Działalność inwestycyjna spółek z udziałem kapitału zagranicznego

Agnieszka Kłysik-Uryszek Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytet Łódzki Działalność inwestycyjna spółek z udziałem kapitału zagranicznego Działalność inwestycyjna przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego jest, obok kreacji zatrudnienia, najbardziej bezpośrednią, twardą korzyścią dla gospodarki przyjmującej. Wydatki inwestycyjne po pierwsze, pomnażają majątek produkcyjny przedsiębiorstw oraz stanowią wyraz ich zaangażowania w działalność w danym miejscu skoro spółki chcą inwestować, to znaczy, że zależy im na poprawie konkurencyjności i nie planują przenosić działalności w inne lokalizacje. Po drugie, wydatki inwestycyjne stanowią impuls wzrostowy dla gospodarki jako całości i są cennym czynnikiem przyspieszania rozwoju gospodarczego bezpośrednio poprzez poprawę i unowocześnianie wykorzystywanych technologii, jak i pośrednio poprzez efekty mnożnikowe. Metodologia wykorzystywana w polskiej sprawozdawczości dzieli podmioty funkcjonujące w danym miejscu (np. województwie) na spółki zarejestrowane w danym województwie oraz na jednostki lokalne spółek, które zarejestrowane są w innych województwach, ale w danym także prowadzą działalność. Dane statystyczne publikowane w oficjalnych wydawnictwach GUS przedstawiają wydatki inwestycyjne tylko pierwszej grupy podmiotów i to na znacznym poziomie agregacji. W niniejszym badaniu wykorzystano dane niepublikowane obejmujące zarówno pierwszą grupę podmiotów (spółki BIZ zarejestrowane w województwie), jak i drugą (jednostki lokalne). Pozwoli to rzetelniej ocenić działalności inwestycyjną podmiotów BIZ funkcjonujących w gospodarce województwa łódzkiego. 1

Działalność inwestycyjna spółek BIZ zarejestrowanych w województwie łódzkim W badanym okresie liczba spółek deklarujących ponoszenie wydatków inwestycyjnych wzrosła z 446 w 2 r. do 537 w 28 r. W całym badanym okresie było to ok. 65% wszystkich spółek BIZ zarejestrowanych w województwie łódzkim, jedynie w 28 r. ok. 6%. Najbardziej aktywne były spółki zatrudniające powyżej 9 osób w tej grupie inwestowało 9-95% podmiotów (tj. od ok. 3 spółek w 2 r. do ok. 4 w 28 r.), a łączna ich wartość stanowiła 95-97% wszystkich inwestycji spółek BIZ. W grupie mikroprzedsiębiorstw inwestowało zaledwie ok. 4% podmiotów (tj. ok. 15 spółek w całym badanym okresie), a łączna wartość ich inwestycji nie przekraczała 5% ogólnej wartości inwestycji spółek BIZ w województwie. Struktura sektorowa spółek inwestujących była względnie zrównoważona: ok. 5-52% stanowiły spółki sektora usługowego, a ok. 48-5% spółki przemysłowe przedstawia to wykres 1. Wykres 1. Liczba spółek BIZ, które poniosły wydatki inwestycyjne według sektorów w latach 2-28 6 5 4 3 2 1 SEKTOR II SEKTOR III Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 2

W pierwszych 4 latach liczba spółek inwestujących wynosiła ok. 425-44. W kolejnych latach liczba ta wzrastała do 537 w 28 r. Nie jest to zatem zmiana dynamiczna. Tendencja ta znajduje jednak odzwierciedlenie także w wartościach inwestycji. W tym względzie, badany okres można również podzielić na dwa podokresy: 2-23 oraz 23-28. Do roku 23 wartość wydatków inwestycyjnych wyraźnie spadała z poziomu ok. 1,1 mld zł rocznie do poziomu ok. 58 mln zł. Mogło to być spowodowane zarówno ogólną dekoniunkturą, jak i odłożeniem planowanych inwestycji na moment wejścia Polski do Unii Europejskiej. Hipotezę tę potwierdza znaczne ożywienie inwestycyjne zauważalne po 23 r. Już w 24 r. wydatki wzrosły dwukrotnie w stosunku do 23 r. (do poziomu 1,2 mld zł), a w kolejnych czterech latach ich wartość ponownie podwoiła się (blisko 2,6 mld zł. w 28 r.). W całym badanym okresie ok. 8% wartości inwestycji generowały spółki sektora przemysłowego przedstawia to wykres 2. Wykres 2. Wartość inwestycji spółek BIZ zarejestrowanych w województwie łódzkim według sektorów gospodarki w latach 2-28 3 2 5 2 463 43 w mln zł 1 5 197 167 286 35 SEKTOR III SEKTOR II 1 5 891 76 131 489 87 453 127 1 2 1 375 1 531 1 939 2 139 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 3

Blisko 9% wszystkich wydatków inwestycyjnych spółek BIZ stanowiły zakupy nowych obiektów majątkowych 1. Jedynie w 24 r. udział ten zmniejszył się do niespełna 7%, na rzecz większych zakupów używanego rzeczowego majątku trwałego. Udział wydatków na nierzeczowy majątek trwały był, do 23 r., marginalny, a od 24 r. sukcesywnie wzrastał do poziomu ponad 8% w 27 r. (w 28 r. zmniejszył się do blisko 4%) przedstawia to wykres 3. Generalnie tę wzrostową tendencję należy ocenić pozytywnie. Nierzeczowy majątek trwały to różnego rodzaju wartości niematerialne i prawne, m.in. licencje, patenty, które decydują o nowoczesności realizowanej produkcji. Jeśli bowiem spółka kupuje lub pozyskuje w inny sposób wartości niematerialne, to oznacza, że świadomie kreuje swoją pozycję konkurencyjną i dba o budowanie przewagi nie na bazie tradycyjnych zasobów, ale w oparciu o unikatowe aktywa. Jest to charakterystyczne dla nowoczesnych przedsiębiorstw budujących jednolitą globalną pozycję konkurencyjną. Zatem, obecność spółek korzystających w coraz większym stopniu z pozyskanych wartości niematerialnych sprawia, że gospodarka staje się bardziej konkurencyjna zarówno na zewnątrz poprzez eksport nowoczesnych wyrobów, jak i wewnątrz, dzięki zwiększonej konkurencji jakościowej na lokalnym rynku dóbr finalnych. 1 GUS dzieli wydatki inwestycyjne wg przeznaczenia na trzy kategorie: zakup nowych obiektów majatkowych (sa to nowe aktywa trwałe o charakterze materialnym), zakup używanego rzeczowego majatku trwałego (są to dobra trwałe, aktywa trwałe, które w momencie zakupu nie są nowe) oraz zakup nierzeczowego majatku trwałego. 4

Wykres 3. Wydatki inwestycyjne spółek BIZ według przeznaczenia w latach 2-28 3 2 5 2 w mln zł 1 5 1 5 wydatki na zakup nierzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup używanego rzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup nowych obiektów majątkowych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Łodzi Inwestycje spółek sektora przemysłowego Jak zaznaczono, spółki przemysłowe dominowały w zakresie działalności inwestycyjnej w nad podmiotami usługowymi. W całym badanym okresie wartość ich inwestycji stanowiła ok. 8% inwestycji wszystkich spółek z udziałem kapitału zagranicznego 2, a liczba podmiotów ponad 5%. Gros tych inwestycji realizowały podmioty zajmujące się przetwórstwem przemysłowym (sekcja D). Liczba spółek inwestujących w sektorze przemysłowym wzrosła z 234 podmiotów w 2 r. do 268 w 28 r. Około 9-95% z tego stanowiły spółki przetwórstwa przemysłowego (sekcja 2 Dla porównania w 27 r. w skali całego kraju przemysłowe spółki BIZ generowały zaledwie ok. 38,8% ogólnej wartości inwestycji tj. ok. 21,3 mld zł. z 55 mld zł. 5

