Podatki i opłaty lokalne dr Przemysław Pest Katedra Prawa Finansowego WPAE UWr Podatki i opłaty lokalne Podatek od nieruchomości Podatek rolny Podatek leśny Podatek od czynności cywilnoprawnych Podatek od spadków i darowizn Podatek od środków transportowych Opłaty lokalne 1
Elementy konstrukcji prawnej podatku Elementy konstrukcji prawnej podatku Podmiot podatku Przedmiot podatku Podstawa opodatkowania Stawka podatku Ulgi i zwolnienia podatkowe 2
Elementy konstrukcji prawnej podatku Podmiot podatku podatnik podmiot zobowiązany do zapłaty podatku podatnik a płatnik (oblicza, pobiera i wpłaca podatek) i inkasent (pobiera i wpłaca podatek) Elementy konstrukcji prawnej podatku Przedmiot podatku prawne określenie od czego ma być płacony podatek stan faktyczny (np. uzyskanie dochodu, obrotu, przychodu, posiadanie nieruchomości) lub prawny (np. nabycie własności nieruchomości, przyjęcie spadku, zawarcie umowy sprzedaży) z którym ustawa łączy obowiązek podatkowy 3
Elementy konstrukcji prawnej podatku Podstawa opodatkowania konkretyzacja przedmiotu opodatkowania ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot opodatkowania, np.: podatek dochodowy: przedmiot osiąganie dochodu, podstawa podatkowania dochód w określonej kwocie podatek do spadków i darowizn: przedmiot przyjęcie spadku, postawa opodatkowania czysta wartość spadku Elementy konstrukcji prawnej podatku Stawka podatku współczynnik służący obliczeniu kwoty podatku od danej podstawy opodatkowania stawki kwotowe, procentowe i mieszane stawki proporcjonalne (liniowe), progresywne i regresywne 4
Elementy konstrukcji prawnej podatku Zwolnienia powstaje obowiązek podatkowy, nie powstaje zobowiązanie podatkowe dotyczy podmiotu lub przedmiotu (zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe) Elementy konstrukcji prawnej podatku Ulgi powstaje zobowiązanie podatkowe, ale ulga zmniejsza wysokość podatku poprzez zmniejszenie: podstawy opodatkowania (np. art. 26 ustawy o PIT składki na ubezpieczenia społeczne, darowizny na cele kultu religijnego) stawki podatku kwoty podatku (np. art. 27b ustawy o PIT składka na ubezpieczenie zdrowotne) dotyczy podstawy opodatkowania, stawki lub kwoty podatku 5
Elementy konstrukcji prawnej podatku Wyłączenia nie powstaje obowiązek podatkowy, np. art. 2 ustawy o PIT - przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej Schemat rozwiązywania kazusu Jaki podatek? Czy są wyłączenia? Kto jest podmiotem opodatkowania? Czy są zwolnienia podmiotowe? Co jest przedmiotem opodatkowania? Czy są zwolnienia przedmiotowe? Jaka jest podstawa opodatkowania? Czy są ulgi zmniejszające podstawę opodatkowania? Jaka jest stawka podatku? Czy są ulgi zmniejszające stawkę podatku lub kwotę podatku? 6
Podatek od nieruchomości Przedmiot podatku Grunty Budynki lub ich części Budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (budynek a budowla por. art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 u.p.o.l.) Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej Zwolnienia przedmiotowe (art. 7 ust. 1 u.p.o.l.) Rada gminy kompetencja do wprowadzania dodatkowych zwolnień przedmiotowych (art. 7 ust. 3 u.p.o.l.) 7
Podmiot podatku Osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej Właściciele, posiadacze samoistni, użytkownicy wieczyści nieruchomości Zwolnienia podmiotowe (art. 7 ust. 2 u.p.o.l.) Podstawa opodatkowania Grunty, budynki powierzchnia Budowle wartość po amortyzacji 8
Stawki podatku Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku Grunty, budynki stawki kwotowe, budowle stawka procentowa Stawki zróżnicowane przedmiotowo (np. nieruchomości mieszkalne i związane z prowadzeniem działalności gospodarczej) Ustawa przewiduje stawki maksymalne Podatek rolny 9
Przedmiot podatku Grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza (wtedy podatek od nieruchomości) Zwolnienia przedmiotowe (art. 12 ust. 1 u.p.r.) Rada gminy kompetencja do wprowadzania dodatkowych zwolnień przedmiotowych (art. 13e u.p.r.) Podmiot podatku Osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej Właściciele, posiadacze samoistni, użytkownicy wieczyści gruntów Wyłączenia podmiotowe (art. 3a u.p.r.) Zwolnienia podmiotowe (art. 12 ust. 2 u.p.r.) 10
