Załącznik do uchwały Nr... Zarządu Powiatu w Białej Podlaskiej z dnia... kwietnia 2007 r. Kompleksowy Program Pomocy Dziecku i Rodzinie w Powiecie Bialskim na lata 2007 2013 Biała Podlaska 2007 r.
Spis treści I. Wstęp...3 II. Diagnoza społeczna...6 III. Dane dotyczące Programu...10 IV. Cel strategiczny...11 V. Cele szczegółowe...11 1. Tworzenie systemu wsparcia dziecka i rodziny w ich naturalnym środowisku...12 2. Praca z rodzinami biologicznymi dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo wychowawczych lub rodzinach zastępczych...13 3. Wspieranie rozwoju różnych form rodzicielstwa zastępczego...14 4. Tworzenie systemu instytucjonalnych form pomocy dziecku i rodzinie...15 5. Organizowanie pomocy i wsparcia w procesie usamodzielniania się...16 6. Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży...17 VI. Przewidywane efekty i rezultaty Programu...18 VII. Monitoring i ewaluacja Programu...19 VIII. Podsumowanie......20 2
Wstęp Reforma systemu pomocy społecznej spowodowała, iż opieka nad dzieckiem i rodziną stała się jego częścią. Głównym organizatorem tych działań są samorządy gminne (organizowanie profilaktyki, pomocy rodzinie i podstawowej opieki nad dziećmi wychowanymi w rodzinach) oraz samorządowe powiaty (opieka nad dziećmi pozbawionymi warunków prawidłowego rozwoju i wychowania w rodzinie oraz odseparowanymi o niej, a także pomoc specjalistyczna) Szczegółowe zadania z zakresu pomocy społecznej, działania w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną, w tym zadania zapisane w Programie podejmowane są i realizowane w oparciu o następujące przepisy: 1) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, 2) rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych, 3) rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie, 4) rozporządzenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych, 5) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 września 2005 r. w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych. Ustawa o samorządzie powiatowym stanowi, że powiat realizuje określone zadnia publiczne, w tym zadania z zakresu pomocy społecznej. Pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych. Obejmuje rodziny mające trudności w wypełnianiu swych podstawowych funkcji opiekuńczo-wychowawczych, powinna doprowadzać do życiowego usamodzielnienia i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka a w sytuacjach koniecznych zapewniać dziecku opiekę i wychowanie poza rodziną biologiczną. Rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowawczym dla dziecka, w każdym okresie jego rozwoju. Dlatego należy przede wszystkim wspierać rodzinę, aby prawidłowo wykonywała swoje funkcje, które winna otrzymywać od instytucji publicznych i organizacji pozarządowych działających w lokalnym środowisku. Pomoc rodzinie powinna wyprzedzać pomoc samemu dziecku i tak być skoordynowana, aby kompleksowo zabezpieczać jej potrzeby. Aby móc kompleksowo zabezpieczać rodziny należy stworzyć powiatowy system pomocy dziecku i rodzinie a jego tworzenie i wdrażanie należy do zadań własnych powiatu. 3
Systemu opieki nad dzieckiem i rodziną powstał w oparciu o diagnozę środowiska i konsultację zarówno z instytucjami, placówkami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz rodziny. Program ten jest zgodny z ogólną koncepcją programu opracowanego w tym zakresie na poziomie województwa oraz kierunkami polityki prorodzinnej państwa jak i wypracowanymi już i obowiązującymi standardami w zakresie pomocy rodzinie i dziecku obowiązującymi w Unii Europejskiej. Opracowany program jest drugim etapem działania na rzecz pomocy dziecku i rodzinie. W 2000 roku powstał Program Kompleksowego Wspierania Dziecka i Rodziny. Elementami tego programu było: 1. Utworzenie przy PCPR Działu Opieki nad Dzieckiem i Rodziną. 