OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Zał. nr 4 Przedmiotem zamówienia jest wykonanie opracowań dla Stopnia Wodnego Przewóz w km 92+150 rzeki Wisły w m. Kraków, woj. małopolskie: 1. Operatu wodno prawnego na szczególne korzystanie z wód istniejącą budowlą piętrzącą, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. 2015, poz. 469), dla uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na piętrzenie wód powierzchniowych. 2. Instrukcji gospodarowania wodą na korzystanie z wód powierzchniowych za pomocą urządzeń do jej piętrzenia, zgodnie z wymogami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie zakresu instrukcji gospodarowania wodą (Dz. U. z 2006 r. Nr 150, poz. 1087),. 3. Przygotowanie projektu wniosku o wydanie na rzecz Zamawiającego pozwolenia wodnoprawnego w zakresie piętrzenia i zatwierdzenia instrukcji gospodarowania wodą. Zleceniodawca: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Zarząd Zlewni Wisły krakowskiej Kryspinów 278, 32-060 Liszki Autor opracowania: 1. mgr inż. Bogumiła Zielińska - Szczęsny Zawartość opisu przedmiotu zamówienia. I. Opis ogólny zamówienia. II. III. Charakterystyka techniczna obiektów (elementów) Stopnia Wodnego Przewóz Zasięg zamierzonego korzystania z wód IV. Obowiązki Wykonawcy 1
I. Opis ogólny zamówienia. I.1. Przedmiot i tryb udzielenia zamówienia. Tryb zamówienia : art. 4 ust.8 Ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Operat wodnoprawny, należy sporządzić się w formie opisowej i graficznej zgodnie z art. 132 ustawy Prawo wodne. Operat winien zawierać w szczególności: 1) w części opisowej: a) oznaczenie zakładu ubiegającego się o wydanie pozwolenia, jego siedziby i adresu; 2) wyszczególnienie: a) celu i zakresu zamierzonego korzystania z wód, b) rodzaju urządzeń pomiarowych oraz znaków żeglugowych, c) stanu prawnego nieruchomości usytuowanych w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych, z podaniem siedzib i adresów ich właścicieli, d) obowiązków ubiegającego się o wydanie pozwolenia w stosunku do osób trzecich; 2a) opis urządzenia wodnego, w tym położenie za pomocą współrzędnych geograficznych oraz podstawowe parametry charakteryzujące to urządzenie i warunki jego wykonania; 3) charakterystykę wód objętych pozwoleniem wodnoprawnym; 4) ustalenia wynikające z: a) planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, b) warunków korzystania z wód regionu wodnego, c) planu zarządzania ryzykiem powodziowym, d) planu przeciwdziałania skutkom suszy, e) krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych. 5) określenie wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne, w szczególności na stan tych wód i realizację celów środowiskowych dla nich określonych; 2
6) planowany okres rozruchu i sposób postępowania w przypadku rozruchu, zatrzymania działalności bądź wystąpienia awarii lub uszkodzenia urządzeń pomiarowych oraz rozmiar, warunki korzystania z wód i urządzeń wodnych w tych sytuacjach; 7) informację o formach ochrony przyrody utworzonych lub ustanowionych na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, występujących w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych. 3. Część graficzna operatu zawiera: 1) plan urządzeń wodnych i zasięg oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych, z oznaczeniem nieruchomości wraz z ich powierzchnią, naniesiony na mapę sytuacyjno-wysokościową terenu; 2) zasadnicze przekroje podłużne i poprzeczne urządzeń wodnych oraz koryt wody płynącej w zasięgu oddziaływania tych urządzeń; 3) schemat rozmieszczenia urządzeń pomiarowych oraz znaków żeglugowych; 4) schemat funkcjonalny lub technologiczny urządzeń wodnych. Instrukcja gospodarowania wodą winna zawierać opis sposobu gospodarowania wodą i zaspokojenia potrzeb wszystkich użytkowników odnoszących korzyści z urządzenia wodnego. II Charakterystyka techniczna obiektów (elementów) Stopnia Wodnego Przewóz II.1. Lokalizacja stopnia wodnego Przewóz Stopień Przewóz jest jednym z sześciu stopni Kaskady Górnej Wisły - położonych powyżej : SW Dwory, SW Smolice, ZOH Łączany -Skawina, SW Kościuszko oraz SW Dąbie. Stopień wodny Przewóz usytuowany jest w km 92 + 150 rzeki Wisły na terenie miasta Krakowa, na terenach należących do dzielnicy Nowa Huta. Właściciel stopnia wodnego: Skarb Państwa prawa właścicielskie wykonuje Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, 3
ul. Marszałka J. Piłsudskiego 22 31 109 Kraków tel. (012) 430-10-71, 62 84 100, Zarządzający stopniem wodnym: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Zarząd Zlewni Wisły krakowskiej z siedzibą w Kryspinowie nr 278, 30-062 Liszki tel. (012) 429-95-44 II.2 Obiekty podstawowe stopnia wodnego Przewóz: Jaz Śluza komorowa z awanportem górnym i dolnym. Elektrownia wodna przepływowa o mocy 2,9 MW (Tauron Polska Energia S.A.) Elektrownia wodna będąca również obiektem stopnia, jest wyłączona z administracji RZGW w Krakowie Lokalizację stopnia wodnego Przewóz wraz z obiektami przedstawiono na mapie w skali 1:10 000 (zał.1) oraz na orientacji w skali 1:1000 (zał.2). II.3 Zadania stopnia wodnego Zadaniem stopnia wodnego Przewóz jest piętrzenie wody Wisły do rzędnej 195,30 n.p.m. ( Krondsztad) dla : stworzenia drogi wodnej, umożliwiając żeglugę na odcinku Górnej Wisły do stopnia wodnego Dąbie, umożliwienia poborów wody dla potrzeb zakładów przemysłowych a w szczególności Huty ArcelorMittal Poland S.A ( dawna Huta im.lenina ) i EDF Polska O nr 1 Kraków ( dawna Elektrociepłownia Kraków ). produkcji energii elektrycznej przez Tauron Ekoenergia Sp. z o.o ( dawne Zakłady Energetyczne Kraków ). II.4. Ogólna charakterystyka techniczna obiektów stopnia wodnego 4
Jaz. Lokalizacja - km 92 + 150 rzeki Wisły. Klasa ważności obiektu II Rzędna NPP 195,30 m n.p.m. * * Wszystkie rzędne w układzie Krondsztad. Rzędna wody dolnej średnia woda dolna waha się od 188,40.do 189,30 m n.p.m. Światło przęsła 20,00 m Ilość przęseł 4 Wysokość piętrzenia przy wodzie dolnej = 189,30 m n.p.m. 6,00 m Rzędna progu 189,30 m n.p.m. Rzędna góry filarów jazu i przyczółka 199,75 m n.p.m. Cofka wywołana piętrzeniem sięga do SW Dąbie - km 80 + 875. Zamknięcia główne Wysokość zasuwy od progu do osi obrotu klapy Wysokość klapy Wysokość zasuwy z klapą Rzędna górnej krawędzi klapy Rzędna dolnej krawędzi zasuwy przy maksymalnym jej podniesieniu zasuwy płaskie z klapą lodową dwudzielną 5,0 m 1,2 m 6,2 m 195,50 m n.p.m. 200,06 m n.p.m. Jaz wykonany został w przekopie, między km 92+000 a 94+000 rzeki Wisły, tak że licząc od góry jaz znajduje się w km 92+320, licząc zaś od dołu w km 93+300. Przekop skrócił trasę rzeki o około 1km. Stare koryto Wisły obchodzi jaz z prawej strony. Z prawej strony jaz dotyka bezpośrednio filarem przepławkowym do elektrowni. 5