Podstawa opodatkowania Dla gruntów gospodarstw rolnych liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie: powierzchni gruntu rodzaju użytków rolnych (grunty orne albo łąki i pastwiska) klasy użytków rolnych (I-VI) okręgu podatkowego (I-IV) Dla pozostałych gruntów liczba hektarów rzeczywistych Stawki podatku Podatek rolny za rok podatkowy wynosi: od 1 ha przeliczeniowego gruntów gospodarstw rolnych równowartość pieniężną 2,5 q żyta (1 q = 1 kwintal = 100 kg) od 1 ha pozostałych gruntów równowartość pieniężną 5 q żyta obliczone według średniej ceny skupu żyta za 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy (średnia cena skupu żyta jest ustalana na podstawie komunikatu Prezesa GUS) 11
Podatek leśny Przedmiot podatku Grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna (wtedy podatek od nieruchomości) Zwolnienia przedmiotowe (art. 7 ust. 1 u.p.l.) Rada gminy kompetencja do wprowadzania dodatkowych zwolnień przedmiotowych (art. 7 ust. 3 u.p.l.) 12
Podmiot podatku Osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej Właściciele, posiadacze samoistni, użytkownicy wieczyści lasów Zwolnienia podmiotowe (art. 7 ust. 2 u.p.l.) Podstawa opodatkowania Powierzchnia lasu, wyrażona w hektarach, wynikająca z ewidencji gruntów i budynków (powierzchnia rzeczywista) 13
Stawki podatku Podatek leśny od 1 ha wynosi równowartość pieniężną 0,220 m 3 drewna, obliczaną według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy (średnia cena sprzedaży drewna jest ustalana na podstawie komunikatu Prezesa GUS) Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) 14
Przedmiot podatku Ustawa wskazuje zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych opodatkowanych tym podatkiem, np.: umowy sprzedaży umowy zamiany umowy pożyczki umowy dożywocia ustanowienie hipoteki ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności umowy spółki Podmiot podatku Ustawa wskazuje odrębne podmioty podatku dla każdej czynności cywilnoprawnej opodatkowanej tym podatkiem, np.: przy umowie sprzedaży kupujący przy umowie spółki cywilnej wspólnicy, a przy pozostałych umowach spółki spółka 15
Podstawa opodatkowania Ustawa wskazuje odrębne podstawy opodatkowania dla każdej czynności cywilnoprawnej opodatkowanej tym podatkiem Co do zasady podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa przedmiotu umowy (przy umowach spółek wartość wkładów do spółki osobowej albo wartość kapitału zakładowego) Stawki podatku Ustawa wskazuje odrębne stawki podatku dla każdej czynności cywilnoprawnej opodatkowanej tym podatkiem, np.: od umowy sprzedaży nieruchomości 2% od umowy spółki 0,5 % 16
Podatek od spadków i darowizn (PSD) Przedmiot i podmiot podatku Nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy lub praw majątkowych na podstawie określonych tytułów (zamknięty katalog), np.: dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego darowizny, polecenia darczyńcy zasiedzenia nieodpłatnego zniesienia współwłasności 17
Całkowite zwolnienie z podatku członków najbliższej rodziny (art. 4a) Przesłanki: 1) stopień pokrewieństwa (np.: małżonek, zstępni, wstępni) 2) zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy (obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego) 3) jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne udokumentowanie ich otrzymania na rachunek bankowy Podstawa opodatkowania Czysta wartość (nie wartość rynkowa) wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów Kwoty wolne od podatku wysokość zależy od grupy podatkowej 18
Stawki podatku Stawka podatku uzależniona jest od przynależności podatnika do grupy podatkowej: grupa I, np. małżonek, zstępni, wstępni grupa II, np. zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców grupa III inni nabywcy Stawki podatku wynoszą dla I grupy: 3%, 5% i 7%, dla II grupy: 7%, 9%, 12%, dla III grupy: 12%, 16%, 20%. Podatek od środków transportowych 19
Przedmiot podatku Określone w u.p.o.l.: samochody ciężarowe ciągniki samochodowe przyczepy i naczepy autobusy Zwolnienia przedmiotowe (art. 12 ust. 1 u.p.o.l.) Rada gminy kompetencja do wprowadzania dodatkowych zwolnień przedmiotowych (art. 12 ust. 4 u.p.o.l.) Podmiot podatku Osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami środków transportowych Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej na które środek transportowy jest zarejestrowany 20
Stawki podatku Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku Stawki kwotowe Stawki zróżnicowane przedmiotowo (np. ze względu na masę samochodu ciężarowego) Ustawa przewiduje stawki maksymalne Opłaty lokalne uregulowane w u.p.o.l. Opłata targowa Opłata miejscowa Opłata uzdrowiskowa Opłata reklamowa Opłata od posiadania psów 21