31 spotkanie Forum Energia Efekt Środowisko Inteligentne Sieci Energetyczne NFOŚiGW, Warszawa, 13 stycznia 2012 roku Projekty pilotażowe OZE w inteligentnych sieciach energetycznych w rolnictwie i na obszarach wiejskich Grzegorz Wiśniewski gwisniewski@ieo.pl Instytut Energetyki Odnawialnej
Klasyk powiedział Energetyka odnawialna aktywizuje ludzi, dzięki niej buduje się oddolne relacje społeczne, likwiduje pasywność obywateli. Powszechna dostępność tych źródeł sprzyja demokratyzacji. Myślę tu o słońcu i wietrze, ale także o biogazie z odpadów rolniczych Prof. Maciej Nowicki, Sprawy Nauki, 30 grudnia 2011
UE mówiła Ocena funkcjonowania WPR z 20-11-2008 r., tzw. healthcheck (po przyjęciu Pakietu klimatycznego): Ministrowie ds. Rolnictwa UE zgodzili się na zwiększenie modulacji, mechanizmu polegającego na ograniczaniu płatności bezpośrednich dla rolników i przenoszeniu środków do budżetu przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich. Pozwoli to europejskiemu sektorowi rolniczemu lepiej reagować na nowe wyzwania i możliwości, w tym zmiany klimatyczne, ochronę różnorodności biologicznej i produkcję zielonej energii elektrycznej. Efekt: brak dopłat od 2009 roku do upraw energetycznych
Tezy prezentacji Energetyka rozproszona oparta na OZE ma największe szanse na rozwój w terenach słabo zaludnionych, w szczególności w gospodarstwach roln. Rolnictwo w Polsce niepotrzebnie w obszarze OZE jest spychane do gasnącej i drugorzędnej roli producenta biomasy na cele energetyczne Rolnictwo to duży producent netto zielonej energii elektrycznej i małych źródłach OZE i potencjalnie duży i chętny inwestor w mikrosieci i inteligentne sieci energetyczne (ISE) Podstawowe problemy wprowadzania ISE na rynek konsumenta: decyzje inwestycyjne u odbiorców końcowych są podejmowane o ile jest szansa zredukowania kosztów o 50%; w praktyce dzięki ISE konsument redukuje użycie energii o ok. 5% (źródło: IBM) Urządzenia smart grid ready pozwalają na peak sheaving o 10% i jeżeli nawet wprowadzone zostaną dynamiczne taryfy to oszczędności po stronie konsumenta nie będą większe niż 50-60 Euro/rok; a ci akceptują wydatek rzędu 100 Euro o ile okres zwrotu <5 lat (źródło: IFZ) Sukces pilotażowego programu NFOŚiGW na rzecz ISE zależy od: wykorzystania potencjału rolników, oparcia ISE na zintegrowanych w mikrosieci instalacjach OZE odpowiedniego kształtu ustawy o OZE dalszego wdrażania ISE w ramach priorytetów polityki spójności UE 2014-2020
Rosnące koszty zaopatrzenia w energię elektryczną gospodarstw rolnych Źródło: GUS, oprac. IEO Wydatki gosp. domowych i rolnych na energię elektryczną (rok do roku) Zużycie energii elektrycznej w rolnictwie w latach 2005-2010 GUS, oprac.: IEO 72% wzrost wydatków na energię elektryczną w gospodarstwach rolnych w latach 2004-2009, w porównaniu z 34% średnim wzrostem we wszystkich gospodarstwach domowych (stały trend szybszego niż średnia wzrostu kosztów dla gosp. rolnych w ciągu 3-4 ostatnich lat) Zużycie energii elektrycznej w rolnictwie, 2010 GWh 0-50 50-100 100-150 150-250 Problem wzrostu zużycia energii elektrycznej dotyczy całego kraju,(zapotrzebowanie na ciepło spada)
Bilans energii z OZE w gospodarstwach rolnych UE-27 w 2008 r [ktoe], źródło DG Argi 2011 Zużycie energii z OZE w rolnictwie w końcowym zużyciu energii w UE: 0,7% Produkcja energii z OZE w rolnictwie w zużyciu energii w UE: 2% W Polsce w rolnictwie jest zużywane 6% energii finalnej Rolnictwo eksporterem zielonej energii w całej UE sposób na realizację celów dyrektywy 2009/28/WE
Scenariusze (na bazie krajowych KPD) wytwarzania energii elektrycznej z OZE w gospodarstwach rolnych UE-27 w 2020 roku źródło DG Agri 2011 Ciepło Energia elektryczna Udział energetyki wiatrowej w energii z OZE wytwarzanej w gospodarstwach rolnych UE wyniesie w zależności od scenariusza 80-90%
