NATURAL FOREST FOUNDATION ul. Królowej Jadwigi 13/ Giżycko Tel

NATURAL FOREST FOUNDATION ul. Królowej Jadwigi 13/21 11-500 Giżycko Tel. 798 33 52 71 e-mail: fundacja.las.naturalny@gmail.com Giżycko dn. 18.03.2016r. Nadleśnictwo Borki ul. Dworcowa 8A 11-612 Kruklanki Szanowni Państwo, W trakcie tegorocznych prac dotyczących weryfikacji obecności rzadkich gatunków dzięciołów w leśnictwie Knieja Łuczańska, stwierdziliśmy planowanie oraz realizację czynności gospodarczych, które mogą potencjalnie zagrażać stabilności populacji dzięcioła białogrzbietego w Puszczy Boreckiej oraz mogą stać w sprzeczności z poniższymi przepisami i standardami. Przypominamy, że w obliczu długotrwałego problemu dotyczącego wycinki drzew dziuplastych w Nadleśnictwie Borki, istnieje poważne ryzyko utraty certyfikatu FSC. Z powodu zaniedbań w tym zakresie, poczynionych w zeszłych latach, skutkujących wniesieniem licznych uwag stron trzecich rozpatrywanych przez zespół realizujący audyty kontrolne w ramach certyfikacji gospodarki leśnej w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, nakłaniamy do jak najszybszego potraktowania sprawy poważnie. Rekomendujemy przeprowadzenie szkoleń w zakresie rozpoznawania dziupli wykorzystywanych przez ptaki, opracowanie metodyki weryfikacji obecności rzadkich gatunków dzięciołów w wydzieleniu, w którym znajduje się udokumentowane stanowisko oraz realizację działań przewidzianych w zapisach Programu Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Borki, (przy współpracy z lokalnymi ekspertami ornitologami): Ochrona różnorodności biologicznej realizowana jest na podstawie obowiązujących w Lasach Państwowych zarządzeń i instrukcji. Szczegółowe wytyczne znajdują się m. in. w Instrukcji Ochrony Lasu z 2004 r. W celu zachowania trwałości lasu i ciągłości jego funkcji dąży się do ochrony różnorodności biologicznej przez następujące działania: -wyznaczenie i pozostawienie w lesie drzew dziuplastych oraz o małej przydatności użytkowej do ich biologicznej śmierci i naturalnego rozkładu, Prosimy o uwzględnienie naszych uwag i spostrzeżeń. Informujemy również o odkryciu dnia 16 marca 2016r. miejsca stałego przebywania gatunku sóweczki zwyczajnej (Glaucidium passerinum) w leśnictwie Knieja Łuczańska, o czym szerzej poinformujemy w oddzielnym piśmie. 1

1. Zarządzenie nr 16 Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku z dnia 29 kwietnia 2014r. w sprawie procedury monitoringu przyrodniczego oraz oceny wpływu zabiegów gospodarczych na różnorodność biologiczną w lasach: Rozdział III. Ocena Oddziaływania Zabiegów Gospodarczych na Różnorodność Biologiczną Lasów, punkt a. Zasady wykonywania zabiegów gospodarczych: Podczas planowania działań gospodarczych, zarówno odnośnie terminu wykonania zabiegu jak również technologii wykonywania prac, wykorzystuje się następujące dokumenty: 3. Wytyczne nadleśnictw w sprawie zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko leśne podczas działań gospodarczych Wytyczne te należy wprowadzić zarządzeniem nadleśniczego, niezależnie od poprzedniej formy. Dokonując weryfikacji i korekty zapisów należy dopilnować, aby w zarządzeniu były ujęte co najmniej następujące kwestie: -pozostawianie drzew biocenotycznych a więc zgodnie z rozdziałem 3.2 IOL: dziuplaste, z widoczną zgnilizną, częściowo spróchniałe i widocznymi hubami, o nietypowym pokroju, z widocznymi gniazdami ptaków itp. -podczas cięć przygodnych nie usuwa się drzew biocenotycznych (Nie dotyczy drzew zagrażających bezpieczeństwu, szczególnie przy drogach), prace nie mogą powodować uszkodzenia i niszczenia gatunków chronionych Zdjęcie 1-2 54.11185 22.03090 Zdjęcie 3-8 54.11184 22.03139 Zdjęcie 9-11 54.11205 22.03120 Zdjęcie 12-13 54.11211 22.03119 Zdjęcie 14-15 54.11206 22.03.206 Zdjęcie 16-17 54.11351 22.03681 Zdjęcie 18-20 54.11388 22.03734 Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo z wykutą dziuplą- wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewa wycięte 2

