Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae Rok 14, Nr specjalny/2010 Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Humanistyczno Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach R o zw ó j r e g i o n ów Anna Deska, Barbara Pająk, Kamila Adamus 1 WPŁYW POZIOMU WYKSZTAŁCENIA NA ZATRUDNIENIE W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM 1. Wstęp System oświaty w Polsce sięga osiemnastego wieku i od tego czasu ulegał róŝnym zmianom i udoskonaleniom. Rolą edukacji i oświaty jest przede wszystkim jak najlepsze wykształcenie młodych ludzi, które ma zapewnić dobre zarządzanie krajem oraz odpowiednią ilość kompetentnych ludzi we wszystkich sektorach gospodarki. Zapotrzebowanie na róŝne zawody i specjalistów zmienia się tak szybko jak rozwija się gospodarka danego kraju. 2. Liczba uczniów w województwie świętokrzyskim na tle pozostałych województw Na podstawie danych zamieszczonych w roczniku statystycznym z roku 2009 województwo świętokrzyskie plasowało się następująco na tle pozostałych województw jak pokazano na rysunkach 1-6. Jak zostało zaprezentowane na wykresach liczba uczniów w województwie świętokrzyskim w poszczególnych szkołach jest mniejsza niŝ w pozostałych województwach? Jest to przede wszystkim spowodowane tendencjami demograficznymi w tymŝe województwie. 1 Mgr Anna Deska, mgr inŝ. Barbara Pająk, mgr inŝ. Kamila Adamus, doktorantki, Politechnika Częstochowska. 63
Rysunek 1. Liczba uczniów w szkołach zasadniczych zawodowych (stan na początku roku szkolnego) podana w tysiącach w roku 2008. Rysunek 2. Liczba uczniów w liceach ogólnokształcących (stan na początku roku szkolnego) podana w tysiącach w roku 2008. 64
Rysunek 3. Liczba uczniów w liceach profilowanych (stan na początku roku szkolnego) podana w tysiącach w roku 2008. Rysunek 4. Liczba uczniów w technikach (stan na początku roku szkolnego) podana w tysiącach w roku 2008. 65
Rysunek 5. Liczba uczniów w szkołach artystycznych (stan na początku roku szkolnego) podana w tysiącach w roku 2008. Rysunek 6. Liczba uczniów w szkołach policealnych (stan na początku roku szkolnego) podana w tysiącach w roku 2008. Pozytywnie ocenia się zmiany w strukturze kształcenia ponadpodstawowego skutkujące zmniejszeniem udziału uczących się w zasadniczych szkołach zawodowych i wzrostem udziału uczących się w szkołach średnich kończących się egzaminem maturalnym. Problemem pozostaje zróŝnicowanie poziomu kształcenia pomiędzy wsią i miastem, niedostosowanie bazy materialnej szkolnictwa na wsi i zbyt niska dostępność dla młodzieŝy pochodzącej z obszarów wiejskich liceów ogólnokształcących i profilowanych, stwarzających absolwentom moŝliwość kon- 66
tynuowania nauki na poziomie wyŝszym. Wśród ludności województwa powyŝej 15 roku Ŝycia 31,3% stanowią osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym. Podobnie liczna grupa mieszkańców regionu (31,2%) posiada wykształcenie średnie i policealne, zaś 22,6% zasadnicze zawodowe. Osoby z wyŝszym wykształceniem stanowią 9,4% ogółu ludności powyŝej 15 roku Ŝycia. W ciągu ostatnich dziesięciu lat znacznie zwiększył się odsetek osób z wykształceniem wyŝszym o prawie 10% oraz z wykształceniem średnim i policealnym o 30%, a zmniejszył się odsetek ludzi z wykształceniem podstawowym o 12%. Na przestrzeni ostatnich lat w szkolnictwie wyŝszym nastąpiło znaczne poszerzenie oferty edukacyjnej, zarówno w zakresie form jak i treści kształcenia. NiezaleŜnie od prowadzonego powszechnie przez uczelnie państwowe kształcenia studentów w systemie dziennym, wieczorowym, zaocznym, eksternistycznym i podyplomowym, rozwija się sieć szkół wyŝszych niepaństwowych, mających coraz szerszą ofertę edukacyjną 2. 3. Zatrudnienie i bezrobocie według wykształcenia w województwie świętokrzyskim w 2009 roku Wskaźnik zatrudnienia będący miernikiem zaangaŝowania ludności w procesie pracy ukształtował się na niŝszym poziomie niŝ przed rokiem i wyniósł 49,5%. Podobnie jak w przypadku współczynnika aktywności ekonomicznej odnotowano jego duŝe zróŝnicowanie w zaleŝności od płci. Zdecydowanie wyŝszy był on wśród męŝczyzn, spośród których pracowało 55,5%. Kobiety rzadziej podejmowały pracę. Jedynie 44,1% pań to osoby pracujące. W skali roku wskaźnik zatrudnienia dla męŝczyzn zmniejszył się o 4,7 pkt procentowego, a dla kobiet tylko o 0,2 pkt. Wśród ludności miast jego wartość zmniejszyła się o 3,7 pkt osiągając wartość 45,5%, natomiast na wsi o 1,0 pkt (do 53,2%). Spadek wskaźnika zatrudnienia odnotowano we wszystkich grupach wiekowych, największy był on w grupie 15 24 lata (o 3,0 pkt procentowego) i 35 44 lata (o 3,9 pkt procentowego). RównieŜ wykształcenie w województwie świętokrzyskim miało duŝy wpływ na zatrudnienie 3. Na poniŝszym wykresie (rys. 7) przedstawiono wskaźnik zatrudnienia według wykształcenia. Wskaźnik zatrudnienia cechował się duŝym zróŝnicowaniem w zaleŝności od poziomu wykształcenia. Zdecydowanie najwyŝszy jego poziom odnotowano wśród pracowników, którzy ukończyli uczelnie wyŝszą 77,0%. NajniŜszy poziom wskaźnika zatrudnienia odnotowano wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym, niepełnym podstawowym i bez wykształcenia szkolnego 19,5% 4. 2 http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_regionalny/strategia_rozwoju_polski_w schodniej_do_2020/dokumenty/documents/3bb5a49f4b6d4c29a4c5639bc95bbbe5piasta.pdf 3 http://www.stat.gov.pl/gus/praca_ludnosc_plk_html.htm 4 http://www.stat.gov.pl/gus/praca_ludnosc_plk_html.htm 67
