książek z opowieściami. - Co to za interes sprzedawać książki? mówiła jego matka. Od dźwigania worka przez cały dzień krzywi się kark, a od tego całego chodzenia puchną nogi. Neftali wiedział, że matka ma rację, i wciąż się zastanawiał, kim będzie, gdy dorośnie. Wreszcie wymyślił coś, co wydawało mu się i mądre, i proste. Zdobędzie konia i wóz, ale zamiast wozić ludzi, będzie woził książki na sprzedaż. Ojciec rzekł: - Sprzedawca książek nie zarobi tyle, by utrzymać siebie, swoją rodzinę i konia. - Ja zarobię odpowiedział na to Neftali. Pewnego razu, gdy reb Zebulun zawitał do miasteczka, Neftali uciął sobie z nim pogawędkę. Zapytał go, skąd ma swoje książki i kto je pisze. Reb Zebulun odpowiedział, że w Lublinie jest drukarz, który te książki drukuje, a w Warszawie i w Wilnie są pisarze, którzy je piszą. [ ] Reb Zebulun mówił: - Nie opłaca mi się chodzić do miasteczka, w którym jest tylko dwoje lub troje dzieci chcących czytać książki z opowiastkami. A za te marne grosze i tak bym nie utrzymał konia i nie wynajął wozu. - Co robią te dzieci bez książek? zapytał Neftali.
- Muszą się bez nich obejść. Takie książki to nie chleb. Można żyć bez nich. - Ja bym nie mógł. Podczas tej rozmowy Neftali zapytał też, skąd pisarze czerpią swoje opowieści, a reb Zebulun rzekł: - Przede wszystkim na świecie dzieje się wiele niezwykłych rzeczy. Nie ma dnia, by coś niezwykłego się nie wydarzyło. A prócz tego są pisarze, którzy wymyślają ciekawe opowieści. - Wymyślają? zdumiał się Neftali. To znaczy, że są kłamcami? - Nie, nie są kłamcami odpowiedział reb Zubulun. Ludzki mózg nie potrafi wymyślić czegoś naprawdę nowego. Czasami czytam opowieść, która wydaje mi się zupełnie niewiarygodna, a potem przybywam do jakiegoś miejsca i słyszą, że coś takiego naprawdę się tam wydarzyło... Mózg został stworzony przez Boga, więc ludzkie myśli i fantazje też są dziełem Boga. Nawet sny pochodzą od Boga. Jeśli coś nie wydarzy się dzisiaj, może wydarzyć się jutro. Jak nie w tym kraju, to w innym. Jest zresztą niezliczona ilość światów i to, co nie wydarzy się na ziemi, może wydarzyć się w jakimś innym świecie. Kto ma oczy do patrzenia i uszy do słuchania wchłania dość opowieści, by starczyło mu na całe życie i by miał co opowiadać dzieciom i wnukom. Tak mówił stary reb Zebulun, a Neftali słuchał jego słów z otwartymi ustami. W końcu Neftali powiedział: - Kiedy dorosnę, będę wędrował po wszystkich miastach, miasteczkach i wioskach, sprzedając książki, bez względu na to, czy mi się to będzie opłacać czy nie. Gdy ktoś pracuje nie tylko dla pieniędzy, ale i z zamiłowania, wzbudza miłość w innych. Ale Neftali postanowił sobie coś jeszcze zostanie pisarzem. Wiedział dobrze, że pisarz musi dużo wiedzieć, więc postanowił się gorliwie uczyć. Zaczął przysłuchiwać się uważniej, co mówią ludzie, jakie historie opowiadają i w jaki sposób to robią. Każdy miał swój własny sposób opowiadania. Reb Zebulun powiedział mu: - Kiedy dzień minie, już go nie ma. Co z niego zostaje? Nic prócz opowieści. Gdyby opowieści krążyły z ust do ust i gdyby nie pisano książek, ludzie żyliby jak zwierzęta, z dnia na dzień. I to mu jeszcze powiedział: Dziś żyjemy, ale jutro to dziś będzie tylko opowieścią. Cały świat, całe ludzkie życie to jedna długa opowieść. na podstawie opowiadania I. B. Singera Neftali i jego koń Przypominamy! Udzielaj odpowiedzi zgodnie z poleceniami. Nie cytuj, jeśli nie jesteś o to proszony. I. Z kontekstu odczytaj i objaśnij, co znaczą słowa, które pojawiły się w opowiadaniu: a) cheder -.. b) jidysz -. c) Pięcioksiąg -..
II. Na podstawie historii Neftalego napisz, co pomogło bohaterowi odkryć swoje powołanie, np. a) nauka w szkole, b).... c).... d)..... e).. III. Jakim chłopcem był Neftali? Wskaż dwie najważniejsze cechy bohatera i uzasadnij je........ IV. Podaj nazwisko pisarza, który jest autorem książek pełnych różnych opowieści. Krótko uzasadnij, dlaczego wybrałeś właśnie tego twórcę........
V. Neftali postanowił się pilnie uczyć. Rozwiąż test z bohaterem opowiadania. Uzupełnij zdania. W wykonaniu tego zadania pomoże Ci mapa umieszczona powyżej. 1. Wcześniej stolicą Polski były miasta:..,.. Obecnie jest nią....... 2. Na zachodzie Polska sąsiaduje z.. 3. Najwyższymi górami w Polsce są. 4. Gdańsk leży u ujścia rzeki... 5. Pierwszym władcą Polski był. 6. Pierwszym koronowanym władcą Polski był Bolesław 7. Król Kazimierz Wielki, ostatni z dynastii.., założył Akademię Krakowską w 1364 r. 8. Król..... pokonał krzyżaków pod Grunwaldem w 1410 r. 9. Król Jan III.. to władca, który rozgromił potęgę turecką w. wieku. 10. Król Stanisław August Poniatowski, ostatni w dziejach władca Polski, podpisał bardzo ważny dokument. Była to.
VI. Pewnie czasem, tak jak Neftali, zastanawiasz się, co będziesz robić w dorosłym życiu. Napisz, kim chcesz być i dlaczego to dla Ciebie ważne.............. VII. Wyjaśnij, co znaczą frazeologizmy: a) pochłaniać książkę -.... b) przeczytać od deski do deski - c) myśleć o niebieskich migdałach -.... d) zbić na czymś kokosy -.. VIII. Zastąp synonimami (wyrazami bliskoznacznymi) wyrazy: a) refleksja -. b) wyobraźnia -.. c) handlarz -. d) kłamca -... IX. Narysuj wykres zdania, a następnie określ części mowy i części zdania. Mały Neftali słuchał jego słów z zaciekawieniem. WYKRES
wyraz część mowy część zdania mały Neftali słuchał jego słów z zaciekawieniem Czas na wypracowanie! Przeczytaj uważnie tematy, wybierz jeden z nich. Dołóż starań, by powstał zrozumiały i ciekawy tekst. Pamiętaj, aby praca miała wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Twoja praca musi zająć co najmniej 1 stronę. 1) Ta książka jest jak chleb. Nie mógłbym/nie mogłabym bez niej żyć 2) Marzenia bywają tak piękne, że zasługują na opowieść. 3) Gdy ktoś pracuje nie tylko dla pieniędzy, wzbudza miłość w innych. 4) miał co opowiadać dzieciom i wnukom 5) Gdyby opowieści nie krążyły z ust do ust, ludzie żyliby jak zwierzęta.
............................
............................
............................
BRUDNOPIS...........................