D). Przeciętnie w sekcji D inwestowało ok. 8% podmiotów i nie było w tym względzie znacznych rozbieżności pomiędzy gałęziami (tj. działami PKD). Zatem struktura spółek inwestujących odzwierciedla w znacznym stopniu strukturę wszystkich podmiotów w sekcji D. Największy udział w tej grupie miały podmioty wytwarzające wyroby z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25), także producenci tkanin (dział 17) oraz odzieży (dział 18) choć liczba tych ostatnich spadła o ponad połowę zobacz tabela 1. Dwukrotnie zwiększyła się liczba inwestujących spółek w branży metalowej (dział 28). Relatywnie stabilna, i duża, była liczba inwestorów w branży spożywczej (dział 15), chemicznej (dział 24), a także wśród producentów wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26), maszyn i urządzeń (dział 29) oraz maszyn i aparatury elektrycznej (dział 31). Tabela 1. Liczba spółek BIZ w sektorze przemysłowym, które poniosły wydatki inwestycyjne w latach 2-28 SEKTOR II 234 225 228 222 235 256 261 264 268 SEKCJA D 221 21 28 211 225 238 243 245 247 produkcja artykułów spożywczych i napojów (dział 15) 19 13 13 13 14 13 13 18 17 produkcja tkanin (dział 17 ) 27 26 24 26 32 36 33 29 23 produkcja odzieży, wyprawianie i barwienie skór futerkowych (dział 18 ) produkcja drewna i wyrobów z drewna i korka (dział 2 ) produkcja masy celu. papieru oraz wyrobów z pap. (dział 21 ) działalność wydawnicza, poligraficzna i reprodukcja (dział 22 ) produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych (dział 24 ) produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25 ) produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26 ) produkcja wyrobów metalowych z wyjątkiem maszyn (dział 28 ) 32 28 32 32 28 26 21 2 14 1 1 6 7 6 5 8 6 6-4 6 6 6 7 7 6 9 5 3 5 4 5 5 4 4 5 12 14 12 11 13 16 14 12 2 25 24 24 22 19 24 27 3 31 16 17 14 18 17 17 17 15 14 13 18 14 15 16 19 22 26 26 6

produkcja maszyn i urządzeń (dział 29) produkcja maszyn i aparatury elektrycznej (dział 31 ) produkcja sprzętu i aparatów radiowych, telewizyjnych i komunikacyjnych (dział 32 ) produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów (dział 33 ) produkcja pojazdów mech. przyczep i naczep (dział 34 ) produkcja mebli; pozostała działalność produkcyjna (dział 36 ) 11 1 12 1 14 17 17 16 18 14 9 12 13 16 15 15 16 15 4 3 5 3 4 3 5 7 8 3 4 3 6 7 6 9 8 8 6 7 7 7 7 7 7 7 9 13 9 1 9 9 1 9 11 9 Pozostałe 11 11 9 9 12 12 15 14 15 SEKCJA F 12 13 16 9 9 15 17 17 18 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Łodzi Wartość wydatków inwestycyjnych ponoszonych przez spółki sektora II do 23 r. zmniejszyła się z 891 mln zł. do 453 mln zł, a w kolejnych latach znacznie wzrastała aż do 2,14 mld zł w 28 r. trend zmian był taki sam jak w całej grupie spółek BIZ zarejestrowanych w regionie łódzkim. Udział podmiotów sekcji D w inwestycjach sektora wynosił do 24 r. ok. 98-99%. Od 25 r. zmniejszył się do ok. 91-92%, głownie na rzecz górnictwa (sekcja C). Tak wysokie wartości inwestycji w górnictwie (dochodzące nawet do ponad 15 mln zł w 27 r.) generowane były co warto podkreślić przez 1-2 spółki. Udział wydatków inwestycyjnych spółek sekcji E (wytwarzanie energii) i F (budownictwo) był przez cały czas marginalny. Struktura gałęziowa inwestycji w sekcji D była zdominowana, szczególnie po 24 r., przez producentów wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25), wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26) i metalowych wyrobów gotowych (dział 28). Szczegółowe zestawienie prezentuje tabela 2. 7

Tabela 2. Wartość wydatków inwestycyjnych w spółce BIZ sektora przemysłowego w latach 2-28 w mln zł. SEKTOR II 891,1 75,7 489,1 452,9 119,9 1375,2 153,9 1939,4 2139, S E K C J A D 882,7 693,3 482,5 435,8 18,3 1273,5 141,4 177,1 28,9 produkcja artykułów spożywczych (dział 15) 62,4 67,2 28,9 12,9 17,9 123,2 42,4 75,3 11,1 Włókiennictwo (dział17) 36,5 28,4 15,3 46,9 53,4 39,6 48,4 75,3 51,1 produkcja odzieży (dział 18 ) 9,2 15, 14,1 43,1 33,9 8, 3,9 4,5 4,3 produkcja drewna i wyrobów z drewna i korka (dział 2 ) produkcja papieru oraz wyrobów z pap. (dział 21 ) produkcja wyrobów chemicznych (dział 24) produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25 ) produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetal. (dział 26 ) produkcja wyrobów metalowych z wyjątkiem maszyn (dział 28 ) produkcja maszyn i urządzeń (dział 29) produkcja maszyn i aparatury elektrycznej (dział 31 ) produkcja pojazdów mech. przyczep i naczep(dział 34) produkcja mebli; pozostała działalność produkcyjna (dział 36) 36,1 19,5 14,9 16,3 17,4 7,8 12,1 1,9 6,2, 33,8 56,8 37,6 6,6 43,8 29,8 35,2 84,1 47, 31,7 23,9 11,6 9,4 3, 43,6 79, 74,6 76,2 78,1 66,1 55,8 87,3 136,8 39,7 185, 297,9 22,8 211,9 66,1 74,9 433,9 125,7 9,8 12,4 259,3 71,4 3,6 38,8 23,1 57,9 479,5 42,3 226,8 212,1 94,9 51,8 59,6 44,5 117,7 93, 126,9 26,7 33,4 164,5 69, 65,6 9,6 45,6 33,8 43,4 67,8 65,8 17,2 17,2 16,1 25,3 56,5 23,6 32,8 26,9 3,4 24,7 17,7 6,6 1,3 1,9 3,2 69, 33, 19,4 Pozostałe 21,8 21,5 9,6 23,8 59,9 98,4 128, 623,4 49,2 S E K C J A F 8,1 1, 2,8 4,8 9,2 11,3 19,6 12,2 24,4 pozostałe sekcje,4 2,4 3,8 12,3 2,4 9,3 19,9 157,2 15,6 Na czerwono zaznaczono najwyższe wartości inwestycji Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Łodzi 8