2. W stan likwidacji postawiono Zespół Placówek Opiekuńczych w Międzyrzecu Podlaskim. 3. Nawiązano współpracę z Organizacjami Pozarządowymi. 4. Rozpoczęto szkolenia rodzin zastępczych PRIDE. 5. Utworzono placówkę socjalizacyjną w miejscowości Szachy filię Domu Dziecka w Komarnie. 6. Utworzono 10 osobową grupę małych dzieci w Domu dziecka W Komarnie. 7. Utworzono Dom Rodzinny w Żabcach. 8. Utworzono mieszkanie usamodzielnień przy Domu Rodzinnym w Żabcach. Obecny program na lata 2007-2013 jest kontynuacją i rozszerzeniem poprzedniego. Budowanie powiatowego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną oraz tworzenie kompleksowego systemu opieki nad dzieckiem powinno zawierać takie cele jak: wczesna prewencja poprzez rozwój poradnictwa i terapii rodzin dysfunkcyjnych, tworzenie placówek wsparcia dziennego np. świetlice terapeutyczne, środowiskowe, ośrodek interwencji kryzysowej itp., wspieranie rodzin i pomoc w rozwiązywaniu ich problemów, tworzenie zastępczej opieki rodzinnej poprzez powoływanie profesjonalnych rodzin zastępczych, budowanie systemu wielofunkcyjnych placówek opiekuńczo-wychowawczych. W systemie prorodzinnej profilaktyki i opieki nad dzieckiem należy uznać, docenić i konsekwentnie realizować zasadę podstawowej roli opiekuńczej i wychowawczej rodziny w rozwoju dziecka. Zamiast zastępować rodzinę w jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej, należy ją wspierać i wspomagać tak, aby przywrócić jej prawidłowe funkcjonowanie. W sprawnym lokalnym systemie prorodzinnym większość dzieci nie powinna wychodzić na dłużej z kręgu rodziny. Dlatego należy podjąć pracę z rodzinami biologicznymi, aby ich dzieci pozostające w opiece zastępczej, jak najszybciej mogły powrócić do środowiska rodzinnego. 4
Rodzinie mającej trudności w wypełnianiu swoich funkcji opiekuńczo-wychowawczych należy udzielić pomocy w formie: - poradnictwa rodzinnego, - terapii rodzinnej, - pracy socjalnej. Zadania specjalistyczne jakie ma realizować powiat to: poradnictwo rodzinne, zapewnienie opieki i wychowania dzieciom poza rodziną, w tym w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Ustawowe zadania powiatu w tym zakresie obejmują: - prowadzenie specjalistycznego poradnictwa, - organizowanie opieki w rodzinach zastępczych zawodowych, - organizowanie i prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych, - udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych, - wypłacanie wynagrodzenia zawodowym rodzinom zastępczym, - pokrywanie kosztów pobytu dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczowychowawczych, - udzielanie pomocy na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki osobom opuszczającym różnego typu placówki pomocy społecznej, - pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia po opuszczeniu różnego typu placówek, - organizowanie i prowadzenie mieszkań chronionych i mieszkań usamodzielnienia, - organizowanie i prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej, - organizowanie i prowadzenie ośrodków wsparcia. Realizatorem ustawowych zadań powiatu z zakresu pomocy społecznej jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Przy realizacji tych zadań Centrum współpracuje z różnymi podmiotami działającymi w sferze pomocy społecznej, z organizacjami pozarządowymi i osobami fizycznymi. Ważna jest współpraca w tym zakresie z samorządami gminnymi i jednostkami pomocy społecznej, które wspierają rodzinę w jej naturalnym środowisku zapewniając jej pomoc i opiekę w systemie dziennym, bez konieczności opuszczania środowiska lokalnego. 5