Z lewej strony jaz przylega do wału powodziowego. Jaz zabezpieczono przed katastrofalnie wielką wodą. Wg projektu była to woda o prawdopodobieństwie wystąpienia raz na 150 lat Q= 3400 m 3 /s ( odpowiadająca jej rzędna zwierciadła wody na jazie 198.17 m n.p.m.). Filary i przyczółek, a także zamknięcia i mechanizmy zostały wyniesione ponad ten poziom z odpowiednim zapasem bezpieczeństwa - rzędna góry filarów jazu 199,75 m n.p.m. Przepławka łososiowa typu komorowego umieszczona jest w filarze oddzielającym jaz od elektrowni. Śluza komorowa Klasa ważności obiektu Typ konstrukcji II dokowy z galeriami w ścianach ( kanały obiegowe ) Szerokość komory 12,00 m. Długość użyteczna 85,00 m. Wysokość ścian komory 7,70 m. Rzędna korony głowy górnej Rzędna progu górnego Rzędna dna komory Rzędna korony głowy dolnej Rzędna progu dolnego 199,00 m n.p.m. 192,30 m n.p.m. 188,60 m n.p.m. 196,30 m n.p.m. 188,60 m n.p.m. Minimalna głębokość wody na progu głowy górnej 3,00 m. Stopień wodny w Przewozie nie jest podparty kolejnym stopniem poniżej i zwierciadło wody poniżej stopnia układa się w sposób naturalny, na poziomie zależnym od przepływu w Wiśle. Przez większą część roku próg dolny śluzy znajdujący się na rzędnej 188,60 m n.p.m. jest odkryty. Zamknięcia główne głowa górna wrota wsporne, dwuskrzydłowe, płaskie 6
wysokość rzędna górnej krawędzi wrót 6,50 m 198,60 m n.p.m. głowa dolna wrota wsporne, dwuskrzydłowe, płaskie wysokość 7,50 m. rzędna górnej krawędzi wrót 196,10 m n.p.m. Głowa górna stanowi element piętrzący stopnia. Zgodnie z projektem zamknięcie głowy górnej wzniesione zostało nad spiętrzoną wodę o prawdopodobieństwie 10%. ( wg projektu napełnienie przy Q 10% - 198,17 m n.p.m.). Napełnianie i opróżnianie komory śluzy odbywa się przez krótkie kanały obiegowe znajdujące się w głowie górnej i głowie dolnej ( po dwa kanały obiegowe). Elektrownia wodna Elektrownia Wodna znajduje się na prawym brzegu rzeki Wisły i stanowi przedłużenie w osi stopnia piętrzącego. Od jazu oddzielona jest filarem przepławkowym. Końcowa część filara przepławkowego stanowi jednocześnie ograniczenie płyty wypadowej z elektrowni. Elektrownia Wodna, o reżimie pracy przepływowym, posiada dwie turbiny Kaplana przystosowane do pracy w układzie lewarowym. Lokalizacja - przy prawym przyczółku jazu Klasa ważności obiektu II Obiekty podstawowe: kanał dolotowy kanał odpływowy budynek elektrowni wodnej. Zamawiający udostępni Wykonawcy posiadaną dokumentację archiwalną - projekty techniczne obiektów SW Przewóz. Zamawiający udostępni Wykonawcy instrukcję utrzymania i eksploatacji, która określa między innymi zasady postępowania w czasie awarii. 7