W ostatnich dwóch latach badanego okresu (tj. 27-28) znacznie wzrosły także inwestycje spółek wytwarzających maszyny i urządzenia (dział 29), w 26 r. i 27 r. wyjątkowo wysokie były również nakłady inwestycyjne producentów instrumentów medycznych, precyzyjnych zegarów (dział 33) wyniosły one odpowiednio 61 mln zł i 127 mln zł. W pozostałych latach inwestycje tej grupy podmiotów były marginalne. Wydatki inwestycyjne spółek przemysłowych w blisko 9% przeznaczone były na zakup nowych obiektów majątkowych 3. Jedynie w 24 r. udział ten był niższy 67%, ze względu na wyjątkowo duże wydatki na zakup używanego rzeczowego majątku trwałego 25%. Przedstawia to wykres 4. Jest to szczególnie interesujące, ponieważ praktycznie w całości, (tj. 228 mln zł z 257,4 mln zł), realizowane były przez producentów wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26). Pozostałe wydatki inwestycyjne na zakup nierzeczowego majątku trwałego, w tym licencje, patenty, itp. stanowiły w pierwszym okresie margines inwestycji średnio ok. kilku milionów zł., a w latach 22 oraz 24-26 wzrosły do ok. 1 mln zł., a w 27 r. do 147 mln zł. tj. do ok. 6%-8%. Warto podkreślić, że ponad połowę tych wydatków generowały spółki wysokiej techniki. Wzrost wartości wydatków na zakup niematerialnych aktywów trwałych jest zgodny z oczekiwaniami, choć generalnie ich poziom może budzić niedosyt. Inwestycje te są relatywnie niewielkiej wartości i w znacznym stopniu jednorazowe. Łączna wartość wynika bowiem z pojedynczych inwestycji dokonywanych przez różne podmioty, w każdym roku inne, w innych gałęziach przemysłu. Nie można zatem uznać, że pozyskiwanie niematerialnych aktywów przebiega w sposób strategiczny i jest wynikiem spójnej, długofalowej polityki. Jednak wzrost globalnej wartości wydatków na ten cel od roku 24 może świadczyć o powolnej zmianie nastawienia spółek. Być może również wstąpienie Polski do Unii Europejskiej i otworzenie rynku 3 Jedynie w mikro przedsiębiorstwach udział wydatków inwestycyjnych na nowe obiekty był niższy i w całym badanym okresie oscylował wokół trendu malejącego ( od 82% w 1999 roku do 56% w 26 roku). 9

polskiego na jednolity rynek europejski wymusiło dostosowania w zakresie budowy długofalowej przewagi konkurencyjnej. Wykres 4. Wydatki inwestycyjne spółek BIZ w sektorze przemysłowym według przeznaczenia w latach 2-28 2 5 2 1 5 w mln zł 1 5 wydatki na zakup nierzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup używanego rzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup nowych obiektów majątkowych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Wartość inwestycji spółek branży budowlanej (sekcja F) w pierwszych dwóch latach wynosiła ok. 8-1 mln zł, w 22 r. spadła do niespełna 3 mln zł, następnie rosła do blisko 2 mln zł w 26 r., spadła do 12,5 mln zł w 27 r. i znów wzrosła do blisko 25 mln zł w 28 r. Zatem w porównaniu do wszystkich inwestycji spółek przemysłowych udział podmiotów budowlanych był marginalny. Warto jednak zwrócić uwagę, ze ich struktura znacznie różniła się od całego sektora II. Przede wszystkim spółki częściej kupowały używany rzeczowy majątek trwały. Szczególnie w latach 23 oraz 25-26 udział wydatków na ten cel był znaczący. Praktycznie w ogóle z wyjątkiem 2 r. spółki nie kupowały niematerialnych aktywów trwałych szczegóły przedstawia wykres 5. 1

Wykres 5. Wydatki inwestycyjne budowlanych spółek BIZ według przeznaczenia w latach 2-28 25 2 w mln zł 15 1 5 wydatki na zakup nierzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup używanego rzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup nowych obiektów majątkowych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Inwestycje spółek sektora usługowego Inwestycje spółek sektora usługowego (III) stanowiły zaledwie ok. 2% wszystkich inwestycji spółek z udziałem kapitału zagranicznego. Nie jest to zaskakujące zważywszy na generalnie niższą kapitałochłonność działalności usługowej. Liczba spółek ponoszących wydatki inwestycyjne wzrastała z ok. 2 do ok. 25 podmiotów, co stanowiło nieco ponad połowę spółek tego sektora. Zatem aktywność inwestycyjna spółek usługowym była niższa niż spółek przemysłowych. W strukturze podmiotów inwestujących w sektorze III największy udział miały spółki zajmujące się handlem i naprawami (sekcja G) zobacz wykres 6. ich liczba wahała się na poziomie ok. 15 spółek. W sekcji I (transport, magazynowanie i łączność) inwestowało ok. 2 11

podmiotów. Wzrosła natomiast liczba spółek ponoszących wydatki inwestycyjne wśród podmiotów sekcji K (obsługa nieruchomości i firm) z 22 podmiotów w 2 r. do 73 w 28 r. Jest to bardzo pozytywna tendencja świadcząca o rozwoju tej pożądanej dla Łodzi 4 dziedziny działalności. Wykres 6. Liczba spółek BIZ, które poniosły wydatki inwestycyjne w sektorze usługowym w latach 2-28 3 25 2 15 pozostałe w sektorze III SEKCJA K SEKCJA I 1 SEKCJA G 5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Inwestycje spółek sektora usługowego wyprzedzały o rok tendencje zachodzące w całej grupie spółek BIZ. W pierwszych trzech latach ich wartość zmniejszyła się z 197 mln zł do 86,5 mln zł, a następnie wzrastała do 462,6 mln zł w 27 r. przy czym najwyższą dynamikę przyrostu inwestycji zanotowano w 25 r. oraz w 27 r. odpowiednio ok. 71% i 52%. W 28 r. wartość inwestycji znów spadła do 42,6 mln zł zobacz wykres 7. 4 Sektor BPO został skazany w Strategii rozwoju Łodzi przygotowanej przez McKinsey Company w 24 r. jako kluczowy dla gospodarki ze względu na profil zatrudnianych pracowników (w założeniu mieli to być wykwalifikowani absolwenci łódzkich uczelni wyższych) oraz tworzenie pozytywnego klimatu biznesowego. 12