-w przypadku występowania rzadkich gatunków chronionych prace gospodarcze należy prowadzić w sposób zapewniający ochronę ich stanowisk -na siedliskach chronionych z I załącznika Dyrektywy Siedliskowej, oraz w przypadku występowania gatunków z II załącznika Dyrektywy Siedliskowej, planując działania gospodarcze należy kierować się Poradnikami ochrony siedlisk i gatunków Zdjęcie 21-30 54f Zniszczony biotop Dendrocoposleucotos 2. Standard FSC 6.1.3. W terenie stosuje się środki mające na celu zmniejszenie lub wyeliminowanie negatywnego wpływu działań gospodarczych na środowisko leśne w wilgotnych typach siedliskowych lasu Zdjęcie 21-30 54f Zniszczony biotop Dendrocopos leucotos 6.2.1. Zarządzający lasami o dużych powierzchniach gromadzą i korzystają z rozpoznanych, skatalogowanych i zaznaczonych na mapach stanowisk gatunków objętych ochroną ścisłą, gatunków z czerwonej księgi, wpisanych na oficjalne listy gatunków chronionych (patrz aneks nr 1), rzadkich siedlisk z Załącznika 1 oraz gatunków priorytetowych z Załącznika 2 Dyrektywy Siedliskowej UE i gatunków wymienionych w Załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej UE i rzadkich siedlisk z zał. 1 dyrektywy Rekomendacja: sprawdzić czy w Kartach Informacji Przyrodniczej zawarte są informacje o stanowisku Dendrocopos leucotos w wydzieleniu (zgodnie z danymi RDOŚ- Mapa 1.). 6.2.3. Pracownicy lub osoby podejmujące decyzje mające wpływ na chronione gatunki i siedliska, znają, rozpoznają i identyfikują je w terenie lub korzystają z wiedzy eksperckiej. Rekomendacja: sprawdzić czy leśniczy dokonał weryfikacji obecności Dendrocopos leucotos w wydzieleniu przed wykonaniem prac gospodarczych. Określić i doprecyzować metodykę weryfikacji Dendrocopos leucotos przez leśniczego, w wydzieleniu przed przystąpieniem do prac gospodarczych. 6.2.4. Działania w stanowiskach gatunków chronionych i siedliskach chronionych są prowadzone przez pracowników lub osoby podejmujące decyzje w sposób nie zagrażający wartościom chronionym, z respektowaniem przepisów prawa. 3