Diagnoza społeczna Powiat bialski jest najbardziej wysuniętym na północ powiatem województwa lubelskiego. Jego wschodnia granica jest zarazem granica RP z Białorusią. Jest największym powiatem w województwie i trzecim pod względem powierzchni w kraju. Jego powierzchnia wynosi 2 754 km 2. Spośród zamieszkujących go 118, 396 osób. W skład powiatu bialskiego wchodzi 19 gmin, w tym 17 wiejskich i 2 miejskie. Na terenie powiatu położonych jest 347 wsi w 328 sołectwach. Szczególnym atutem powiatu jest położenie przy ważnych szlakach komunikacyjnych - drodze E-30 i linii kolejowej E-20 oraz usytuowanie na jego terenie przejść granicznych.. Podstawowym źródłem utrzymania mieszkańców jest praca w rolnictwie. Użytki rolne zajmują 183,923 ha, tj. 66,8% powierzchni powiatu. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi blisko 9 ha i jest o połowę większa niż średnia w województwie lubelskim. Powiat bialski i jego położenie w województwie lubelskim. Główne problemy rodzin w powiecie bialskim wynikają z tyt. bezrobocia, zwłaszcza kobiet; wiążącego się z nim ubóstwa, alkoholizmu oraz przemocy fizycznej i psychicznej, co w rezultacie prowadzi do bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Problem ten dotyczy nie tylko dorosłych, ale w sposób szczególny dotyka dzieci, które nie znajdują oparcia i właściwej opieki we własnej rodzinie biologicznej. Rodzice niewłaściwie 6
wypełniający swą funkcję opiekuńczo-wychowawczą mają ograniczaną władzę rodzicielską lub są jej pozbawiani. Z tego powodu dzieci obejmowane są różnymi formami opieki zastępczej tj. umieszczane są w rodzinach zastępczych lub w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. W roku 2006 zastępczą formą opieki w naszym powiecie objęto 260 dzieci, co zostało przedstawione w poniższych zestawieniach: Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych w 2006 r. Typy rodzin Liczba rodzin na terenie powiatu Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych na terenie powiatu Rodziny zastępcze spokrewnione 84 126 Rodziny zastępcze 28 69 niespokrewnione Rodziny zastępcze zawodowe 2 17 niespokrewnione : - wielodzietne 1 7 - specjalistyczne 0 0 - o charakterze pogotowia 1 10 rodzinnego RAZEM 114 212 Liczba rodzin zastępczych i liczba dzieci w rodzinach ulega ciągłemu zwiększaniu ale w niewielkim zakresie. Problem braku właściwej opieki rodzicielskiej nad dziećmi ciągle jest aktualny. Liczba wychowanków umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w 2006 r. Typ placówki Nazwa placówki Liczba dzieci Placówka socjalizacyjna Dom Dziecka w Komarnie 101 Placówka rodzinna Dom Rodzinny w Żabcach 13 Rodzinny Dom Dziecka w 10 Bohukałach Nr I Rodzinny Dom Dziecka w Bohukałach Nr II OGÓŁEM 134 10 7
Liczba pełnoletnich wychowanków kontynuujących naukę w 2006 r. Poziom kształcenia Liczba wychowanków Wyższe 35 Średnie 49 Zasadnicze zawodowe 13 Specjalne 3 OGÓŁEM 100 Diagnoza istniejącej infrastruktury w zakresie pomocy dziecku i rodzinie w Powiecie Bialskim Nazwa Instytucji, placówki, organizacji pozarządowej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Białej Podlaskiej Poradnie Psychologiczno - Pedagogiczne: w Międzyrzecu Podlaskim,Terespolu oraz Wisznicach Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Zalutyniu, Szkoła Przysposabiająca do pracy Ośrodki Pomocy Społecznej - Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej w Terespolu i Międzyrzecu Podlaskim - Gminne Ośrodki Pomocy społecznej Powiatowy Ośrodek Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Międzyrzecu Podlaskim Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej Wydział Rodzinny i Działalność instytucji, placówek i organizacji pozarządowych świadczących pomoc dziecku i rodzinie Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej w formach instytucjonalnych, wsparcia dziennego i opiece rodzinnej Praca z rodzinami biologicznymi pod kątem powrotu dzieci. Ocena funkcjonowania rodzin zastępczych. Poradnictwo rodzinne, zawodowe, psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne Nauczanie w zakresie szkoły podstawowej, gimnazjalnej, przysposabiające do pracy dla dzieci z orzeczeniem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej do kształcenia specjalnego Realizacja zadań z zakresu pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych na terenie podległej gminy Dzienna forma pomocy osobom chorym psychicznie i ich rodzinom Postępowania sądowe w sprawach rodzinnych i nieletnich, pozbawianie i ograniczanie władzy rodzicielskiej, ustalanie 8