Przez cały okres największy udział w inwestycjach miały spółki zajmujące się handlem i naprawą (sekcja G). W rekordowym 27 r. wartość ich inwestycji wyniosła blisko 25 mln zł. Na drugim miejscu znajdowały się na przemian wydatki inwestycyjne spółek sekcji I (transport, magazynowanie i łączność) i sekcji K (obsługa nieruchomości i firm). Początkowo wartości ich inwestycji były relatywnie niewielkie: do 23 r. wahały się na poziomie ok. 1 mln zł rocznie. W latach 24-28 wahały się w granicach 5-1 mln zł. Pozostałe sekcje sektora usługowego miały marginalne znaczenie z wyjątkiem ostatnich dwóch lat 27 i 28, w których spółki zajmujące się pozostałą działalnością usługową (sekcja O) inwestowały po blisko 65 mln zł rocznie. Wykres 7. Wartość inwestycji spółek BIZ w sektorze usługowym w latach 2-28 5 45 4 w mln zł 35 3 25 2 15 1 pozostałe w sektorze III SEKCJA K SEKCJA I SEKCJA G 5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS W strukturze wydatków inwestycyjnych według celu dominowały zakupy nowych obiektów majątkowych, ale ich udział był niższy niż w spółkach przemysłowych zobacz wykres 8. Większy był natomiast udział wydatków na zakup używanego rzeczowego majątku trwałego 13

w latach 24-25 stanowiły one nawet ponad 2%. W pozostałych latach ich udział wynosił 1-17% i tylko w 21 wyniósł zaledwie 5%. Wydatki na ten cel generowane były przez spółki sekcji G i K w różnych proporcjach: początkowo, tj. do 23 r. oraz w 28 r. większy udział miały podmioty zajmujące się handlem i naprawami (sekcja G), a od 24 r. do 27 r. przeważały wydatki podmiotów obsługujących nieruchomości i firmy (sekcja K). W 24 r. 1% udziału miały także spółki transportowe i telekomunikacyjne (sekcja I), w 27 r. 7%, a w ostatnim, 28 r. 15%. Zakupy nierzeczowego majątku trwałego miały charakter przypadkowy tylko w roku 21 oraz 27 i 28 ich udział w sumie inwestycji sektora usługowego był znaczący: odpowiednio 16%, 11% i 4,6%. W 21 r. praktycznie całość wydatków na ten cel, tj. 21 mln zł, poniosły spółki sekcji G (handel i naprawy), w 27 r. blisko połowę z 5 mln zł wygenerowały spółki sekcji O (pozostała działalność usługowa), co stanowiło 35% wartości inwestycji tej sekcji 5, ok. 4% spółki sekcji K (obsługa nieruchomości i firm), a pozostałą część spółki sekcji G (handel i naprawy). W 28 r. 14 mln zł. z 18,4 mln zł. zainwestowały spółki sekcji G, 3 mln zł. spółki sekcji K a pozostałą część podmioty sekcji I (transport, magazynowanie i łączność). W pozostałych latach udział wydatków na zakup aktywów niematerialnych w sektorze usługowym nie przekraczał 1-3% (i 6 mln zł). 5 Jest to o tyle nietypowe, że w żadnej innej sekcji nie zanotowano tak wysokiego udziału wydatków na pozyskanie nierzeczowego majątku trwałego. 14

Wykres 8. Wydatki inwestycyjne spółek BIZ w sektorze usługowym według przeznaczenia w latach 2-28 w mln zł 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 wydatki na zakup nierzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup używanego rzeczowego majątku trwałego wydatki na zakup nowych obiektów majątkowych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Łodzi Przeciętne wartości inwestycji na spółkę BIZ W latach 2-28 zmieniała się zarówno liczba spółek inwestujących, jak i wartość inwestycji. Generalnie, w pierwszym okresie tj. do 23 r. można było zaobserwować stagnację, a nawet regres działalności inwestycyjnej spółek BIZ, a po 23 nastąpił jej dynamiczny rozwój. Dlatego, aby zbadać rzeczywiste zaangażowanie w działalność inwestycyjną poszczególnych przedsiębiorstw, warto także zwrócić uwagę na przeciętne wydatki inwestycyjne w przeliczeniu na spółkę, która taką działalność prowadziła. Wykres 9 przedstawia przeciętne wartości inwestycji w takim właśnie ujęciu. Zasadniczo tendencja zmian wartości przeciętnych 15

inwestycji na spółkę była taka sama, jak wartości inwestycji ogółem do 23 r. przeciętne wydatki spadały z 2,4 mln zł do 1,3 mln zł, a następnie dynamicznie wzrastały do 4,8 mln zł w 28 r. Przeciętne wydatki spółek przemysłowych były w całym okresie wyższe niż średnio dla wszystkich podmiotów o ok. 6% (a także dynamiczniej wzrastały w ostatnim okresie), a spółek usługowych niższe o ok. 6-7%. Wykres 9. Przeciętne wartości wydatków inwestycyjnych na spółkę inwestującą według sektorów w latach 2-28 8 7 6 5 w mln zł 4 3 2 1 OGÓŁEM SEKTOR II SEKTOR III Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Przeciętne wydatki inwestycyjne na inwestującą spółkę przemysłową wynosiły w 2 r. 3,8 mln zł, do 23 r. spadały do poziomu ok. 2 mln zł, a następnie dynamicznie wzrastały blisko czterokrotnie do poziomu 7,8 mln zł w 28 r. Wśród spółek przemysłowych najwyższe wydatki inwestycyjne ponosiły spółki sekcji D (przetwórstwo przemysłowe). Były one minimalnie wyższe od wartości dla całego sektora II. W latach dynamicznego wzrostu wynosiły odpowiednio: blisko 4,5 mln zł w 24 r., 5,3 mln zł w 25 r., 16

ponad 5,7 mln zł w 26 r., 7,2 mln zł w 27 r. 8,1 mln zł w 28 r. Wartości przeciętnych inwestycji na spółkę w różnych działach sekcji D były bardzo zróżnicowane i zwłaszcza w przypadku działów o najwyższych wartościach nakładów bardzo się wahały. Największych inwestycji dokonały spółki zajmujące się produkcją wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26), metalowych wyrobów gotowych z wyjątkiem maszyn (dział 29): odpowiednio w 24 r. i w 25 roku przeciętne nakłady wyniosły ok. 25 mln zł na spółkę i były to najwyższe, w całej badanej grupie, jednostkowe nakłady inwestycyjne. Producenci wyrobów metalowych przeznaczyli je praktycznie w całości na zakup nowego majątku trwałego, a spółki wytwarzające wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych w połowie wydatkowali je na zakup używanego majątku rzeczowego. Znaczące nakłady poniosły także spółki zajmujące się produkcją wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25) a także instrumentów medycznych, precyzyjnych, optycznych i zegarków (dział 33). W pozostałych gałęziach przemysłu jednostkowe roczne nakłady inwestycyjne nie przekraczały poziomu 1 mln zł na spółkę. Najniższe wydatki inwestycyjne ponosiły spółki odzieżowe maksymalnie było to 1,2-1,3 mln zł. Zaskakująco niskie były także przeciętne wydatki inwestycyjne spółek budowlanych (sekcja F) tylko w 28 r. przekroczyły one wartość 1 mln zł. (wyniosły 1,3 mln zł), a poprzednich latach oscylowały wokół 7 tys. zł. W sektorze usługowym najbardziej wyróżniały się przeciętne nakłady inwestycyjne spółek sekcji I (transport, magazynowanie i łączność). W 2 r. wyniosły 2,1 mln zł, w kolejnych latach zbliżone były do wartości przeciętnych dla sektora III, ale już w 24 r. były dwukrotnie wyższe niż przeciętna (tj. 1,4 mln zł), a w 25 r. i 26 r. osiągnęły rekordową wartość 5,3 mln zł. oraz 5,9 mln zł. (i praktycznie w całości przeznaczone były na zakup nowych rzeczowych aktywów trwałych). W 27 r. o 28 r. były już znacznie niższe, ale nadal powyżej średniej dla 17