Rysunek 7. Wskaźnik zatrudnienia według wykształcenia w województwie świętokrzyskim w roku 2009 r. Źródło: http://www.stat.gov.pl/gus/praca_ludnosc_plk_html.htm 4. Rynek pracy w województwie świętokrzyskim w 2009 r. Województwo świętokrzyskie to jeden z regionów kraju, z którego pochodzi najmniej ofert w skali ogólnopolskiej. Najbardziej poŝądanymi pracownikami są przedstawiciele zawodów fachowych i fizycznych. NajpręŜniej rozwijającą się branŝą w województwie świętokrzyskim jest budownictwo, z którego pochodzi 17 proc. ofert. Jest to najlepiej rozwijająca się branŝa w skali ogólnopolskiej, gdyŝ, z jednej strony, wzrasta ilość inwestycji infrastrukturalnych i komercyjnych, a z drugiej, wiele z nich jest dofinansowanych ze środków unijnych. Na drugim miejscu znalazły się usługi (14 proc.). WaŜną branŝą jest równieŝ produkcja (10 proc.) oraz restauracje i kawiarnie (8 proc.). Widoczny jest równieŝ wzrost ilości ofert w sprzedaŝy (8 proc.), co jest spowodowane wzrostem sprzedaŝy detalicznej w skali ogólnopolskiej 5. Najwięcej ofert pracy mogli znaleźć pracownicy fachowi i fizyczni (33 proc.). Jest to zapewne związane z duŝą ilością ogłoszeń z budownictwa, usług i produkcji. Podobnie jak w całym kraju, w województwie świętokrzyskim istnieje zapotrzebowanie na specjalistów od nauk ścisłych i technologii (27 proc.). Tego rodzaju specjalistów jest na polskim rynku pracy ciągle za mało. Kolejnymi poŝądanymi zawodami są przedstawiciele handlowi (12 proc.) oraz sprzedawcy detaliczni (7 proc.). W 2009 roku w Polsce odnotowano wzrost sprzedaŝy detalicznej. Sześcioprocentowy odsetek ofert dla nauczycieli jest spowodowany wakacyjnym naborem do wszelkiego rodzaju placówek. Najmniej ofert pracy było skierowanych do dyrektorów i konsultantów (1 proc.) oraz pracowników biurowych i administracyjnych (1 proc.) 6. 5 www.szybkopraca.pl 6 Ibidem. 68
Rysunek 8. Odsetek ofert pracy w Polsce wg najpopularniejszych branŝ. Źródło: www.szybkopraca.pl Rysunek 9. Odsetek ofert według poszukiwanych zawodów. Źródło: www.szybkopraca.pl 5. Podsumowanie Stopa bezrobocia w roku 2009 wzrosła w niemal wszystkich województwach. Jej wzrost odnotowano w 14-tu województwach. Jedynie w województwie świętokrzyskim bezrobocie nieznacznie zmalało, a w województwie mazowieckim nie uległo zmianie. Najbardziej sytuacja pogorszyła się w zachodniopomorskim, gdzie stopa bezrobocia zwiększyła się o 0,5 proc. i wyniosła na koniec miesiąca 15 proc. 69
MoŜe to świadczyć o tym, Ŝe województwo świętokrzyskie idzie w dobrym kierunku i jak wynika z wyŝej przedstawionych danych świadomość zapotrzebowania na fachowców z wyuczonym zawodem i pracowników fizycznych pogłębia się. I chociaŝ od kilku lat obserwuje się wzrost niŝu demograficznego to jednak liczba kształcących się mieszkańców województwa świętokrzyskiego stale rośnie. Wzrost liczby uczelni niepublicznych, kursy językowe i doskonalące pracowników wszystkich zawodów a takŝe dotacje z Unii Europejskiej stanowią szanse dla bezrobotnych a takŝe dla zatrudnionych, którzy chcą się rozwijać. Bibliografia: 1. www.mrr.gov.pl 2. www.stat.gov.pl/gus/ 3. www.szybkopraca.pl Abstrakt System edukacji w Polsce ma za zadanie kształcenie młodzieŝy i dostosowywanie ich do aktualnego zapotrzebowania na rynku pracy. W pierwszej części pracy liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim została przedstawiona w tysiącach na tle pozostałych województw. W drugiej części pracy został przedstawiony stosunek wykształcenia do zatrudnienia i bezrobocia w województwie świętokrzyskim. Większość danych wykorzystane w referacie są opartych jest na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego. The impact of the level of education on employment in the Świętokrzyskie Province The aim of the education system in Poland and all over the world is to educate people for current labour market. The first part of this article provides the number of students in the Świętokrzyskie Province against other regions of Poland. The second part presents the proportion of employment and unemployment to educational background. Most data are based on Central Statistical Office of Poland MBA Anna Deska, MSc engineer Barbara Pająk, MSc engineer Kamila Adamus, doctoral students, Częstochowa University of Technology. 70