Nieletnich Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim Wydział Rodzinny i Nieletnich Fundacja Pomocy Osobom Uzależnionym i ich Rodzinom w Dołdze Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Białej Podlaskiej Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie Profilaktyki i Terapii w Konstantynowie Katolickie Stowarzyszenie Civitas Christiana w Białej Podlaskiej Dom Pomocy Społecznej w Kozuli Dom Pomocy Społecznej W Kostomłotach Dom Pomocy Społecznej W Konstantynowie Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Kodniu Warsztaty Terapii Zajęciowej: w Kodniu, Międzyrzecu Podlaskim oraz Wisznicach Środowiskowy Dom Samopomocy w Kodniu Dzienne formy wsparcia, w Kodniu i Terespolu Caritas diecezji Siedleckiej oraz parafie z terenu powiatu sytuacji prawnej dziecka jw. Pomoc osobom uzależnionym i współuzależnionym, zwłaszcza od alkoholu. Diagnoza, poradnictwo, psychoterapia, konsultacje lekarskie Kompleksowe zabezpieczenie potrzeb osób niepełnosprawnych intelektualnie z terenu Powiatu Bialskiego Pomoc ofiarom przemocy domowej; sesje terapeutyczne i psychoedukacyjne. Okresowa opieka całodobowa Systematyczna praca z rodzinami biologicznymi wskazanymi przez PCPR Opieka całodobowa nad osobami w podeszły wieku, przewlekle somatycznie chorymi oraz młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie Opieka całodobowa nad osobami w podeszły wieku, przewlekle somatycznie chorymi Opieka całodobowa nad osobami przewlekle psychicznie chorymi Opieka całodobowa nad kobietami w podeszłym wieku Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych Dzienna forma wsparcia osób upośledzonych umysłowo Prowadzenie świetlic socjoterapeutycznych oraz punktów informacyjnych Pomoc zwłaszcza w okresie wakacji i ferii w organizowaniu wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Dane dotyczące Programu Miejsce realizacji Programu: Teren Powiatu Bialskiego Czas realizacji Programu: Lata 2007 2013 Adresaci programu: - dzieci i młodzież 9
- rodziny biologiczne - rodziny zastępcze - placówki opiekuńczo-wychowawcze - usamodzielnieni wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczowychowawczych - osoby znajdujące się w sytuacji kryzysowej i niedostosowane społecznie Koordynator Programu: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Białej Podlaskiej Źródła finansowania Programu: - środki własne powiatu, - środki samorządów gminnych, - środki pozyskane z innych źródeł, Partnerzy: - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej - Administracja samorządowa, - Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej. - Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. - Pełnomocnicy wójtów i burmistrzów ds. uzależnień w gminach. - Szkoły. - Placówki pomocy społecznej. - Samorząd województwa Urząd Marszałkowski Departament Zdrowia i Polityki Społecznej, Urząd Wojewódzki - Wydział Polityki Społecznej, Sąd Rodzinny, kuratorzy zawodowi i społeczni. - Policja. - Organizacje pozarządowe. - Służba zdrowia. - Sponsorzy. - Lokalne media. Cel strategiczny Założono, że realizacja polityki prorodzinnej przyniesie lepsze efekty, jeżeli będzie miała charakter systemowy i zintegrowany, z udziałem wielu podmiotów działających na rzecz rodziny, w szczególności samorządów lokalnych, Kościoła Katolickiego, innych kościołów, związków wyznaniowych oraz organizacji pozarządowych. 1
