POPARCIE DLA CZLONKOSTWA POLSKI W NATO W TYDZIEN PO ROZPOCZECIU WOJNY W JUGOSLAWII W badaniu, przeprowadzonym w tydzien po rozpoczeciu przez NATO interwencji zbrojnej w Jugoslawii, stwierdzono, ze: Zmniejszyl sie odsetek osób, dla których czlonkostwo Polski w NATO jest sprawa obojetna. Wojna NATO sprawila, ze kwestia oceny przynaleznosci Polski do NATO przybrala na wyrazistosci i sklonila czesc ludzi do zajecia stanowiska w tej kwestii. Erozji grupy obojetnych towarzyszyl przyrost zarówno zwolenników, jak i przeciwników czlonkostwa Polski w NATO. W sumie nastapil drobny wzrost poparcia, stanowi on kontynuacje trendu. Wysokie poparcie Polaków dla czlonkostwa Polski w NATO okazalo sie stabilne, a jego powolny wzrost nie zostal zahamowany w sytuacji testu, jakim jest wojna w Jugoslawii. Warszawa, kwiecien
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO... 30-31.03. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. * * * Od 1992 r. OBOP badal stosunek spoleczenstwa polskiego do czlonkostwa Polski w NATO. Zawsze na podstawowe pytanie o poparcie dla przystapienia Polski do NATO, zdecydowana wiekszosc odpowiadala twierdzaco, a tylko nieliczni odpowiadali przeczaco. Porównanie odpowiedzi na to pytanie, zadane dwukrotnie w lutym r., przed oficjalnym przyjeciem Polski do NATO (12 marca) oraz w marcu, w tydzien po tym wydarzeniu wskazuje, ze wysokie poparcia dla przystapienia do NATO juz wyzej sie nie podnioslo. Nie zadzialala tu wiec zasada uroku faktów dokonanych, raczej wystapil efekt sufitowy: gdy natezenie opinii w spoleczenstwie osiagnie pewien pulap, to dalsze jej rozpowszechnianie jest juz bardzo trudne. Kwestia czlonkostwa Polski w NATO byla obecna w dyskursie publicznym tak dlugo, ze ludzie zdazyli juz wyrobic sobie na ten temat zdanie i symboliczne wydarzenie jakim bylo oficjalne przystapienie do Paktu moglo juz nie wplywac na ich poglady. Ponadto stwierdzono, ze z przystapieniem do NATO zdecydowana wiekszosc Polaków wiaze nadzieje na trwale bezpieczenstwo Polski, a polowa Polaków obawia sie, ze wstapienie do NATO wciagnie Polske w konflikty z innymi panstwami. Obawy i nadzieje wystepuja obok siebie nie tylko w tym samym spoleczenstwie, ale czesto takze w glowach tych samych ludzi, co czyni poglady na przynaleznosc Polski do NATO zaleznymi od realnych zmian w otoczeniu politycznym. Taka zmiana, realna i dramatyczna, jest interwencja NATO w Jugoslawii, rozpoczeta 24 marca, niespelna dwa tygodnie po przyjeciu Polski do NATO. Sondaz przeprowadzony przez OBOP w dniach 30-31 marca, trzy tygodnie po przyjeciu Polski do NATO i tydzien po rozpoczeciu przez NATO nalotów na Jugoslawie mial pokazac, czy i jak zmienilo sie poparcie Polaków dla czlonkostwa ich kraju w NATO. 1 Mozna bylo sie spodziewac, ze wojna spowoduje zmiane w poziomie poparcia dla czlonkostwa Polski w NATO. Polska natychmiast po wstapieniu do NATO zostala 2
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO... 30-31.03. wlaczona, choc nie bezposrednio, do konfliktu zbrojnego poza granicami NATO, a w dodatku, do momentu badania naloty na Jugoslawie nie tylko nie osiagnely zalozonych celów politycznych, lecz takze dramatycznie zwiekszyly intensywnosc serbskich czystek etnicznych w Kosowie. Potwierdzajac wczesniejsze obawy Polaków, interwencja w Jugoslawii mogla wiec zmniejszyc ich poparcie dla czlonkostwa w NATO. Jednakze interwencja mogla miec takze skutek przeciwny. NATO nie poprzestalo na deklaracjach i grozbach, lecz rozpoczelo wojne w obronie praw czlowieka, co moglo umocnic przekonanie o wiarygodnosci Paktu jako organizacji zapewniajacej swoim czlonkom bezpieczenstwo. Te dwa, róznokierunkowe wplywy moga sie czesciowo