III Zasięg zamierzonego korzystania z wód Wpływ piętrzenia wód Wisły Stopniem wodnym Przewóz Stopień Wodny Przewóz spiętrzył wodę do 195.30 m npm. Długość cofki wynosi ok. 12,0 km i sięga do Stopnia Wodnego Dąbie. Wybudowanie stopnia spowodowało podniesienie poziomu wód gruntowych oraz pogorszenie odpływu wód powierzchniowych. Dla określenia wpływu piętrzenia SW Przewóz, Hydroprojekt O/Poznań opracował w maju 1968 r. ekspertyzę przedmelioracyjną. W oparciu o ekspertyzę zostały ustalone dane wyjściowe do projektowania. Całość przedsięwzięcia związaną z likwidacją ujemnych skutków piętrzenia podzielono na 5 kompleksów posiadających własne zlewnie, usytuowanych po obu stronach Wisły: Brzeg lewy 1. Kompleks Niwy pow. 118 ha 2. Kompleks Kujawy pow. 450 ha 3. Kompleks Kopaniec pow. 176 ha 4. Kompleks Łęg-Głębinów pow. 330 ha Brzeg prawy 1. Kompleks Przewóz pow. 585 ha 2. Kompleks Rybitwy pow. 488 ha Łącznie 2147 ha Kompleks Niwy został wyłączony z realizacji z uwagi na przeznaczenie terenu pod elektrociepłownię i składowisko popiołu Huty im. Lenina. Zadanie inwestycyjne Kompleks Kujawy zostało wyłączone z inwestycji wspólnej z uwagi na ustalenia w ZTE, że podtopienie terenów kompleksu nie jest konsekwencją budowy stopnia, lecz wybudowania przez Hutę składowiska żużla oraz popielnika. Inwestycja miała obejmować jedynie melioracje podstawowe wraz z odwodnieniem budynków, natomiast melioracje szczegółowe, których celem jest intensyfikacja rolnictwa miały być wykonane przez resort rolnictwa. 8
Wg opinii projektantów wykonanie melioracji podstawowych na omawianych terenach miało zlikwidować skutki piętrzenia i pozwolić na normalne ich użytkowanie. Rozwiązanie projektowe przewidywało, że głównymi odbiornikami wód w poszczególnych kompleksach będą kanały otwarte doprowadzające wodę z całej zlewni do przepompowni zlokalizowanych przy ujściu głównych kanałów w bliskim sąsiedztwie wałów p/powodziowych. Praca pompowni przewidziana została zarówno w czasie niskich jak i wysokich stanów wody w międzywalu za wyjątkiem przepompowni na kompleksie Przewóz, gdzie przy stanach niskich możliwy byłby grawitacyjny odpływ wody. Wykonywane na przestrzeni lat opinie hydrotechniczne dot. zaistnienia związku przyczynowego podtopienia terenów i budynków, operaty szacunkowe dot. obliczenia strat, stwierdzały, że jako główny powód zgłaszanych roszczeń o odszkodowania za poniesione straty wysuwane było za wysokie piętrzenie lub piętrzenie na stopniu w ogóle. Wszystkie opinie o ujemnym wpływie piętrzenia opierane były na pomiarach zwierciadła wody w wybranych studniach gospodarskich, na stanie uwilgotnienia terenów i na przypuszczeniach, że piętrzenie musiało wpłynąć na podniesienie poziomu zwierciadła wód gruntowych w zasadzie słusznych..., z tym, że niemożliwych do potwierdzenia. Na terenach położonych po obu brzegach Wisły nie prowadzono ani przed, ani po spiętrzeniu obserwacji i pomiarów zwierciadła wody. W żadnej opinii nie było informacji nt. stanu urządzeń melioracyjnych, a na uwilgotnienie użytków rolnych decydujący wpływ ma sprawność działania urządzeń melioracyjnych i ich zdolność do szybkiego odprowadzania wód powierzchniowych. Prof. Balcerski w Ekspertyzie w sprawie stosunków wodnych na gruntach między Wisłą i Dłubnią w obszarze stopnia wodnego w Przewozie (1961 r.) odrzuca tezę o szkodliwości piętrzenia na tereny przyległe, wskazując jednak na konieczność ich szybkiego odwodnienia po przejściu wielkich wód i w okresach wzmożonych opadów atmosferycznych - najlepiej przy zastosowaniu pompowania. Hydroprojekt omawiając w swojej ekspertyzie stosunki wodno-glebowe stwierdził, że dolinę Wisły zalegają grunty średnioprzepuszczalne, które wymagają optymalnego poziomu zwierciadła wody gruntowej na głębokości 0,8-1.2 m, gdyż ich podsiąkliwość w 9