6.3.2. Na terenach, gdzie występują bagienne, łęgowe i wilgotne typy siedliskowe lasu (nizinne, wyżynne i górskie) stosuje się rębnie dostosowane do typu siedliskowego lasu i właściwości gatunków przewidzianych do odnowienia, prowadzące do różnicowania wiekowego i w miarę możliwości strukturalnego. 6.3.3. Na siedliskach podmokłych w miarę możliwości odstępuje się od użytkowania. Zdjęcie 21-30 54f Zniszczony biotop Dendrocopos leucotos 6.3.6. Naturalne elementy ekosystemów leśnych (np.: wykroty, leżanina, drzewa zamierające, martwe stojące drzewa, drzewa dziuplaste, gatunki drzew i krzewów lekko nasiennych i owocodajnych, np. jarzębina, iwa, osika) nie są eliminowane w wyniku gospodarki leśnej, jeżeli nie koliduje to z zasadą powszechnej ochrony lasu oraz ich usuwanie nie zagraża gatunkom i siedliskom będącym przedmiotem ustanowienia form ochrony przyrody. 6.3.7. Nie usuwa się drzew dziuplastych, jeśli nie zagraża to bezpieczeństwu ludzi. Przed wycięciem sprawdza się czy drzewo nie jest dziuplaste. Dba się o zapewnienie w drzewostanach obecności drzew, w których mogą tworzyć się dziuple, na przykład pozostawiając stare drzewa na kolejne pokolenia drzewostanu, zapewniając obecność gatunków, w których tworzą się dziuple (np. wiąz, grab). Zdjęcie 1-2 54.11185 22.03090 Zdjęcie 3-8 54.11184 22.03139 Zdjęcie 9-11 54.11205 22.03120 Zdjęcie 12-13 54.11211 22.03119 Zdjęcie 14-15 54.11206 22.03.206 Zdjęcie 16-17 54.11351 22.03681 Zdjęcie 18-20 54.11388 22.03734 Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo z wykutą dziuplą- wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewo wycięte Dziuplaste drzewa wycięte 6.5.3. Wytyczne dla pracowników terenowych dotyczą technicznych wymogów szlaków operacyjnych (lokalizacja, szerokość, gęstość), obalania drzew, utrzymania bioróżnorodności, stref buforowych, ochrony drzew pozostających, ochrony siedlisk gatunków, projektowania i utrzymania dróg. Rekomendacja: sprawdzić czy leśniczy został poinformowany o obowiązku pozostawiania drzew dziuplastych oraz czy pracownicy ZUL zostali poinstruowani w tym zakresie. 4

Mapa 1. Mapa stanowi załącznik do projektu PZO OSOP Puszcza Borecka i prezentuje lokalizacje między innymi stanowisk dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos. Zespoły Lokalnej Współpracy otrzymały projekt PZO, w tym załączniki z lokalizacją przedmiotów ochrony. Rekomendacje: Sprawdzić, czy przeniesiono lokalizację stanowisk Dendrocopos leucotos do Kart Informacji Przyrodniczej. Sprawdzić, czy przed wykonaniem prac gospodarczych w wydzieleniu, zweryfikowano obecność Dendrocopos leucotos; w jakim okresie dokonano weryfikacji oraz jaką przyjęto metodykę (nasłuchy, wabienie, wyznaczanie transektów). Jeśli metodyka weryfikacji obecności dzięcioła nie jest sprecyzowana- dokonać usprawnienia monitoringu przyrodniczego wykonywanego przez służby leśne poprzez opracowanie metodyki weryfikacji obecności Dendrocopos leucotos w wydzieleniu, przed podjęciem w nim prac gospodarczych. 5

1. Raport z opracowania pn. Stan populacji dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos i dzięcioła trójpalczastego Picoides tridactylus w Puszczy Boreckiej. Zalecenia do przywrócenia korzystnego stanu ich ochrony na Obszarze Specjalnej Ochrony Natura 2000 Mapa 2. Strzałka wskazuje lokalizację prac gospodarczych wokół wydzielenia, w którym zgodnie z dokumentacją będącą w posiadaniu Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie- znajduje się stanowisko Dendrocopos leucotos. 2. Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Borki Ochrona różnorodności biologicznej realizowana jest na podstawie obowiązujących w Lasach Państwowych zarządzeń i instrukcji. Szczegółowe wytyczne znajdują się m. in. w Instrukcji Ochrony Lasu z 2004 r. W celu zachowania trwałości lasu i ciągłości jego funkcji dąży się do ochrony różnorodności biologicznej przez następujące działania: -wyznaczenie i pozostawienie w lesie drzew dziuplastych oraz o małej przydatności użytkowej do ich biologicznej śmierci i naturalnego rozkładu, -odtworzenie i zachowanie cennych elementów środowiska przyrodniczego takich jak: torfowiska, bagna, łąki śródleśne, murawy kserotermiczne, cieki, zbiorniki wodne, wydmy i inne, oraz wnioskowanie o nadanie im statusu użytków ekologicznych, -działania stwarzające lub poprawiające warunki egzystencji w środowisku leśnym organizmów chronionych, zagrożonych oraz uważanych za pożyteczne, np. mrówek i innych drapieżnych owadów, parazytoidów, płazów, gadów, ptaków, nietoperzy i innych, 6