sektora tj. 2,7 mln zł i 2,4 mln zł. W pozostałych sekcjach sektora usługowego wartości przeciętnych inwestycji na spółkę nie odbiegały zasadniczo od wartości średnich. Wyjątkiem są jedynie nakłady spółkę w sekcji O (pozostała działalność usługowa) w latach 27 i 28 wzrosły one do poziomu 1 mln zł i 11 mln zł. Warto jednak zauważyć, że generalnie, przeciętne nakłady inwestycyjne spółek usługowych były znacznie niższe niż spółek przemysłowych. Spółki małe, średnie i duże inwestowały przeciętnie dużo więcej niż spółki mikro różnicę przedstawia wykres 1. Nie jest to zaskakujące zważywszy na ogólne zasoby finansowe spółek mikro i pozostałych grup wielkości podmiotów. Wykres 1. Przeciętna wartość inwestycji na spółkę wg klas wielkości w latach 1999-28 7 6 5 w mln. zł 4 3 2 1 1999 ogółem spółki zatrudniające do 9 osób spółki zatrudniające powyżej 9 osób Źródło: opracowanie własne na podstawie: Działalność gospodarcza spółek z udziałem kapitału zagranicznego za lata 1999-28, GUS, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 29, 28, 27, 26, 25, 24, 23, 22, 21, 2, tabl. 23 Zauważyć można jednak, iż spółki zatrudniające powyżej 9 osób dużo większą część swoich inwestycji przeznaczały za zakup nowego majątku trwałego niż mikroprzedsiebiorstwa. Przedstawia to wykres 11. Można to również tłumaczyć dostępnością środków finansowych i ogólną wartością nakładów inwestycyjnych. Są one bardzo ograniczone w porównaniu z 18

podmiotami większymi, zatem spółek mikro nie stać na zakup nowego majątku w takich rozmiarach, w jakich robią to podmioty większe. Wykres 11. Udział wydatków na nowy majątek trwały w ogólnych wydatkach inwestycyjnych wg klas wielkości podmiotu w latach 1999-26 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% ogółem spółki mikro (zatrudniające do 9 osób) spółki zatrudniające powyżej 9 osób Źródło: opracowanie własne na podstawie: Działalność gospodarcza spółek z udziałem kapitału zagranicznego za lata 2-28, GUS, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 29, 28, 27, 26, 25, 24, 23, 22, 21, Tabl. 23 Nakłady inwestycyjne na zatrudnionego w spółkach BIZ Analizując poziom inwestycji podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego warto zwrócić uwagę na średnie wartości nakładów inwestycyjnych w przeliczeniu na pracownika (wykres 12). One bowiem oddają rzeczywistą kapitałochłonność produkcji oraz wskazują poziom unowocześniania miejsc pracy. W okresie 2-23 przeciętna wartości inwestycji na pracownika spadała zarówno w całej grupie spółek, jak i w poszczególnych sektorach. W kolejnych latach można zaobserwować 19

znaczne ożywienie inwestycyjne średnia wartość inwestycji na zatrudnionego wzrosła ponad dwuipółkrotnie z 16,5 tys. zł. w 23 r. do 42 tys. zł. w 27 r. i 38 tys. zł w 28 r. Wynik ten generowany był przede wszystkim przez spółki przemysłowe (sektor II), których nakłady inwestycyjne na pracownika po 23 r. wzrastały aż do 48,6 tys. zł. w 28 r. Wykres 12. Nakłady inwestycyjne na zatrudnionego w spółkach BIZ w latach 2-28 w tys. zł 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 OGÓŁEM sektor II sektor III Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W spółkach usługowych (sektor III), wartości nakładów inwestycyjnych na pracownika były przeciętnie dużo niższe niż w spółkach przemysłowych, choć bliższa analiza poszczególnych sekcji nie daje tak jednoznacznych wniosków. Dla przykładu, nakłady inwestycyjne w spółkach zajmujących się transportem, magazynowaniem i łącznością (sekcja I) nierzadko przekraczały poziom wydatków na zatrudnionego w spółkach przetwórstwa przemysłowego (sekcja D) w 25r. wyniosły aż 112 tys. zł. na pracownika. Wyjątkowo wysokie były także nakłady w spółkach sekcji O (pozostała działalność usługowa) w latach 27-28. Szczegóły przedstawia 2

tabela 3. Tabela 3. Przeciętne wartości nakładów inwestycyjnych na zatrudnionego w spółkach BIZ według sekcji PKD w latach 2-28 w tys. zł. 2 21 22 23 24 25 26 27 6 28 OGÓŁEM 3,6 24,7 17,1 16,6 3,5 36,5 36,2 42, 38,2 SEKCJA D 3,8 25,7 18,3 16,1 34,5 4,5 4,4 47, 48,8 SEKCJA F 24,5 19,4 5,7 11,9 24,1 1,3 17,5 1,2 28,3 sektor II 3,7 25,6 18,1 16,4 34,4 39,1 4,3 47,5 48,6 SEKCJA G 27,4 26,5 13,4 19,6 16,1 18,2 23,3 3,1 2,8 SEKCJA H, 1,,,, 51,2 18,6 2,9 2,9 SEKCJA I 65,7 1,2 15,5 9,9 4,7 112,1 74,4 32,9 28, SEKCJA K 22,9 11,6 9, 12,4 17,4 2,5 9,6 16,6 6,7 SEKCJA O 17,9 5,9 16, 23,3 13,7 23,8 35, 186,8 124,5 sektor III 3,7 21, 13,2 17,4 18, 27,6 23,9 28,3 17, Na czerwono zaznaczono najwyższe wartości wskaźnika Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Działalność inwestycyjna jednostek lokalnych podmiotów BIZ zarejestrowanych w innych województwach Wydatki inwestycyjne jednostek lokalnych podmiotów BIZ, które zarejestrowane są w innych województwach wykazywały podobną tendencję, jak spółki BIZ zarejestrowane w regionie łódzkim. W pierwszym okresie tj. do 24 r. zmniejszały się z niespełna 538 mln zł. do 141 mln zł, a w kolejnych latach regularnie wzrastały do poziomu 75,5 mln zł. w 28 r. Udział spółek przemysłowych w inwestycjach był początkowo mniejszościowy: w 2 r. wynosił 36%, w 21 r. 12%, w kolejnych trzech latach odpowiednio 4%, 45% i 43%. Od 25 r. wartość 6 Dla porównania: w 27 r. przeciętne wartości inwestycji na pracownika w spółkach z kapitałem zagranicznym w całym kraju wynosiły 37,9 tys. zł., w spółkach przetwórstwa przemysłowego 32 tys. zł, w handlu i naprawach 29 tys. zł, w spółkach transportowych i magazynowych 157,4 tys. zł. a w obsłudze nieruchomości i firm 1 tys. zł. 21

inwestycji jednostek lokalnych spółek przemysłowych była większa niż usługowych. W 25 r. i 27 r. stanowiła 7% wszystkich wydatków inwestycyjnych jednostek lokalnych BIZ zobacz wykres 13. Wykres 13. Wartość inwestycji w nowy majątek trwały w jednostkach lokalnych spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach w latach 2-28 8 7 6 w mln zł 5 4 3 SEKTOR III SEKTOR II 2 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Nakłady inwestycyjne jednostek lokalnych podmiotów w sektorze II były niemal wyłącznie generowane przez spółki sekcji D (przetwórstwo przemysłowe) zobacz tabela 4. Jednakże udział poszczególnych działów był w kolejnych latach bardzo zróżnicowany trudno jednoznacznie wskazać, która gałąź przemysłu ponosiła przeciętnie największe nakłady inwestycyjne: w 2 r. największy udział w wydatkach sekcji D miały wytwarzające wyroby z 22