przypadku głębszego poziomu wody gruntowej zostaje przerwana, co przy piaszczystym podłożu może prowadzić do niedoboru wody dla upraw polowych, a nawet do ich przesuszenia. Wodonośne warstwy żwirów występują dopiero na głębokości 4 5 m. Ten typ gleb (aluwialnych) ma jeszcze jedną właściwość, że w przypadku obfitych opadów atmosferycznych przy braku sprawnego odwodnienia zlewa się na powierzchni tworząc nieprzepuszczalną dla wody i powietrza warstwę. Gleby te wymagają sprawnego odwodnienia i napowietrzenia czyli właściwego gospodarowania. Ekspertyza stawia twierdzenie, że nie piętrzenie jest głównym i jedynym powodem nadmiernego uwilgotnienia niektórych partii terenów cofki stopnia. Powodem jest brak powierzchniowego odwodnienia, brak urządzeń odwadniających, zły stan istniejących sieci rowów głównych i osączających. Piętrzeniem stopniem wodnym w Przewozie przywrócono optymalny poziom wód gruntowych poziomy 0,8, 1,0, 1,2 do 2,0 przytaczane w opiniach są poziomami optymalnymi do prowadzenia właściwej gospodarki rolnej. Melioracje podstawowe określone ekspertyzą zostały wykonane tylko częściowo - w ramach wspólnej inwestycji Huty, ODGW i Zakładów Energetycznych. Na początku lat siedemdziesiątych wykonano kompleks odwodnieniowy Mogiła-Kopaniec wraz z przepompownią na lewym brzegu rzeki. Natomiast na brzegu prawym wykonano rów odwadniający o dług. ok. 2 km na odcinku Przewóz Brzegi mający ujście do rzeczki Drwiny wpadającej do Wisły poniżej stopnia. Od połowy lat sześćdziesiątych, corocznie wykonywane były ekspertyzy hydrotechniczne przez Hydroprojekt Kraków (autorzy: T.Gabryś, Z.Szurmiak) oparte o pomiary terenowe (pomiar zwierciadła wody gruntowej w piezometrach i studniach) - na ich podstawie wyznaczano tereny będące pod wpływem piętrzenia o określonej głębokości zalegania zwierciadła wody gruntowej. Ekspertyzy były podstawą do wykonywanych przez biegłych szacunków szkód. Prowadzone corocznie obserwacje zwierciadła wód gruntowych wykazały stabilizację tego zwierciadła i niezmienność obszarów dla których mogłyby być wypłacane odszkodowania. 10
Sporządzono mapy obszarów będących pod wpływem piętrzenia, ograniczonych hyroizohipsami 0,0 0,8 m i 0,8 1.6 m poniżej poziomu terenu. Obecnie wypłaty odszkodowań możliwe są jedynie dla tych terenów. Część tych terenów została wykupiona przez Hutę pod osadniki popiołu i składowisko żużla. W roku 1984 wykonano ostatnią ekspertyzę hydrotechniczną dla ustalenia wpływu piętrzenia na omawianym obszarze. Wobec zauważonej niezmienności obszarów, na których obserwowano szkodliwy wpływ piętrzenia stopniem, zaprzestano zlecania następnych ekspertyz. Dla tych obszarów wykonywane są operaty szacunkowe ustalające straty powstałe z tytułu podtopienia upraw rolnych. Szacunku szkód dokonuje pracownik Huty - uprawniony biegły sądowy d/s rolniczych na podstawie ogólnie przyjętych zasad szacowania szkód w uprawach, przyjmując corocznie aktualizowane rozporządzeniem ministra rolnictwa wskaźniki cen i wydajności dla poszczególnych rodzajów upraw. W okresie wiosny przeprowadzana jest wizja