kasowac i spodziewana zmiana w poparciu dla NATO moze byc ich wypadkowa. Poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO przed i po rozpoczeciu wojny w Jugoslawii Czy, ogólnie biorac, jest Pan(i) za czy przeciw naszemu czlonkostwu w NATO? 6-8 lutego 20-22 lutego 20-22 marca dane w proc. 30-31 marca jestem zdecydowanie za 35 33 czlonkostwem Polski w NATO 63 65 jestem raczej za tym 32 37 jest mi to obojetne 22 16 21 14 jestem raczej przeciw jestem zdecydowanie przeciw czlonkostwu Polski w NATO 9 7 6 6 2 3 trudno mi powiedziec 6 8 8 7 róznica miedzy zwolennikami a przeciwnikami czlonkostwa Polski w NATO 54 58 59 61 Wazna zmiana polega na widocznym zmniejszeniu sie odsetka osób, dla których czlonkostwo Polski w NATO jest sprawa obojetna - z 21% do 14%. Ta krystalizacja 1 Sondaz Osrodka Badania Opinii Publicznej z 30 31 marca r., przeprowadzony na reprezentatywnej losowej 1055-osobowej próbie Polaków powyzej 15-go roku zycia. Maksymalny blad statystyczny wynosi +/-3%, przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 3
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO... 30-31.03. opinii oznacza powrót do sytuacji z lutego, kiedy to trwala w Polsce zywa debata nad przyjeciem do NATO. 17 lutego Sejm przyjal ustawe upowazniajaca Prezydenta do ratyfikacji traktatu Pólnocnoatlantyckiego, a nazajutrz Prezydent ja podpisal. Po oficjalnym przyjeciu Polski do Paktu (12 marca) moglo nastapic lekkie zobojetnienie wobec, juz pomyslnie zakonczonej, sprawy naszego czlonkostwa w NATO. Wojna NATO sprawila, ze kwestia oceny przynaleznosci Polski do NATO znowu przybrala na wyrazistosci i czesc ludzi zajela stanowisko w tej sprawie. Poparcie Polaków dla czlonkostwa w NATO bezposrednio po rozpoczeciu interwencji w Jugoslawii bynajmniej nie zmalalo. Erozji grupy obojetnych towarzyszy przyrost zarówno zwolenników, jak i przeciwników Polski w NATO. 9-cio procentowy udzial przeciwników byl juz notowany dwukrotnie w lutym, ale 70-cio procentowe poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO nie bylo notowane. Wzrost poparcia w lutym nastapil w zwiazku z debata wokól przystapienia do NATO, zas wzrost poparcia pod koniec marca - pod wplywem wojny. Pod wplywem debaty przybylo tylko zwolenników, pod wplywem wojny przybylo takze przeciwników. Zmiana netto w stosunku do badania poprzedniego wynosi tylko + 2 punkty, ale stanowi kontynuacje rosnacego trendu. Wysokie poparcie Polaków dla czlonkostwa Polski w NATO okazalo sie stabilne i jego powolny wzrost nie zostal zahamowany w sytuacji niespodziewanego testu, jakim jest wojna w Jugoslawii. * * * W swietle wyników sondazu OBOP dla TAI (opublikowanych w Wiadomosciach i Panoramie TVP 2 kwietnia) zdaniem 63% Polaków wojna w Jugoslawii moze stanowic zagrozenie dla bezpieczenstwa Polski. Dane zebrane w tym sondazu nie dowodza jednak by posiadanie tego przekonania obnizalo znaczaco poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO. Byc moze - tego nie wiemy z naszego badania - wojna w Jugoslawii postrzegana jest przez ogól jako malo zwiazana z tymi celami NATO, które zachecily Polske do staran o przyjecie do Paktu. Byc moze - tego tez nie wiemy - interwencja NATO w Jugoslawii utwierdzila czesc Polaków w przekonaniu o determinacji i wiarygodnosci Paktu, co zrównowazylo negatywne efekty interwencji, krytycznie ocenionej przez duza czesc Polaków (50% Polaków popiera interwencje, 39% - nie popiera). Byc moze tez wyrazniejszy - pozytywny badz negatywny - wplyw 4
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO... 30-31.03. interwencji w Jugoslawii na stosunek do NATO, a wiec i na ocene polskiego czlonkostwa w tym sojuszu wystapi dopiero po pewnym czasie. 5