Zdjęcie 21-30 54f Działania, które mogą doprowadzić do zmiany biotopu w rewirze dzięcioła białogrzbietego, przyczynić się do pogorszenia warunków egzystencji w środowisku leśnym organizmu chronionegodzięcioła białogrzbietego 8.9. Wytyczne do organizacji gospodarstwa leśnego, regulacji użytkowania zasobów oraz wykonywania prac leśnych Podstawowymi celami zrównoważonego rozwoju gospodarki leśnej jest: c) ochrona i zachowanie różnorodności biologicznej oraz bogactwa genetycznego zbiorowisk dziko żyjących roślin, zwierząt i mikroorganizmów poprzez: o zwiększanie udziału starych drzew w lasach oraz związanych z nimi roślin, zwierząt i mikroorganizmów, Zdjęcie 21-30 54f Działania, które mogą przyczynić się do zmniejszenia ochrony i zmniejszenia różnorodności biologicznej oraz bogactwa genetycznego zwierząt (dzięcioł białogrzbiety), w wyniku zmniejszenia udziału biotopu w udokumentowanym stanowisku dzięcioła białogrzbietego W celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego w trakcie wykonywania prac leśnych szczególną uwagę należy zwracać na: -pozostawianie w lesie jak największej biomasy (części stojących drzew martwych, połamanych, wykrotów, gałęzi, igliwia i kory), o ile nie jest to sprzeczne z zasadami ochrony lasu, -wytyczanie i wykorzystywanie stałych szlaków zrywkowych, -stosowanie maszyn i urządzeń napędzanych przez silniki spalinowe z katalizatorami, -stosowanie bio-olei jako smarów silnikowych, -unikanie niszczenia runa i ściółki leśnej między innymi poprzez wykonywanie zrywki zimą przy pokrywie śnieżnej lub przy użyciu urządzeń zabezpieczających, -ochronę stanowisk gatunków chronionych, rzadkich i cennych podczas trzebieży i innych zabiegów, między innymi poprzez zwracanie uwagi na miejsca obalania drzew, przebieg szlaków zrywkowych itp. 8.11. Zadania dotyczące ochrony środowiska Nadleśnictwo Borki jest objęte Programem Ochrony Środowiska Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2007 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014. Zmierza on do zachowania walorów środowiska naturalnego oraz poprawy jego stanu na obszarach zdegradowanych poprzez: -zachowanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych, 7

Zdjęcie 1 8

Zdjęcie 2 Powrót1 Powrót2 9

Zdjęcie 3 10

Zdjęcie 4 11

Zdjęcie 5 12

Zdjęcie 6 13

Zdjęcie 7 14

Zdjęcie 9 16

Zdjęcie 10 17

Zdjęcie 12 19

Zdjęcie 14 21

Zdjęcie 16 23

Zdjęcie 18 25

Zdjęcie 19 26

Zdjęcie 21 28

Zdjęcie 22 29

Zdjęcie 23 30

Zdjęcie 24 31

Zdjęcie 25 32

Zdjęcie 26 33

Zdjęcie 27 34

Zdjęcie 28 35

Zdjęcie 29 36

Zdjęcie 30 37

Zdjęcie 31 Powrót1 Powrót2 Powrót3 Powrót4 Powrót5 38