metalu (dział 28) było to ponad 61 mln zł, a następnie spółki produkujące wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26) blisko 54 mln zł, wysokie były także nakłady spółek branży papierniczej (dział 2 i 21) 29,4 mln zł oraz spożywczej (dział 16) 25 mln zł; w 21 r. wydatki były rozłożone bardziej równomiernie pomiędzy wszystkie gałęzie, choć największe nakłady poniosły spółki branży spożywczej (dział 15) ponad 15 mln zł i chemicznej (dział 24) ponad 1 mln zł; w 22 r. ponad 4% łącznej wartości inwestycji jednostek lokalnych spółek sekcji D wygenerowały spółki spożywcze (dział 15) 42,6 mln zł; w 23 r. wydatki ponoszone były względnie równomiernie największy 25% udział miały jednostki branży spożywczej (dział 15) 33,4 mln zł, niewiele mniej, 28,8 mln zł, zainwestowały jednostki wytwarzające maszyny i aparaturę elektryczną oraz aparaty radiowe, telekomunikacyjne i optyczne (dział 31 i 32), a nieco ponad 21 mln zł wyniosły nakłady producentów maszyn i urządzeń (dział 29); w 24 r. wydatki sekcji D zdominowane były (w blisko 85%) przez producentów wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25), którzy zainwestowali 5 mln zł; w 25 r. ponad połowę łącznych nakładów poniosły jednostki lokalne spółek branży spożywczej 81 mln zł, a po ok. 3 mln zł zainwestowały jednostki lokalne producentów wyrobów chemicznych (dział 24) oraz wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25). w 26 r. największe wydatki inwestycyjne (7 mln zł) ponieśli producenci maszyn i urządzeń (dział 29), a następnie producenci wyrobów chemicznych (dział 24) oraz wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25) odpowiednio 25,8 mln zł oraz 2 mln zl; w 27 r. wydatki znów były bardziej równomiernie ponoszone przez jednostki 23

różnych branży: 65 mln zł zainwestowali wytwórcy wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25), 62 mln zł maszyn i urządzeń (dział 29), 38 mln zł maszyn i aparatury elektrycznej (dział 31), po 28 mln zł zainwestowały spółki branży spożywczej (dział 15) oraz producenci wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26) a 26 mln zł jednostki lokalne podmiotów branży metalowej (dział 27 i 28) w ostatnim, 28 r. największy udział miały podmioty produkujące maszyny i aparaturę elektryczną (dział 31) 15 mln zł, a także producenci żywności i napojów (dział 15) oraz wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25) po ok. 8 mln zł. Wartości nakładów inwestycyjnych jednostek lokalnych spółek budowlanych miały marginalne znaczenie. Najwięcej, 2 mln zł, zainwestowały w 23 r., następnie 1,2 mln zł. w 2 r. a 76 tys. zł. w 28 r. Tabela 4. Nakłady inwestycyjne w jednostkach lokalnych podmiotów BIZ w latach 2-28 w tys. zł OGÓŁEM 537 792 492 641 252 551 32 599 141 72 227 685 315 711 44 32 75 619 SEKTOR II 193 722 6 353 11 83 144 449 6 445 164 566 158 86 313 447 436 991 w tym: sekcja D 192 481 59 852 1 998 142 37 59 699 153 354 157 957 278 693 43 65 SEKTOR III 344 7 432 288 151 468 176 15 8 627 62 921 156 95 126 873 268 628 w tym: sekcja G 61 254 52 878 49 182 81 622 9 6 3 499 63 514 43 158 184 15 sekcja H 6 412 1 7 2 18 4 585 1 61 2 26 8 751 2 752 6 313 sekcja I 271 796 284 838 92 965 84 816 58 83 47 63 38 291 29 835 61 77 sekcja K 4 69 92 872 7 141 5 127 2 8 2 829 41 882 39 573 3 558 sekcja M+N - - - - 7 459 4 868 1 116 3 3 83 sekcja O - - - - 364 2 636 3 351 11 552 1 492 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS 24

W sektorze usługowym, najwięcej wydatków na cele inwestycyjne ponosiły jednostki lokalne spółek sekcji I (transport, magazynowanie i łączność) zobacz tabela 4 i wykres 14. W latach 2, 24 i 25 ich udział w łącznej wartości inwestycji sektora III wynosił około 75%, a w 21 r. i 22 r. 61-66%. Tylko w ostatnich trzech latach, tj. 26-28, udział tej grupy podmiotów zmniejszył się do poziomu niespełna 25%. Warto jednak zauważyć, że w całym badanym okresie inwestycje jednostek lokalnych spółek sekcji I generowane były praktycznie wyłącznie przez podmioty zajmujące się łącznością i telekomunikacją (dział 64). Pozostałe grupy podmiotów (z działów 6-63) praktycznie nie ponosiły wydatków inwestycyjnych. Wykres 14. Struktura nakładów inwestycyjnych w jednostkach lokalnych podmiotów BIZ w sektorze usługowym w latach 2-28 45 4 w mln zł 35 3 25 2 15 pozostałe w sektorze III sekcja K sekcja I sekcja G 1 5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Nakłady inwestycyjne podmiotów zajmujących się handlem i naprawami (sekcja G) były względnie stabilne na poziomie ok. 4-6 mln zł, z wyjątkiem lat 23-25 oraz 28 r. Największych inwestycji dokonywały podmioty zajmujące się handlem hurtowym w latach 25

2 i 28 ich udział w nakładach sekcji G wynosił ok. 6%, w latach 21, 24 i 25 ok. 85%, a w latach 27, 22, 23 odpowiednio 9%, 95% i 99%. Jednostki lokalne podmiotów zajmujących się obsługą nieruchomości i firm (sekcja K) inwestowały większe kwoty jedynie w latach 21 oraz 26-27. W 21 r. były to inwestycje podmiotów zajmujących się leasingiem operacyjnym maszyn i urządzeń, także samochodów (dział 71) oraz podmiotów zapewniających obsługę informatyczną (dział 72). W latach 26-27 inwestowały głównie jednostki lokalne podmiotów z działu 74 (działalność usługowa w zakresie doradztwa, rozliczeń i księgowości, marketingu, sprzątania i ochrony, call center, itp.) Nakłady inwestycyjne ponoszone w jednostkach lokalnych podmiotów BIZ zarejestrowanych w innych województwach w przeliczeniu na pracownika wahały się przeważnie w granicach 2-3 tys. zł i nie odzwierciedlały tej samej tendencji, co nakłady na pracownika ponoszone przez podmioty zarejestrowane w województwie łódzkim. W jednostkach lokalnych początkowo nakłady te wynosiły przeciętnie ok. 38 tys. zł, następnie spadły do 2 tys. zł w 22 r., wzrosły do 27 tys. zł w 24 r., znów spadły do 22,4 tys. zł w 25 r. a potem rosły do 3 tys. zł w 28 r. Szczegółowo przedstawia to wykres 15. Wartości nakładów na pracownika w poszczególnych sektorach gospodarki wahały się znacznie względem wartości średnich. W latach 21-23 nakłady ponoszone przez spółki przemysłowe były niższe niż ogółem, co jest nietypowe, gdyż przeważnie to właśnie działalność spółek przemysłowych jest bardziej kapitałochłonna i wymaga większych nakładów inwestycyjnych także w przeliczeniu na pracownika. 26