Opracowując i tworząc system opieki nad dzieckiem i rodziną szczególnie istotne jest włączenie wszystkich podmiotów działających w środowisku lokalnym wspierających i wspomagających dziecko i rodzinę, poprzez wcześniej ustalone kierunki działań tj.: * wzmacnianie rodziny w wypełnianiu jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej, * organizowanie pomocy instytucjonalnej w sytuacjach kryzysowych, * wysoki standard usług. Wyszczególniono następujący cele strategiczny: poprawa sytuacji bytowej rodzin dotkniętych problemami społecznymi i zapobieganie patologii (uzależnieniom, przestępczości, przemocy). Cele szczegółowe 1. Tworzenie systemu wsparcia dziecka i rodziny w ich naturalnym środowisku 2. Praca z rodzinami biologicznymi dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo wychowawczych lub rodzinach zastępczych 3. Wspieranie rozwoju różnych form rodzicielstwa zastępczego 4. Tworzenie systemu instytucjonalnych form pomocy dziecku i rodzinie 5. Organizowanie pomocy i wsparcia w procesie usamodzielniania się 6. Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży Cel szczegółowy 1 Tworzenie systemu wsparcia dziecka i rodziny w ich naturalnym środowisku Zadania Budowanie sieci współpracy z podmiotami działającymi na rzecz dziecka i rodziny Zlecanie zadania z zakresu interwencji kryzysowej i ośrodków wsparcia na podstawie konkursu ofert Nawiązanie współpracy z organizacjami pozarządowymi świadczącymi pomoc na rzecz dziecka i rodziny - wsparcie Partnerzy PCPR, ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe, instytucje, sąd rodzinny, szkoły, placówki pomocy społecznej Starostwo Powiatowe, PCPR Organizacje Pozarządowe i inne podmioty działające w sferze pomocy społecznej Starostwo Powiatowe, PCPR, Samorządy Gminne 1
finansowe dla tych organizacji, poradnictwo Stworzenie na terenie powiatu większej ilości świetlic środowiskowych, terapeutycznych, szkolnych, finansowanych z różnych źródeł Zorganizowanie systemu specjalistycznego poradnictwa, w tym psychologicznego, prawnego, pedagogicznego dla rodzin w sytuacji kryzysowej Ośrodki Pomocy Społecznej, Szkoły, Organizacje Pozarządowe. PCPR, Cel szczegółowy 2 Praca z rodzinami biologicznymi dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo wychowawczych lub rodzinach zastępczych Zadania Praca z rodziną biologiczną dziecka przebywającego w placówce lub rodzinie zastępczej na rzecz jego jak najszybszego powrotu do środowiska rodzinnego Wspieranie rodzin we wzmacnianiu i odzyskiwaniu zdolności do prawidłowego funkcjonowania poprzez: - pracę socjalną z rodziną, - pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie do działań samopomocowych Pomoc materialna, finansowa i pośrednictwo w znalezieniu zatrudnienia osobom i rodzinom zagrożonym ubóstwem Utworzenie Punku Interwencji Kryzysowej Udoskonalenie systemu informowania o możliwościach uzyskania pomocy i realizowanych formach świadczeń np. strony internetowe, punkt informacji działający przy PCPR, plakaty, ulotki, notatki prasowe Partnerzy PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Sąd, Organizacje Pozarządowe, Placówki opiekuńczo wychowawcze. PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Organizacje Pozarządowe, Szkoły PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowy Urząd Pracy, Podmioty Gospodarcze PCPR, Sąd, Policja, Organizacje Pozarządowe PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Organizacje Pozarządowe Cel szczegółowy 3 Wspieranie rozwoju różnych form rodzicielstwa zastępczego 1