w terenie w celu określenia rodzaju upraw i ich inwentaryzacji. Uprawy te są poddane obserwacji w całym okresie wegetacyjnym. Obserwacje te w połączeniu z analizą opadów atmosferycznych i ich rozkładu w okresie wegetacji stanowią podstawę do określenia wielkości szkód. Szacunki te w formie operatu obejmującego wszystkich poszkodowanych szkodliwym wpływem piętrzenia sporządzane są na początku roku następnego. Po czym zawierane są umowy - ugody z poszkodowanymi. Na ich podstawie sporządzana jest lista wypłat wszystkich kwot odszkodowawczych. Pracochłonność tych operacji oraz duża liczba poszkodowanych (ok. 270 gospodarstw rocznie), przy znacznym rozrzuceniu w terenie powodują, że cały cykl szacowania i wypłacania trwa ponad dwa lata. Co roku sporządzany jest operat szacunkowy dotyczący i na jego podstawie wypłacane są odszkodowania Szkód budowlanych na omawianym terenie od lat siedemdziesiątych nie wypłaca się. Przeprowadzana okresowo przez Wydział Geodezji Urzędu Miasta weryfikacja klas gruntu w niektórych przypadkach obniżyła klasy gruntów na omawianym obszarze. Zostało to uwzględnione w operatach szacunkowych, dla gruntów przekwalifikowanych na nieużytki zaprzestano wypłaty odszkodowań. Krakowski Związek Spółek Wodnych w Krakowie jest zobowiązany decyzją Urzędu Miasta Krakowa z 29.02.1980 r do prowadzenia eksploatacji i konserwacji przepompowni Mogiła- 11
Kopaniec, a koszty eksploatacji pokrywają Huta, RZGW i Elektrownia Wodna w ustalonym procencie. W takim procencie pokrywane są również koszty odszkodowań. IV Obowiązki Wykonawcy: 1. Wykonawca na podstawie danych uzyskanych od Zamawiającego wykona analizę wpływu piętrzenia Wisły stopniem Wodnym Przewóz oraz sposóbu likwidacji ujemnych skutków piętrzenia. 2. Wykonawca wykona analizę aktualnej funkcji pompowni Mogiła-Kopaniec na podstawie aktualnych dopływów do pompowni, analizy pracy urządzeń w okresie ostatnich 10 lat, w odniesieniu do sytuacji hydrologiczno meteorologicznych.. Dane dotyczące pracy pompowni zostaną udostępnione przez Krakowski Związek Spółek Wodnych,który prowadzi eksploatację pompowni. 3. Wykonawca naniesie na aktualne mapy topograficzne w skali 1:10 000 obszary wpływu piętrzenia stopniem wodnym Przewóz. 4. Wykonawca zakupi aktualne arkusze map ewidencyjnych pozyskanych z Państwowego Zasobu Geodezyjno Kartograficznego ( około 65 arkuszy) oraz oznaczy na nich zasięg zamierzonego korzystania z wód z wypisaniem i zestawieniem numerów jednostek ewidencyjnych i działek ewidencyjnych ( około 1400 działek) będących w tym zasięgu. Na podstawie tych danych Zamawiający na swój koszt pozyska wypisy z ewidencji gruntów. 5. Wykonawca na swój koszt pozyska z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej aktualne dane o przepływach niezbędne do opracowania instrukcji gospodarowania wodą dla stopnia wodnego Przewóz. 6. W ramach przedmiotu zamówienia Wykonawca wykonana trzy przekroje poprzeczne w miejscach charakterystycznych stopnia wodnego Przewóz: górne stanowisko stopnia wodnego dolne stanowisko; płyta wypadu dolne stanowisko; poniżej wylotu z kanału żeglugowego dolnego Orientacyjna, łączna długość przekroi 2500 m. 12
7. Na podstawie wykonanych przekrojów poprzecznych Wykonawca wykona krzywe natężenia przepływów. 13