Wykres 15. Wartości przeciętnych nakładów inwestycyjnych na pracownika w jednostkach lokalnych podmiotów BIZ według sektorów w latach 2-28 w tys. zł. 6 5 4 3 2 1 OGÓŁEM SEKTOR II SEKTOR III Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Wydatki inwestycyjne w przeliczeniu na pracownika w jednostkach lokalnych spółek przetwórstwa przemysłowego (sekcja D) były w całym okresie minimalnie wyższe (o ok. 1-6%) niż w całym sektorze II. Najniższe wartości nakładów poniesiono w 21 r. i było to przeciętnie ok. 1 tys. zł. na pracownika, a najwyższe w 25 r. ponad 54 tys. zł. Wysokie wartości przeciętnych nakładów w całej sekcji D są wynikiem przede wszystkim pojedynczych wysokich wartości nakładów w niektórych działach, a nie bardziej ogólnej tendencji zobacz tabela 5. 27

Tabela 5. Przeciętne wartości nakładów inwestycyjnych na pracownika w jednostkach lokalnych podmiotów BIZ w przetwórstwie przemysłowym w latach 2-28 w tys. zł sekcja D 39,8 1, 16,9 2,2 32,1 54,2 28, 34, 38,3 produkcja artykułów spożywczych i napojów (dział 15) 18,4 7,1 19,4 14,4 6,6 224,4 3,3 19,2 43, Włókiennictwo i produkcja odzieży (działy 17+18) 4,4 3,8 8,7 15,9 - - - - 3,4 działalność wydawnicza, poligraficzna i reprodukcja 11,8 5,2 2,7 4,8-5, 6,1,2 4,1 (dział 22) produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych (dział 24 ) - 25,3 12,3 7,4 11,6 39,4 42,2 19,4 23,2 produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25 ) 2,1 2, 43,2 44, 145,3 52,7 29,8 57,2 43,8 produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetal. (dział 26 ) 199,7 29,4 26, 27,4 7,4 16,1 97,7 75,2 27, Produkcja metali oraz wyrobów metalowych z wyjątkiem maszyn (działy 27+ 28) 15,4 19,1 42,7 32,1-22,2 13,3 86,2 15,6 produkcja maszyn i urządzeń (dział 29) 2,1 2,1 6,7 37,2 - - 67,8 54,7 36,5 produkcja maszyn i aparatury elektrycznej oraz sprzętu i aparatów radiowych, telewizyjnych i komunikacyjnych (dział 31+32) 23,8 32,3 13,6 27,5 3, 26,3-18,2 36,6 Na czerwono zaznaczono najwyższe wartości wskaźnika Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Przeciętne nakłady inwestycyjne na pracownika w sektorze III zmniejszyły się poziomu 38 tys. zł w 2 r. i 57 tys. zł w 21 r. do ok. 2 tys. zł. w latach 26-28 zobacz wykres 16. W rekordowym 21 r. bardzo wysokie nakłady poniosły przede wszystkim jednostki lokalne spółek w sekcji K (obsługa nieruchomości i firm). W kolejnych latach nakłady jednostek z tej grupy były najniższe w całym sektorze usługowym. Jednostki zajmujące się transportem, magazynowaniem i łącznością inwestowały w trzyletnich cyklach: wzrost wartości nakładów na pracownika i w kolejnych dwóch latach spadek (lata 21-23; 24-26; ). Generalnie jednak wartości te zmniejszały się i w 28 r. wynosiły nieco ponad 15,5 tys. zł wobec 72,5 tys. zł. w rekordowym 21 r. Odwrotną tendencję można zaobserwować w sekcji G (handel i 28

naprawy). W pierwszych trzech latach badania nakłady w jednostkach lokalnych wynosiły ponad 2 tys. zł, a w 28 r. było to blisko 5 tys. zł. Wykres 16. Wartości przeciętnych nakładów inwestycyjnych na pracownika w jednostkach lokalnych podmiotów BIZ w sektorze usługowym w latach 2-28 w tys. zł. 14 12 1 8 6 4 2 sekcja G SEKTOR III sekcja I sekcja K Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Łączne nakłady inwestycyjne spółek BIZ zarejestrowanych w województwie łódzkim i jednostek lokalnych podmiotów zarejestrowanych w innych województwach Ogółem, suma wartości inwestycji dokonywanych przez spółki BIZ zarejestrowane w województwie łódzkim i jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach wzrosła z ok. 1,6 mld zł w 2 r. do blisko 3,3 mld zł w 28 r., przy czym w latach 22-23 wartości te były najniższe 83 mln zł. i 91 mln zł. Analiza danych pochodzących wyłącznie ze spółek zarejestrowanych w województwie sprawiłaby, że w latach 2-24 wartości byłyby niedoszacowane nawet o ok. 1/3, a w następnych latach o kilkanaście 29

procent, aż do 2% w 28 r. szczegółowo udział obu grup podmiotów BIZ w nakładach inwestycyjnych przedstawia tabela 6 i wykres 17. Tabela 6. Udział spółek BIZ zarejestrowanych w województwie łódzkim i jednostek lokalnych spółek zarejestrowanych w innych województwach w wartości nakładów inwestycyjnych w latach 2-28 OGÓŁEM (w mln zł) 1 626,1 1 329,9 828,6 91,1 1 329,9 1 889,2 2 152,4 2 844,5 3 29,9 z tego: spółki BIZ zarejestrowane w woj. łódzkim 66,9% 63,% 69,5% 64,4% 89,4% 87,9% 85,3% 84,5% 78,6% jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach 33,1% 37,% 3,5% 35,6% 1,6% 12,1% 14,7% 15,5% 21,4% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Wykres 17. Wartości nakładów inwestycyjnych podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w województwie łódzkim w latach 2-28 3,5 3, 2,5 w mld zł 2, 1,5 1,,5, jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach spółki BIZ zarejestrowane w woj. łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS 3

W sektorze przemysłowym wartość rocznych wydatków inwestycyjnych początkowo wynosiła nieco ponad 1 mld zł. W kolejnych latach wydatki zmniejszały się do poziomu ok. 59 mln zł w 22 r. i 23 r., a następnie regularnie wzrastały do blisko 2,6 mld zł. w 28 r. Udział nakładów inwestycyjnych jednostek lokalnych był jednak dużo niższy niż przeciętnie w grupie wszystkich podmiotów BIZ. W przemyśle to głównie podmioty zarejestrowane w województwie ponosiły wydatki inwestycyjne zobacz wykres 18. Wykres 18. Wartości nakładów inwestycyjnych podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w sektorze przemysłowym w województwie łódzkim w latach 2-28 3, 2,5 2, w mld zł 1,5 1,,5, jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach spółki BIZ zarejestrowane w woj. łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS W sektorze usługowym natomiast, udział inwestycji generowanych przez jednostki lokalne podmiotów BIZ zarejestrowanych w innych województwach był bardzo duży, w latach 2-24 przekraczał nawet 5% - zobacz wykres 19. Dzięki temu ogólne wartości nakładów inwestycyjnych sektora III były znacznie wyższe niż pokazują publikowane dane GUS i wynosiły w latach 2-21 ok. 55 mln zł, w 23 r. spadły wprawdzie znacząco do ok. 24 mln zł, ale w kolejnych latach (z wyjątkiem 24 r.) wzrastały do 67 mln zł w 28 r. 31