Rolnicy inwestorami w małe OZE W Polsce (wg Eurostat): W 2011 roku realny dochód rolników w Polsce zwiększył się o 14,2 % (4 miejsce w UE-27, przy średnim wzroście 6,7%) W latach 2005 2011 przychody realne polskich rolników wzrosły o 74% przeciętny roczny dochód, na jednego pełnozatrudnionego w rolnictwie wzrósł z 14,8 tys. zł w 2010 do 17,5 tys. zł w 2011r. => rolnicy inwestują w środki produkcji
Wcześniejsze wyniki badań ankietowych dot. OZE wśród rolników (2005, woj. kujawsko-pomorskie) źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej Przydział mocy na gospodarstwo rolne [kw] Deklarowany wkład własny rolnika w zakup urządzenia OZE Preferencje technologiczne Deklarowane inwestycje w badanych gospodarstwach rolnych
Małe źródła (<5 MW) i mikro (<100 kw) w Polsce na Towarowej Giełdzie Energii na koniec 2011 roku Moc źródła MW Ilość źródeł Produkcja kwh biogaz biomasa wiatrowe wodne PV do 0,05 253 26 699 492 1 0 2 249 1 od 0,051 do 0,100 173 42 910 269 13 0 20 140 0 od 0,101 do 0,250 185 99 158 082 29 2 50 104 0 od 0,25 do 1,00 327 457 416 362 59 1 213 54 0 od 1,00 do 5,00 105 1 013 750 327 17 7 55 26 0 SUMA 1043 1 639 934 532 119 10 340 573 1
Wyniki badania rynku małych elektrowni wiatrowych w 2011 r. (źródło: IEO) 3 074 sztuki (3047 nie podłączonych do sieci) 5 821 kw (turbiny nie podłączpne 0,1-40,0kW) 1 770 kw / 27sztuk podłączone do sieci elektroenergetycznej (źródło URE)
Nakłady inwestycyjne na zieloną energię elektryczną i zielone ciepło wg nowych (przyrostów) mocy przewidzianych w KPD do 2020 r. mikroźródła Łączne nakłady na wdrożenie KPD 30 mld euro, w tym na mikroźródła-14 mld euro Potrzeba zintegrowanego podejścia: mikrosieci-> inteligentne sieci->magazynowanie
Zróżnicowany koszyk mało- i mikroskalowych technologii OZE na lata 2012-2020 Mikrotechnologie OZE mogę się wspierać/uzupełniać w lokalnym miksie w dużym zakresie
Prywatni inwestorzy kapitałowi i branżowi (duże źródła > 5 MW) Gospodarstwa domowe i rolne (mikroźródła < 50 kw) Małe średnie przedsiębiorstwa oraz rolnicy (mini źródła < 250 kw System Wsparcia i jego adresaci Gminy i lokalne przedsiębiorstwa energetyczne (małe źródła <5 MW) Producenci urządzeń/ instalatorzy Ustawa o OZE wg Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej / PKPP Lewiatan www.zpfeo.org.pl stawia na małe źródła i mikroźródła (rola rolników i instalatorów urządzeń)
Małe źródła OZE - ISE - Rolnicy
Indykatywny podział oszacowanej puli środków na OZE w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Oszacowana przez Instytut Energetyki Odnawianej dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego łączna kwota wsparcia na OZE w ramach polityki spójności UE na lata 2014-2020 wynosi 2,3 mld Euro Gros środków na małe źródła OZE, część środków powinna być skierowana na ich integracje w mikrosieci (tzw. projekty złożone ). 2.70 65.78 19.00 102.90 Alokacja środków na OZE mln Eur 2007-2013 2014-2020 16.74 156.04 8.23 135.43 16.69 102.57 6.25 63.57 10.93 136.92 16.06 311.32 Źródło: IEO 27.37 165.49 17.60 215.66 15.73 95.85 10.88 73.89 26.78 314.36 15.00 79.80 9.23 130.61 35.83 137.51
Podsumowanie 1. Gospodarstwa rolne w Polsce rolnicy jako inwestorzy stanowią olbrzymi potencjał do rozwoju mikroinstalacji OZE 2. Udziały energii z OZE w gospodarstwach rolnych powinny znacznie przekraczać wymagane 15% w 2020 roku (20-30%), a to oznacza zasadność instalowania kilku źródeł OZE i łączenia je w mikrosieci 3. Program ISE- NFOŚiGW w ramach pilotażu powinien uwzględniać gospodarstwa rolne jako bazę do tworzenia mikrosieci i inteligentnych sieci w ramach dobrowolnej organizacji rolników w grupy bilansujące, producenckie, spółdzielnie, grupowania projektów przez gminy wiejskie itp.(konieczność rozwiązania problemu pomocy publicznej) 4. Złożone projekty integrujące OZE i tworzące inteligentne sieci powinny być w Polsce jednym z priorytetów polityki spójności UE na lata 2014-2020.