Zadania Prowadzenie szerokiej akcji informacyjnej o formach rodzicielstwa zastępczego z uwzględnieniem nowych form rodzin zastępczych zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem. Szerzenie idei rodzicielstwa zastępczego poprzez organizowanie imprez okolicznościowych, pikników np.: dzień rodzicielstwa zastępczego, Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat opieki zastępczej poprzez: - opracowanie i rozpowszechnianie ulotek informacyjnych, - artykuły prasowe, - audycje radiowe Pozyskanie nowych rodzin zastępczych zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem o charakterze: - pogotowia rodzinnego, - wielodzietnych, - specjalistycznych Szkolenie zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych i zawieranie umów cywilno-prawnych w sprawie opieki i wychowania powierzonych im dzieci Wdrożenie systemu cyklicznych szkoleń dla funkcjonujących rodzin zastępczych Szkolenie pracowników socjalnych na temat rodzinnej opieki zastępczej celem uzyskania wsparcia w poszukiwaniu nowych rodzin zastępczych i organizowaniu pracy socjalnej z rodziną biologiczną Utworzenie grup wsparcia dla rodzin zastępczych oraz pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Wspieranie psychologiczno-pedagogiczne osób prowadzących rodzinną opiekę zastępczą. Partnerzy PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Placówki opiekuńczo - wych., lokalne media PCPR, lokalne media, Internet PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Placówki Opiekuńczo wych. Organizacje Pozarządowe, Sądy PCPR, PCPR, Urząd Marszałkowski Departament Zdrowia i Polityki Społecznej PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Ośrodki Adopcyjno-Opiekuńcze PCPR, Placówki Opiekuńczo- Wychowawcze, Organizacje Pozarządowe, Wolontariusze PCPR, Placówki Opiekuńczo- Wychowawcze, Organizacje Pozarządowe, Cel szczegółowy 4 Tworzenie systemu instytucjonalnych form pomocy dziecku i rodzinie Zadania Tworzenie i prowadzenie świetlic Partnerzy PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, 1
środowiskowych, terapeutycznych, szkolnych dla dzieci z rodzin zagrożonych ubóstwem, niewydolnych wychowawczo i zagrożonych patologiami Tworzenie świetlic środowiskowych dla małoletnich i samotnych matek, nie posiadających wiedzy i umiejętności w zakresie opieki nad dzieckiem i prowadzenia gospodarstwa domowego Zapewnienie mieszkańcom powiatu korzystania z usług świadczonych przez Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy, zwłaszcza w zakresie adopcji. Tworzenie Ośrodków Interwencji Kryzysowej i Ośrodków Wsparcia stosownie do występujących potrzeb Tworzenie sieci Rodzinnych Domów Dziecka Budowanie systemu wielofunkcyjnych placówek opiekuńczo - wychowawczych Organizacje Pozarządowe, Szkoły, Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Ośrodki Pomocy Społecznej, Służba Zdrowia, Organizacje Pozarządowe Starostwo Powiatowe, PCPR, Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Inne Podmioty PCPR, Lokalni Partnerzy PCPR Cel szczegółowy 5 Organizowanie pomocy i wsparcia w procesie usamodzielniania się i integracji ze środowiskiem wychowankom opuszczającym niektóre typy placówek i rodziny zastępcze Zadania Wyrównywanie szans wchodzenia w dorosłe życie usamodzielnianym wychowankom, objęcie ich pomocą pedagogiczną, psychologiczną, prawną, socjalną, doradztwem zawodowym Pozyskanie bazy lokalowej i utworzenie mieszkań chronionych i mieszkań usamodzielnienia dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek, pozbawionych możliwości powrotu do miejsca zamieszkania Czuwanie nad realizacją programów usamodzielnień, ich korekta i dostosowanie do aktualnych potrzeb Partnerzy PCPR, Placówki Opiekuńczo-Wychowawcze, Rodziny Zastępcze, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Powiatowy Urząd Pracy, Podmioty Gospodarcze PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Samorządy Gminne i Powiatowy, Organizacje Pozarządowe, Sponsorzy PCPR, Placówki Opiekuńczo-Wychowawcze, Rodzina Zastępcza, Ośrodki Pomocy Społecznej 1