Wykres 19. Wartości nakładów inwestycyjnych podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w sektorze usługowym w województwie łódzkim w latach 2-28 7 w mln zł 6 5 4 3 2 1 36% 64% 77% 32% 18% 34% 21% 4% 64% 58% 23% 36% 48% 68% 82% 66% 79% 6% jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach spółki BIZ zarejestrowane w woj. łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Inna jest także struktura inwestycji według sekcji zobacz tabela 7. W pierwszych dwóch latach badanego okresu połowę inwestycji generowały spółki sekcji I (transport, magazynowanie i łączność), na drugim miejscu (ok. 3%) plasowały się inwestycje spółek sekcji G (handel i naprawy). Te dwie grupy podmiotów dominowały w strukturze inwestycji do 26 r. (a spółki sekcji G do 28 r.), ale od 24 r. regularnie wzrastał udział wydatków inwestycyjnych spółek sekcji K (obsługa nieruchomości i firm). W 27 r. generowały one blisko ¼ inwestycji całego sektora. 32

Tabela 7. Wartość i struktura nakładów inwestycyjnych usługowych spółek z udziałem kapitału zagranicznego (sektor III) w województwie łódzkim według sekcji w latach 2-28 Sektor III (w mln zł) 541, 563,7 238, 32,9 248,1 349, 462, 589,5 671,3 w tym: sekcja G 34,7% 29,2% 46,9% 59,7% 38,1% 3,5% 47,6% 48,% 58,3% sekcja I 59,5% 52,1% 44,6% 3,8% 34,5% 43,9% 28,7% 14,5% 17,1% sekcja K 3,9% 18,1% 5,5% 6,1% 22,1% 2,6% 18,% 24,1% 11,5% pozostałe 1,9%,6% 3,1% 3,4% 5,3% 5,1% 5,7% 13,4% 13,1% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS W poszczególnych sekcjach sektora usługowego relacja nakładów generowanych przez spółki BIZ zarejestrowane w województwie łódzkim i jednostki lokalne spółek zarejestrowanych poza województwem była różna szczegółowo przedstawiają to wykresy 2. Wykres 2. Wartości nakładów inwestycyjnych podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w wybranych sekcjach sektora usługowego w województwie łódzkim w latach 2-28 4 35 Sekcja G 11 1 9 Sekcja H 3 8 w mln zł 25 2 15 1 w mln zł 7 6 5 4 3 2 5 1 33

Sekcja I Sekcja K 35 3 14 w mln zł 25 2 15 w mln zł 12 1 8 6 1 4 5 2 jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach spółki BIZ zarejestrowane w woj. łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS W sekcji G (handel i naprawy) oraz sekcji K (obsługa nieruchomości i firm) dominowały inwestycje spółek zarejestrowanych w województwie, natomiast w sekcji H (hotelarstwo i gastronomia) oraz I (transport, magazynowanie i łączność) przeważały inwestycje jednostek lokalnych (w sekcji I wyjątkiem były lata 25-27). Generalnie można jednoznacznie stwierdzić, że we wszystkich przypadkach, uwzględnienie wydatków generowanych przez jednostki lokalne zasadniczo zmienia obraz działalności inwestycyjnej spółek z udziałem kapitału zagranicznego w województwie łódzkim. 34

Aneks 1. Klasyfikacja PKD 24 (sektory, sekcje i działy) SEKTOR I ROLNICZY SEKCJA A ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO 1 rolnictwo, łowiectwo, włączając działalność usługową 2 leśnictwo, włączając działalność usługową SEKCJA B RYBACTWO 5 rybactwo, włączając działalność usługową SEKTOR II PRZEMYSŁOWY SEKCJA C GÓRNICTWO 1 górnictwo węgla kamiennego i brunatnego (lignitu); wydobywanie torfu 11 górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego, włączając działalność usługową 12 górnictwo rud uranu i toru 13 górnictwo rud metali 14 pozostałe górnictwo SEKCJA D PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE 15 produkcja artykułów spożywczych i napojów 16 produkcja wyrobów tytoniowych 17 włókiennictwo 18 produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich 19 produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych 2 produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (z wyłączeniem mebli), wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania 21 produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru 22 działalność wydawnicza; poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji 23 wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych 24 produkcja wyrobów chemicznych 25 produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych 26 produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych 27 produkcja metali 28 produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń 29 produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana 3 produkcja maszyn biurowych i komputerów 31 produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej niesklasyfikowana 35

32 produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych 33 produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków 34 produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep 35 produkcja pozostałego sprzętu transportowego 36 produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana 37 przetwarzanie odpadów SEKCJA E WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, GAZ, WODĘ 4 wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę 41 pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody SEKCJA F BUDOWNICTWO 45 budownictwo SEKTOR III USŁUGOWY SEKCJA G HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDOW SAMOCHODOWYCH, MOTOCYKLI ORAZ ARTYKUŁOW UŻYTKU OSOBISTEGO I DOMOWEGO 5 sprzedaż, obsługa i naprawa pojazdów samochodowych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych 51 handel hurtowy i komisowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi, motocyklami 52 handel detaliczny, z wyłączeniem sprzedaży pojazdów samochodowych, motocykli; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego SEKCJA H HOTELE I RESTAURACJE 55 hotele i restauracje SEKCJA I TRANSPORT, GOSPODARKA MAGAZYNOWA I ŁĄCZNOŚĆ 6 transport lądowy; transport rurociągowy 61 transport wodny 62 transport lotniczy 63 działalność wspomagająca transport; działalność związana z turystyką 64 poczta i telekomunikacja SEKCJA J POŚREDNICTWO FINANSOWE 65 pośrednictwo finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalno- rentowych 66 ubezpieczenia oraz fundusze emerytalno- rentowe, bez gwarantowanej prawnie opieki społecznej 67 działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i ubezpieczeniami 36

SEKCJA K OBSŁUGA NIERUCHOMOŚCI, WYNAJEM I USŁUGI ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 7 obsługa nieruchomości 71 wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego 72 informatyka 73 działalność badawczo-rozwojowa 74 działalność gospodarcza pozostała SEKCJA L ADMINISTRACJA PUBLICZNA I OBRONA NARODOWA; OBOWIĄZKOWE UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I POWSZECHNE UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE 75 administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne SEKCJA M EDUKACJA 8 edukacja SEKCJA N OCHRONA ZDROWIA I POMOC SPOŁECZNA 85 ochrona zdrowia i pomoc społeczna SEKCJA O DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA KOMUNALNA, SPOŁECZNA I INDYWIDUALNA, POZOSTAŁA 9 odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, gospodarowanie odpadami, pozostałe usługi sanitarne i pokrewne 91 działalność organizacji członkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowana 92 działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem 93 działalność usługowa pozostała SEKCJA P GOSPODARSTWA DOMOWE ZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKOW 95 gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników 96 gospodarstwa domowe produkujące wyroby na własne potrzeby 97 gospodarstwa domowe świadczące usługi na własne potrzeby SEKCJA Q ORGANIZACJE I ZESPOŁY EKSTERYTORIALNE 99 organizacje i zespoły eksterytorialne 37