A 371013 UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ROZPRAWY I STUDIA T. (CDXCIV) 420 Wybrane problemy teorii polityki pod redakcją Andrzeja Wojtaszaka i Dariusza Wybranowskiego \ \ SZCZECIN 2002
SPIS TREŚCI Wstęp 9 I. Politologia jako dyscyplina nauki (Andrzej Wojtaszak) 11 1. Różnorodność interpretacji pojęcia polityka 11 2. Historyczne koncepcje rozwoju politologii 12 3. Rozwój politologii w Polsce 15 4. Politologia jako nauka 16 II. Podstawowe kategorie polityczne (Joanna Jonczek, Dariusz Wybranowski) 18 1. Fakty, zjawiska i procesy polityczne 18 1.1. Definicja faktu politycznego 18 1.2. Zjawiska polityczne 19 1.3. Procesy polityczne 20 1.3.1. Definicja i systematyka pojęcia 20 1.3.2. Typologia procesów politycznych 23 2. Wartości i normy polityczne 25 2.1. Pojęcie wartości politycznych 25 2.2. Typologia wartości politycznych 26 2.3. Normy polityczne \ 28 2.3.1. Definicja pojęcia normy polityczne 28 2.3.2. Związek między wartościami politycznymi a normami politycznymi 30 3. Ideologia a polityka 31
III. Władza polityczna (Janusz Jartyś, Małgorzata Kempisty, Renata Podgórzańska, Łukasz Tomczak) 44 1. Elita polityczna - aspekty teoretyczne 44 1.1. Termin elita polityczna : 44 1.2. Teoria elit według Vilfredo Pareto, Gaetano Mosca, HaroldaD. Lasswella 45 1.3. Typy elit politycznych 48 1.4. Funkcje klasy politycznej 51 2. Partia polityczna i system partyjny 52 2.1. Partia polityczna 52 2.2. Geneza partii politycznej 54 2.3. Modele i funkcje partii politycznych 55 2.4. System partyjny 58 3. Legitymizacja a władza polityczna 61 4. Grupy nacisku i grupy interesu 72 IV. Reżimy polityczne (Sebastian Kaniewski, Dariusz Wybranowski) 77 1. Demokracja 79 1.1. Etymologia pojęcia demokracja 79 1.2. Kształtowanie się demokracj i - rys historyczny 84 1.3. Główne teorie i współczesne modele demokracj i 97 1.4. Główne modele współczesnej demokracji 97 1.4.1. Koncepcja demokracji Josepha Schumpetera 97 1.4.2. Poliarchia Roberta A. Dahla 98 1.4.3. Demokracja westminsterska \ 100 1.4.4. Demokracja konsocjalna (uzgcklnieniowa) 102 1.4.5. Demokracja konsensualna 102 1.5. Typologia systemów demokratycznych 104 1.6. Przyszłość demokracji 106 2. Systemy totalitarne 108 2.1. Pojęcie totalitaryzmu 108 2.2. Geneza i rozwój systemów totalitarnych w XX wieku... 114 2.3. Komunizm 115 2.4. Maoizm 124
2.5. System totalitarny w Korei Północnej 128 2.6. Faszyzm 129 2.6.1. Założenia ideowe faszyzmu 130 2.6.2. Narodowy socjalizm 133 2.6.3. Wpływy faszyzmu i narodowego socjalizmu w Europie (1922-1945) '. 140 3. Systemy autorytarne 144 3.1. Geneza i założenia teoretyczne autorytaryzmu 144 3.2. Powstawanie i rozwój systemów autorytarnych na świecie do 1945 roku 150 3.3. Systemy i ideologie autorytarne po drugiej wojnie światowej do końca XX wieku 152 V. Państwo jako podmiot życia politycznego (Renata Podgórzańska, Artur Staszczyk) 159 1. Termin państwo 159 2. Definiowanie pojęcia państwa 160 3. Koncepcje genezy państwa 161 3.1. Koncepcje teistyczne 161 3.2. Teoria umowy społecznej 162 3.3. Teoria patriarchalna 162 3.4. Teoria patrymonialna 163 3.5. Teoria podboju 163 3.6. Teoria marksistowska,. 163 4. Typy i formy państwa 164 4.1. Typy państwa, 164 4.2. Formy państwa, 164 5. Funkcje państwa '. 166 6. Państwo - synteza pojęcia 167 7. Państwo jako element międzynarodowych stosunków politycznych a racja stanu 168 7.1. Problemy definicyjne pojęcia racja stanu 170 7.2. Podmioty określające rację stanu 173 7.3. Interes narodowy a racja stanu 174 7.4. Zakres przedmiotowy pojęcia racja stanu 175
7.4.1. Bezpieczeństwo, pojęcie bezpieczeństwa, modele bezpieczeństwa 176 7.4.2. Suwerenność 179 7.4.3. Integralność terytorialna 180 7.4.4. Zachowanie tożsamości oraz dziedzictwa kulturowego danego narodu i państwa 180 7.4.5. Gwarancje międzynarodowych powiązań sojuszniczych 181 7.4.6. Udział w organizacjach międzynarodowych 182 7.4.7. Współpraca regionalna 183 7.4.8. Ochrona środowiska 184 VI. Działania polityczne. Błędy i konflikty polityczne (Krzysztof Kowalczyk, Andrzej Wojtaszak) 186 1. Decyzje polityczne 186 1.1. Teoria decyzji politycznych 186 1.2. Władza a procesy decyzyjne 189 1.3. Procesy decyzyjne a gra polityczna. Błędy polityczne... 190 2. Konflikty jako przedmiot zainteresowań nauk społecznych 192 VII. Determinanty polityki (Paulina Grych, Janusz Jartyś) 200 1. Propaganda i marketing wyborczy r 200 2. Kultura polityczna 212 2.1. Kultura - ujęcie selektywne i globalne 212 2.2. Kultura polityczna - przegląd definicji 214 2.3. Socjalizacja polityczna 215 2.4. Kultura polityczna w ujęciu potocznym 217 Bibliografia 219 Zusammenfassung 233