Utworzenie grup wsparcia usamodzielnianych wychowanków Praca specjalistów z osobami przewidzianymi do usamodzielnienia pod kątem wyrabianie odpowiednich umiejętności i samodzielności Wdrażanie programów psychoedukacyjnych skierowanych do osób usamodzielnianych PCPR, Placówki Opiekuńczo-Wychowawcze, Wychowankowie PCPR, Placówki Opiekuńczo-Wychowawcze, Organizacje Pozarządowe PCPR, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, Placówki opiekuńczo wychowawcze, Szkoły Cel szczegółowy 6 Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży. Zadania Diagnoza środowiska rodzinnego (rodzin korzystających z pomocy społecznej) pod katem występowania czynników ryzyka nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieży, opracowanie danych: diagnoza i prognoza (wnioski do pracy z rodziną) Opracowanie oferty zagospodarowania czasu wolnego skierowanej do dzieci i młodzieży Zorganizowanie w szkołach grup samopomocowych skierowanych do uczniów mających trudności w nauce Współpraca ze szkołami w zakresie rozwiązywania problemów dydaktycznych i wychowawczych. Rozwój usług profilaktyczno-wspierających skierowanych do rodzin dysfunkcyjnych Opracowanie programu diagnostycznointerwencyjnego skierowanego do rodzin najbardziej zagrożonych wykluczeniem społecznym Organizowanie grupy wsparcia dla rodziców, którzy nie radzą sobie z problemami wychowawczymi i uzależnieniami swoich dzieci Organizowanie młodzieży i dzieciom wypoczynku letniego, zimowego, pomoc Partnerzy PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Sąd, Szkoły Ośrodki Kultury, Szkoły, Samorządy Gminne i Powiatowy, Organizacje Pozarządowe, Wolontariusze PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Szkoły, Rady Rodziców, Organizacje Pozarządowe Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Szkoły, Ośrodki Pomocy Społecznej, Sąd, Policja PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Szkoły, Sąd, Policja, Organizacje Pozarządowe. PCPR, Samorządy Gminne i Powiatowy, Szkoły, Sąd, Policja, Gminne Komisje ds. Przeciwdziałania Alkoholizmowi PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Szkoły, Sąd, Poradnia Uzależnień, Policja, Organizacje Pozarządowe, PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej, Organizacje Pozarządowe, Partnerzy Lokalni, 1
w dofinansowaniu kolonii, obozów. Sponsorzy Rozwój lokalnych programów prewencyjnych, profilaktycznych: - ognisk wychowawczych, - ośrodków kuratorskich, - zespołów interwencji kryzysowych. Zwiększenie wychowawczych i środowiskowych funkcji szkół publicznych. Realizacja programów przeciwdziałających przemocy i agresji wobec rówieśników. Realizacja programów resocjalizacyjnych dla dzieci z problemami wychowawczymi Samorządy Gminne i Powiatowy, PCPR, Szkoły, Sądy, Policja, Organizacje Pozarządowe Samorządy Gminne i Powiatowy, Szkoły Różnych Szczebli PCPR, Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne, Placówki Opiekuńczo- Wychowawcze, Sąd, Policja, Szkoły, Organizacje Pozarządowe Przewidywane efekty i rezultaty programu Należy oczekiwać następujących efektów podjętych ww. działań takich jak: - wzmocnienie więzi rodzinnych w rodzinach biologicznych, - podniesienie świadomości rodziców biologicznych dotyczącej odpowiedzialności za wychowanie własnych dzieci, - utworzenie sieci placówek wsparcia dziennego, - rozwój poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego, - utworzenie zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych - utworzenie placówek rodzinnych i socjalizacyjnych dla dzieci pozbawionych właściwej opieki, - podniesienie jakości usług świadczonych przez placówki, - powstanie mieszkań chronionych i mieszkań usamodzielnienia, - lepsze przygotowanie dzieci i młodzieży do samodzielnego życia, nabycie i wykształcenie odpowiednich umiejętności, które pomogą wychowankom placówki prowadzić samodzielne życie po osiągnięciu pełnoletniości, - podniesienie poczucie własnej wartości dzieci i młodzieży przebywających w zastępczych formach opieki, - wzrost świadomości społeczeństwa w sprawie opieki zastępczej, - stworzenie systemu współpracy między podmiotami działającymi na rzecz dziecka i rodziny, 1
- zwiększenie aktywności organizacji pozarządowych, - pozyskanie do współpracy wolontariuszy. Monitoring i ewaluacja programu: Przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Białej Podlaskiej zostanie powołany zespół, którego zadaniem będzie ocena bieżącej realizacji programu, monitoring oraz proponowanie zmian i aktualizacja założeń i celów. Program Pomocy dziecku i rodzinie będzie podlegał ewaluacji na przestrzeni kolejnych lat. W ramach ewaluacji prezentowanego programu prowadzony będzie monitoring. skierowany przede wszystkim na diagnozę połeczną. Ewaluacja powinna: sprzyjać rozwojowi instytucji pomocy społecznej i projektów, które są w niej realizowane przyczyniać się do wzrostu skuteczności działań i odpowiedzialności osób, które te działania realizują przyczyniać się do promocji instytucji pomocy społecznej Podsumowanie Wychodzi się z założenia, że dla prawidłowego rozwoju dziecka niezbędne jest zapewnienie mu opieki w rodzinie naturalnej lub w warunkach maksymalnie zbliżonych do tych, jakie w niej występują. Podejmowane działania pozwolą jak najdłużej utrzymać dziecko w środowisku rodzinnym. Osiągniemy to dzięki rozwojowi poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego i rozwój sieci środowiskowych placówek wsparcia dziennego. Bardzo Istotnym działaniem na rzecz utrzymania prawidłowo funkcjonującej rodziny jest również wsparcie finansowe i materialne pozwalające na wyjście z sytuacji kryzysowej. Dzieci, które zostały pozbawione właściwej opieki i wychowania w rodzinie biologicznej, zostaną przyjęte do rodzin zastępczych oraz rodzinnych domów dziecka. Niezbędne jest również tworzenie małych placówek socjalizacyjnych dla dzieci, które z różnych przyczyn, nie znajdą opieki w rodzinach zastępczych. Należy jednak dążyć do skracania okresów pobytu dzieci w zastępczej formie opieki na rzecz powrotu do rodzin biologicznych. Im krócej dzieci przebywać będą w instytucjonalnych formach opieki, tym lepiej dla nich i taniej dla organizatora. 1
Dla realizacji tych celów niezbędny jest rozwinięty i szybko reagujący system wsparcia środowiskowego wraz z pomocą terapeutyczną, materialną i socjalną przeznaczoną dla rodzin dysfunkcyjnych z wczesną interwencją zespołów składających się z profesjonalistów (pracownik socjalny, terapeuta, psycholog, pedagog szkolny, kurator zawodowy, policjant, lekarz). Cele te będą mogły być prawidłowo realizowane, gdy zostanie stworzony sprawnie funkcjonujący system współpracy i komunikacji pomiędzy organizacjami i instytucjami świadczącymi pomoc rodzinie i dziecku na terenie powiatu nidzickiego. Koordynatorem tego działania będzie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie., które realizować będzie cele zawarte w niniejszym Kompleksowym Programie Pomocy Dziecku i Rodzinie oraz Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych. Aby system pomocy dziecku i rodzinie działał sprawnie, ważne jest zdefiniowanie obszaru pomocy nie tylko w kategorii kosztów, ale dalekosiężnych i opłacalnych dla środowiska lokalnego inwestycji społecznych, nastawionych na zapobieganie niepożądanym zmianom, rozwijanie umiejętności rodzicielskich, a w konsekwencji poprawę jakości życia dzieci i rodzin. W lokalnym systemie działań w obszarze profilaktyki i rozwiązywania problemów społecznych należy brać pod uwagę udział również innych podmiotów i instytucji. Tak rozumiany program może stanowić pełne, kompleksowe ujęcie programu pomocy dziecka i rodziny. Założenia Kompleksowego Programu Pomocy Dziecku i Rodzinie, które nie zostaną zrealizowane w latach 2007 2013, będą uwzględnione w kolejnym programie. 1